Αναγνώσματα Κυριακή Ε΄ Νηστειών (10/04/2022) και Πατερικά Κηρύγματα

Η ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Ε΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

              Προς Εβραίους, κεφ. Θ΄, εδάφια 11-14

     ¹¹ Χριστὸς παραγενόμενος ἀρχιερεὺς τῶν μελλόντων ἀγαθῶν διὰ τῆς μείζονος καὶ τελειοτέρας σκηνῆς, οὐ χειροποιήτου, τοῦτ’ ἔστιν οὐ ταύτης τῆς κτίσεως, ¹² οὐδὲ δι’ αἵματος τράγων καὶ μόσχων, διὰ δὲ τοῦ ἰδίου αἵματος εἰσῆλθεν ἐφάπαξ εἰς τὰ Ἅγια, αἰωνίαν λύτρωσιν εὑράμενος ¹³ Εἰ γὰρ τὸ αἷμα ταύρων καὶ τράγων καὶ σποδὸς δαμάλεως ῥαντίζουσα τοὺς κεκοινωμένους ἁγιάζει πρὸς τὴν τῆς σαρκὸς καθαρότητα ¹⁴ πόσῳ μᾶλλον τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ, ὃς διὰ Πνεύματος αἰωνίου ἑαυτὸν προσήνεγκεν ἄμωμον τῷ Θεῷ, καθαριεῖ τὴν συνείδησιν ὑμῶν ἀπὸ νεκρῶν ἔργων εἰς τὸ λατρεύειν Θεῷ ζῶντι;

Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν. Τρεμπέλα

    ¹¹ Αντίθετα ο Χριστός ήλθε ως αρχιερέας των μελλοντικών αγαθών, των αγαθών δηλαδή της Καινής Διαθήκης. Και εισήλθε στα επουράνια Άγια των Αγίων μέσα από μία ανώτερη και τελειότερη σκηνή, που δεν κατασκευάστηκε από χέρια ανθρώπων. Δηλαδή δεν εισήλθε μέσα από μία επίγεια σκηνή, όπως ήταν η Σκηνή του Μαρτυρίου, αλλά δεδομένου ότι το σώμα Του ήταν η σκηνή και κατοικία του Θεού Λόγου, ασυγκρίτως ανώτερη και τελειότερη, εισήλθε μέσα από τη σκηνή αυτή του σώματός Του. Ακριβώς μάλιστα το σώμα Του αυτό, επειδή συνελήφθη εκ Πνεύματος Αγίου, δεν προερχόταν από την κτίση αυτή, αλλά από νέα πνευματική κτίση. ¹² Ούτε χρησιμοποίησε ο Χριστός ως θυσία το αίμα τράγων και μόσχων, όπως οι αρχιερείς των Ιουδαίων. Αλλά με το δικό Του αίμα μπήκε μια για πάντα στα επουράνια Άγια και εξασφάλισε για μας απολύτρωση όχι προσωρινή, αλλά αιώνια. ¹³ Διότι, εάν το αίμα των ταύρων και των τράγων και το ράντισμα με το νερό και τη στάχτη του δαμαλιού που κατακαιγόταν στο θυσιαστήριο δίνει στους θρησκευτικά μολυσμένους και ακάθαρτους έναν εξωτερικό καθαρμό και εξαγνίζει το σώμα τους, προκειμένου να μπορούν να μετέχουν  στη λατρεία, ¹⁴ πόσο μάλλον το Αίμα του Χριστού, ο οποίος με το αιώνιο Πνεύμα που κατοικούσε μέσα Του πρόσφερε στον Θεό ως θυσία τον εαυτό Του ολοκληρωτικά καθαρό και ελεύθερο από κάθε ρύπο αμαρτίας, θα καθαρίσει τη συνείδησή σας από τα έργα της αμαρτίας που φέρνουν στην ψυχή νέκρωση, και θα σας αξιώσει να λατρεύετε αξίως τον ζωντανό Θεό;

Η ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Ε ΄ΝΗΣΤΕΙΩΝ

             Κατά Μάρκον, κεφ. Ι΄, εδάφια 32-45

      ³² ῏Ησαν δὲ ἐν τῇ ὁδῷ ἀναβαίνοντες εἰς ῾Ιεροσόλυμα· καὶ ἦν προάγων αὐτοὺς ὁ ᾿Ιησοῦς, καὶ ἐθαμβοῦντο, καὶ ἀκολουθοῦντες ἐφοβοῦντο. καὶ παραλαβὼν πάλιν τοὺς δώδεκα ἤρξατο αὐτοῖς λέγειν τὰ μέλλοντα αὐτῷ συμβαίνειν, ³³ ὅτι ἰδοὺ ἀναβαίνομεν εἰς ῾Ιεροσόλυμα καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδοθήσεται τοῖς ἀρχιερεῦσι καὶ γραμματεῦσι, καὶ κατακρινοῦσιν αὐτὸν θανάτῳ καὶ παραδώσουσιν αὐτὸν τοῖς ἔθνεσι, ³⁴ καὶ ἐμπαίξουσιν αὐτῷ καὶ μαστιγώσουσιν αὐτὸν καὶ ἐμπτύσουσιν αὐτῷ καὶ ἀποκτενοῦσιν αὐτόν, καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀναστήσεται.

    ³⁵ Καὶ προσπορεύονται αὐτῷ ᾿Ιάκωβος καὶ ᾿Ιωάννης υἱοὶ Ζεβεδαίου λέγοντες· διδάσκαλε, θέλομεν ἵνα ὃ ἐὰν αἰτήσωμεν ποιήσῃς ἡμῖν. ³⁶ ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· τί θέλετε ποιῆσαί με ὑμῖν; ³⁷ οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ· δὸς ἡμῖν ἵνα εἷς ἐκ δεξιῶν σου καὶ εἷς ἐξ εὐωνύμων σου καθίσωμεν ἐν τῇ δόξῃ σου. ³⁸ ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· οὐκ οἴδατε τί αἰτεῖσθε. δύνασθε πιεῖν τὸ ποτήριον ὃ ἐγὼ πίνω, καὶ τὸ βάπτισμα ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι βαπτισθῆναι; ³⁹ οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ· δυνάμεθα. ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· τὸ μὲν ποτήριον ὃ ἐγὼ πίνω πίεσθε, καὶ τὸ βάπτισμα ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι βαπτισθήσεσθε· ⁴⁰ τὸ δὲ καθίσαι ἐκ δεξιῶν μου καὶ ἐξ εὐωνύμων οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι, ἀλλ᾿ οἷς ἡτοίμασται.

     ⁴¹ Καὶ ἀκούσαντες οἱ δέκα ἤρξαντο ἀγανακτεῖν περὶ ᾿Ιακώβου καὶ ᾿Ιωάννου. ⁴² ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς προσκαλεσάμενος αὐτοὺς λέγει αὐτοῖς· οἴδατε ὅτι οἱ δοκοῦντες ἄρχειν τῶν ἐθνῶν κατακυριεύουσιν αὐτῶν καὶ οἱ μεγάλοι αὐτῶν κατεξουσιάζουσιν αὐτῶν· ⁴³ οὐχ οὕτω δὲ ἔσται ἐν ὑμῖν, ἀλλ᾿ ὃς ἐὰν θέλῃ γενέσθαι μέγας ἐν ὑμῖν, ἔσται ὑμῶν διάκονος, ⁴⁴ καὶ ὃς ἐὰν θέλῃ ὑμῶν γενέσθαι πρῶτος, ἔσται πάντων δοῦλος· ⁴⁵ καὶ γὰρ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἦλθε διακονηθῆναι, ἀλλὰ διακονῆσαι, καὶ δοῦναι τὴν ψυχὴν αὐτοῦ λύτρον ἀντὶ πολλῶν.

Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν. Τρεμπέλα

      ³² Προχωρούσαν λοιπόν και ανέβαιναν τον δρόμο προς τα Ιεροσόλυμα. Και ο Ιησούς προχωρούσε μπροστά από τους μαθητές Του και αυτοί θαμπώνονταν από θαυμασμό και δέος, καθώς Τον έβλεπαν τόσο άφοβα και με τόσο θαρραλέα απόφαση να προχωρά προς την πόλη όπου τόσα θα πάθαινε. Και ενώ από σεβασμό τον ακολουθούσαν, φοβούνταν για όσα θα τους έβρισκαν στα Ιεροσόλυμα. Και ο Ιησούς, αφού πήρε ιδιαιτέρως τους δώδεκα, άρχισε να τους λέει εκείνα που θα του συνέβαιναν. ³³ Τους έλεγε δηλαδή ότι, ‘’ιδού, ανεβαίνουμε στα Ιεροσόλυμα, και ο υιός του ανθρώπου, ο Μεσσίας,  θα παραδοθεί στους αρχιερείς και τους γραμματείς, και αυτοί θα τον καταδικάσουν σε θάνατο και θα τον παραδώσουν στους εθνικούς στρατιώτες της Ρώμης. ³⁴ Και εκείνοι θα τον εμπαίξουν και θα τον μαστιγώσουν και θα τον φτύσουν και θα τον θανατώσουν, και την τρίτη ημέρα από τον θάνατό Του θα αναστηθεί ’’.

       ³⁵ Πλησιάζουν τότε τον Ιησού ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης, οι γιοι του Ζεβεδαίου, και του λένε: ‘’Διδάσκαλε, θέλουμε να μας κάνεις αυτό που θα σου ζητήσουμε’’. ³⁶ Και αυτός τους ρώτησε: ‘’Τι θέλετε να σας κάνω;’’ ³⁷ Αυτοί Του είπαν: ‘’Όταν έλθεις στη δόξα Σου και ανεβείς στον επίγειο βασιλικό θρόνο του Δαβίδ, βάλε μας να καθίσουμε ο ένας στα δεξιά σου κι ο άλλος στ’ αριστερά σου’’. ³⁸ Ο Ιησούς τότε τους είπε: ‘’Δεν ξέρετε τι ζητάτε. Δεν είναι τώρα καιρός κοσμικών μεγαλείων και αξιωμάτων, αλλά κόπων και διωγμών και μαρτυρικού θανάτου. Μπορείτε να πιείτε το ποτήριο του θανάτου που πρόκειται να πιω εγώ μετά από λίγο, και να βαπτισθείτε το βάπτισμα του μαρτυρίου που μετά από λίγο θα υποστώ;’’.  ³⁹ Και αυτοί, θέλοντας να εξασφαλίσουν το αίτημά τους, Του είπαν χωρίς να το σκεφτούν καλά: ‘’Μπορούμε’’. Τότε τους είπε ο Ιησούς: ‘’Το ποτήριο του μαρτυρίου που εγώ θα πιω μετά από λίγο, θα το πιείτε κι εσείς, και το βάπτισμα που μετά από λίγο θα υποστώ στη θάλασσα των παθημάτων μου, θα το υποστείτε κι εσείς· διότι κι εσείς θα υποστείτε διωγμούς και μαρτύριο για το ευαγγέλιό μου. ⁴⁰ Το να καθίσετε όμως στα δεξιά μου και στα αριστερά μου δεν εξαρτάται από μένα να το δώσω σε όποιον μου το ζητήσει, αλλά αυτό θα δοθεί σε εκείνους για τους οποίους έχει ετοιμαστεί από τον δικαιοκρίτη Πατέρα μου, που κανονίζει τις ανταμοιβές σύμφωνα με την αρετή του καθενός’’.

      ⁴¹ Όταν τα άκουσαν αυτά οι άλλοι δέκα μαθητές, άρχισαν να αγανακτούν για τη συμπεριφορά αυτή του Ιακώβου και του Ιωάννου, οι οποίοι ζητούσαν να τους παραγκωνίσουν και να τιμηθούν περισσότερο απ’ αυτούς. ⁴² Ο Ιησούς όμως τους κάλεσε κοντά Του και τους είπε: ‘’Γνωρίζετε ότι αυτοί που θεωρούνται και φαίνονται άρχοντες των εθνών, ασκούν απόλυτη κυριαρχία στους λαούς τους σαν να είναι ανεξέλεγκτοι κύριοί τους και σαν να είναι οι λαοί κτήμα τους. Κι εκείνοι που έχουν μεγάλο αξίωμα, όπως είναι οι ανώτεροι αξιωματούχοι, καταδυναστεύουν τους λαούς τους με απόλυτη εξουσία, σαν να είναι αυτοί οι δούλοι τους. ⁴³ Μεταξύ σας όμως δεν μπορεί, ούτε επιτρέπεται να συμβαίνει αυτό. Αλλά όποιος θέλει να γίνει μεγάλος ανάμεσά σας, πρέπει να είναι υπηρέτης σας και να προσπαθεί να γίνεται εξυπηρετικός στους άλλους. ⁴⁴ Και όποιος από σας θέλει να γίνει πρώτος, πρέπει να γίνει δούλος όλων, ασκώντας με κάθε ταπεινοφροσύνη την αγάπη. ⁴⁵ Διότι και ο υιός του ανθρώπου, ο Μεσσίας, δεν ήλθε στον κόσμο για να υπηρετηθεί, αλλά ήλθε για να υπηρετήσει και να δώσει τη ζωή Του λύτρο προκειμένου να εξαγοραστούν και να ελευθερωθούν πολλοί από την αμαρτία και τον θάνατο’’.

Ε΄ ΚΥΡΙΑΚH ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

Ο ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ

ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΑΡΕΣΤΗ ΝΗΣΤΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΨΥΧΟΣΩΤΗΡΙΑ ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗ

     Υπάρχουν μερικά θαλάσσια μέρη που τρέφουν μεγάλα κητώδη θηρία. Όσοι λοιπόν πλέουν σε αυτά τα μέρη κρεμούν κώδωνες στα πλευρά των πλοίων, ώστε τα θηρία τρομαγμένα από τον ήχο τους να φεύγουν. Και του δικού μας βίου η θάλασσα τρέφει πολλά και φοβερότερα θηρία, τα πονηρά πάθη δηλαδή και τους εφόρους των παθών, τους δαίμονες, που είναι πονηρότεροι. Επιπλέει σε αυτή τη θάλασσα σαν πλοίο η Εκκλησία του Θεού και αντί για κώδωνες έχει τους πνευματικούς διδασκάλους, ώστε με τον ιερό ήχο της διδασκαλίας τους νʼ απομακρύνει τα νοητά θηρία. Αυτό προφανώς προτυπώνοντας η στολή του Ααρών, είχε εύηχους κώδωνες ραμμένους στα άκρα της και σύμφωνα με όσα είχαν θεσμοθετηθεί, έπρεπε να ακούγεται ο ήχος τους, όταν λειτουργούσε ο Ααρών. 

         Και εμείς από την άλλη, μεταφέροντας καλά τους τύπους στην πνευματική τους διάσταση, ας ηχήσουμε τώρα σε σας πνευματικά, και μάλιστα κατά τον καιρό της νηστείας, οπότε επιτίθενται αγρίως φανερά και αφανή θηρία• φανερά μεν η γαστριμαργία, η μέθη και τα παρόμοια, ενώ άλλα που ενεδρεύουν αφανώς, η κενοδοξία και η υπερηφάνεια, η υπεροψία και η υποκρισία. Ο ίδιος λοιπόν ήχος είναι και φυγαδευτήριο των  θηρίων τέτοιου είδους και φυλακτήριο των όσων ασκούν τη νηστεία.

      Είναι λοιπόν η νηστεία και η ακρασία αντίθετα μεταξύ τους, όπως η ζωή και ο θάνατος. Η νηστεία είναι εντολή ζωής, που είναι συνομήλικη της ανθρώπινης φύσεως, αφού δόθηκε από τον Θεό στον Αδάμ κατά την αρχή στον παράδεισο, για διαφύλαξη της ζωής και της θείας χάριτος που είχε δοθεί σʼ αυτόν από τον Θεό. Η δε ακρασία είναι συμβουλή για τον θάνατο σώματος και ψυχής, που δόθηκε δολίως από τον Διάβολο στον Αδάμ διά της Εύας για έκπτωση της ζωής και απομάκρυνσή της από τον Θεό θείας χάριτος• διότι ο Θεός θάνατο δεν δημιούργησε, ούτε ευχαριστείται με την απώλεια των ζώντων. Ποιος άνθρωπος λοιπόν θέλει να βρει ζωή και χάρη στον Θεό από τον Θεό; Ας αποφύγει την θανατηφόρο ακρασία και ας προστρέξει στη θεοποιό νηστεία και εγκράτεια, για να επανέλθει χαρούμενος στον παράδεισο.

        Ο Μωυσής, νηστεύοντας επάνω στο όρος σαράντα ημέρες, πέταξε σε ύψος θεοπτίας και δέχθηκε πλάκες θεοσέβειας• ο δε λαός των Εβραίων κάτω μεθώντας, εξέπεσαν σε ασέβεια και κατασκεύασαν είδωλο μόσχου σε ομοίωμα του αιγυπτίου θεού Άπιδος, και αν δεν στεκόταν μεσίτης προς τον Θεό, αφού με την ανηλεή εξόντωση των ομογενών του που προηγήθηκε, τον εξιλέωσε, δεν θα τους λυπόταν καθόλου ο Θεός[Έξ.32,1 κ.ε.].

     Αν λοιπόν χρειαζόμαστε κι εμείς το έλεος του Θεού, να μη μεθούμε με οίνο, ούτε να βαρυνόμαστε από υπερκορεσμό, πράγματα στα οποία υπάρχει η ασωτία και η ασέβεια[Εφ.5,18: «Καὶ μὴ μεθύσκεσθε οἴνῳ, ἐν ᾧ ἐστιν ἀσωτία, ἀλλὰ πληροῦσθε ἐν Πνεύματι (:Και μη μεθάτε με κρασί. Στη μέθη υπάρχει διαφθορά και ασωτία. Αλλά να γεμίζετε μέσα σας με Άγιο Πνεύμα)»]. • θεόπτης ήταν και ο Ηλίας, αλλά αφού και αυτός καθαρίστηκε προηγουμένως με νηστεία[ βλ. Γ΄Βασ. 19,8-13 κ.ε: «Καὶ ἀνέστη καὶ ἔφαγε καὶ ἔπιε· καὶ ἐπορεύθη ἐν ἰσχύϊ τῆς βρώσεως ἐκείνης τεσσαράκοντα ἡμέρας καὶ τεσσαράκοντα νύκτας ἕως ὄρους Χωρήβ. καὶ εἰσῆλθεν ἐκεῖ εἰς τὸ σπήλαιον καὶ κατέλυσεν ἐκεῖ· καὶ ἰδοὺ ρῆμα Κυρίου πρὸς αὐτὸν καὶ εἶπε· τί σὺ ἐνταῦθα, ᾿Ηλιού; καὶ εἶπεν ᾿Ηλιού· ζηλῶν ἐζήλωκα τῷ Κυρίῳ παντοκράτορι, ὅτι ἐγκατέλιπόν σε οἱ υἱοὶ ᾿Ισραήλ· τὰ θυσιαστήριά σου κατέσκαψαν καὶ τοὺς προφήτας σου ἀπέκτειναν ἐν ρομφαίᾳ, καὶ ὑπολέλειμμαι ἐγὼ μονώτατος, καὶ ζητοῦσι τὴν ψυχήν μου λαβεῖν αὐτήν. καὶ εἶπεν· ἐξελεύσῃ αὔριον καὶ στήσῃ ἐνώπιον Κυρίου ἐν τῷ ὄρει· ἰδοὺ παρελεύσεται Κύριος, καὶ ἰδοὺ πνεῦμα μέγα κραταιὸν διαλῦον ὄρη καὶ συντρίβον πέτρας ἐνώπιον Κυρίου, οὐκ ἐν τῷ πνεύματι Κύριος· καὶ μετὰ τὸ πνεῦμα συσσεισμός, οὐκ ἐν τῷ συσσεισμῷ Κύριος· καὶ μετὰ τὸν συσσειμὸν πῦρ, οὐκ ἐν τῷ πυρὶ Κύριος· καὶ μετὰ τὸ πῦρ φωνὴ αὔρας λεπτῆς, κἀκεῖ Κύριος. καὶ ἐγένετο ὡς ἤκουσεν ᾿Ηλιού, καὶ ἐπεκάλυψε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἐν τῇ μηλωτῇ αὐτοῦ καὶ ἐξῆλθε καὶ ἔστη ὑπὸ σπήλαιον· καὶ ἰδοὺ πρὸς αὐτὸν φωνὴ καὶ εἶπε· τί σὺ ἐνταῦθα ᾿Ηλιού;(: Ο Ηλίας σηκώθηκε και ήπιε. Και με τη δύναμη της τροφής εκείνης βάδισε σαράντα ημέρες και σαράντα νύχτες μέχρις ότου έφτασε στο όρος Χωρήβ. Στο Χωρήβ μπήκε σε ένα σπήλαιο και εγκαταστάθηκε εκεί. Και να: ξαφνικά λόγος Κυρίου κατέφτασε σε αυτόν και του είπε: ‘’Τι κάνεις εδώ; Γιατί βρίσκεσαι εδώ, Ηλία;’’. Ο Ηλίας τότε απάντησε: ‘’Ζήλος ιερός και φλογερός, αγανάκτηση ιερή και μεγάλη έχει κυριεύσει την ψυχή μου για Εσένα, τον παντοκράτορα Κύριο. Πονώ και αγανακτώ πολύ, διότι οι Ισραηλίτες αθέτησαν τη διαθήκη Σου και Σε εγκατέλειψαν· τα θυσιαστήριά Σου τα κατέστρεψαν και τους προφήτες Σου τους φόνευσαν με ξίφος· και εγώ, μόνο εγώ, έχω μείνει ολομόναχος. Και ζητούν να αφαιρέσουν και τη δική μου ζωή’’. Και ο λόγος του Κυρίου είπε προς τον Ηλία:’’ Να βγεις αύριο από το σπήλαιο και να σταθείς μπροστά στον Κύριο στο όρος. Και να· θα περάσει από μπροστά σου ο Κύριος. Αυτό θα γίνει με αυτόν τον τρόπο: Θα φυσήξει ξαφνικά θύελλα μεγάλη και ισχυρή, που διαλύει όρη και κατακομματιάζει πέτρες ενώπιον του Κυρίου· αλλά ο Κύριος δεν θα είναι στη φοβερή εκείνη θύελλα. Μετά τη θύελλα θα ακολουθήσει σεισμός· αλλά ο Κύριος δεν θα είναι ούτε στον σεισμό. Μετά τον σεισμό θα ακολουθήσει φωτιά· αλλά δεν θα είναι ούτε στη φωτιά ο Κύριος. Μετά τη φωτιά θα ακολουθήσει ο απαλός ψίθυρος λεπτής, δροσερής και σιγαλής αύρας· εκεί θα είναι ο Κύριος’’. Και συνέβη τότε το εξής: Όταν ο Ηλίας άκουσε τα λόγια αυτά, σκέπασε από φόβο και βαθύ σεβασμό το πρόσωπό του με τον μανδύα που είχε κατασκευαστεί από δέρμα προβάτου, τον οποίο φορούσε, και βγήκε από το σπήλαιο και στάθηκε στην είσοδό του. Και να· ξαφνικά η φωνή του Θεού τον ρώτησε και πάλι: ‘’Τι κάνεις εδώ; Γιατί βρίσκεσαι εδώ, Ηλία;’’)» κ.ε.].

     Επέτυχε και ο Δανιήλ θεοπτία και οπτασία ενός από τους αρχαγγέλους, ο οποίος του παρείχε γνώση των μελλόντων, αλλά αφού προηγουμένως έμεινε άσιτος επί είκοσι ολόκληρες ημέρες[Δαν.10,2-14: «Ἐν ἔτει τρίτῳ Κύρου βασιλέως Περσῶν λόγος ἀπεκαλύφθη τῷ Δανιήλ, οὗ τὸ ὄνομα ἐπεκλήθη Βαλτάσαρ, καὶ ἀληθινὸς ὁ λόγος, καὶ δύναμις μεγάλη καὶ σύνεσις ἐδόθη αὐτῷ ἐν τῇ ὀπτασίᾳ. ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ἐγὼ Δανιὴλ ἤμην πενθῶν τρεῖς ἑβδομάδας ἡμερῶν·  ἄρτον ἐπιθυμιῶν οὐκ ἔφαγον, καὶ κρέας καὶ οἶνος οὐκ εἰσῆλθεν εἰς τὸ στόμα μου, καὶ ἄλειμμα οὐκ ἠλειψάμην ἕως πληρώσεως τριῶν ἑβδομάδων ἡμερῶν.  ἐν ἡμέρᾳ εἰκοστῇ τετάρτῃ τοῦ μηνὸς τοῦ πρώτου, καὶ ἐγὼ ἤμην ἐχόμενα τοῦ ποταμοῦ τοῦ μεγάλου, αὐτός ἐστι Τίγρις, ᾿Εδδεκέλ,  καὶ ᾖρα τοὺς ὀφθαλμούς μου καὶ εἶδον καὶ ἰδοὺ ἀνὴρ εἷς ἐνδεδυμένος βαδδίν, καὶ ἡ ὀσφὺς αὐτοῦ περιεζωσμένη ἐν χρυσίῳ ᾿Ωφάζ,  καὶ τὸ σῶμα αὐτοῦ ὡσεὶ θαρσίς, καὶ τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὡσεὶ ὅρασις ἀστραπῆς, καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡσεὶ λαμπάδες πυρός, καὶ οἱ βραχίονες αὐτοῦ καὶ τὰ σκέλη ὡς ὅρασις χαλκοῦ στίλβοντος καὶ ἡ φωνὴ τῶν λόγων αὐτοῦ ὡς φωνὴ ὄχλου.  καὶ εἶδον ἐγὼ Δανιὴλ μόνος τὴν ὀπτασίαν, καὶ οἱ ἄνδρες οἱ μετ’ ἐμοῦ οὐκ εἶδον τὴν ὀπτασίαν, ἀλλ’ ἢ ἔκστασις μεγάλη ἐπέπεσεν ἐπ’ αὐτούς, καὶ ἔφυγον ἐν φόβῳ.  καὶ ἐγὼ ὑπελείφθην μόνος, καὶ εἶδον τὴν ὀπτασίαν τὴν μεγάλην ταύτην, καὶ οὐχ ὑπελείφθη ἐν ἐμοὶ ἰσχύς, καὶ ἡ δόξα μου μετεστράφη εἰς διαφθοράν, καὶ οὐκ ἐκράτησα ἰσχύος.  καὶ ἤκουσα τὴν φωνὴν τῶν λόγων αὐτοῦ καὶ ἐν τῷ ἀκοῦσαί με αὐτοῦ ἤμην κατανενυγμένος, καὶ τὸ πρόσωπόν μου ἐπὶ τὴν γῆν.  καὶ ἰδοὺ χεὶρ ἁπτομένη μου καὶ ἤγειρέ με ἐπὶ τὰ γόνατά μου.  καὶ εἶπε πρός με· Δανιὴλ ἀνὴρ ἐπιθυμιῶν, σύνες ἐν τοῖς λόγοις, οἷς ἐγὼ λαλῶ πρός σε, καὶ στῆθι ἐπὶ τῇ στάσει σου, ὅτι νῦν ἀπεστάλην πρός σε. καὶ ἐν τῷ λαλῆσαι αὐτὸν πρός με τὸν λόγον τοῦτον ἀνέστην ἔντρομος.  καὶ εἶπε πρός με· μὴ φοβοῦ, Δανιήλ, ὅτι ἀπὸ τῆς πρώτης ἡμέρας, ἧς ἔδωκας τὴν καρδίαν σου τοῦ συνεῖναι καὶ κακωθῆναι ἐναντίον Κυρίου τοῦ Θεοῦ σου, ἠκούσθησαν οἱ λόγοι σου, καὶ ἐγὼ ἦλθον ἐν τοῖς λόγοις σου.  καὶ ὁ ἄρχων βασιλείας Περσῶν εἱστήκει ἐξ ἐναντίας μου εἴκοσι καὶ μίαν ἡμέραν, καὶ ἰδοὺ Μιχαὴλ εἷς τῶν ἀρχόντων τῶν πρώτων ἦλθε βοηθῆσαί μοι, καὶ αὐτὸν κατέλιπον ἐκεῖ μετὰ τοῦ ἄρχοντος βασιλείας Περσῶν,  καὶ ἦλθον συνετίσαι σε ὅσα ἀπαντήσεται τῷ λαῷ σου ἐπ’ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν, ὅτι ἔτι ἡ ὅρασις εἰς ἡμέρας (:Κατά τις ημέρες εκείνες εγώ, ο Δανιήλ, πενθούσα και έκλαιγα για τρεις ολόκληρες εβδομάδες. Δεν έφαγα κανένα απολαυστικό φαγητό, κρέας και κρασί δεν έβαλα στο στόμα μου, ούτε άλειψα με αρώματα το σώμα μου, μέχρι που συμπληρώθηκε η περίοδος των τριών αυτών εβδομάδων του πένθους. Κατά την εικοστή τέταρτη ημέρα του πρώτου μήνα του ιουδαϊκού θρησκευτικού έτους, δηλαδή του Νισάν- αντιστοιχεί στον δικό μας Μάρτιο- Απρίλιο- εγώ, ο Δανιήλ, βρισκόμουνα κοντά στον μεγάλο ποταμό- ο ποταμός αυτός είναι ο Τίγρης, ο οποίος στα εβραϊκά ονομάζεται Εδδεκέλ-  και σήκωσα τα μάτια μου και ξαφνικά, ιδού, είδα έναν άντρα, ο οποίος ήταν ντυμένος με μεγαλοπρεπές ένδυμα λινό λευκό, και η μέση του ήταν ζωσμένη με ζώνη κοσμημένη με χρυσάφι Ωφάζ, δηλαδή χρυσάφι λαμπρότατο και καθαρότατο·  το δε σώμα του φαινόταν σαν τον πολύτιμο λαμπερό λίθο Θαρσίς, ενώ το πρόσωπό του είχε τη λάμψη και την ακτινοβολία της αστραπής· τα μάτια του ήσαν λαμπερά και αστραφτερά σαν πύρινες λαμπάδες· οι βραχίονες και τα σκέλη του είχαν την όψη λαμπερού ακτινοβόλου χαλκού, ενώ ο ήχος της φωνής του ήταν σαν το βουητό πλήθους πολλού λαού. Την οπτασία αυτήν είδα εγώ μόνος, ο Δανιήλ, ενώ οι άντρες που ήταν μαζί μου δεν είδαν την οπτασία, αλλά τους κυρίευσε κατάπληξη, φόβος μεγάλος και έφυγαν κατατρομαγμένοι. Εγώ λοιπόν απέμεινα μόνος και είδα αυτή τη μεγάλη οπτασία και εξαιτίας του συγκλονιστικού αυτού οράματος δεν μου απέμεινε δύναμη· όλη όμως η εμφάνιση του προσώπου μου άλλαξε και παραμορφώθηκε, ενώ η δύναμή μου με εγκατέλειψε και δεν μπορούσα να σταθώ όρθιος. Άκουσα τη φωνή των λόγων του και ενώ την άκουγα, κυριεύτηκα από βαθύτατη συγκίνηση, θαυμασμό και φόβο, και μην μπορώντας να αντικρύζω το φοβερό εκείνο θέαμα, έπεσα μπρούμυτα με το πρόσωπό μου κατά γης. Και ιδού! Εγώ βρισκόμουνα σε αυτή τη στάση, ένα χέρι με άγγιξε και με σήκωσε στα γόνατά μου και μου είπε: ‘’Δανιήλ, άνθρωπε ιδιαιτέρως αγαπητέ του Θεού, που έχεις ευγενείς πόθους και επιθυμίες· άκου με προσοχή και προσπάθησε να κατανοήσεις με σύνεση τα λόγια που θα σου πω· διώξε τον φόβο και στάσου όρθιος, διότι τώρα έχω αποσταλεί από τον Θεό προς εσένα’’. Μόλις λοιπόν μου είπε αυτόν τον λόγο, σηκώθηκα όρθιος, αλλά και γεμάτος φόβο.  Και ο ουράνιος απεσταλμένος είπε προς εμένα: «Μη φοβάσαι, Δανιήλ, διότι από την πρώτη ημέρα κατά την οποία έλαβες σταθερή και αμετάκλητη απόφαση να εννοήσεις βαθύτερα την αλήθεια, να κακοπαθήσεις εκούσια και να ταλαιπωρηθείς με νηστεία και πένθος ενώπιον του Κυρίου του Θεού σου, ακούστηκαν τα λόγια σου από τον Θεό· και απόδειξη αυτού είναι η παρουσία μου, το ότι ήρθα εγώ  να δώσω απάντηση στα αιτήματα της δεήσεώς σου. Εγώ αποστάλθηκα προς εσένα από την πρώτη ημέρα της προσευχής σου, όμως ο άρχων άγγελος που υπερασπίζεται τα συμφέροντα του βασιλείου των Περσών στεκόταν μπροστά μου και με εμπόδιζε για είκοσι μία μέρες· όμως ιδού! Ο Μιχαήλ, ένας από τους πρώτους άρχοντες του ουρανού, ήλθε για να με βοηθήσει. Αυτόν λοιπόν άφησα εκεί να ομιλεί με τον άρχοντα άγγελο των Περσών. Και ήλθα να σε διαφωτίσω και να σε πληροφορήσω ποια γεγονότα πρόκειται να συμβούν στον λαό σου κατά το πολύ απομακρυσμένο μέλλον, μέχρι της περιόδου που θα έλθει ο Μεσσίας· διότι το όραμα αυτό δεν θα πραγματοποιηθεί τώρα· εκτείνεται πολύ μακριά, αναφέρεται στο απώτατο μέλλον)» κ.ε.].

    Άλλος, πάλι, προφήτης φονεύθηκε από λιοντάρι, αλλά αφού έφαγε, παρά την εντολή του Θεού. Γνωρίζετε επίσης όλοι τον Ησαύ, τον υιό του Ισαάκ, ο οποίος λόγω γαστριμαργίας εξέπεσε και από τα άλλα πρωτοτόκια και από την πατρική ευλογία[Γέν. 25, 29-34: «Ἣψησε δὲ ᾿Ιακὼβ ἕψημα· ἦλθε δὲ ῾Ησαῦ ἐκ τοῦ πεδίου ἐκλείπων,  καὶ εἶπεν ῾Ησαῦ τῷ ᾿Ιακώβ· γεῦσόν με ἀπὸ τοῦ ἑψήματος τοῦ πυρροῦ τούτου, ὅτι ἐκλείπω. διὰ τοῦτο ἐκλήθη τὸ ὄνομα αὐτοῦ ᾿Εδώμ.  Εἶπε δὲ ᾿Ιακὼβ τῷ ῾Ησαῦ· ἀπόδου μοι σήμερον τὰ πρωτοτόκιά σου ἐμοί. καὶ εἶπεν ῾Ησαῦ· ἰδοὺ ἐγὼ πορεύομαι τελευτᾶν, καὶ ἵνα τί μοι ταῦτα τὰ πρωτοτόκια;  Καὶ εἶπεν αὐτῷ ᾿Ιακώβ· ὄμοσόν μοι σήμερον. καὶ ὤμοσεν αὐτῷ· ἀπέδοτο δὲ ῾Ησαῦ τὰ πρωτοτόκια τῷ ᾿Ιακώβ.  ᾿Ιακὼβ δὲ ἔδωκε τῷ ῾Ησαῦ ἄρτον καὶ ἕψημα φακοῦ, καὶ ἔφαγε καὶ ἔπιε καὶ ἀναστὰς ᾤχετο· καὶ ἐφαύλισεν ῾Ησαῦ τὰ πρωτοτόκια(: Ο Ιακώβ μαγείρευε κάποτε φαγητό και την ημέρα εκείνη επέστρεψε ο Ησαύ από την πεδιάδα κατακουρασμένος και εξαντλημένος και είπε στον Ιακώβ: ‘’ Δώσε μου να γευθώ από αυτό το κόκκινο φαγητό που μαγειρεύεις, διότι είμαι εξαντλημένος και πεθαίνω από την πείνα’’. Για τον λόγο αυτό ο Ησαύ ονομάστηκε Εδώμ, που σημαίνει κόκκινος. Ο Ιακώβ τότε απάντησε στον Ησαύ: ‘’ Δώσε μου, πούλησέ μου σήμερα τα προνόμια και τα δικαιώματα που έχεις διότι γεννήθηκες πρώτος από εμένα και κατόπιν θα σου δώσω φαγητό’’.  Ο Ησαύ, που δεν είχε ποτέ εκτιμήσει τα πρωτοτόκια, απάντησε: ‘’ Τι με ωφελούν τα προνόμια που έχω, διότι γεννήθηκα πρώτος, όταν εγώ κοντεύω να πεθάνω από την πείνα, εάν δεν φάω; Πάρε τα λοιπόν’’. Και ο Ιακώβ πρόσθεσε: ‘’ Ορκίσου μου σήμερα ότι μου τα έδωσες· ότι παραιτείσαι οριστικά από τα δικαιώματα αυτά. Πράγματι ο Ησαύ ορκίστηκε, ότι του τα παραχωρεί. Έτσι ο Ησαύ πούλησε στον Ιακώβ τα δικαιώματα που είχε ως πρωτότοκος. Και τότε ο Ιακώβ έδωσε στον πεινασμένο Ησαύ ψωμί και φαγητό από τις φακές που μαγείρευε· και ο Ησαύ έφαγε και ήπιε και αφού σηκώθηκε από το φαγητό έφυγε. Με τον τρόπο αυτόν ο Ησαύ περιφρόνησε τα δικαιώματα που είχε ως πρωτότοκος· τα εξευτέλισε, τα ύβρισε και δεν τα τίμησε καθόλου. Φάνηκε αγνώμονας για το τιμητικό αξίωμα που του δόθηκε και έχασε τα μεγάλα αυτά δώρα για ένα πιάτο με φακές)»]. Ας φοβηθούμε λοιπόν μήπως και εμείς, προσέχοντας σε αυτήν την γαστριμαργία, εκπέσουμε από την υπεσχημένη εκείνη ευλογία και κληροδοσία του ανωτάτου Πατρός. Δεν αγνοείτε επίσης τους Τρεις Παίδες, οι οποίοι, παραδεδομένοι στη νηστεία, καταπάτησαν με άφλεκτα πόδια και σώματα την κάμινο στη Βαβυλώνα που είχε αναφτεί εναντίον τους επταπλασίως.

    Εάν επιδοθούμε κι εμείς σε αληθινή νηστεία, και την εδώ πύρωση της σαρκός θα καταπατήσουμε και θα σβήσουμε, και τη μελλοντική κάμινο θα περάσουμε άθικτοι, όταν του καθενός το έργο θα δοκιμάσει το πυρ. Τι χρειάζεται να αναφέρουμε τον Κύριο των προφητών; Αυτός, αφού έλαβε σάρκα και έγινε για μας άνθρωπος, που μας υποδεικνύει τον τρόπο της νίκης κατά του Διαβόλου, νηστεύοντας σε όλα, νίκησε τον πειρασμό που κίνησε τα πάντα εναντίον Του, και προς τους μαθητές Του έλεγε περί του άλαλου και κωφού δαιμονίου: «Τοῦτο δὲ τὸ γένος οὐκ ἐκπορεύεται εἰ μὴ ἐν προσευχῇ καὶ νηστείᾳ(:Αυτό το είδος των δαιμόνων δεν βγαίνει από τον άνθρωπο που έχει καταληφθεί από αυτό, παρά μόνο με προσευχή που συνοδεύεται και με νηστεία, ώστε η προσευχή να γίνεται με διάνοια όσο δυνατόν ελαφρότερη και περισσότερο προσηλωμένη στον Θεό)»[Ματθ.17,21].

      Αλλά εμπρός, αδελφοί, ας δείξουμε τι είναι η θεάρεστη κι αληθινή νηστεία. Να γνωρίζετε τούτο, ότι δεν επαινούμε αυτή καθʼ εαυτήν τη σωματική νηστεία, αλλά για την ενέργειά της προς άλλα ψυχωφελέστερα• διότι για τη σωματική άσκηση, λέγει και ο θείος Παύλος, ότι ολίγο ωφελεί[Α΄Τιμ.4,8: «Ἡ γὰρ σωματικὴ γυμνασία πρὸς ὀλίγον ἐστὶν ὠφέλιμος, ἡ δὲ εὐσέβεια πρὸς πάντα ὠφέλιμός ἐστιν, ἐπαγγελίας ἔχουσα ζωῆς τῆς νῦν καὶ τῆς μελλούσης(:Και σου συνιστώ την άσκηση αυτή, διότι η σωματική εξάσκηση και εκγύμναση είναι ωφέλιμη σε μικρό βαθμό, επειδή αποβλέπει μόνο στο σώμα, το οποίο είναι φθαρτό˙ η ευσέβεια όμως είναι ωφέλιμη σε όλα, και στο σώμα δηλαδή και στην ψυχή, διότι υπόσχεται αγαθά και ανταμοιβές και για τη ζωή αυτή και για τη μελλοντική)»]. Γιʼ αυτό και οι θεοφόροι πατέρες που ομιλούν από πείρα, δεν δέχονται τις πολυήμερες νηστείες, αλλά κρίνουν δοκιμότερο να τρώμε καθημερινώς μια φορά και να μη χορταίνουμε• και τούτο λέγουν σύμμετρη και συνετή νηστεία, πράγμα που λέγει και η Γραφή, το να μην παρασύρεται κανείς από τη χορτασιά της κοιλίας και την ηδονή του λαιμού, αλλά να αφήνει το φαγητό ενώ έχει ακόμη όρεξη, η δε ποιότητα και ποσότητά της να είναι κατάλληλη προς τη δύναμη και διάθεση του τρεφομένου σώματος, ώστε να συντηρείται κατά το δυνατό και η υγεία του. Πραγματικά το να τρώει ο ασθενής από τα υπάρχοντα τρόφιμα καταλλήλως προς την ασθένεια και συμμέτρως, χωρίς να προσθέτει στα αναγκαία τα πολύ περιττά και συμφέροντα, και το να ζητεί κανείς την τροφή αλλά όχι την τρυφή, και την πόση αλλά όχι τη μέθη, και τη σύμμετρη χρήση, αλλά όχι την αμετρία και την ακρασία και την κατάχρηση, δεν αφαιρεί την αγιότητά του.

      Τέτοια λοιπόν είναι η αρχή της αληθινής και θεάρεστης νηστείας, ο δε σκοπός για τον οποίο θεσμοθετήθηκε και τιμήθηκε από τους Χριστιανούς είναι η κάθαρση της ψυχής. Διότι ποια είναι η ωφέλεια, αν απέχουμε της σωματικής τροφής, αλλά κυριαρχούμαστε από σαρκικά φρονήματα και πάθη; Ποιο είναι το όφελος αν απέχουμε οίνου και πιεζόμαστε από δίψα, να μεθούμε δε όχι από οίνο, σύμφωνα με τον λέγοντα, «αλίμονο στους μεθύοντας όχι από οίνο», και να ταρασσόμαστε ψυχικά από θυμό και βασκανία; Ποιο είναι το όφελος, αν απέχουμε από τρυφηλή τράπεζα, αλλά έχουμε αταπείνωτη την ψυχή, και αν έχουμε αλλοιωμένη τη σάρκα για έλαιο, αλλά δεν έχουμε ταπεινωμένη την ψυχή κατά τη νηστεία; Ποιο είναι το όφελος, αν απαλλαχτήκαμε μεν από την ομίχλη που αναθυμιάται από τα πολλά φαγητά, αλλά αχρειώνεται ο νους μας με φροντίδες και ματαίους λογισμούς και αχρειώνονται μαζί του οι προσευχές προς τον Θεό;

       Γιʼ αυτό καλή νηστεία είναι αυτή που τελείται για τον μαρασμό της επιθυμίας, για την ταπείνωση της ψυχής, για τη μεταποίηση του μίσους, για το σβήσιμο του θυμού, για την απάλειψη της μνησικακίας, για την καθαρότητα της διανοίας και την επιτέλεση της προσευχής. Εάν δε είσαι εύπορος, το περίσσευμα της τροφής σου να προσφέρεται για την παρηγοριά των απόρων. Εάν νηστεύεις έτσι, όχι μόνο θα συμπάσχεις και θα συννεκρώνεσαι, αλλά και θα συνανίστασαι και θα συμβασιλεύεις με τον Χριστό στους απέραντους αιώνες· διότι, αφού γίνεις δια της νηστείας αυτού του είδους σύμφυτος με το ομοίωμα του θανάτου Του, θα γίνεις και κοινωνός της αναστάσεως και κληρονόμος της ζωής σʼ Αυτόν.

     Αυτός που νηστεύει, εάν μεν πειράζεται, νικά τον πειράζοντα• εάν δε δεν πειράζεται, συντηρεί την ειρήνη της ψυχής και του σώματος, ταλαιπωρώντας και δουλαγωγώντας το σώμα κατά τον Παύλο[Α΄Κορ.9,27: «Ἀλλ᾿ ὑποπιάζω μου τὸ σῶμα καὶ δουλαγωγῶ, μήπως ἄλλοις κηρύξας αὐτὸς ἀδόκιμος γένωμαι(:Αλλά ταλαιπωρώ το σώμα μου και το μεταχειρίζομαι ως δούλο, για να μην  αποδοκιμασθώ και αποδειχθώ ανάξιος του βραβείου εγώ ο ίδιος που κήρυξα σε άλλους και με τη δική μου προτροπή και διδασκαλία αυτοί πήραν το βραβείο)»], που δείλιαζε μήπως φανεί αδόκιμος• εάν δε ο Παύλος δειλιάζει, πόσο μάλλον πρέπει να δειλιάζουμε εμείς; Αυτός που νηστεύει λοιπόν, δουλαγωγεί το σώμα και καθιστά δόκιμη την ψυχή• ενώ αυτός που παχαίνει τη σάρκα που έπειτα από λίγο θα φθαρεί, αυτός δηλαδή που δεν τρώγει για να ζήσει, αλλά μάλλον ζει για να τρώει, όπως τα ζώα που προετοιμάζονται από μας για σφαγή και στα αναγκαία προσθέτει τα περιττά για να λιπαίνει το σώμα ή να το διεγείρει σε κακές επιθυμίες ή απλώς έτσι για φιληδονία σωματική, πάντως δεν κάνει τίποτε άλλο παρά ετοιμάζει πλουσιότερη τροφή στους σκώληκες. Επομένως καλώς ψάλλει ο προφήτης Δαβίδ: «Τίς ὠφέλεια ἐν τῷ αἵματί μου ἐν τῷ καταβαίνειν με εἰς διαφθοράν;(:Λυπήσου με, Κύριε, και μην παρατείνεις την οργή Σου εναντίον μου. Σε τι θα ωφελήσει, εάν χυθεί το αίμα μου και κατεβώ στον τάφο, για να υποστώ τη φθορά και τη διάλυση του θανάτου;)»[Ψαλμ.29,10].

    Όταν λοιπόν νηστεύεις και τρέφεσαι με εγκράτεια, να μην αποθηκεύεις για αύριο τα περισσεύματα, αλλά όπως ο Κύριος πτωχεύοντας, μας πλούτισε, έτσι και εσύ πεινώντας εκουσίως, χόρτασε τον ακουσίως πεινασμένο, τότε η νηστεία σου θα είναι σαν περιστερά που φέρει κάρφος ελαίας κι ευαγγελίζεται στην ψυχή σου τη σωτηρία από τον κατακλυσμό. «Ἐὰν ἀφέλῃς ἀπὸ σοῦ σύνδεσμον καὶ χειροτονίαν καὶ ῥῆμα γογγυσμοῦ(:Εάν αφαιρέσεις από σένα και σταματήσεις κάθε άδικη καταπίεση, κάθε εμπαικτική και απειλητική χειρονομία, κάθε λόγο γογγυσμού)», λέγει ο μέγας Ησαΐας, «καὶ δῷς πεινῶντι τὸν ἄρτον ἐκ ψυχῆς σου καὶ ψυχὴν τεταπεινωμένην ἐμπλήσῃς, τότε ἀνατελεῖ ἐν τῷ σκότει τὸ φῶς σου, καὶ τὸ σκότος σου ὡς μεσημβρία(: και δώσεις με όλη σου την καρδιά ψωμί στον πεινασμένο, εάν χορτάσεις μια ψυχή, η οποία βρίσκεται σε κατάσταση ταπεινώσεως και πόνου, τότε μέσα στο σκοτάδι της θλίψεώς σου θα ανατείλει το φως της χαράς και της ειρήνης σου. Και το σκοτάδι της πλάνης και της αθλιότητάς σου, θα μεταβληθεί και θα λάμψει σαν το φως του μεσημεριού)»[Ησ.58,9].

     Εάν πάλι δεν θέλεις να δώσεις τα δικά σου, τουλάχιστον νʼ απέχεις από τα ξένα και να μη κάμεις κατοχή στα πράγματα που δεν είναι δικά σου, αρπάζοντας και θησαυρίζοντας και από τους πτωχότερους μερικές φορές αδίκως, για να μην ακούσεις από τον ίδιο τον προφήτη δικαίως τούτο: «Δεν είναι αυτή η νηστεία που προτιμώ εγώ», λέγει ο Κύριος: «Οὐ ταύτην τὴν νηστείαν ἐξελεξάμην καὶ ἡμέραν ταπεινοῦν ἄνθρωπον τὴν ψυχὴν αὐτοῦ· οὐδ᾿ ἂν κάμψῃς ὡς κρίκον τὸν τράχηλόν σου καὶ σάκκον καὶ σποδὸν ὑποστρώσῃ, οὐδ᾿ οὕτω καλέσετε νηστείαν δεκτήν. οὐχὶ τοιαύτην νηστείαν ἐγὼ ἐξελεξάμην, λέγει Κύριος, ἀλλὰ λύε πάντα σύνδεσμον ἀδικίας, διάλυε στραγγαλιὰς βιαίων συναλλαγμάτων, ἀπόστελλε τεθραυσμένους ἐν ἀφέσει καὶ πᾶσαν συγγραφὴν ἄδικον διάσπα· διάθρυπτε πεινῶντι τὸν ἄρτον σου καὶ πτωχοὺς ἀστέγους εἴσαγε εἰς τὸν οἶκόν σου· ἐὰν ἴδῃς γυμνόν, περίβαλε, καὶ ἀπὸ τῶν οἰκείων τοῦ σπέρματός σου οὐχ ὑπερόψει. τότε ῥαγήσεται πρώϊμον τὸ φῶς σου, καὶ τὰ ἰάματά σου ταχὺ ἀνατελεῖ, καὶ προπορεύσεται ἔμπροσθέν σου ἡ δικαιοσύνη σου, καὶ ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ περιστελεῖ σε(: Εγώ δεν επέλεξα και δεν ενέκρινα αυτού του είδους τη νηστεία. Δεν μου είναι ευάρεστη η ημέρα, κατά την οποία ο άνθρωπος με μία τέτοια νηστεία ταπεινώνει τον εαυτό του. Ούτε εάν από την πολλή νηστεία κάμψεις τον τράχηλό σου, σαν τον κρίκο, και στρώσεις να κοιμηθείς επάνω στη στάχτη, ούτε αυτή την κακουχία σας δεν μπορείτε να την χαρακτηρίσετε ως νηστεία δεκτή από εμένα. Δεν εξέλεξα και δεν όρισα Εγώ τέτοια νηστεία, αλλά λύε κάθε δεσμό και σύνδεσμο με την αδικία. Ακύρωσε και σκίσε τις διεστραμμένες συμφωνίες, τις οποίες εσύ δια βίας και εξαναγκασμού έχεις συνάψει με τους άλλους. Στείλε ελεύθερους τους συντετριμμένους από τον πόνο και τη συμφορά, και κάθε συμβόλαιο άδικης συναλλαγής, σκίσε το. Κόβε το ψωμί σου και μοίρασέ το με τον φτωχό. Βάλε αστέγους στο σπίτι σου, εάν δεις γυμνό, ντύσε τον. Και απέναντι στους οικείους σου, μη δείξεις αδιαφορία και καταφρόνηση. Εάν τηρήσεις αυτά, τότε θα αναλάμψει σαν της αυγής χαρούμενο το φως της ειρήνης και της χαράς σου. Γρήγορα θα ανατείλει η θεραπεία των πληγών σου και θα αποκατασταθεί η υγεία σου. Μπροστά σου θα προπορεύεται η αρετή και η δικαιοσύνη σου, ενώ η δόξα του Θεού θα σε περιβάλλει πάντοτε)»[Ησ.58,5-8].

       Εάν λοιπόν δεν δίνεις στον πτωχό από τα δικά σου, και μάλιστα τα περισσεύματα, τουλάχιστον να μην τα αποκτάς σε βάρος του πτωχού• αν και ο δεσπότης των όλων Χριστός αποπέμποντας τους της αριστεράς μερίδας στο πυρ και καταρώμενος αυτούς, δεν τους καταδικάζει σαν άρπαγες, αλλά ως μη μεταδίδοντες στους ενδεείς. Επομένως οι άρπαγες και οι άδικοι ούτε θʼ αναστηθούν για παρουσίαση και κρίση, αλλά αμέσως για μεγαλύτερη καταδίκη και κατάκριση, αφού κι εδώ, όπως φαίνεται, αυτοί ποτέ δεν παρουσιάσθηκαν στον Θεό εντελώς από ψυχή• διότι, λέγει: «Οἱ ἐσθίοντες τὸν λαόν μου βρώσει ἄρτου τὸν Κύριον οὐκ ἐπεκαλέσαντο(:Αυτοί που κατασπαράσσουν τον λαό μου με τόση ευχαρίστηση και ασυνειδησία, σαν να έτρωγαν ψωμί, δεν επικαλέστηκαν ποτέ τον Κύριο, και η προσευχή είναι άγνωστη σε αυτούς)»[Ψαλμ.13,4].

     Ο πλούσιος του οποίου οι αγροί καρποφόρησαν άφθονα[Λουκ.12,16-17: «Ἀνθρώπου τινὸς πλουσίου εὐφόρησεν ἡ χώρα· καὶ διελογίζετο ἐν ἑαυτῷ λέγων· τί ποιήσω, ὅτι οὐκ ἔχω ποῦ συνάξω τοὺς καρπούς μου;(:κάποιου πλουσίου ανθρώπου τα εκτεταμένα του χωράφια απέδωσαν άφθονη σοδειά και μεγάλη παραγωγή. Αντί όμως να ευχαριστήσει τον Θεό και να ευχαριστηθεί κι ο ίδιος για την ευφορία αυτή, συλλογιζόταν μέσα του, αγωνιούσε κι αναστατωνόταν λέγοντας: “Τι να κάνω, διότι δεν έχω πού να μαζέψω τους καρπούς των χωραφιών μου που μου περισσεύουν; Θέλω να γίνουν όλοι δικοί μου, για να τους απολαύσω μόνος μου”)»] και ο ενδεδυμένος με πορφύρα και βύσσο[Λουκ.16,19: «Ἄνθρωπος δέ τις ἦν πλούσιος, καὶ ἐνεδιδύσκετο πορφύραν καὶ βύσσον εὐφραινόμενος καθ᾿ ἡμέραν λαμπρῶς (: Υπήρχε κάποιος πλούσιος άνθρωπος, ο οποίος φορούσε βασιλικά ενδύματα. Απ’ έξω φορούσε ένα μάλλινο κόκκινο και πανάκριβο ρούχο, κι από μέσα φορούσε λευκό χιτώνα πολυτελή από λεπτό αιγυπτιακό λινάρι. Και διασκέδαζε σε πλούσια συμπόσια κάθε μέρα με μεγαλοπρέπεια)»] δικαίως καταδικάζονται, όχι διότι αδίκησαν κάποιον, αλλά διότι δεν μετέδωσαν από όσα δικαίως απέκτησαν αυτοί• διότι τα θησαυρίσματα είναι κοινά από τα κοινά ταμεία των κτισμάτων του Θεού. Πώς λοιπόν δεν είναι πλεονέκτης αυτός που οικειοποιείται τα κοινά, έστω και αν δεν είναι σαν εκείνον που σφετερίζεται φανερά τα ξένα; Επομένως ο μεν πρώτος θα υποστεί, αλίμονο, την φρικτή διχοτόμηση ως κακός δούλος, ο δε άλλος θα υποστεί τα δεινότερα και φρικωδέστερα, και κανένας από τούς δύο δεν θα μπορέσει να τα διαφύγει, αν δεν δεξιωθεί τους πτωχούς, ώστε ο ένας να διαχειριστεί καλώς τα εμπιστευμένα σ’ αυτόν από τον Θεό, ο δε άλλος να σκορπίσει καλώς τα κακώς συναχθέντα.

     Ο μέγας Παύλος γράφοντας προς τους Θεσσαλονικείς, τους προγόνους σας βέβαια, περί φιλαδελφίας, λέγει: «Περὶ δὲ τῆς φιλαδελφίας οὐ χρείαν ἔχετε γράφειν ὑμῖν· αὐτοὶ γὰρ ὑμεῖς θεοδίδακτοί ἐστε εἰς τὸ ἀγαπᾶν ἀλλήλους(:Για την αγάπη τώρα προς τους  αδελφούς σας Χριστιανούς δεν έχετε ανάγκη να σας γράψουμε, διότι εσείς μόνοι σας έχετε διδαχθεί από τον Θεό να αγαπάτε ο ένας τον άλλο)» [Α΄Θεσ.4,9].

      Αφού λοιπόν ο Κύριος είπε προς μερικούς: «Εἰ τέκνα τοῦ Ἀβραὰμ ἦτε, τὰ ἔργα τοῦ Ἀβραὰμ ἐποιεῖτε(:Εάν ήσασταν παιδιά του Αβραάμ, θα του μοιάζατε και στην αρετή και θα κάνατε τα έργα του Αβραάμ)»[Ιω.8,39], ας φοβηθούμε κι εμείς τον λόγο τούτον, που δεν λέγεται μεν προς εμάς εδώ, αλλά θα λεχθεί –είθε να μη συμβεί αυτό- κατά τη φρικτή ημέρα, όταν η συγγένεια κρίνεται μάλλον από την ομοιότητα των πεπραγμένων• όταν όλοι όσοι έχουν αγαπήσει την εν Χριστώ πτωχεία ή, αν όχι, τουλάχιστον τους πτωχούς, οι καταφρονητές της δόξας, οι εραστές της εγκράτειας, οι όχι μόνο ακροατές, αλλά και εκτελεστές των ευαγγελικών θεσπισμάτων, κατά την ευχή του κοινού κατά χάριν Πατρός, θα είναι υπερφυώς ένα: «Δώσε», λέγει, «ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς ἕν ἐσμεν, ἐγὼ ἐν αὐτοῖς καὶ σὺ ἐν ἐμοί, ἵνα ὦσι τετελειωμένοι εἰς ἕν, καὶ ἵνα γινώσκῃ ὁ κόσμος ὅτι σύ με ἀπέστειλας (:Σε παρακαλώ για όλους αυτούς, για να είναι όλοι ένα με την αγάπη και την ομοφροσύνη που θα κυριαρχεί μεταξύ τους. Όπως εσύ, Πάτερ, είσαι ενωμένος με Εμένα κι εγώ ενωμένος με Εσένα, επειδή έχουμε και οι δύο την ίδια ουσία και φύση, έτσι σε παρακαλώ να είναι κι αυτοί ένα έχοντας κοινωνία και ένωση με μας, για να πιστέψει ο κόσμος ότι Εσύ με απέστειλες)»[Ιω.17,22].

      Όταν φανερά η κριτικωτάτη μάχαιρα του Πνεύματος θα διχάσει τον άνθρωπο κατά του πατρός και τη θυγατέρα κατά της μητρός και θα καταστήσει ξένους μεταξύ τους όσους είναι ανόμοιοι στους τρόπους• διότι αν τους ξεχωρίζει εδώ, πόσο περισσότερο εκεί, όπου ο Παντογνώστης αποφαίνεται προς τους μη ομοιωμένους προς Αυτόν: «Δεν σας γνωρίζω»; Διότι δεν έχουν, όπως έπρεπε την εικόνα του Επουρανίου, δεν έγιναν οικτίρμονες όπως ο κοινός Πατήρ, δεν έκαμαν τα υπάρχοντα κοινά με τους ενδεείς, όπως Εκείνος μετέδωσε δωρεάν από τα αγαθά Του σε όλους, δεν έγιναν ευμενείς προς τους πλησίον, δεν έκαμαν πλησίον τους μακρινούς με την ευεργεσία• εξαιτίας άρα της ανομοιότητας αυτής ούτε γνωρίζει, ούτε δέχεται στον οίκο τέτοιου είδους ανοικτίρμονες ανθρώπους ο Αγαθός. Και εάν Αυτός πει έτσι, τα ίδια περίπου θα πουν και όσοι έζησαν κατά το παράδειγμά Του εδώ και θα συμβασιλεύσουν εκεί μαζί Του προς τους εξ αίματος συγγενείς τους που δεν είναι παραπλήσιοι στην αρετή με αυτούς.

       Και αν πει κάποιος: «Εγώ είμαι παιδί σου, εγώ ήμουν πατέρας σου, εγώ αδελφός σου»• τότε ο μεν τελευταίος θʼ ακούσει ότι «κανείς δεν είναι πατέρας πλην ενός, του Θεού», ο δε πρώτος θʼ ακούσει: «Αν ήσουν δικό μου τέκνο, θα ήσουν μιμητής μου, τώρα δε είσαι εκείνου του πατρός τέκνο, του οποίου και των επιθυμιών ήσουν εργάτης• φύγε για να μείνεις αιωνίως με αυτόν, διότι εγώ δεν σε γνωρίζω• διότι όλα όσα είναι του Θεού είναι δικά μου, εσύ όμως δεν είσαι του Θεού. Το δικό μου και το δικό σου έχει εκδιωχτεί τώρα πλέον, αφού εμείς το μισήσαμε και στον εκλείψαντα εκείνον βίο• γι’ αυτό και γίναμε κληρονόμοι της βασιλείας αυτής)». Όπου υπήρχε αυτός ο κατά τους θείους πατέρες ψυχρός λόγος: «το δικό μου και το δικό σου», απουσίαζε ο δεσμός της αγάπης και ο Χριστός είχε εκδιωχθεί• σ’ αυτούς που τους κυριαρχούσε τότε το πάθος τούτο, προξενούσε φιλαυτία, φιλαργυρία, μισαδελφία και κάθε είδος κακίας• το ίδιο πάθος τους καταισχύνει και τώρα.

     Ας φοβηθούμε λοιπόν, αδελφοί, αυτά τα πράγματα, παρακαλώ• διότι πραγματικά είναι φρικτά. Ας ρυθμίσουμε τη διαγωγή μας, όπως αρέσει στον Θεό• ας αφήσουμε για να αφεθούμε, ας ελεήσουμε για να ελεηθούμε πολλαπλασίως• διότι Αυτός για χάρη μας πτώχευσε τελευταία, αναδεχόμενος στον εαυτό Του την ελεημοσύνη, από μεγαλοδωρία πολλαπλασιάζει την αμοιβή• πρέπει λοιπόν κανείς ή να είναι κατά το παράδειγμά Του πτωχός, και θα ζήσει μαζί με Εκείνον, ή να έχει τα αγαθά κοινά με τους για Εκείνον πτωχούς, και δι’ αυτών θα σωθεί. Ας αποκτήσουμε ευσπλαγχνία• ας δώσουμε αυτοβούλως δείγμα της προς τον αδελφό αγάπης και της προς τον κοινό Πατέρα και δεσπότη αφοσιώσεως. Καταλληλότερο δε γιʼ αυτά καιρό δεν θα βρει κανείς από τις ημέρες αυτές της νηστείας· διότι, αν συνάψει με τη νηστεία τη συμπάθεια, θα απαλείψει κάθε αμάρτημα, θα προσκυνήσει με παρρησία τα σωτήρια πάθη, θα συνευφρανθεί με την ανάσταση του Χριστού και θα επιτύχει την αιώνια απολύτρωση.

       Αυτήν είθε όλοι εμείς να επιτύχουμε ἐν Χριστῷ τῷ Θεῶ ἡμῶν, στον Οποίο πρέπει κάθε δόξα, τιμή και προσκύνησις μαζί με τον άναρχο Πατέρα Του και το Πανάγιο και Αγαθό και Ζωοποιό Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Γένοιτο.

                ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

                  επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

• Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά Άπαντα τα έργα, Ομιλίες Α΄- Κ΄, ομιλία ΙΓ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 2004, τόμος 9, σελίδες 352-371.
• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
• Η Παλαιά Διαθήκη μετά Συντόμου Ερμηνείας, Παναγιώτης Τρεμπέλας, Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ», Αθήνα, 1985.
• https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-palaia-diathiki/
• https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-kaini-diathiki/
• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

ΚΥΡΙΑΚΗ Ε΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ [:Ματθ.20,20-28]

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΤΩΝ ΥΙΩΝ ΤΟΥ ΖΕΒΕΔΑΙΟΥ

     Σε τόσο μεγάλο βαθμό έφθασε η αδυναμία των μαθητών να αντιληφθούν καθαρά τα λόγια του Κυρίου για το επικείμενο Πάθος και την Ανάστασή Του, ώστε ευθύς αμέσως να Τον πλησιάσουν οι υιοί του Ζεβεδαίου και να συζητήσουν μαζί Του για την πρωτοκαθεδρία που θα ήθελαν να τους παραχωρήσει στο μέλλον· διότι, όπως αναφέρει ο ευαγγελιστής Μάρκος, είπαν τότε στον Κύριο: «Δὸς ἡμῖν ἵνα εἷς ἐκ δεξιῶν σου καὶ εἷς ἐξ εὐωνύμων σου καθίσωμεν ἐν τῇ δόξῃ σου(:Όταν έλθεις στη δόξα σου και ανεβείς στον επίγειο βασιλικό θρόνο του Δαβίδ, βάλε μας να καθίσουμε ο ένας στα δεξιά σου κι ο άλλος στ’ αριστερά σου)»[Μάρκ.10,37].

     Πώς τότε λοιπόν ο ευαγγελιστής Ματθαίος λέγει ότι πλησίασε τον Κύριο η μητέρα τους και το ζήτησε αυτό και όχι οι ίδιοι οι μαθητές; «Τότε προσῆλθεν αὐτῷ ἡ μήτηρ τῶν υἱῶν Ζεβεδαίου μετὰ τῶν υἱῶν αὐτῆς προσκυνοῦσα καὶ αἰτοῦσά τι παρ᾿ αὐτοῦ(: Τότε Τον πλησίασε η μητέρα των παιδιών του Ζεβεδαίου με τους γιους της, η οποία Τον προσκύνησε και έδειξε ότι σκόπευε να Του ζητήσει κάτι)»[Ματθ.20,20]. Φυσικό ήταν και τα δύο να συνέβησαν· διότι παρέλαβαν τη μητέρα τους, με σκοπό να μεγαλώσουν την παράκλησή τους, και κατ’ αυτόν τον τρόπο να συγκινήσουν τον Χριστό. Το  ότι λοιπόν είναι αληθινό αυτό που είπα και ότι η παράκληση ήταν μάλλον δική τους, αλλά παρουσιάζουν από ντροπή τη μητέρα τους, πρόσεξε πως ο Χριστός απευθύνει προς αυτούς τον λόγο. Καλύτερα όμως ας προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε κατά πρώτον τι είναι αυτό που ζητούν, με ποια διάθεση το ζητούν και τι ήταν εκείνο που τους οδήγησε να ενεργήσουν κατ’ αυτόν τον τρόπο.

    Από τι λοιπόν παρακινούμενοι έφθασαν σε αυτήν την ενέργειά τους; Έβλεπαν ότι έχαιραν εκτιμήσεως εκ μέρους των άλλων ανθρώπων και ήλπισαν ότι εξαιτίας αυτού θα επιτύχουν να εκπληρωθεί και αυτή η αίτησή τους. Αλλά τι τέλος πάντων είναι αυτό το οποίο ζητούν; Άκουσε άλλον ευαγγελιστή, τον Λουκά, ο οποίος αποκαλύπτει αυτό πολύ καθαρά. Διότι, λέγει, ζητούσαν αυτά «διὰ τὸ ἐγγὺς αὐτὸν εἶναι Ἱερουσαλὴμ καὶ δοκεῖν αὐτοὺς ὅτι παραχρῆμα μέλλει ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἀναφαίνεσθαι(:διότι πλησίαζε στα Ιεροσόλυμα κι αυτοί νόμιζαν ότι θα φανερωνόταν αμέσως η βασιλεία του Θεού με λαμπρότητα και δόξα)»[Λουκ.19,11]. Νόμιζαν δηλαδή ότι η βασιλεία του Θεού βρίσκεται κοντά τους και ότι είναι αισθητή και ότι δεν επρόκειτο να υποστούν τίποτε το δυσάρεστο, εάν ήθελαν να επιτύχουν αυτό που ζητούσαν. Διότι δεν ζητούσαν τη βασιλεία του Θεού μόνο γι’αυτήν καθ’εαυτήν, αλλά και για να αποφύγουν τα δυσάρεστα. Για τον λόγο αυτόν και ο Χριστός κατ΄αρχήν τους απαλλάσσει από αυτές τις σκέψεις, λέγοντάς τους ότι πρέπει να αναμένουν σφαγές, κινδύνους και τα πιο φοβερά κακά. Διότι, λέγει, «δύνασθε πιεῖν τὸ ποτήριον ὃ ἐγὼ μέλλω πίνειν; (:Μπορείτε να πιείτε το ποτήρι του θανάτου που πρόκειται εγώ σε λίγο να πιω;)».

      Αλλά κανείς ας μην ανησυχεί, επειδή είναι τόσο ατελής η πνευματική κατάσταση των μαθητών· διότι δεν είχε ακόμη λάβει χώρα το σταυρικό πάθος του Κυρίου και ούτε είχε ακόμη δοθεί η χάρις του αγίου Πνεύματος. Εάν όμως θέλεις να γνωρίσεις την αρετή τους, εξέτασέ τους μετά από αυτά τα γεγονότα, και θα τους βρεις να είναι ανώτεροι από κάθε πάθος· διότι ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο φανερώνει τα ελαττώματά τους, ώστε στη συνέχεια να γνωρίσεις ποιοι έγιναν με την ενίσχυση της χάριτος του Θεού. Το ότι λοιπόν δεν ζητούσαν τίποτε το πνευματικό, ούτε είχαν καμία ιδέα για την ουράνια βασιλεία, γίνεται φανερό  από τα όσα ελέχθησαν. Πλην όμως εμείς ας εξετάσουμε και πώς Τον πλησιάζουν και τι Του λέγουν.

     «Διδάσκαλε, θέλομεν(:‘’Διδάσκαλε, θέλουμε)», λέγει ο ευαγγελιστής Μάρκος, «ἵνα ὃ ἐὰν αἰτήσωμεν ποιήσῃς ἡμῖν(:να μας κάνεις αυτό που θα σου ζητήσουμε)»[Μάρκ.10,35]. Και ο Χριστός απαντά προς αυτούς: «Τί θέλετε ποιῆσαί με ὑμῖν;(:Τι θέλετε να σας κάνω;)»[Μάρκ.10,36]· όχι επειδή το αγνοούσε, αλλά για να τους εξαναγκάσει να απαντήσουν για να αποκαλύψει το τραύμα και έτσι να θέσει το φάρμακο. Εκείνοι όμως, κατακόκκινοι από εντροπή, επειδή έφθασαν σε αυτήν την ενέργειά τους υποκινούμενοι από ανθρώπινο πάθος, Τον πήραν ιδιαιτέρως, μακριά από τους άλλους μαθητές και Τον ρώτησαν· διότι, όπως λέγει ο ευαγγελιστής Μάρκος: «πλησίασαν πολύ κοντά Του»[Μάρκ.10,35:«Προσπορεύονται αὐτῷ»], ώστε να μην τους αντιληφθούν οι άλλοι μαθητές, και έτσι Του είπαν αυτά που ήθελαν.

    Ήθελαν επίσης, κατά τη γνώμη μου, επειδή άκουαν ότι «καθίσεσθε καὶ ὑμεῖς ἐπὶ δώδεκα θρόνους(:θα καθίσετε κι εσείς σε δώδεκα θρόνους)»[Ματθ.19,28], να λάβουν την προεδρία αυτής της καθέδρας. Και το γνώριζαν βέβαια ότι έχαιραν ιδιαιτέρας εκτιμήσεως από τον Κύριο έναντι των άλλων μαθητών, αλλά φοβούνταν τον Πέτρο και έτσι Του λέγουν: «Δὸς ἡμῖν ἵνα εἷς ἐκ δεξιῶν σου καὶ εἷς ἐξ εὐωνύμων σου καθίσωμεν ἐν τῇ δόξῃ σου(:Όταν έλθεις στη δόξα σου και ανεβείς στον επίγειο βασιλικό θρόνο του Δαβίδ, βάλε μας να καθίσουμε ο ένας στα δεξιά σου κι ο άλλος στ’ αριστερά σου)»[Μάρκ.10,37]· και μάλιστα Του ασκούν μεγάλη πίεση για να επισπεύσει την πραγματοποίηση του αιτήματός τους, λέγοντάς Του: «δώσε εντολή».

    Τι κάνει λοιπόν ο Κύριος; Για να αντιληφθούν ότι δεν ζητούσαν τίποτε το πνευματικό, ούτε πάλι, εάν γνώριζαν αυτό που ζητούσαν, θα τολμούσαν να το ζητήσουν κατά τέτοιον τρόπο, τους λέγει: «Οὐκ οἴδατε τί αἰτεῖσθε(:Δεν γνωρίζετε τι ζητάτε)», «διότι αυτό είναι πολύ μεγάλο, πάρα πολύ άξιο θαυμασμού, που υπερβαίνει και τις ουράνιες δυνάμεις». Ακολούθως προσθέτει: «Δύνασθε πιεῖν τὸ ποτήριον ὃ ἐγὼ πίνω, καὶ τὸ βάπτισμα ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι βαπτισθῆναι;(:Μπορείτε να πιείτε το ποτήριο του θανάτου που πρόκειται να πιω εγώ μετά από λίγο, και να βαπτιστείτε το βάπτισμα του μαρτυρίου που μετά από λίγο θα υποστώ;)»[Μάρκ.10,38].

    Βλέπεις πώς τους απάλλαξε από τη σκέψη αυτήν, ομιλώντας τους για τα αντίθετα από αυτά που ζήτησαν; «Διότι», λέγει, «εσείς μου ομιλείτε περί τιμής και στεφάνων, ενώ εγώ σας ομιλώ για αγώνες και ιδρώτες. Καθόσον ο παρών καιρός δεν είναι καιρός επάθλων, ούτε τώρα πρόκειται να αποκαλυφθεί η δόξα μου εκείνη, αλλά ο παρών καιρός είναι καιρός σφαγής, πολέμων και κινδύνων». Και πρόσεξες ότι, με την ερώτηση που τους κάνει, και τους προτρέπει και τους προσελκύει; Διότι δεν είπε «Μπορείτε να σφαγιαστείτε; Μπορείτε να χύσετε το αίμα σας;», αλλά τι τους είπε; «Μπορείτε να πιείτε αυτό το ποτήρι;». Έπειτα για να τους προσελκύσει, λέγει: «το οποίο πρόκειται εγώ να πιω;», ώστε να τους κάνει προθυμότερους στις σχέσεις τους με Αυτόν. Και στη συνέχεια το ονομάζει και βάπτισμα το Πάθος Του, για να δείξει ότι θα είναι πολύ μεγάλος ο καθαρισμός της οικουμένης που θα προέλθει από αυτά που θα συμβούν.

    «Οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ· δυνάμεθα(:Κι αυτοί, θέλοντας να εξασφαλίσουν το αίτημά τους, Του είπαν χωρίς να το σκεφτούν καλά: ‘’Μπορούμε’’)». Λόγω της προθυμίας τους υποσχέθηκαν αμέσως, χωρίς να γνωρίζουν ούτε και αυτό που είπαν τι σήμαινε, αλλά το είπαν με την ελπίδα να ακούσουν αυτό που ζήτησαν. Τι λοιπόν τους απαντά Εκείνος; «Τὸ μὲν ποτήριον ὃ ἐγὼ πίνω πίεσθε, καὶ τὸ βάπτισμα ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι βαπτισθήσεσθε(:Το ποτήριο του μαρτυρίου που εγώ θα πιω μετά από λίγο, θα το πιείτε κι εσείς, και το βάπτισμα που μετά από λίγο θα υποστώ στη θάλασσα των παθημάτων μου, θα το υποστείτε κι εσείς· διότι κι εσείς θα υποστείτε διωγμούς και μαρτύριο για το ευαγγέλιό μου)»[Μάρκ. 10,39]. Με τους λόγους αυτούς τους προφήτευσε πολύ μεγάλα αγαθά· δηλαδή, «θα αξιωθείτε να υποστείτε και εσείς το μαρτύριό μου και θα πάθετε αυτά που θα υποστώ εγώ, διότι θα τελειώσετε τη ζωή σας με βίαιο θάνατο, και έτσι θα γίνετε μέτοχοι των παθημάτων μου».

   «Τὸ δὲ καθίσαι ἐκ δεξιῶν μου καὶ ἐξ εὐωνύμων οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι, ἀλλ᾿ οἷς ἡτοίμασται(:Το να καθίσετε όμως στα δεξιά μου και στα αριστερά μου δεν εξαρτάται από μένα να το δώσω σε όποιον μου το ζητήσει, αλλά αυτό θα δοθεί σε εκείνους για τους οποίους έχει ετοιμαστεί από τον δικαιοκρίτη Πατέρα μου, που κανονίζει τις ανταμοιβές σύμφωνα με την αρετή του καθενός)»[Μάρκ.10,40].Αφού δηλαδή γέμισε τις ψυχές τους με θάρρος και τις ανύψωσε πνευματικά και τις έκανε ακατάβλητες από τη λύπη, τότε πλέον διορθώνει και το αίτημά τους. Αλλά τι τέλος πάντων σημαίνουν οι λόγοι αυτοί του Κυρίου; Καθόσον δύο είναι τα ζητήματα που θέτουν οι πολλοί εν προκειμένω: το πρώτο είναι εάν έχει ετοιμαστεί για ορισμένους να καθίσουν στα δεξιά Του, ενώ το δεύτερο, εάν ο Κύριος όλων εκείνων, για τους οποίους έχουν ετοιμαστεί, δεν έχει τη δύναμη να τους τα παράσχει.

    Τι λοιπόν σημαίνουν οι λόγοι αυτοί του Κυρίου; Εάν λύσουμε το πρώτο ερώτημα, τότε θα γίνει σαφές στους ερευνητές και το δεύτερο. Ποια λοιπόν η σημασία αυτού; Κανείς δεν θα καθίσει στα δεξιά Του, ούτε στα αριστερά Του· διότι ο θρόνος εκείνος είναι απλησίαστος για όλους γενικώς· και δεν εννοώ για τους ανθρώπους, τους αγίους και τους αποστόλους, αλλά και για τους αγγέλους και αρχαγγέλους και για όλες γενικώς τις ουράνιες δυνάμεις, καθώς βέβαια και ο Παύλος παρουσιάζει αυτό ως αποκλειστικό, εξαίρετο γνώρισμα του Μονογενούς Υιού με τους λόγους Του: «Πρὸς τίνα δὲ τῶν ἀγγέλων εἴρηκέ ποτε· κάθου ἐκ δεξιῶν μου ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου;(:Σε ποιον άλλωστε από τους αγγέλους έχει πει ποτέ ο επουράνιος Πατέρας: ’’Κάθισε τώρα μετά την Ανάληψή Σου στα δεξιά μου, έως ότου υποτάξω τους εχθρούς Σου νικημένους κάτω από τα πόδια Σου ως υποπόδιο, για να έχεις αιωνίως αδιαφιλονίκητη την εξουσία’’; Σε κανέναν)»[Εβρ.1,13]· «Καὶ πρὸς μὲν τοὺς ἀγγέλους λέγει· ὁ ποιῶν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα, καὶ τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πυρὸς φλόγα(:και για τους αγγέλους, λέει: ‘’Ο Θεός κάνει τους αγγέλους Του ταχυκίνητους και αιθέριους σαν τους ανέμους, και τους λειτουργούς που Τον υπηρετούν λαμπρούς και δραστικούς σαν την πύρινη φλόγα’’)»[Εβρ.1,7]· «πρὸς δὲ τὸν υἱόν· ὁ θρόνος σου, ὁ Θεός, εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος(:για τον Υιό όμως λέει:’’ Ο βασιλικός Σου θρόνος, Θεέ, μένει στερεός και ασάλευτος στους ατέλειωτους αιώνες. Η βασιλική Σου ράβδος είναι ράβδος και εξουσία ευθύτητας και δικαιοσύνης’’)» [Εβρ.1,8].

     Πώς λοιπόν, λέγει: «Τὸ δὲ καθίσαι ἐκ δεξιῶν μου καὶ ἐξ εὐωνύμων οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι, ἀλλ᾿ οἷς ἡτοίμασται (:Το να καθίσετε όμως στα δεξιά μου και στα αριστερά μου δεν εξαρτάται από μένα να το δώσω σε όποιον μου το ζητήσει, αλλά αυτό θα δοθεί σε εκείνους για τους οποίους έχει ετοιμαστεί από τον δικαιοκρίτη Πατέρα μου, που κανονίζει τις ανταμοιβές σύμφωνα με την αρετή του καθενός)»[Μάρκ.10,40], σαν να υπάρχουν ορισμένοι που ήδη κάθονται εκεί; Δεν το λέγει σαν να υπάρχουν εκεί καθισμένοι· μακριά από εδώ αυτή η σκέψη· αλλά απάντησε στη σκέψη αυτών που Τον ρώτησαν, δείχνοντας συγκατάβαση στην ατελή ακόμη πνευματικότητά τους· διότι δεν γνώριζαν ακόμη τον υψηλό εκείνο θρόνο και την στα δεξιά του Πατρός καθέδρα του Υιού, κατά την οποία στιγμή αγνοούσαν ακόμη και εκείνα που ήσαν κατά πολύ κατώτερα αυτών και άκουγαν καθημερινώς να τους ομιλεί γι’ αυτά. Αλλά ένα μόνο ζητούσαν· να απολαύσουν τα πρωτεία και να τοποθετηθούν μπροστά από τους άλλους και να μην είναι κανείς πριν από αυτούς κοντά στον Κύριο. Και όπως προανέφερα, επειδή άκουσαν να τους ομιλεί για δώδεκα θρόνους, επειδή δεν αντιλήφθηκαν το βαθύτερο νόημα των λόγων Του, ζήτησαν να τους δοθεί η πρωτοκαθεδρία.

    Οι λόγοι του Χριστού έχουν την εξής σημασία: «Θα πεθάνετε βέβαια για Εμένα και θα σφαγιαστείτε χάριν του κηρύγματος της Διδασκαλίας Μου και θα υποστείτε το ίδιο πάθος με το δικό Μου, αλλά αυτό δεν αρκεί για να σας κάνει να απολαύσετε την πρωτοκαθεδρία και να καταλάβετε την πρώτη θέση· διότι εάν έλθει κάποιος άλλος, ο οποίος, μαζί με τον μαρτυρικό θάνατο, έχει αποκτήσει και όλη την άλλη γενικώς την αρετή κατά πολύ περισσότερο από εσάς, δεν σημαίνει, επειδή σας αγαπώ τώρα εσάς και σας προτιμώ από τους άλλους, ότι θα παραβλέψω εξαιτίας αυτού εκείνον που λάμπει με τα έργα του, και θα δώσω σε σας τα πρωτεία».

    Όμως δεν τους μίλησε έτσι, για να μην τους λυπήσει, αλλά κατά τρόπο αινιγματικό τούς είπε το ίδιο πράγμα, λέγοντάς τους: «Τὸ μὲν ποτήριον ὃ ἐγὼ πίνω πίεσθε, καὶ τὸ βάπτισμα ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι βαπτισθήσεσθε. τὸ δὲ καθίσαι ἐκ δεξιῶν μου καὶ ἐξ εὐωνύμων οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι, ἀλλ᾿ οἷς ἡτοίμασται(:Το ποτήριο βέβαια που θα πιω εγώ θα το πιείτε και σεις, και το βάπτισμα που πρόκειται να βαπτισθώ σε λίγο μέσα στη θάλασσα των παθημάτων μου θα το βαπτιστείτε· διότι κι εσείς θα υποστείτε διωγμούς και μαρτύριο για το ευαγγέλιο. Το να καθίσετε όμως στα δεξιά και στα αριστερά μου δεν είναι δικό μου δικαίωμα να το δώσω σε όποιον μου το ζητήσει, αλλά αυτό θα δοθεί σε εκείνους για τους οποίους έχει ετοιμαστεί από τον δικαιοκρίτη Πατέρα μου. Αυτός θα δώσει τις αμοιβές και τις διακρίσεις στον καθένα σύμφωνα με τα έργα του και την αρετή του)»[Μάρκ.10,39-40].

    Για ποιους όμως έχει ετοιμαστεί; Για εκείνους που μπορούν να γίνουν ένδοξοι με τα έργα τους. Για τον λόγο αυτόν δεν είπε: «Δεν εξαρτάται από εμένα να το δώσω αυτό», αλλά είπε «τούτο είναι δικαίωμα του Πατρός μου», ώστε να μην μπορεί κανείς να πει ότι Αυτός δεν μπορεί ή ότι δεν έχει τη δύναμη της ανταποδόσεως αγαθών. Αλλά ποια απάντηση έδωσε; «Δεν εξαρτάται από εμένα, αλλά θα δοθεί σε εκείνους για τους οποίους έχει ετοιμαστεί». Για να γίνει όμως ακόμη πιο σαφές αυτό που λέγω, ας το εξηγήσουμε βάσει ενός παραδείγματος, και ας υποθέσουμε ότι υπάρχει κάποιος αγωνοθέτης και ότι στη συνέχεια προσήλθαν πολλοί άριστοι αθλητές για να μετάσχουν στον αγώνα. Δύο μάλιστα από τους αθλητές, που ήσαν πάρα πολύ γνωστοί στον αγωνοθέτη, στηριζόμενοι στην εύνοια και φιλία αυτού, αφού Τον πλησίασαν, Του είπαν να ενεργήσει έτσι ώστε να στεφανωθούν και να ανακηρυχθούν νικητές. Εκείνος όμως λέγει προς αυτούς, ότι αυτός δεν έχει δικαίωμα να το πράξει αυτό, αλλά η νίκη θα δοθεί σε εκείνους για τους οποίους έχει ετοιμαστεί, οι οποίοι θα κοπιάσουν και θα ιδρώσουν. Μπορούμε άραγε να του καταλογίσουμε αδυναμία; Ασφαλώς όχι· αλλά αντίθετα θα αναγνωρίσουμε ότι αυτός είναι δίκαιος και αμερόληπτος.

    Όπως ακριβώς λοιπόν δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό ο αγωνοθέτης δεν έχει δύναμη, επειδή δεν δίνει τον στέφανο, με σκοπό να μην καταλύσει τον νόμο των αγώνων και να μη διαταράξει την τάξη του δικαίου, έτσι λοιπόν θα μπορούσα να πω ότι και ο Χριστός το είπε αυτό με σκοπό να τους παρακινήσει με κάθε τρόπο να στηρίζουν τις ελπίδες της σωτηρίας τους και της προκοπής τους στην αρετή στα προσωπικά τους κατορθώματα που γίνονται με τη χάρη του Θεού. Για τον λόγο αυτόν, λέγει, «σε εκείνους για τους οποίους έχει ετοιμαστεί». «Διότι», λέγει, «τι θα συμβεί εάν παρουσιαστούν άλλοι καλύτεροι από εσάς;». Τι λοιπόν θα συμβεί, εάν επιτελέσουν μεγαλύτερα έργα; Ή νομίζετε επειδή έχετε γίνει μαθητές μου, ότι θα απολαύσετε εξαιτίας αυτού και τα πρωτεία, εάν δεν φανείτε εσείς οι ίδιοι άξιοι της εκλογής;

     Το ότι λοιπόν Αυτός είναι Κύριος του σύμπαντος, είναι φανερό από το ότι Αυτός κρίνει το σύμπαν. Καθόσον λέγει τα εξής στον Πέτρο: «Καὶ δώσω σοι τὰς κλεῖς τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, καὶ ὃ ἐὰν δήσῃς ἐπὶ τῆς γῆς, ἔσται δεδεμένον ἐν τοῖς οὐρανοῖς, καὶ ὃ ἐὰν λύσῃς ἐπὶ τῆς γῆς, ἔσται λελυμένον ἐν τοῖς οὐρανοῖς(:Και θα σου δώσω την εξουσία να εισάγεις στη βασιλεία των ουρανών κάθε άνθρωπο άξιο να εισέλθει και να αποκλείεις απ’ αυτήν κάθε ανάξιο. Και οποιοδήποτε αμάρτημα δέσεις και το διακηρύξεις ασυγχώρητο πάνω στη γη, θα είναι δεμένο και ασυγχώρητο και στους ουρανούς˙ ενώ οποιοδήποτε αμάρτημα λύσεις με συγχώρηση πάνω στη γη, θα είναι συγχωρημένο και στους ουρανούς)»[Ματθ.16,19].

    Και ο Παύλος επίσης, για να δηλώσει αυτό, έλεγε: «Λοιπὸν ἀπόκειταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος, ὃν ἀποδώσει μοι ὁ Κύριος ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, ὁ δίκαιος κριτής, οὐ μόνον δὲ ἐμοί, ἀλλὰ καὶ πᾶσι τοῖς ἠγαπηκόσι τὴν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ(:Λοιπόν τώρα πια με περιμένει στεφάνι που ανήκει ως βραβείο στη δικαιοσύνη και την αρετή. Το στεφάνι αυτό θα μου το δώσει ως ανταμοιβή ο Κύριος κατά την ένδοξη εκείνη ημέρα της Κρίσεως, ο δίκαιος κριτής. Θα το δώσει μάλιστα όχι μόνο σε μένα, αλλά και σε όλους όσους έχουν περιβάλλει με αγάπη και ευγνωμοσύνη την ενσάρκωσή Του για τη σωτηρία του ανθρώπινου γένους)»[Β΄Τιμ.4,8]. Η  ένσαρκη εμφάνιση του Χριστού στον κόσμο έχει γίνει. Το ότι επίσης κανείς δεν θα σταθεί πριν από τον Παύλο, είναι φυσικά ολοφάνερο. Εάν όμως αυτά ο Κύριος τα έχει πει κατά τρόπο μη σαφή, μην απορείς· διότι ήθελε, δείχνοντας όλη τη συγκατάβασή Του, να τους προφυλάξει με τους λόγους Του, ώστε να μην τον ενοχλούν άδικα και άσκοπα για τα πρωτεία(καθόσον αυτό συνέβαινε σε αυτούς από ανθρώπινη αδυναμία), και επειδή δεν ήθελε να τους στενοχωρήσει· και με την ασάφεια αυτήν επιτυγχάνει και τα δύο.

    «Καὶ ἀκούσαντες οἱ δέκα ἠγανάκτησαν περὶ τῶν δύο ἀδελφῶν(:Όταν τα άκουσαν αυτά οι δέκα μαθητές, αγανάκτησαν για τη συμπεριφορά αυτή των δύο αδελφών, οι οποίοι ζητούσαν να τους παραγκωνίσουν και να τιμηθούν περισσότερο απ’ αυτούς)».

    Τότε αγανάκτησαν λοιπόν οι υπόλοιποι μαθητές. Πότε δηλαδή; Όταν ο Κύριος  επιτίμησε τους γιους του Ζεβεδαίου για το αίτημά τους· διότι, όσο χρόνο η προτίμηση αποτελούσε απόφαση του Χριστού, δεν αγανακτούσαν, αλλά βλέποντας αυτούς να προτιμώνται, το αποδέχονταν και σιωπούσαν επειδή σέβονταν τον διδάσκαλο και Τον τιμούσαν· αλλά και αν ακόμη λυπούνταν στη σκέψη τους, όμως δεν τολμούσαν να το φανερώσουν αυτό. Και στην περίπτωση επίσης του Πέτρου, όταν του έδωσε τα δίδραχμα[πρβ. Ματθ.17,24-27], μολονότι παρουσίασαν κάποια ανθρώπινη αδυναμία, όμως δε λυπήθηκαν, αλλά απλώς Τον ρώτησαν: «Τίς ἄρα μείζων ἐστὶν ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν;(:Ποιος λοιπόν άραγε είναι μεγαλύτερος και περισσότερο διακεκριμένος απ’ τους άλλους στη βασιλεία των ουρανών;)»[Ματθ.18,1]. Επειδή όμως στην περίπτωση αυτήν το αίτημα ήταν των μαθητών, αγανακτούν. Αλλά ούτε και πάλι αγανακτούν αμέσως, μόλις το ζήτησαν, αλλά όταν ο Χριστός τούς επιτίμησε και τους είπε ότι δεν θα απολαύσουν τα πρωτεία, εάν δεν κάνουν τους εαυτούς τους άξιους γι’ αυτά.

   Είδες πόσο ατελής ήταν η πνευματικότητα όλων των μαθητών Του, ώστε και αυτοί οι δύο να επιχειρούν να επιβληθούν των δέκα, και εκείνοι να φθονούν τους δύο; Αλλά, όπως προανέφερα, σε παρακαλώ να μου τους δείξεις μετά από όλα αυτά, μετά την επενέργεια της Θείας Χάριτος που τα σωτήρια πάθη του Κυρίου μας ανέβλυσαν και θα τους δεις όλους να είναι απαλλαγμένοι από τα πάθη τους αυτά. Άκουσε λοιπόν πώς αυτός ο ίδιος ο Ιωάννης, που τώρα προσήλθε και ήθελε να εξουσιάζει αυτούς, σε κάθε περίπτωση παραχωρεί τα πρωτεία στον Πέτρο, και στο κήρυγμα και στην επιτέλεση θαυμάτων στις Πράξεις των Αποστόλων[πρβ. Πράξ.3,1 κ.ε.]. Και δεν αποκρύπτει τα κατορθώματα αυτού, αλλά και την ομολογία της πίστεως του Πέτρου διακηρύττει, πράγμα που το έκανε όταν όλοι σιωπούσαν, και την είσοδό του Πέτρου στον τάφο πριν από εκείνον αναφέρει και παρουσιάζει πριν από τον εαυτό του τον Πέτρο. Επειδή όμως και οι δύο παρευρέθησαν πλησίον του Κυρίου κατά την ώρα της σταυρώσεώς Του, μειώνοντας το δικό του εγκώμιο, λέγει χωρίς να αναφέρει το δικό του το όνομα: «Ὁ μαθητὴς ὁ ἄλλος, ὃς ἦν γνωστὸς τῷ ἀρχιερεῖ(:Εκείνος ο άλλος μαθητής, που ήταν γνωστός στον αρχιερέα)»[Ιω.18,16].

   Όσο για τον Ιάκωβο, τον άλλο γιο του Ζεβεδαίου που τότε είχε ζητήσει την πρωτοκαθεδρία, δεν έζησε βέβαια για πολύ ακόμα, αλλά ευθύς εξαρχής έδειξε τόση θέρμη πίστεως και αφού εγκατέλειψε όλα τα ανθρώπινα, έφθασε σε ύψος απερίγραπτο, ώστε αμέσως να σφαγιαστεί για την πίστη του στον Ενανθρωπήσαντα Υιό του Θεού. Έτσι αργότερα εξαιτίας όλων αυτών και οι υπόλοιποι μαθητές έφθασαν στις ανώτερες βαθμίδες της αρετής. Αλλά τότε, πριν το θείο Πάθος, αγανάκτησαν.

   Τι κάνει λοιπόν ο Χριστός; «Ὁ δὲ Ἰησοῦς προσκαλεσάμενος αὐτοὺς εἶπεν· οἴδατε ὅτι οἱ ἄρχοντες τῶν ἐθνῶν κατακυριεύουσιν αὐτῶν καὶ οἱ μεγάλοι κατεξουσιάζουσιν αὐτῶν(:Ο Ιησούς όμως, αφού τους κάλεσε να πλησιάσουν, είπε: ‘’Γνωρίζετε ότι οι άρχοντες που ηγεμονεύουν στα έθνη συμπεριφέρονται στους λαούς τους ως κύριοί τους, σαν να τους έχουν στα χέρια τους και σαν να είναι οι λαοί κτήματά τους˙ κι εκείνοι που έχουν μεγάλο αξίωμα, όπως είναι οι ανθύπατοι, τους μεταχειρίζονται με μεγάλη εξουσία, σαν να είναι δούλοι τους)»[Μάρκ.10,42]· διότι επειδή θορυβήθηκαν και ταράχτηκαν, τους καθησυχάζει πριν να τους ομιλήσει, με την πρόσκλησή Του και με το ότι τους κάλεσε κοντά Του. Καθόσον οι δύο, επειδή είχαν αποσπαστεί από την ομάδα των δέκα, στέκονταν πλησιέστερα προς Αυτόν, συνομιλώντας με Αυτόν ιδιαιτέρως. Για τον λόγο αυτόν, και αυτούς τους προσκαλεί πλησίον Του, θέλοντας μαζί με αυτό και το αίτημα των υιών του Ζεβεδαίου να διαπομπεύσει και να το ανακοινώσει στους άλλους, θεραπεύοντας το πάθος και αυτών και εκείνων.

    Και δεν θεραπεύει το πάθος τους αυτό στην περίπτωση αυτήν με τον ίδιο τρόπο που είχε κάνει λίγο πριν την υποβολή αυτού του αιτήματος[Μάρκ.10,13-16· Ματθ.19,16-30· Λουκά 18,18-30]. Στην προηγούμενη περίπτωση οδηγεί παιδιά στο μέσο και τους παροτρύνει να μιμούνται την αφέλεια και την ταπείνωση αυτών[Μάρκ.10,14-15: «Ἂφετε τὰ παιδία ἔρχεσθαι πρός με, καὶ μὴ κωλύετε αὐτά· τῶν γὰρ τοιούτων ἐστὶν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὃς ἐὰν μὴ δέξηται τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ὡς παιδίον, οὐ μὴ εἰσέλθῃ εἰς αὐτήν(:Όταν όμως το είδε αυτό ο Ιησούς, αγανάκτησε και είπε στους μαθητές: ‘’Αφήστε τα παιδιά να έρχονται κοντά μου και μην τα εμποδίζετε˙ διότι η βασιλεία του Θεού είναι γι’ αυτούς που θα γίνουν σαν αυτά και θα αποκτήσουν παιδική καρδιά και διάθεση. Αληθινά σας λέω˙ εκείνος που δεν θα δεχθεί το λόγο και το κήρυγμα της βασιλείας του Θεού με απλότητα, εμπιστοσύνη και ταπείνωση σαν αυτή που δείχνουν τα παιδιά στους γονείς και δασκάλους τους, δεν θα μπει σε αυτήν’’)»].

    Στην περίπτωση, όμως, αυτήν, η προτροπή γίνεται με αυστηρότερο τόνο, και με αντίθετα παραδείγματα, με τα εξής λόγια: «Οἴδατε ὅτι οἱ ἄρχοντες τῶν ἐθνῶν κατακυριεύουσιν αὐτῶν καὶ οἱ μεγάλοι κατεξουσιάζουσιν αὐτῶν. οὐχ οὕτως ἔσται ἐν ὑμῖν, ἀλλ᾿ ὃς ἐὰν θέλῃ ἐν ὑμῖν μέγας γενέσθαι, ἔσται ὑμῶν διάκονος(:Γνωρίζετε ότι οι άρχοντες που ηγεμονεύουν στα έθνη συμπεριφέρονται στους λαούς τους ως κύριοί τους, σαν να τους έχουν στα χέρια τους και σαν να είναι οι λαοί κτήματά τους˙ κι εκείνοι που έχουν μεγάλο αξίωμα, όπως είναι οι ανθύπατοι, τους μεταχειρίζονται με μεγάλη εξουσία, σαν να είναι δούλοι τους. Μεταξύ σας όμως δεν πρέπει να συμβαίνει αυτό. Αλλά όποιος θέλει να γίνει μεγάλος ανάμεσά σας, ας είναι υπηρέτης σας κι ας φροντίζει με επιμέλεια πώς να γίνεται ευεργετικός και εξυπηρετικός στους άλλους)»[Μάρκ.10,43], αποδεικνύοντας ότι είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα των ειδωλολατρών το να επιδιώκουν με μανία τα πρωτεία.

     Πράγματι, είναι τυραννικό το πάθος αυτό και συνεχώς ενοχλεί και τους μεγάλους άντρες, και ακριβώς για τον λόγο αυτόν χρειάζεται και βαθύτερη πληγή. Έτσι λοιπόν προχωρεί σε μεγαλύτερο βάθος, και καταπραΰνει την οργισμένη ψυχή τους, παραθέτοντας το παράδειγμα των εθνικών. Και θεραπεύει των μεν τον φθόνο, των δε την αλαζονεία, λέγοντάς τους σχεδόν τα εξής: «Μην αγανακτείτε σαν να έχετε υβρισθεί· διότι αυτοί που ζητούν τα πρωτεία κατ’ αυτόν τον τρόπο, βλάπτουν  κατεξοχήν και καταντροπιάζουν τους εαυτούς τους, διότι τοποθετούν τους εαυτούς τους μεταξύ των τελευταίων. Δεν είναι όμως τα δικά μας διδάγματα όμοια με των εθνικών· διότι οι μεν άρχοντες των εθνικών κατατυραννούν τους λαούς τους, ενώ σύμφωνα με τα δικά μας διδάγματα αυτός που είναι δούλος των άλλων, είναι πρώτος σε αξία. Το ότι επίσης αυτά δεν αποτελούν απλώς λόγο, λάβε ως απόδειξη των λόγων μου, αυτά τα οποία κάνω και πάσχω. Αλλά εγώ έκανα και κάτι περισσότερο· διότι μολονότι ήμουνα βασιλιάς των ουρανίων δυνάμεων, θέλησα να γίνω άνθρωπος και καταδέχθηκα να περιφρονηθώ και να υβρισθώ. Και ούτε και σε αυτά αρκέστηκα, αλλά και έφθασα μέχρι και σε αυτόν τον θάνατο».

    Για τον λόγο αυτόν λέγει: «Ὣσπερ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἦλθε διακονηθῆναι, ἀλλὰ διακονῆσαι καὶ δοῦναι τὴν ψυχὴν αὐτοῦ λύτρον ἀντὶ πολλῶν(:Όπως και ο υιός του ανθρώπου δεν ήλθε για να Τον υπηρετήσουν, αλλά για να υπηρετήσει και να δώσει τη ζωή του λύτρο προκειμένου να εξαγορασθούν και να ελευθερωθούν από την αμαρτία και το θάνατο πολλοί)»[Ματθ.20,28]. «Δεν σταμάτησα δηλαδή», λέγει, «μέχρι σε αυτό το σημείο, αλλά και την ψυχή μου έδωσα ως λύτρο. Και χάριν ποιων έκανα αυτήν τη θυσία; Προς χάριν των εχθρών. Και εσύ μεν εάν ταπεινωθείς, το κάνεις χάριν του εαυτού σου, ενώ εγώ ταπεινώθηκα προς χάριν δική σου».

     Επομένως μην φοβηθείς με τη σκέψη ότι χάνεται η αξιοπρέπειά σου. Διότι όσο και αν ταπεινωθείς, δεν μπορείς να κατέλθεις σε τόσο χαμηλό σημείο, στο οποίο κατήλθε ο Κύριός σου. Αλλά όμως η ταπείνωση αυτή έγινε αιτία ανυψώσεως όλων των ανθρώπων και συνετέλεσε ώστε να εκλάμψει η δόξα του Χριστού· διότι πριν γίνει άνθρωπος, ήταν γνωστός μόνο στους αγγέλους, όταν όμως έγινε άνθρωπος και σταυρώθηκε, όχι μόνο δεν ελάττωσε εκείνη τη δόξα, αλλά και άλλη απέκτησε, από το ότι Τον γνώρισε όλη η οικουμένη. Μη λοιπόν φοβηθείς, με τη σκέψη ότι δήθεν χάνεις την αξιοπρέπειά σου, εάν ταπεινωθείς· διότι με την ταπείνωσή σου αυτήν αυξάνεται η δόξα σου, με αυτήν γίνεται ακόμη μεγαλύτερη. Αυτή είναι η πόρτα της βασιλείας των ουρανών. Ας μην ακολουθήσουμε λοιπόν την αντίθετη οδό, ούτε να πολεμούμε τους εαυτούς μας· διότι εάν θελήσουμε να φαινόμαστε μεγάλοι, δεν θα γίνουμε μεγάλοι, αλλά αντιθέτως θα γίνουμε οι πιο ασήμαντοι από όλους.

    Είδες ότι σε κάθε περίπτωση τούς διδάσκει με τα αντίθετα παραδείγματα, δίνοντάς τους αυτό που επιθυμούν; Και αυτό προηγουμένως το αποδείξαμε πολλές φορές, διότι και στην περίπτωση των φιλάργυρων και των κενόδοξων έτσι ενήργησε. «Γιατί λοιπόν», λέγει, «κάνεις την ελεημοσύνη μπροστά στους ανθρώπους; Για να απολαύσεις δόξα; Μην το κάνεις λοιπόν αυτό και οπωσδήποτε θα απολαύσεις δόξα. Προς ποιο λοιπόν σκοπό θησαυρίζεις; Για να έχεις πλούτη; Λοιπόν, μη θησαυρίσεις εδώ και θα γίνεις πλούσιος εκεί. Έτσι και στην περίπτωση αυτήν. Γιατί ποθείς τα πρωτεία; Για να είσαι πριν από τους άλλους; Λοιπόν διάλεξε την τελευταία θέση και τότε θα απολαύσεις τα πρωτεία. Ώστε εάν θέλεις να γίνεις μεγάλος, μη ζητείς να γίνεις μεγάλος, και τότε θα γίνεις μεγάλος. Διότι αυτό θα πει να είσαι μικρός».

   Βλέπεις πώς τους απομάκρυνε από το νόσημα, με το ότι τους απέδειξε ότι η μεν φιλοπρωτία τούς οδηγεί σε αποτυχία, ενώ η ταπείνωση σε επιτυχία, ώστε το ένα να το αποφύγουν, ενώ το άλλο να το επιδιώκουν; Και τους εθνικούς επίσης για τούτο τους ανέφερε, ώστε και με το παράδειγμα αυτό να αποδείξει ότι το πράγμα αυτό είναι επονείδιστο και σιχαμερό. Διότι πρέπει ο μεν υπερήφανος να είναι ασήμαντος, ενώ αντιθέτως ο ταπεινόφρονας να είναι υψηλός. Καθόσον αυτό είναι το αληθινό και γνήσιο ύψος, και το οποίο δεν είναι μόνο κατά λέξη, ούτε ως προς την ονομασία. Και το μεν ύψος του κόσμου είναι αποτέλεσμα ανάγκης και φόβου, ενώ το ύψος της ταπεινοφροσύνης ομοιάζει με το ύψος του Θεού. Ο παρόμοιος άνθρωπος και αν ακόμη δεν θαυμάζεται από κανέναν, παραμένει υψηλός, όπως ακριβώς πάλιν εκείνος, και αν ακόμη υπηρετείται από όλους, είναι πιο ασήμαντος από όλους. Και η μεν μία τιμή είναι αποτέλεσμα ανάγκης, οπότε για τον λόγο αυτόν και χάνεται εύκολα, ενώ η άλλη πηγάζει από τη θέληση, και για τον λόγο αυτόν παραμένει σταθερή. Εξάλλου, και τους αγίους για τον λόγο αυτόν τους θαυμάζουμε, διότι, μολονότι ήσαν ανώτεροι όλων, παρά ταύτα ταπείνωσαν τους εαυτούς τους περισσότερο από όλους. Για τον λόγο αυτόν και μέχρι σήμερα παραμένουν υψηλοί και ούτε ο θάνατός τους κατέστρεψε το ύψος εκείνο.

     Εάν όμως θέλετε, ας εξετάσουμε το ίδιο αυτό θέμα βάσει συλλογισμών. Κάποιος λέγεται ότι είναι υψηλός ή όταν είναι υψηλός ως προς το μήκος του σώματός του, ή  όταν συμβαίνει να στέκεται σε υψηλό μέρος. Κατά τον ίδιο συλλογισμό κάποιος ονομάζεται χαμηλός, επί τη βάσει των αντίθετων γνωρισμάτων. Ας δούμε λοιπόν ποιος είναι πραγματικά ο υψηλός, ο αλαζόνας ή ο ταπεινός, ώστε να αντιληφθείς ότι τίποτε δεν είναι υψηλότερο από την ταπεινοφροσύνη και τίποτε χαμηλότερο από την αλαζονεία. Ο μεν λοιπόν αλαζόνας επιθυμεί να είναι ανώτερος από όλους και κανένα δεν παραδέχεται ως ισάξιό του, και οποιασδήποτε τιμής και αν τύχει, επιθυμεί και επιδιώκει μεγαλύτερη τιμή και πιστεύει ότι δεν έτυχε καμίας τιμής και περιφρονεί τους ανθρώπους, ενώ ο ίδιος επιθυμεί να τον τιμούν. Τι θα μπορούσε λοιπόν να θεωρηθεί πιο παράλογο από αυτό; Πράγματι αυτό ομοιάζει με αίνιγμα· διότι εκείνους που δεν υπολογίζει καθόλου, από αυτούς θέλει να δοξάζεται.

   Είδες πώς εκείνος που θέλει να υψώνεται, καταπίπτει και ίσταται χαμηλά; Διότι το ότι θεωρεί όλους τους ανθρώπους ως μη έχοντες καμία αξία, σε σύγκριση προς τον εαυτό του, το διακηρύσσει ο ίδιος. Αυτό βέβαια είναι αλαζονεία. Γιατί λοιπόν καταφεύγεις προς εκείνον που τον θεωρείς τελείως ασήμαντο; Γιατί ζητείς να τιμηθείς από εκείνον; Γιατί φέρνεις μαζί σου τόσο πλήθος ανθρώπων;

    Βλέπεις τον ταπεινό, που στέκει χαμηλά; Εμπρός λοιπόν, ας εξετάσουμε τον πνευματικά υψηλό. Αυτός γνωρίζει πόσο αξίζει ο άνθρωπος και ότι ο άνθρωπος είναι μεγάλος, αλλά συγχρόνως ότι είναι και έσχατος όλων, και για τον λόγο αυτόν οποιαδήποτε τιμή και αν του αποδοθεί, τη θεωρεί μεγάλη. Ώστε, αυτός ακολουθεί τον εαυτό του και είναι υψηλός και δεν αλλάζει τη γνώμη του. Διότι εκείνους τους θεωρεί μεγάλους, θεωρεί και τις τιμές τους μεγάλες, και αν ακόμη συμβαίνει να είναι μικρές, επειδή θεωρεί αυτούς μεγάλους. Ο αλαζόνας όμως εκείνους που τον τιμούν, δεν τους υπολογίζει καθόλου, ενώ τις τιμές τους τις θεωρεί μεγάλες. Επίσης ο ταπεινός δεν κυριεύεται από κανένα πάθος. Ούτε η οργή μπορεί να τον ενοχλήσει, ούτε ο έρωτας της δόξας, ούτε ο φθόνος, ούτε η ζηλοτυπία. Τι λοιπόν μπορεί να θεωρηθεί υψηλότερο από μία τέτοια ψυχή, που είναι απαλλαγμένη από όλα αυτά; Ο αλαζόνας, αντιθέτως, εξουσιάζεται από όλα αυτά όπως ακριβώς κάποιος σκώληκας που κυλιέται μέσα στον βούρκο. Διότι και η ζηλοτυπία και ο φθόνος και ο θυμός ενοχλούν συνεχώς την ψυχή του.

    Ποιος λοιπόν είναι ο υψηλός; Αυτός που εξουσιάζει τα πάθη του ή αυτός που είναι δούλος σε αυτά; Αυτός που τρέμει και τα φοβείται ή αυτός που είναι ακατανίκητος και με κανέναν τρόπο δεν κυριεύεται από αυτά; Ποιο πτηνό θα μπορούσαμε να πούμε ότι πετά ψηλότερα; Αυτό που βρίσκεται υψηλότερα από τα χέρια και τα καλάμια του κυνηγού, ή εκείνο που δεν αφήνει τον κυνηγό ούτε καν να χρειαστεί καλάμια, καθόσον πετά χαμηλά και δεν μπορεί ποτέ να πετάξει υψηλά; Τέτοιος λοιπόν είναι ο αλαζόνας· καθόσον κάθε παγίδα τον συλλαμβάνει εύκολα, επειδή σύρεται στο χώμα.

    Εάν όμως θέλεις εξέτασε αυτό και από το γεγονός του πονηρού εκείνου δαίμονος. Διότι πράγματι τι θα μπορούσε να θεωρηθεί πιο ταπεινό από τον διάβολο, επειδή κυριεύτηκε από αλαζονεία; Τι αντίστοιχα θα μπορούσε να θεωρηθεί πιο υψηλό από τον άνθρωπο εκείνον που με τη θέλησή του ταπεινώνει τον εαυτό του; Διότι ο μεν διάβολος σύρεται επάνω στη γη και βρίσκεται κάτω από την πτέρνα μας. Διότι λέγει: «Ἰδοὺ δίδωμι ὑμῖν τὴν ἐξουσίαν τοῦ πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καὶ σκορπίων(:Σας δίνω εξουσία να νικάτε και να ποδοπατάτε όλα τα όργανα του σατανά, που σαν φίδια και σκορπιοί επιβουλεύονται και χύνουν το δηλητήριό τους ύπουλα στις ψυχές των ανθρώπων, για να τις νεκρώσουν)»[Λουκά 10,19]. Αντιθέτως, ο ταπεινός άνθρωπος στέκει ψηλά με τους αγγέλους.

    Εάν μάλιστα θέλεις το ίδιο πράγμα να διδαχθείς και από τους ανθρώπους, σκέψου τον βάρβαρο εκείνον, που οδηγεί τόσο μεγάλη στρατιά και ο οποίος δεν γνώριζε ούτε αυτά ακόμη που είναι σε όλους γνωστά. Όπως επί παραδείγματι ότι η πέτρα ήταν πέτρα και ότι τα είδωλα ότι ήσαν είδωλα. Για τον λόγο αυτόν και ήταν κατώτερος από αυτά. Αντίθετα, οι ευσεβείς και πιστοί άνθρωποι ανεβαίνουν υψηλότερα και από τον ήλιο. Τι λοιπόν μπορεί να θεωρηθεί υψηλότερο από αυτούς; Διότι αυτοί υπερβαίνουν και αυτές τις αψίδες του ουρανού και προσπερνώντας τους αγγέλους στέκουν γύρω από τον βασιλικό θρόνο.

    Αλλά για να αντιληφθείς και από άλλη άποψη την ευτέλεια των αλαζόνων, σε ερωτώ: Ποιος θα ήταν δυνατόν να ταπεινωθεί; Αυτός που βοηθείται από τον Θεό ή αυτός που πολεμείται από Αυτόν; Είναι ολοφάνερο ότι θα ταπεινωθεί αυτός που πολεμείται. Άκουσε λοιπόν τι λέγει για τον καθένα από αυτούς η αγία Γραφή: «Μείζονα δὲ δίδωσι χάριν· διὸ λέγει· ὁ Θεὸς ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν(:Ο Θεός αντιστρατεύεται τους υπερηφάνους, οι οποίοι με τις ηδονές τους περιφρονούν το θέλημά Του και προτιμούν τον κόσμο παρά τον Θεό. Στους ταπεινούς όμως δίνει τη χάρη Του. Αυτοί απαρνούνται τις ηδονές και τον κόσμο για χάρη Του)»[Ιάκ.4,6].