Κυριακή Ζ΄ Ματθαίου (27/7/2025) και Πατερικά Κείμενα

Η ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ

Β΄ προς Τιμόθεον, κεφάλαιο β΄, εδάφια 1-10

¹ Σύ οὖν, τέκνον μου, ἐνδυναμοῦ ἐν τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ, ² καὶ ἃ ἤκουσας παρ’ ἐμοῦ διὰ πολλῶν μαρτύρων, ταῦτα παράθου πιστοῖς ἀνθρώποις, οἵτινες ἱκανοὶ ἔσονται καὶ ἑτέρους διδάξαι. ³ Σὺ οὖν κακοπάθησον ὡς καλὸς στρατιώτης ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. ⁴ Οὐδεὶς στρατευόμενος ἐμπλέκεται ταῖς τοῦ βίου πραγματείαις, ἵνα τῷ στρατολογήσαντι ἀρέσῃ. ⁵ Ἐὰν δὲ καὶ ἀθλῇ τις, οὐ στεφανοῦται, ἐὰν μὴ νομίμως ἀθλήσῃ. ⁶ Τὸν κοπιῶντα γεωργὸν δεῖ πρῶτον τῶν καρπῶν μεταλαμβάνειν. ⁷ Νόει ἃ λέγω· δῴη γάρ σοι ὁ Κύριος σύνεσιν ἐν πᾶσι. ⁸ Μνημόνευε ᾿Ιησοῦν Χριστὸν ἐγηγερμένον ἐκ νεκρῶν, ἐκ σπέρματος Δαυΐδ, κατὰ τὸ εὐαγγέλιόν μου, ⁹ ἐν ᾧ κακοπαθῶ μέχρι δεσμῶν ὡς κακοῦργος· ἀλλ’ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ οὐ δέδεται. ¹⁰ Διὰ τοῦτο πάντα ὑπομένω διὰ τοὺς ἐκλεκτούς, ἵνα καὶ αὐτοὶ σωτηρίας τύχωσι τῆς ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ μετὰ δόξης αἰωνίου.

Ερμηνευτική απόδοση από Παν. Τρεμπέλα

¹ Εσύ λοιπόν, παιδί μου, αντίθετα με αυτούς που με απαρνήθηκαν, να ενδυναμώνεσαι με τη χάρη που μας δίνει ο Ιησούς Χριστός όταν είμαστε ενωμένοι μαζί Του. ² Και όσα άκουσες από μένα μπροστά σε πολλούς μάρτυρες, αυτά να τα εμπιστευθείς ως πολύτιμο θησαυρό σε ανθρώπους πιστούς, που δεν θα τα νοθεύουν, ούτε θα τα προδίδουν, αλλά θα είναι ικανοί να τα διδάξουν και σε άλλους. ³ Εσύ λοιπόν, κακοπάθησε σαν καλός στρατιώτης του Ιησού Χριστού. ⁴ Όταν κάποιος υπηρετεί ως στρατιώτης, δεν μπλέκεται στις υποθέσεις και τις φροντίδες της καθημερινής ζωής, για να είναι αρεστός σε Εκείνον που τον στρατολόγησε. ⁵ Κι αν κανείς παίρνει μέρος σε αθλητικούς αγώνες, δεν στεφανώνεται με το στεφάνι της νίκης, εάν δεν αγωνισθεί σύμφωνα με τους αθλητικούς κανόνες. ⁶ Ο γεωργός που κοπιάζει για να καλλιεργήσει το χωράφι του, πρέπει πρώτος να απολαμβάνει τους καρπούς που θα συνάξει. Έτσι κι εσύ· από το πνευματικό χωράφι που καλλιεργείς καρποφόρως πρέπει να απολαμβάνεις πρώτος την παρηγοριά, την τιμή και τη συντήρησή σου. 7 Προσπάθησε να καταλάβεις την αλληγορική σημασία αυτών που σου λέω. Και θα την κατανοήσεις. Σου εύχομαι να σου δώσει ο Κύριος σύνεση, για να τα διακρίνεις όλα. ⁸ Να θυμάσαι τον Ιησού Χριστό που έχει αναστηθεί από τους νεκρούς και κατάγεται από τον Δαβίδ, σύμφωνα με το Ευαγγέλιο που κηρύττω. ⁹ Για το Ευαγγέλιο αυτό κακοπαθώ ως το σημείο να είμαι αλυσοδεμένος, σαν να ήμουν κακούργος. Αλλά ο λόγος του Θεού δεν δένεται. ¹⁰ Για όλα αυτά, κι επειδή το Ευαγγέλιο προοδεύει και δεν μπορεί να δεθεί, με υπομονή τα υποφέρω όλα για χάρη εκείνων που εξέλεξε ο Θεός. Και τα υποφέρω για να επιτύχουν κι αυτοί τη σωτηρία που μας προσφέρει ο Ιησούς Χριστός, όταν βρισκόμαστε σε κοινωνία μαζί Του· και η σωτηρία αυτή συνοδεύεται με αιώνια δόξα.

Η ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Ζ΄ΜΑΤΘΑΙΟΥ

Κατά Ματθαίον, κεφάλαιο Θ΄, εδάφια 27-35

²⁷ Καὶ παράγοντι ἐκεῖθεν τῷ ᾿Ιησοῦ ἠκολούθησαν αὐτῷ δύο τυφλοὶ κράζοντες καὶ λέγοντες· ἐλέησον ἡμᾶς, υἱὲ Δαυῒδ. ²⁸ ἐλθόντι δὲ εἰς τὴν οἰκίαν προσῆλθον αὐτῷ οἱ τυφλοί, καὶ λέγει αὐτοῖς ὁ ᾿Ιησοῦς· πιστεύετε ὅτι δύναμαι τοῦτο ποιῆσαι; Λέγουσιν αὐτῷ· ναί, Κύριε. ²⁹ Τότε ἥψατο τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν λέγων· κατὰ τὴν πίστιν ὑμῶν γενηθήτω ὑμῖν. ³⁰ Καὶ ἀνεῴχθησαν αὐτῶν οἱ ὀφθαλμοί· καὶ ἐνεβριμήσατο αὐτοῖς ὁ ᾿Ιησοῦς λέγων· ὁρᾶτε μηδεὶς γινωσκέτω. ³¹ Οἱ δὲ ἐξελθόντες διεφήμισαν αὐτὸν ἐν ὅλῃ τῇ γῇ ἐκείνῃ.

³²Αὐτῶν δὲ ἐξερχομένων ἰδοὺ προσήνεγκαν αὐτῷ ἄνθρωπον κωφὸν δαιμονιζόμενον· ³³ καὶ ἐκβληθέντος τοῦ δαιμονίου ἐλάλησεν ὁ κωφός, καὶ ἐθαύμασαν οἱ ὄχλοι λέγοντες ὅτι οὐδέποτε ἐφάνη οὕτως ἐν τῷ ᾿Ισραήλ. ³⁴ Οἱ δὲ Φαρισαῖοι ἔλεγον· ἐν τῷ ἄρχοντι τῶν δαιμονίων ἐκβάλλει τὰ δαιμόνια.

³⁵ Καὶ περιῆγεν ὁ ᾿Ιησοῦς τὰς πόλεις πάσας καὶ τὰς κώμας διδάσκων ἐν ταῖς συναγωγαῖς αὐτῶν καὶ κηρύσσων τὸ εὐαγγέλιον τῆς βασιλείας καὶ θεραπεύων πᾶσαν νόσον καὶ πᾶσαν μαλακίαν ἐν τῷ λαῷ.

Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παναγιώτη Τρεμπέλα

²⁷ Kαι ενώ έφευγε από εκεί ο Ιησούς, Τον ακολούθησαν δύο τυφλοί, οι οποίοι φώναζαν δυνατά και έλεγαν: «Σπλαχνίσου μας και θεράπευσέ μας, ένδοξε απόγονε του Δαβίδ». ²⁸ Και όταν έφθασε στο σπίτι, ήλθαν κοντά Του οι τυφλοί, και ο Ιησούς τούς λέει: «Πιστεύετε ότι έχω τη δύναμη να κάνω αυτό που μου ζητάτε;». Και εκείνοι Tου απαντούν: «Ναι, Κύριε». ²⁹ Τότε άγγιξε με τα δάκτυλά Του τα μάτια τους και τους είπε: «Ας γίνει αυτό που ζητάτε, σύμφωνα με την πίστη σας». ³⁰ Και άνοιξαν τα μάτια τους. Και ο Ιησούς με αυστηρότητα τούς πρόσταξε λέγοντας: «Προσέχετε, κανείς μην μάθει το θαύμα που σας έκανα».³¹ Αυτοί όμως, όταν βγήκαν από το σπίτι, διέδωσαν τη φήμη του Ιησού ως Μεσσία και θαυματουργού σε όλη τη χώρα εκείνη.

³² Και καθώς οι δύο αυτοί έβγαιναν από το σπίτι, ιδού, έφεραν προς τον Ιησού έναν άνθρωπο που ήταν κυριευμένος από δαιμόνιο και ήταν κουφός και άλαλος. ³³ Και μόλις ο Χριστός έδιωξε το δαιμόνιο αυτό, ο κουφός μίλησε. Και τα πλήθη του λαού θαύμασαν και έλεγαν: «Ποτέ δεν φάνηκαν τέτοια θαύματα στο έθνος του Ισραήλ˙ ούτε όταν οι προφήτες και οι υπόλοιποι άγιοι άνδρες θαυματουργούσαν ανάμεσά του». ³⁴ Οι Φαρισαίοι όμως έλεγαν: «Με τη βοήθεια και τη συνεργασία του αρχηγού των δαιμόνων βγάζει τα δαιμόνια από τους δαιμονισμένους».

³⁵ Και περιόδευε ο Ιησούς όλες τις πόλεις και τα χωριά, διδάσκοντας στις συναγωγές τους και κηρύττοντας το χαρμόσυνο κήρυγμα της βασιλείας του Θεού και θεραπεύοντας κάθε ασθένεια και αδιαθεσία στον λαό.

ΚΥΡΙΑΚΗ Ζ΄ΜΑΤΘΑΙΟΥ[:Ματθ.9,27-35]

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΤΥΦΛΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΑΙΜΟΝΙΖΟΜΕΝΟΥ ΚΩΦΟΥ

«Καὶ παράγοντι ἐκεῖθεν τῷ Ἰησοῦ ἠκολούθησαν αὐτῷ δύο τυφλοὶ κράζοντες καὶ λέγοντες· ἐλέησον ἡμᾶς, υἱὲ Δαυΐδ(:Και ενώ έφευγε από εκεί ο Ιησούς, Τον ακολούθησαν δύο τυφλοί, οι οποίοι φώναζαν δυνατά και έλεγαν: “Σπλαχνίσου μας και θεράπευσέ μας, ένδοξε απόγονε του Δαβίδ”). Ἐλθόντι δὲ εἰς τὴν οἰκίαν προσῆλθον αὐτῷ οἱ τυφλοί, καὶ λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· πιστεύετε ὅτι δύναμαι τοῦτο ποιῆσαι; Λέγουσιν αὐτῷ· ναί, Κύριε(:Και όταν έφθασε στο σπίτι, ήλθαν κοντά Του οι τυφλοί, και ο Ιησούς τους λέει: “Πιστεύετε ότι έχω τη δύναμη να κάνω αυτό που μου ζητάτε;” Και εκείνοι του απαντούν: “Ναι, Κύριε”).Τότε ἥψατο τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν λέγων· κατὰ τὴν πίστιν ὑμῶν γενηθήτω ὑμῖν(:Τότε άγγιξε με τα δάκτυλά Του τα μάτια τους και τους είπε: “Ας γίνει αυτό που ζητάτε σύμφωνα με την πίστη σας”). Καὶ ἀνεῴχθησαν αὐτῶν οἱ ὀφθαλμοί (:Και aνοίχτηκαν τα μάτια τους)»[Ματθ. 9, 27-30].

Τι τέλος πάντων ήταν εκείνο που ωθούσε εκείνους τους δύο τυφλούς ώστε να φωνάζουν δυνατά; Με σκοπό πάλι να μας διδάξει ότι πρέπει να αποφεύγουμε τη δόξα εκ μέρους των πολλών· διότι επειδή βρισκόταν η οικία κοντά, τους οδηγεί εκεί για να τους θεραπεύσει κατ’ ιδίαν. Και αυτό επίσης καθίσταται φανερό και από το ότι τους έδωσε εντολή να μην αναφέρουν το συμβάν σε κανένα. Και δεν είναι μικρή αυτή η κατηγορία για τους Ιουδαίους, κατά τη στιγμή που αυτοί οι οποίοι είχαν τυφλά τα μάτια τους, πιστεύουν στον Ιησού μόνο από όσα ακούνε, ενώ οι Ιουδαίοι εμπόδιζαν και τους οφθαλμούς τους να βλέπουν όσα γίνονταν από Αυτόν, και μολονότι έβλεπαν τα θαύματα και είχαν ως μάρτυρα των όσων συνέβαιναν τους οφθαλμούς τους, προέβαιναν σε τελείως αντίθετες ενέργειες.

Πρόσεξε επίσης και την προθυμία τους, που γίνεται φανερή και από την κραυγή τους και από το περιεχόμενο της παρακλήσεώς τους· διότι όχι απλώς και μόνο πλησίασαν τον Ιησού, αλλά και φωνάζοντας δυνατά και δεν πρόβαλλαν με την παράκλησή τους τίποτε άλλο παρά μόνο να τους ευσπλαχνιστεί. Και Τον αποκαλούσαν «υιό του Δαβίδ» επειδή εθεωρείτο η ονομασία αυτή πολύ τιμητική. Πραγματικά, σε πολλές περιπτώσεις και οι προφήτες αποκαλούσαν έτσι τους βασιλείς εκείνους που ήθελαν να τους τιμήσουν και να τους παρουσιάσουν ως πολύ σπουδαίους.

Αφού λοιπόν τους οδήγησε στην οικία, τους υποβάλλει δεύτερη ερώτηση· διότι σε όλες τις περιπτώσεις επιδίωκε να θεραπεύει κατόπιν παρακλήσεων των ασθενών, για να μη νομίσει κανείς ότι ενεργούσε τα θαύματα αυτά απλώς και μόνο από φιλοδοξία· και όχι μόνο γι’ αυτό, αλλά και για να δείξει ότι οι δύο αυτοί τυφλοί ήταν άξιοι θεραπείας, και επιπλέον για να μη λέγει κανένας, ότι εάν από την ευσπλαχνία Του μόνο έσωζε, έπρεπε όλους να τους σώζει· διότι και η φιλανθρωπία έχει κάποια αιτία, την πίστη δηλαδή εκείνων που σώζονται. Και βέβαια δεν ζητεί επίμονα μόνο γι΄αυτόν τον λόγο την πίστη από αυτούς, αλλά και επειδή Τον ονόμασαν «υιό του Δαβίδ», για να τους εξυψώσει πνευματικά και να τους διδάξει ποια γνώμη πρέπει να έχουν γι’ Αυτόν, τους λέγει: «Πιστεύετε ὅτι δύναμαι τοῦτο ποιῆσαι;(:Πιστεύετε ότι έχω τη δύναμη να κάνω αυτό που μου ζητάτε;”)»[Ματθ.9,28]. Δεν είπε: «Πιστεύετε ότι μπορώ να παρακαλέσω τον Πατέρα μου, ότι μπορώ να προσευχηθώ», αλλά ότι «εγώ μπορώ να κάνω αυτό που ζητείτε».

Τι απαντούν λοιπόν εκείνοι; «Ναί, Κύριε». Δεν Τον ονομάζουν πλέον υιό του Δαβίδ, αλλά ανέρχονται πνευματικά υψηλότερα και ομολογούν ότι είναι Κύριος. Και τότε λοιπόν και ο Ιησούς θέτει τη χείρα Του επάνω τους και λέγει: «Κατὰ τὴν πίστιν ὑμῶν γενηθήτω ὑμῖν(:Ας γίνει αυτό που ζητάτε σύμφωνα με την πίστη σας”)»[Ματθ.9,29]. Το κάνει αυτό επίσης για να ενδυναμώσει την πίστη τους και να δείξει ότι και αυτοί συνεισέφεραν στην επιτέλεση του θαύματος και επιπλέον για να επιβεβαιώσει ότι τα λόγια τους δεν ήσαν λόγια κολακείας· διότι δεν είπε «Ας ανοίξουν οι οφθαλμοί σας», αλλά «ας γίνει σε σας αυτό που ζητείτε σύμφωνα με την πίστη σας», πράγμα που λέγει σε πολλούς από εκείνους που Τον πλησίασαν, με σκοπό να καταστήσει γνωστή την πίστη της ψυχής τους πριν από τη θεραπεία των σωμάτων τους, ώστε να καταστήσει εκείνους περισσότερο ενάρετους και ευδόκιμους σε πίστη και έργα και στους άλλους να προκαλέσει περισσότερη προθυμία.

Κατά τον ίδιο τρόπο ενήργησε και στον παραλυτικό, καθόσον πριν να θεραπεύσει το σώμα του, την ψυχή του εξυψώνει που ήταν πεσμένη, λέγοντας τα εξής: «Θάρσει, τέκνον· ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου(:Έχε θάρρος, παιδί μου˙ έχουν συγχωρηθεί οι αμαρτίες σου)»[Ματθ.9,2]. Και την θυγατέρα του αρχισυναγώγου αφού την ανέστησε την κράτησε από το χέρι της και μέσω της τραπέζης, της δίδαξε τον Ευεργέτη της[πρβλ. Λουκά 8, 55-56: «Καὶ ἐπέστρεψε τὸ πνεῦμα αὐτῆς, καὶ ἀνέστη παραχρῆμα, καὶ διέταξεν αὐτῇ δοθῆναι φαγεῖν. καὶ ἐξέστησαν οἱ γονεῖς αὐτοῖς. ὁ δὲ παρήγγειλεν αὐτοῖς μηδενὶ εἰπεῖν τὸ γεγονός(:Τότε η ψυχή της επέστρεψε στο σώμα και αναστήθηκε αμέσως. Και ο Ιησούς διέταξε να της δώσουν φαγητό να φάει, για να πάρει δυνάμεις μετά από την εξάντληση που της είχε φέρει η χρόνια και θανατηφόρα ασθένειά της. Οι γονείς της έμειναν εκστατικοί και κυριεύτηκαν από βαθύ και μεγάλο θαυμασμό. Ο Ιησούς όμως τους έδωσε την εντολή να μην πουν σε κανέναν αυτό που έγινε, για να μην ερεθίζεται ο φθόνος των εχθρών Του)»].

Και στην περίπτωση του εκατόνταρχου ενήργησε κατά τον ίδιο τρόπο, εξαρτώντας τα πάντα από την πίστη[πρβλ. Ματθ. 8, 10-13: «Ἀκούσας δὲ ὁ Ἰησοῦς ἐθαύμασε καὶ εἶπε τοῖς ἀκολουθοῦσιν· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐδὲ ἐν τῷ Ἰσραὴλ τοσαύτην πίστιν εὗρον. λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι πολλοὶ ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ δυσμῶν ἥξουσι καὶ ἀνακλιθήσονται μετὰ Ἀβραὰμ καὶ Ἰσαὰκ καὶ Ἰακὼβ ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν, οἱ δὲ υἱοὶ τῆς βασιλείας ἐκβληθήσονται εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον· ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων. καὶ εἶπεν ὁ Ἰησοῦς τῷ ἑκατοντάρχῳ· ὕπαγε, καὶ ὡς ἐπίστευσας γενηθήτω σοι. καὶ ἰάθη ὁ παῖς αὐτοῦ ἐν τῇ ὥρᾳ ἐκείνῃ(:Όταν ο Ιησούς άκουσε τα λόγια του αυτά, θαύμασε και είπε σε εκείνους που Τον ακολουθούσαν: “Αληθινά σας λέω, τόσο μεγάλη πίστη δεν βρήκα ούτε ανάμεσα στους Ισραηλίτες, οι οποίοι είναι ο εκλεκτός λαός του Θεού. Σας διαβεβαιώνω λοιπόν ότι πολλοί σαν τον εκατόνταρχο θα έλθουν από ανατολή και δύση, απ’ όλα τα μέρη του κόσμου, και θα καθίσουν μαζί με τον Αβραάμ, τον Ισαάκ και τον Ιακώβ στο ευφρόσυνο δείπνο της βασιλείας των ουρανών, ενώ εκείνοι που κατάγονται από τον Αβραάμ και σύμφωνα με τις επαγγελίες και υποσχέσεις του Θεού είναι κληρονόμοι της βασιλείας, θα ριχθούν έξω απ’ αυτήν, στο σκοτάδι που είναι τελείως απομακρυσμένο από τη βασιλεία του Θεού. Εκεί θα κλαίνε και θα τρίζουν τα δόντια τους”. Και είπε ο Ιησούς στον εκατόνταρχο: “Πήγαινε στο σπίτι σου κaι ας γίνει σε σένα όπως το πίστεψες (ότι δηλαδή μόνο με τον λόγο μου και από μακριά μπορώ να θεραπεύσω το δούλο σου)”. Και πράγματι εκείνη τη στιγμή θεραπεύθηκε ο δούλος του)»].

Και τους μαθητές Του επίσης όταν τους έσωζε από την τρικυμία της θάλασσας, τους απάλλασσε κατά πρώτον από την ολιγοπιστία τους [πρβ. Ματθ. 8,26: «Τί δειλοί ἐστε, ὀλιγόπιστοι; Τότε ἐγερθεὶς ἐπετίμησε τοῖς ἀνέμοις καὶ τῇ θαλάσσῃ, καὶ ἐγένετο γαλήνη μεγάλη (:“Γιατί είστε δειλοί, ολιγόπιστοι;”. Τότε, αφού σηκώθηκε όρθιος, διέταξε με αυστηρότητα τους ανέμους και τη θάλασσα, και αμέσως έγινε γαλήνη μεγάλη)»].

Κατά τον ίδιο τρόπο λοιπόν ενεργεί και στην περίπτωση αυτή. Γνώριζε μεν και πριν εκείνοι φωνάξουν, τις απόκρυφες σκέψεις της διάνοιάς τους, όμως για να εμβάλει και σε άλλους τον ίδιο ζήλο, τους φανερώνει και στους άλλους διακηρύσσοντας με την πράξη της θεραπείας τους την πίστη που κρυβόταν μέσα τους.

Στη συνέχεια μετά τη θεραπεία δίνει εντολή να μην αναγγείλουν το συμβάν σε κανένα· και δεν δίνει απλώς εντολή, αλλά μάλιστα με τόνο πολύ αυστηρό· διότι, λέγει: «καὶ ἐνεβριμήσατο αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς λέγων· ὁρᾶτε μηδεὶς γινωσκέτω(:και ο Ιησούς με αυστηρότητα τούς πρόσταξε λέγοντας: “Προσέχετε, κανείς μη μάθει το θαύμα που σας έκανα”)»[Ματθ.9,30]. «Οἱ δὲ ἐξελθόντες διεφήμισαν αὐτὸν ἐν ὅλῃ τῇ γῇ ἐκείνῃ (:Αυτοί όμως, όταν βγήκαν από το σπίτι, διέδωσαν τη φήμη του Ιησού ως Μεσσία και θαυματουργού σε όλη τη χώρα εκείνη)»[Ματθ.9,31].

Δεν μπόρεσαν βέβαια να συγκρατηθούν οι τυφλοί, αλλά αντίθετα έγιναν κήρυκες και ευαγγελιστές του θαύματος· και μολονότι έλαβαν εντολή να μην αναγγείλουν το γεγονός, δεν μπόρεσαν να το κρατήσουν μυστικό. Εάν όμως σε άλλες περιπτώσεις φαίνεται να λέγει: «Πήγαινε και διηγήσου τη δόξα του Θεού»[ πρβ. Μάρκ.5,19: «Ὕπαγε εἰς τὸν οἶκόν σου πρὸς τοὺς σοὺς καὶ ἀνάγγειλον αὐτοῖς ὅσα σοι ὁ Κύριος πεποίηκε καὶ ἠλέησέ σε(:Πήγαινε στο σπίτι σου κοντά στους δικούς σου και διηγήσου σε αυτούς όσα σου έκανε ο Κύριος και πόσο σε ελέησε, αφού σε ελευθέρωσε από τόσο πλήθος δαιμόνων)» και Λουκά 8,39: «Ὑπόστρεφε εἰς τὸν οἶκόν σου καὶ διηγοῦ ὅσα ἐποίησέ σοι ὁ Θεός(:Γύρισε πίσω στο σπίτι σου και να διηγείσαι όσα σου έκανε ο Θεός, ο Οποίος σε απάλλαξε από τα δαιμόνια)»] δεν δηλώνει αυτό αντίθεση προς αυτό που αναφέρθηκε προηγουμένως, αλλά αντιθέτως αυτό ακριβώς δηλώνει, σε μεγάλο μάλιστα βαθμό· διότι μας διδάσκει να μη λέμε τίποτε για τους εαυτούς μας, αλλά και να εμποδίζουμε αυτούς που θέλουν να μας εγκωμιάσουν. Όταν όμως η δόξα αναφέρεται στον Θεό, όχι μόνο δεν μας εμποδίζει, αλλά και προστάσσει να το πράττουμε αυτό.

«Αὐτῶν δὲ ἐξερχομένων(:Και καθώς οι δύο αυτοί έβγαιναν από το σπίτι)», λέγει ο ευαγγελιστής, «ἰδοὺ προσήνεγκαν αὐτῷ ἄνθρωπον κωφὸν δαιμονιζόμενον(:ιδού, έφεραν προς τον Ιησού έναν άνθρωπο που ήταν κυριευμένος από δαιμόνιο και ήταν κουφός και άλαλος)». Η πάθησή του αυτή δεν ήταν εκ φύσεως, αλλά προερχόταν από ισχυρή επίδραση του δαίμονος· για τούτο και χρειαζόταν άλλους για να τον οδηγήσουν στον Ιησού. Ούτε βέβαια μπορούσε μόνος του να παρακαλέσει τον Κύριο, διότι ήταν άφωνος, ούτε άλλους να ικετεύσει, διότι ο δαίμονας τού έδεσε τη γλώσσα και μαζί με τη γλώσσα και την ψυχή του δέσμευσε. Για τον λόγο αυτό δεν απαιτεί πίστη από αυτόν, αλλά αμέσως θεραπεύει την ασθένειά του· διότι λέγει ο ευαγγελιστής: «Καὶ ἐκβληθέντος τοῦ δαιμονίου ἐλάλησεν ὁ κωφός(:Και μόλις ο Χριστός έδιωξε το δαιμόνιο αυτό, ο κουφός μίλησε)».

«Καὶ ἐθαύμασαν οἱ ὄχλοι λέγοντες ὅτι οὐδέποτε ἐφάνη οὕτως ἐν τῷ Ἰσραήλ(:Και τα πλήθη του λαού θαύμασαν και έλεγαν: “Ποτέ δεν φάνηκαν τέτοια θαύματα στο έθνος του Ισραήλ˙ ούτε όταν οι προφήτες και οι υπόλοιποι άγιοι άνδρες θαυματουργούσαν ανάμεσά του”)»[Ματθ.9,33].Αυτό βέβαια κατεξοχήν ενοχλούσε τους Φαρισαίους, το ότι δηλαδή θεωρούσαν οι άνθρωποι του λαού τον Ιησού ως ανώτερο όλων, όχι μόνο εκείνων που ζούσαν τότε, αλλά και αυτών που έζησαν παλαιότερα. Τον θεωρούσαν επίσης ως ανώτερο όχι επειδή θεράπευε απλώς, αλλά επειδή θεράπευε εύκολα και αμέσως και πλήθος νοσημάτων και μάλιστα που ήταν αθεράπευτα. Και αυτή λοιπόν ήταν η γνώμη του πλήθους του λαού και έτσι εκδήλωνε έτσι τον θαυμασμό του.

Οι Φαρισαίοι όμως ενεργούσαν κατά εντελώς αντίθετο τρόπο· διότι όχι μόνο συκοφαντούσαν τα όσα συνέβαιναν, αλλά και δεν ντρέπονταν να αντιφάσκουν προς τα λεγόμενά τους· διότι τέτοια είναι η πονηρία. Και τι λένε λοιπόν; : «Ἐν τῷ ἄρχοντι τῶν δαιμονίων ἐκβάλλει τὰ δαιμόνια (:Με τη βοήθεια και τη συνεργασία του αρχηγού των δαιμόνων βγάζει τα δαιμόνια από τους δαιμονισμένους)». Τι θα μπορούσε να θεωρηθεί πιο ανόητο από αυτό; Διότι βέβαια είναι αδύνατο, όπως λέγει στη συνέχεια ο Ιησούς, ο δαίμονας να εκδιώκει τον δαίμονα, επειδή εκείνος συνηθίζει να οργανώνει και να συνενώνει τα δικά του και όχι να τα διαλύει· ενώ ο Χριστός όχι μόνο εξέβαλε δαίμονες αλλά και λεπρούς καθάριζε, και νεκρούς ανάσταινε, και τη θάλασσα χαλιναγωγούσε και τα αμαρτήματα συγχωρούσε και ουράνια βασιλεία κήρυττε και τους ανθρώπους οδηγούσε στον Πατέρα, πράγματα τα οποία ούτε θα μπορούσε ποτέ να εγκρίνει ο δαίμονας, ούτε βέβαια και θα ήταν δυνατόν ποτέ να τα πραγματοποιήσει· διότι οι δαίμονες οδηγούν τους ανθρώπους στα είδωλα και τους απομακρύνουν από τον Θεό και τους πείθουν να μην πιστεύουν στη μέλλουσα ζωή.

Ο δαίμονας όταν υβρίζεται, δεν ευεργετεί, αφού μάλιστα και όταν δεν υβρίζεται, βλάπτει αυτούς που πιστεύουν σε αυτόν και τον τιμούν. Ο Κύριος όμως πράττει το αντίθετο· διότι μετά από αυτές τις ύβρεις και τις λοιδορίες, λέγει ο ευαγγελιστής: «Καὶ περιῆγεν ὁ Ἰησοῦς τὰς πόλεις πάσας καὶ τὰς κώμας διδάσκων ἐν ταῖς συναγωγαῖς αὐτῶν καὶ κηρύσσων τὸ εὐαγγέλιον τῆς βασιλείας καὶ θεραπεύων πᾶσαν νόσον καὶ πᾶσαν μαλακίαν ἐν τῷ λαῷ(:Και περιόδευε ο Ιησούς όλες τις πόλεις και τα χωριά, διδάσκοντας στις συναγωγές τους και κηρύττοντας το χαρμόσυνο κήρυγμα της βασιλείας του Θεού και θεραπεύοντας κάθε ασθένεια και αδιαθεσία στον λαό)»[Ματθ.9,35].Και όχι μόνο δεν τιμώρησε αυτούς για την αναισθησία τους , αλλά ούτε καν τους επιτίμησε, και έτσι απέδειξε και την πραότητά Του και συγχρόνως μέσω αυτής έλεγξε την κατηγορία των Φαρισαίων. Συγχρόνως επίσης επιθυμούσε με τα θαύματα που επρόκειτο να επιτελέσει στη συνέχεια να καταστήσει ακόμη μεγαλύτερη την απόδειξη και τότε να τους ελέγξει και με τους λόγους Του.

Μετέβαινε λοιπόν και στις πόλεις και στα χωριά και στις συναγωγές τους, διδάσκοντάς μας να αμείβουμε κατά αυτόν τον τρόπο αυτούς που μας κατηγορούν, όχι δηλαδή με άλλες κατηγορίες, αλλά με μεγαλύτερες ευεργεσίες· διότι εάν ευεργετείς τους συνανθρώπους σου όχι για να σε δουν οι άνθρωποι αλλά για τη δόξα του Θεού, όσα και αν σου κάνουν, μη σταματήσεις να τους ευεργετείς, για να λάβεις ακόμη πιο μεγάλη αμοιβή· διότι βέβαια αυτός που σταματά την ευεργεσία μετά τη συκοφαντία δείχνει ότι προσπαθεί να ασκήσει αυτό το έργο, όχι για να δοξάσει τον Θεό, αλλά για να λάβει τον έπαινο των ανθρώπων. Για τον λόγο αυτό, θέλοντας να μας διδάξει ο Χριστός, ότι από αγαθότητα και μόνο προέβαινε στις ενέργειες αυτές, όχι μόνο δεν περίμενε να έλθουν προς Αυτόν οι ασθενείς, αλλά και ο Ίδιος μετέβαινε προς εκείνους, χαρίζοντάς τους τα δύο πιο μεγάλα αγαθά· το πρώτο ήταν το ευαγγέλιο της βασιλείας των ουρανών, και το δεύτερο η θεραπεία όλων των ασθενειών. Και δεν παρέβλεπε καμία πόλη, ούτε παρέλειπε κανένα χωριό, αλλά επισκεπτόταν κάθε τόπο.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-matthaeum.pdf

• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία ΛΒ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1990, τόμος 10, σελίδες 366-377.

• Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 65, σελ. 134-139.

• (http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

ΚΥΡΙΑΚΗ Ζ΄ΜΑΤΘΑΙΟΥ[: Ματθ. 9, 27-35]

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου με θέμα:

«Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΥΧΗΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΚΑΙ Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ»

[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 25-7-1982]

(Β73)

Κάποτε, αγαπητοί μου, ο Κύριος, διερχόμενος σε έναν τόπον, Τον συνήντησαν δύο τυφλοί, οι οποίοι έκραζαν: «Ἰησοῦ, υἱέ Δαυΐδ, ἐλέησον ἡμᾶς». «Ιησού, απόγονε του Δαβίδ», δηλαδή Μεσσία, «ελέησέ μας».

Είναι πολύ συγκινητικό να βλέπει κανείς τυφλούς ανθρώπους γενικά ασθενείς, να σπεύδουν να βρουν την υγεία των, πολύ δε περισσότερο, όταν αυτή είναι όρασις και δεν βλέπουν γύρω τίποτα, παρά μόνο σκοτάδι, να σπεύδουν να ζητήσουν την θεραπεία τους από τον Θεό. Αλλά εκείνο που κάνει κατάπληξη είναι ότι εκείνοι που είχαν τα μάτια τους δεν έβλεπαν, για να ομολογήσουν τον Ιησού «υιό του Δαβίδ». Δηλαδή Μεσσία. Διότι ο τίτλος «υἱός Δαυΐδ» σημαίνει Μεσσίας, δηλαδή Χριστός. Εκείνοι που δεν είχαν τα μάτια τους και δεν είχαν δει κανένα θαύμα, παρά μόνο είχαν μάθει, είχαν ακούσει, συνεπώς είχαν πιστέψει, αυτοί να ομολογούν τον Ιησούν «υἱόν Δαυΐδ». Κάνει εντύπωση αυτό.

Και λίγο πιο κάτω, όταν ο Κύριος θα τους πει «Τι θέλετε;», μάλιστα επί λέξει να σας το πω: «Πιστεύετε ὅτι δύναμαι τοῦτο ποιῆσαι;». «Πιστεύετε -Είδατε; Στη πίστιν ο Κύριος μένει- ότι αυτό Εγώ μπορώ να το κάνω;». «Λέγουσιν αὐτῷ· ναί, Κύριε». Δεν λέγουν: «Ναι, Ιησού». Δεν λέγουν: «Ναι, υιέ Δαβίδ». Αλλά λέγουν: «Ναί, Κύριε». Συνεπώς με το να πουν «Κύριον» τον Ιησούν, ομολογούν την θεότητά Του. Με το να πουν τον Ιησούν «Ἰησοῦν», ομολογούν την ανθρωπότητά Του. Και με το να Τον ονοματίσουν «υἱόν Δαυΐδ», δηλαδή Μεσσίαν, δηλαδή Χριστόν, ομολογούν την θεανθρωπίνη Του φύση και το θεανθρώπινον έργον της σωτηρίας. Είναι καταπληκτικό.

Αλλά όμως, αγαπητοί μου, η τύφλωσις δεν είναι τόσο σπουδαίο πράγμα, όταν είναι στα μάτια. Τι τώρα, τι αύριο, τι του χρόνου, τι κάποια μέρα, θα κλείσουμε τα μάτια μας. Και θα τα ανοίξομε σε μιαν άλλη ζωή. Αλλά τα μάτια μας δεν θα τ’ ανοίξομε σε μιαν άλλη ζωή, αν από τούτη τη ζωή δεν έχουν ανοίξει κάποια άλλα μάτια. Και αυτά είναι τα μάτια της ψυχής. Συνεπώς εδώ δεν πρόκειται περί τυφλών στο σώμα. Αλλά περί τυφλών στην ψυχή. Όλοι οι άνθρωποι είμεθα τυφλοί. Σε τι; Στο να δούμε τον Θεό. Αν το θέλετε, ο Χριστός εθεράπευε όχι βεβαίως για να φέρει κάποιαν κοινωνικήν, θα λέγαμε, ευτυχίαν. Απόδειξις ότι η Εκκλησία που άφησε στον κόσμον αυτόν και το Πνεύμα το Άγιον, που μένει μέσα στην Εκκλησία, δεν θεραπεύει όλους τους αρρώστους. Έχομε πολλούς αρρώστους. Και οι πιο πολλοί άγιοι, αν όχι όλοι, ήσαν άρρωστοι. Συνεπώς δεν έκανε ο Χριστός θαύματα για να αφήσει μια κληρονομιά θεραπείας όσων θα προσήρχοντο εις την Εκκλησία Του. Τότε η πίστις θα κατηργείτο. Ο Χριστός έκανε θαύματα για να πιστώσει την θεότητά Του. Αλλά και κάτι παραπέρα. Ο Χριστός άνοιγε τα μάτια των τυφλών, τα αυτιά των κωφών και φυγάδευε τους δαίμονες από τους ανθρώπους, για να μπορούν οι άνθρωποι με τις αισθήσεις τους και με τον νου τους να δουν τον Θεό. Ακούσατε· να δουν τον Θεό. Γιατί αυτοί που έβλεπαν τον Ιησούν, έβλεπαν τον Θεό. Γιατί ήταν ο Ενανθρωπήσας Θεός.

Έτσι λοιπόν οι αισθήσεις αποκαθίστανται, για να δει ο άνθρωπος όχι με τα μάτια μόνο της ψυχής, αλλά και με τα μάτια του σώματος τον Θεό. Αυτό το πράγμα είναι ακατανόητο και πολλοί θα ‘θελαν να το ψιλοκόψουν, δηλαδή να το κάνουν ιδεαλισμόν, βγάζοντας τα μάτια του σώματος, τάχα για να δουν μόνο με τα μάτια της ψυχής των τον Θεό. Ο ευαγγελιστής Ιωάννης λέγει στην πρώτη του επιστολή την καθολική ότι «ὀψόμεθα Αὐτόν καθώς ἐστίν». «Θα Τον δούμε όπως είναι και όπως είμαστε». Όπως θα αναστηθούμε με τα σώματά μας, με τα πλήρη σώματά μας, θα δούμε και Εκείνον με την πλήρη Του σωματική ύπαρξη, που είναι στον ουρανό. Δηλαδή θα Τον δούμε όπως είμαστε, όπως είναι. Γι’ αυτό άνοιγε ο Χριστός τα μάτια και τα αυτιά θεράπευε κ.ο.κ.

Αλλά, αγαπητοί μου, εδώ πρέπει να μείνομε σε κάτι. Τι είναι εκείνο που άνοιξε τελικά τα μάτια αυτών των δύο τυφλών; Ήταν μία κραυγή. Μάλιστα μία συνεχής κραυγή. Λέγει εδώ ότι οι τυφλοί έκραζαν. Και μάλιστα ο Κύριος δεν τους πρόσεξε -σκοπίμως, εντός εισαγωγικών- για να αποφύγει το πλήθος, που θα έκανε το θαύμα αυτό, κι όταν μπήκε σε ένα σπίτι, οι τυφλοί αυτοί μπήκαν κι αυτοί μέσα στο σπίτι κι εκεί ακόμη συνέχισαν να κράζουν: «Υἱέ Δαυΐδ, ἐλέησον ἡμᾶς!». Συνεπώς έβλεπαν, είχαν μπροστά τους τον Ιησούν, του Οποίου το πρόσωπον δεν αμφισβητούν, προς τον Οποίον αποτείνονται. Γι΄αυτό σας είπα, το «Ιησούς» δεν το ονομάζουν εδώ αλλά προϋποτίθεται, Τον αποκαλούν «υἱόν Δαυΐδ». Τι είναι εκείνο που τους έκανε να ανοίξουν τα μάτια τους; Αυτή η ομολογία. Προσέξατέ την. «Ιησού, υιέ Δαβίδ», συ που είσαι Κύριος, «ελέησέ μας».

Δηλαδή να το βάλω σε μία τάξη. «Κύριε»· γιατί το «Ιησού, υιέ Δαβίδ» θα πει «Χριστέ», «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησέ μας». Σας λέει τίποτα αυτό; Είναι η γνωστή προσευχή. Η γνωστή ευχή. «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον ημάς». Αυτή είναι η ευχή. Δεν είναι λοιπόν παρά η καταγωγή της ευχής, της γνωστής ευχής «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με» ή «ἐλέησον ἡμᾶς» , η καταγωγή της είναι από την Αγία Γραφή. Δεν είναι επινόησις των ανθρώπων. Μας την εδίδαξαν και οι Απόστολοι ακόμα. Δεν έχω τον χρόνο να σας πω πιο πολλά. Ο Απόστολος Παύλος, ο Απόστολος Πέτρος και ο ευαγγελιστής Ιωάννης, που αναφέρονται ακριβώς σ’ αυτήν την επίκλησιν του Ιησού Χριστού. Και αυτό το παντοδύναμο όνομα, γιατί πίσω από το όνομα είναι ένα παντοδύναμο πρόσωπο, το πρόσωπο του Θεανθρώπου Ιησού, του τελείου Θεού, του τελείου ανθρώπου· που έχει ειδικήν αποστολή από τον Πατέρα, για την σωτηρία του κόσμου ολόκληρου. Αυτό το πρόσωπο είναι το παντοδύναμο. Μπροστά στο οποίο κάμπτει παν γόνυ, επουρανίων και επιγείων και καταχθονίων. Αυτό λοιπόν άνοιξε τα μάτια των τυφλών.

Λοιπόν κι εμείς… ω κι εμείς, μη ζητούμε… δεν μας το απαγορεύει ο Θεός να ζητήσομε και την θεραπεία του σώματός μας, αγαπητοί μου, δεν μας το απαγορεύει· είπε να το ζητούμε κι αυτό. Πολλές φορές όμως η αγάπη Του δεν μας δίνει την θεραπεία σε μία σωματική μας αρρώστια. Πρέπει όμως να γίνει καλά η ψυχή μας οπωσδήποτε. Οπωσδήποτε. Γι’ αυτό λοιπόν, με την τύφλωση που έχομε και δεν μπορούμε να δούμε τον Θεό, δεν μπορούμε να νιώσομε την παρουσία Του, δεν μπορούμε να Τον εγγίσομε, εκείνο που θα μας κάνει να Τον εγγίσομε, να Τον πλησιάσομε, είναι αυτή η ευχή: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με».

Αλλά ας προσέξομε, αγαπητοί μου, κάτι εδώ. Η προσευχή αυτή η τόσο μικρή, ευμνημόνευτη, είναι πλήρης προσευχή. Όταν λέμε «πλήρης προσευχή» σημαίνει έχει όλα εκείνα τα στοιχεία, για να αποτελέσει μία προσευχή. Και να γίνει ευπρόσδεκτη από τον Θεό. Αν έχετε προσέξει, στις προσευχές της Εκκλησίας μας, που πρότυπον είναι η Κυριακή Προσευχή, το «Πάτερ ἡμῶν» υπάρχουν δύο θέσεις ή καλύτερα, δύο τμήματα. Στο πρώτο τμήμα, το οποίον είναι και πρώτον, προτάσσεται δηλαδή, αναφερόμεθα εις τον Θεόν και τις ιδιότητές Του. Στο δεύτερο τμήμα αναφερόμεθα εις τα προβλήματά μας. Πάρτε το «Πάτερ ἡμῶν». Κοιτάξτε: «Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά Σου, ἐλθέτω ἡ βασιλεία Σου, γενηθήτω τό θέλημά Σου». Αυτά όλα αναφέρονται στο πρόσωπον του Θεού. Μετά στα δικά μας θέματα: «Γενηθήτω τό θέλημά σου ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς. Τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον· καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν· καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ». Αιτήματα δικά μας. Σε κάθε, λοιπόν, προσευχή έχομε αυτά τα δύο τμήματα. Την θεολογία, δηλαδή αποτεινόμεθα στον Θεό και στα ζητήματά μας. Όταν λέμε όμως «την θεολογία» αναφερόμενοι στην θεολογία, αναφερόμεθα στην δοξολογία του Θεού. Γιατί όταν πω τον Θεό «Πατέρα», αυτό είναι δόξα· διότι είναι Πατήρ και Τον ομολογώ Πατέρα. Συνεπώς είναι μία δόξα προς τον Θεό. Όταν πω «να αγιασθεί», δηλαδή να δοξαστεί το όνομά Του, είναι μία δόξα στον Θεό. Έχω προσέξει, υπάρχουν ευχές, και μάλιστα λειτουργικές, όπως είναι η ευχή του Τρισαγίου Ύμνου, που λέμε στην Θεία Λειτουργία, τα τρία τέταρτα της όλης ευχής είναι δοξολογία προς τον Θεό. Συνεπώς είναι το πρώτο τμήμα. Γι΄αυτό λέγει κανείς με έναν τόνο φωνής κατά τέτοιο τρόπο, που αποτείνεται βέβαια προς τον Θεό, εκεί αλλάζει τον τόνο της φωνής, για να πάει στο τελευταίο τέταρτο του όλου μεγέθους της ευχής, που αποτείνεται στο να μας συγχωρεθούν οι δικές μας οι αμαρτίες και να μας αξιώσει ο Θεός κι εμείς να ψάλλομε τον Τρισάγιον Ύμνον.

Έτσι κι εδώ, αυτή η ευχή είναι πλήρης. Ακούσατέ την. «Κύριε Ιησού Χριστέ» είναι το πρώτον μέρος, το θεολογικόν. «Ελέησόν με». Είναι το δεύτερον μέρος. Εκείνο που αφορά σε μένα, τον άνθρωπο. Ώστε, λοιπόν, να μία πλήρης προσευχή.

Αλλά, αγαπητοί μου, ας την αναλύσομε. Όταν λέμε «Κύριε» στο δεύτερον πρόσωπον της Αγίας Τριάδος, Το αποκαλούμε «Θεόν». Διότι ο τίτλος «Κύριος» θα πει Θεός. «Ιησού» θα πει «άνθρωπος». Συνεπώς εδώ ομολογούμε ότι ο Ιησούς είναι και Θεός είναι και άνθρωπος πλήρης. «Κύριε Ιησού Χριστέ». Το «Χριστέ» θα πει Μεσσίας, που θα πει το ειδικό έργο που ανέλαβε ο Ενανθρωπήσας Υιός του Θεού. Ήτοι, η Ενανθρώπησις, ο Σταυρός, η Ανάστασις, η Ανάληψις, η Δευτέρα Του παρουσία. Όλα αυτά είναι στον κύκλο του Μεσσίου. Συνεπώς το απολυτρωτικόν έργον του Μεσσίου για τον άνθρωπο, για την Δημιουργία ολόκληρη. Άρα λοιπόν κλείνεται στον κύκλο «Χριστέ» όλο το μυστήριον της θείας Οικονομίας· το οποίον εδώ ομολογούμε, και με την ομολογία μας αυτή δοξάζομε τον Θεό. Δοξάζομε όχι μόνον το πρόσωπο το δεύτερο της Αγίας Τριάδος, αλλά και τον όλον Άγιον Τριαδικόν Θεόν. Ώστε λοιπόν βλέπομε αγαπητοί μου, ότι το μέρος αυτό, το πρώτο είναι θεολογικό, δοξολογικό και αναφέρεται εις την δόξα του Θεού.

Αλλά και κάτι ακόμα. Είδατε ότι εις την Λειτουργίαν λέμε το Σύμβολον της Πίστεως. Είναι θεμελιώδες αυτό. Τι σημαίνει λέγω το Σύμβολον της Πίστεως; «Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν Πατέρα Παντοκράτορα…καί εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν… καί εἰς τό Πνεῦμα τό Ἅγιον». Δηλαδή; Αυτό που στο τέλος θα πούμε, συγνώμη, στην αρχή του Συμβόλου της Πίστεως, για να ομολογήσομε, «Πατέρα, Υἱόν καί Ἅγιον Πνεῦμα Θεόν». Δηλαδή τον Άγιον Τριαδικόν Θεόν. Είναι η υψίστη ομολογία. Είναι η υψίστη θεολογία. Πρέπει λοιπόν να πούμε το Σύμβολο της Πίστεως, για να διακηρύξομε την πίστη μας εις τον Άγιον Τριαδικόν Θεόν, διότι σε λίγο θα κοινωνήσομε, και είναι βαρύτατο αμάρτημα να κοινωνήσει κανείς το σώμα και το αίμα του Χριστού και δεν πιστεύει σε δύο πράγματα. Στην θεότητα, δηλαδή στην Αγία Τριάδα και δεύτερον εις το μυστήριον της θείας Οικονομίας. Βαρύτατο αμάρτημα. Μέχρι που λέγει ο Απόστολος Παύλος: «Γι΄ αυτό αρρωσταίνουν πολλοί και κοιμώνται (:πεθαίνουν) ικανοί». Αυτό είναι το μεγάλο αμάρτημα. Η απιστία. Λοιπόν, ανανεώνομε με το να πούμε το Σύμβολον της Πίστεως, την πίστη μας εις τον Άγιον Τριαδικόν Θεόν και εις το μυστήριον της Θείας Οικονομίας, δηλαδή της Ενανθρωπήσεως.

Έτσι κι εδώ. Όταν λέμε «Κύριε Ιησού Χριστέ», ακούσατέ το, όταν πούμε «Κύριε», στρεφόμεθα εναντίον όλων των αιρετικών, με επικεφαλής τον Άρειον, που αμφισβήτησαν την θείαν φύσιν του Ιησού. Όταν λέμε «Ιησού», στρεφόμεθα εναντίον των μονοφυσιτών οι οποίοι αμφισβήτησαν… -και των Δοκητών, που αμφισβήτησαν την ανθρωπίνην φύσιν του Ιησού. Ότι ήτο κατά το φαινόμενον ή ότι απερροφήθη από την θείαν φύσιν. Κι όταν λέμε «Κύριε Ιησού Χριστέ», ομολογούμε όλο το έργον του Χριστού και στρεφόμεθα εναντίον όλων εκείνων των αιρετικών και μάλιστα συγχρόνων αιρετικών, οι οποίοι δεν ομολογούν τον Ιησούν ως Χριστόν. Δηλαδή, ως λυτρωτήν. Αλλά ως αναμορφωτήν της ανθρωπότητος, ως φιλόσοφον, ως Γκουρού· τελευταία έχομε κι αυτό, ότι είναι διδάσκαλος, με μία ινδική ονομασία, ή ό,τι άλλα θέλετε. Ώστε όταν πω «Κύριε Ιησού Χριστέ» έχω πλήρη ομολογία και στρέφομαι εναντίον όλων των αιρετικών με αυτήν μου την ομολογία.

Άρα; Άρα είναι πλήρης προσευχή, πλήρης προσευχή. Γι’αυτό, αν κάνω μόνον αυτήν την ευχή, τα κάνω όλα. Γι΄αυτό πολλές φορές, ασκηταί που δεν έχουν την δυνατότητα ή δεν θα ήθελαν, απομονωμένοι, να κάνουν ακολουθίες της Εκκλησίας μας, τον Όρθρο, τον Εσπερινό, μένουν στην ευχή μόνη. Γιατί; Είναι πλήρης προσευχή, πλήρης.

Αλλά προσέξτε όμως και κάτι άλλο. Αφού είναι πλήρης προσευχή, και αναφερόμεθα εις το «ελέησόν με», το οποίο θα σας αναλύσω λίγο πιο κάτω, δεν έχομε τι άλλο να πετύχομε παρά περιεκτικότατα την πρακτικήν αρετήν και την θεωρίαν. Δηλαδή να πετύχομε τις αρετές και να φθάσομε με τον δρόμο της προσευχής, αυτής της ευχής, να φθάσομε να ίδομε το πρόσωπον του Χριστού.

Αλλά προσέξτε όμως. Μερικοί θα έλεγαν την ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν ημάς». Πολλοί όμως λέγουν «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με». Αυτό σε τύπον πληθυντικό εκφράζει κάτι. Εδώ οι δύο τυφλοί έλεγαν «ἐλέησον ἡμᾶς». Θα μπορούσε ο καθένας να έλεγε για λογαριασμό του, για τον εαυτό του «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με». Όπως λέμε στον στρατό πολλές φορές… απαγορεύεται να μιλήσομε σε ένα αίτημά μας σε πληθυντικό αριθμό. «Θέλομε ψωμί. Είμαστε άρρωστοι. Είμαστε κουρασμένοι». Απαγορεύεται. Γιατί θεωρείται στάσις. Θα πεις στον στρατό: «Θέλω ψωμί», όχι «θέλομε». «Είμαι κουρασμένος», «είμαι άρρωστος, δεν μπορώ», όχι «δεν μπορούμε». Εδώ αντίθετα. Δεν υπάρχει κανένας φόβος στάσεως, επαναστάσεως και απειθαρχίας. Υπάρχει η έκφραση της αγάπης. «Ἐλέησον ἡμᾶς». Ο κάθε τυφλός δεν μένει στον εαυτό του, αλλά και στον άλλον τυφλόν. Έτσι, άμα λέγουν «Ἐλέησον ἡμᾶς», θα ‘θελαν και οι δύο να θεραπευθούν. Θα ‘λεγε ίσως ο καθένας από πλευράς του: «Κύριε, αν θεραπεύσεις εμένα και δεν θεραπεύσεις τον άλλον, μην θεραπεύσεις ούτε εμένα. Και εμένα και τον άλλον». Αυτό εκφράζει πολλή αγάπη. Την δεύτερη εντολή, την μεγάλη, το «αγαπήσεις τον πλησίον σου ως εαυτόν». Όταν λοιπόν λέμε «ἐλέησον ἡμᾶς», αγκαλιάζομε όλους τους φίλους και τους εχθρούς και ολόκληρη την Δημιουργία. Κατά τον τύπον «Πάτερ ἡμῶν». Δεν λέμε «Πατέρα μου» αλλά «Πάτερ ἡμῶν», Πατέρα μας. Έτσι, αγαπητοί μου, έχομε μπροστά μας την πλήρωση των δυο εντολών. Της αγάπης προς τον Θεό, στον Οποίον αποτεινόμεθα και τον Οποίον δοξάζομε και ομολογούμε, αλλά και την αγάπη προς τον πλησίον με το να συμπεριλάβομε στην προσευχή μας και τα πρόσωπα των πλαϊνών μας, όλων των ανθρώπων.

Αλλά ακόμα αυτό το «ἐλέησον», τι σημαίνει; Είναι περιεκτική λέξις. Και εκφράζει και δοξολογία και ευχαριστία και μετάνοια και δέηση. Όλα τα εκφράζει, όλα, μα όλα. Είναι περιεκτική αυτή η λέξις όπως σας είπα. Να γίνεις έλεος σε μένα. Να με βοηθήσεις. Να με ελεήσεις. Και τι σημαίνει «ελέησέ με»; Σημαίνει, όπως λέγει ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης «το έλεος του Θεού είναι η Χάρις του Παναγίου Πνεύματος». Αυτό είναι το έλεος του Θεού. Η χάρις του Παναγίου Πνεύματος. Ο δε άγιος Νικόδημος, στην Φιλοκαλία λέγει το εξής περίφημο: «Όταν θέλεις να ζητήσεις το έλεος του Θεού, θα έχεις στον νου σου τα εξής-επί λέξει έτσι τα γράφει. Μάλιστα τα μεταφράζει, είναι στον 5^ο τόμο της Φιλοκαλίας, προς το τέλος, τα μεταφράζει για να γίνουν κατανοητά από όλους, για να μην μείνει κανείς που να μην κατανοεί αυτήν την ευχήν– Λυπήσου με και δος μου- πρώτον- πνεύμα δυνάμεως. Δώσε μου την δύναμη, να μην έχω δειλίαν». Διότι η δειλία είναι ίδιον των μη Χριστιανών. Μην το ξεχνάτε αυτό. Οι άνθρωποι που είναι κάτω από την κυριαρχία του σατανά έχουν δειλίαν. Ο πιστός δεν έχει ποτέ δειλίαν. Ακόμη κι όταν στέκομαι μπροστά στον όγκο της πνευματικής ζωής και λέγω … τι θα κάνω εγώ; Κάποτε, όταν διαβάσομε ένα βιβλίο και μας πει κάποιος πνευματικός ή ένα κήρυγμα γίνει, θεωρούμε υπερβολικά αυτά, πολύ βαριά και, είμαστε ανήμποροι εμείς να τα πραγματώσομε. Αγαπητοί μου, μας λείπει πνεύμα δυνάμεως. Γι΄αυτό λέγει ο Απόστολος Παύλος: «δεν μας έδωκε ο Θεός πνεύμα δειλίας, αλλά δυνάμεως και αγάπης και σωφρονισμού».

«Λυπήσου με και δος μου –δεύτερον- πνεύμα σωφρονισμού. Να έχω μυαλό. Να μπορώ». Γιατί η σωφροσύνη έχει δύο σημασίες. Έχει την σημασία να σκέπτομαι σωστά αλλά και ακόμη να διατηρώ μακριά από τα σαρκικά αμαρτήματα το σκεύος μου, που είναι ναός του Θεού το σώμα μου. «Λυπήσου με και δος μου», τρίτον, «πνεύμα φόβου Θεού». Σήμερα προσπαθούμε να βγάλομε από την αγωγή της νεοτέρας γενεάς τον φόβο του Θεού. Και λέμε ότι δημιουργεί συμπλέγματα κατωτερότητος ο φόβος. Δεν είναι ο φόβος που δημιουργεί τα συμπλέγματα. Το δεχόμαστε κι εμείς, ναι. Ο φόβος δημιουργεί συμπλέγματα κατωτερότητος. Είναι κακό πράγμα ο φόβος. Είναι μεταπτωτικό φαινόμενο. Μα όχι ο φόβος του Θεού. Ο φόβος του Θεού είναι γονιμοποιός. Γονιμοποιεί την ψυχή. Διότι όταν λέγει ο Απόστολος «μετά φόβου καί τρόμου κατεργαζόμενοι τήν ἡμῶν σωτηρίαν», τι άλλο θέλει να πει; Με φόβο και με τρόμο να κατεργάζομαι την σωτηρία μου, μήπως την χάσω, μήπως χάσω τον Θεό. Αυτός ο φόβος είναι γονιμοποιός. «Ἀρχή σοφίας -δηλαδή αρχή αρετής, σοφία στους Εβραίους θα πει αρετή– φόβος Κυρίου». Έβγαλες τον φόβον αυτόν τον γονιμοποιόν; Δεν πρόκειται, αδελφέ μου, ουδέποτε να αποκτήσεις αρετή. Και τότε, από σκαλοπάτι σε σκαλοπάτι θα κατεβαίνεις στο βάθος των κακών και της ασεβείας. Επειδή ακριβώς οι άνθρωποι πέταξαν τον φόβο του Θεού, γι΄αυτό τον λόγο πέφτουν εις τον βυθόν της ασεβείας. Τι είπε ο ληστής ο ένας στον άλλον; «Οὐδὲ φοβῇ σὺ τὸν Θεόν;» . «Δεν φοβάσαι τον Θεό; Και βλασφημάς εναντίον του Ιησού;». Ο ένας ληστής επί του σταυρού, στον άλλον ληστήν επί του σταυρού. Δεν φοβάσαι τον Θεό; Δος μου λοιπόν, Κύριε, λυπήσου με και δώσε μου φόβον Θεού.

«Δος μου Κύριε πνεύμα αγάπης. Να σε αγαπώ. Είναι η κορυφή όλων. Να σε αγαπώ. Να φθάνω όταν λέγω την ευχή, να νιώθω ότι δεν υπάρχει τίποτα άλλο στον κόσμο πλην Σου. Ο κόσμος παράγει. Ο κόσμος περνά. Δεν μένει τίποτα εις την θέση του. Βοήθησέ με λοιπόν να αισθάνομαι ότι το μόνο σταθερόν είσαι Συ και μόνον Εσύ. Το μόνον αξιαγάπητον πρόσωπον, το αξιέραστον πρόσωπον, το άκρως εφετόν είναι το πρόσωπό Σου. Βοήθησέ με, λοιπόν, δος μου το έλεός Σου, δηλαδή βοήθησέ με να Σε αγαπήσω. Ναι, Κύριε. Δος μου πνεύμα ειρήνης. Να ειρηνεύει η ψυχή μου. Να είμαι σε συνδιαλλαγή μαζί σου. Να μην αισθάνομαι ένοχος απέναντί Σου. Και μέσ’ τον κόσμον αυτόν να αισθάνομαι ειρήνη. Ότι είμαι ασφαλισμένος μέσα στο χέρι το δικό Σου. Ναι, Κύριε. Δος μου πνεύμα καθαρότητος. Να καθαρεύω σε όλα. Να έχω ειλικρίνεια, να είμαι καθαρός στην ψυχή, καθαρός στο σώμα. Λυπήσου με, Κύριε, ελέησέ με και δώσε μου πνεύμα ταπεινοφροσύνης. Να βλέπω ότι είμαι πολύ μικρός. Ότι είμαι ένα μικρό Σου πλάσμα, πλην πλάσμα Σου. Αλλά πολύ μικρό μέσα στην Δημιουργία. Να αισθάνομαι ότι δεν είμαι τίποτα, ότι το παν είσαι Εσύ».

Έτσι, αγαπητοί μου, θα πουν όλα αυτά και πλήθος όλα τ’ άλλα, ό,τι δεν είπαμε, τα παίρνω από τον άγιο Νικόδημο αυτά που σας είπα, σημαίνουν «ἐλέησον ἡμᾶς». Ελέησέ με. «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησον ἡμᾶς».

Σύντομη ευχή. Επαναλαμβανομένη. Διαρκώς. Πόσο διαρκώς; Μας το λέγει ο Απόστολος Παύλος: «Ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε». Μπορούμε να δουλεύομε και να ‘χομε στον νου μας τον Θεό. Να ταξιδεύομε, να διαβάζομε, κι εκείνοι που έχουν προχωρήσει στην ευχή, τότε την ευχή την λέγει κι η καρδιά τους όταν κοιμώνται. Παράξενο. Περίεργο. Κι όμως αληθινό, αγαπητοί. Αληθινό είναι. Μπορεί να λέγει κανείς την ευχή όταν κοιμάται; Ναι, σας λέγω, είναι αληθινό! Και επαληθεύει εκείνο που λέγει το «Ἆσμα Ἀσμάτων»: «Ἐγώ καθεύδω καί ἡ καρδία μου ἀγρυπνεῖ». Αγρυπνεί η καρδία και λέγει την ευχή. Αλλά μόνον για κείνους που έχουν πάρα πολύ προχωρήσει στην ευχή. Έτσι, λοιπόν, όταν μας παραγγέλλει ο Απόστολος Παύλος «αδιαλείπτως προσεύχεσθε», στο ερώτημα «και τι μπορούμε αδιαλείπτως να προσευχόμεθα», η απάντηση θα ήταν: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον ημάς».

Δεν είναι λοιπόν μία ευχή που αφορά τους μοναχούς. Δεν είναι μία ευχή που βγήκε από τα μοναστήρια. Απλώς καλλιεργείται στα μοναστήρια. Είναι μία ευχή που βγαίνει από την Αγία Γραφή. Βλέπομε αυτούς τους τυφλούς να λέγουν: «Υἱέ Δαυίδ, ἐλέησον ἡμᾶς». Κύριε, υιέ Δαβίδ, Ιησού, ελέησον ημάς. Χριστέ, ελέησον ημάς. Έτσι μπορούν να την λέγουν όλοι. Καθένας που βαφτίστηκε. Μικρός ή μεγάλος, μορφωμένος ή αμόρφωτος, με πολλήν σοφία κατά κόσμον ή με απλότητα άνθρωπος· που δεν έχει πολλά πράγματα στη ζωή του να ξέρει. Όλοι μπορούν να λέγουν την ευχή. Οπουδήποτε. Και στο κρεβάτι άμα είμαστε άρρωστοι. Κι όταν είμαστε όρθιοι…[Δυστυχώς, στο σημείο αυτό τελείωσε η κασέτα μαγνητοφώνησης της ομιλίας του μακαριστού γέροντα και δεν ολοκληρώθηκε η ηχογράφησή της].

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή

μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,

ψηφιοποίηση της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας και επιμέλεια:

Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

• http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_150.mp3

MNHMH AΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου με θέμα:

«Η κτίσις υπέρ και κατά του ανθρώπου»

[εκφωνήθηκε στις 27-7-1990]

[Β’ Γ122]

Σήμερα η Εκκλησία μας, αγαπητοί μου, τιμά την μνήμην του αγίου μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος. Είναι ο ιατρός άγιος, που γίνεται δημοφιλέστατος από τον λαό του Θεού, γιατί συχνά τον επικαλείται στις ποικίλες αρρώστιες που τον μαστίζουν.

Ο άγιος κατήγετο από την πόλιν της Νικομηδείας της Μικράς Ασίας. Και ο μεν πατέρας του, ο Ευστόργιος, ήταν ειδωλολάτρης. Πλην όμως καλός άνθρωπος και αργότερα, μετά τον θάνατον της συζύγου του, ο υιός του, ο άγιος Παντελεήμων, τον έπεισε και έγινε Χριστιανός. Η δε μητέρα του, ονόματι Ευβούλη, ήτο Χριστιανή εκ προγόνων. Ο άγιος Παντελεήμων γεννήθηκε εις τα τέλη του 3^ου αιώνος. Ήταν ένας νέος στοχαστικός και πολύ μελετηρός. Σπούδασε την ιατρική τέχνη κοντά σε έναν φημισμένο γιατρό, τον Ευφρόσυνο. Και φαίνεται ότι έδειχνε πολλή προκοπή στην ιατρική του επιστήμη. Ταυτόχρονα εμάθητευσε και κοντά εις τον ευλαβή ιερέα Ερμόλαον, του οποίου την μνήμη εχθές εορτάσαμε, απ’ όπου εκατηχήθη το περιεχόμενον της πίστεως.

Αιτία του μαρτυρίου του τι λέτε εστάθη; Η θεραπεία ενός τυφλού. Με μόνο έναν λόγο που είπε ο άγιος, να γίνει καλά. Και έγινε ο τυφλός καλά. Δηλαδή με έναν λόγο… την επίκληση του ονόματος του Χριστού. Και ο τυφλός επίστευσε εις τον Χριστόν. Και τότε ερωτηθείς, πώς και έγινε καλά, και είπε ότι με το όνομα του Ιησού Χριστού, εις τον Οποίον εφεξής πιστεύει, την ιδίαν στιγμήν, τον ταλαίπωρον αυτόν πρώην τυφλόν, τον απεκεφάλισαν. Τον δε άγιο Παντελεήμονα ανεζήτησαν και τον βρήκαν. Και επειδή ακριβώς εθεράπευσε αυτόν τον τυφλόν, υπέστη φοβερά βασανιστήρια, γι’ αυτό και μεγαλομάρτυς λέγεται, από τον βασιλέα Μαξιμιανό, το 304.

Ένας καλοπροαίρετος, αγαπητοί μου, ακροατής, θα αναλογιστεί και θα πει, το τι κακό έκανε ο άγιος Παντελεήμων, για να βρει μαρτυρικόν θάνατον; Αντί να ανακηρυχθεί ένας ευεργέτης της κοινωνίας, καταδιώκεται σαν εχθρός της κοινωνίας; Το ίδιο παράπονο εκφράζεται υμνογραφικά από τον Κύριον, είναι παρμένο από μία προφητεία της Παλαιάς Διαθήκης, προς τον λαό Του· από τον Κύριό μας Ιησούν Χριστόν. «Λαέ μου, τι σου έκανα και με σταυρώνεις; Στους τυφλούς σου έδωκα το φως και στους λεπρούς σου τον καθαρισμό. Λαέ μου, τι σου έκανα και με σταυρώνεις;».

Βλέπει λοιπόν κανένας ότι υπάρχει ένας παραλογισμός, ένα αναποδογύρισμα, θα λέγαμε, των αξιών. Ο άνθρωπος στρέφεται εναντίον του Θεού, αλλά και εναντίον των ανθρώπων του Θεού, και εναντίον των δικαίων του Θεού. Γιατί; Γιατί μέσα του κατέχεται από ένα δαιμονικό στοιχείο. Και τότε –αυτό θέλω να προσέξετε- τότε αναλαμβάνει την εκδίκησιν, ούτως ειπείν, της υποθέσεως και του Θεού και των ανθρώπων, των δικαίων, τι λέτε; Αυτή η ίδια η κτίσις· η οποία, όταν δει- μα, θα μου πείτε, είναι άλογος η κτίσις –η οποία όταν δει να υπάρχει αυτός ο παραλογισμός, να επαινείται το κακό και να καταδιώκεται το αγαθό, αγανακτεί και αναστρέφεται εναντίον των αδικούντων. Έχομε πολλά τέτοια παραδείγματα.

Αν θέλετε, απ’ το αγιολόγιο, μια που αναφερόμεθα εις τον άγιον Παντελεήμονα, όταν ο πατέρας της αγίας Βαρβάρας, συνέλαβε την κόρη του, που έτρεχε στο βουνό για να γλυτώσει, επειδή ήτο χριστιανή, εκείνος ειδωλολάτρης, και την έσφαξε με τα ίδια του τα χέρια, την ίδια στιγμή, μόλις επετέλεσε το φοβερό αυτό έγκλημα της παιδοκτονίας, έπεσε ένας κεραυνός και τον εσκότωσε επί τόπου. Να πώς εκδικείται η κτίσις. Γι΄αυτό ακόμα, στην Σταύρωση του Χριστού, που εσταυρώθη ο δίκαιος, βλέποντάς τον σαν άνθρωπο, ο Υιός του Θεού, που εσταυρώθη, σ’ αυτό το πελώριο έγκλημα που έκαναν οι άνθρωποι, τότε η κτίσις διαμαρτύρεται μπροστά σε αυτούς τους αναισθήτους ανθρώπους. Ο ήλιος κρύβεται. Πέφτει βαριά συννεφιά σαν σκότος. Και σε λίγο γίνεται μεγάλος σεισμός. Ήταν η διαμαρτυρία της κτίσεως, η οποία είχε αγανακτήσει για εκείνο το κακό που έκαναν, επαναλαμβάνω, οι αναίσθητοι άνθρωποι.

Έτσι, αγαπητοί, στα αναγνώσματα της σημερινής γραφής, εχθές στον Εσπερινό, που ήταν τα δύο από την Σοφία Σολομώντος, ανεφέρετο αυτή η διαμαρτυρία της κτίσεως, εναντίον των κακών ανθρώπων. Ένα στίχο σας αναφέρω. Λέγει: «Ὅπου ἀγανακτήσει κατ’ αὐτῶν ὕδωρ θαλάσσης, ποταμοί δέ συγκλύσουσιν ἀποτόμως»· Σοφία Σολομώντος, 5,22. Δηλαδή θα αγανακτήσει το νερό της θαλάσσης, με εκείνο το κακό που γίνεται και τα ποτάμια αποτόμως θα πλημμυρίσουν, για να τους πνίξουν. Ύστερα, μην ξεχνάτε ότι στα έσχατα που θα έχει πολύνει, πολύνει η αμαρτία και η ανομία και η αποστασία, η θάλασσα, μια που αναφέρθηκα στην θάλασσα, σας το λέγω συνειρμικά, η θάλασσα θα έχει τέτοιον σάλον, σάλος θα πει να σηκώνει πελώρια κύματα, ώστε οι άνθρωποι, λέγει, θα γεμίσουν από φόβο, θα τρομάξουν. Και ο φόβος των θα είναι τόσος πολύς, που θα φθάνει ακόμη και τα όρια του θανάτου. «Ἀποψυχώντων», λέει η Αποκάλυψις, που πεθαίνουν από τον φόβο της θαλάσσης, του σάλου της θαλάσσης. Γιατί; Η ίδια η κτίσις διαμαρτύρεται αγανακτώσα.

Έτσι, αγαπητοί μου, βλέπομε αυτό το φοβερό, ώστε να λέγει ο Κύριος, όταν έμπαινε μέσα στα Ιεροσόλυμα, θριαμβευτικά, του είπαν οι κακεντρεχείς εκείνοι άρχοντες: «Πες να σταματήσουν τα παιδιά· να μη σε υμνούν, να μην σε δοξάζουν». Και είπε: «Αν αυτοί σταματήσουν, οι λίθοι κεκράξονται». Τότε θα κράξουν οι πέτρες. Αυτό το «οι λίθοι κεκράξονται» είναι αυτός ο υπαινιγμός ότι η κτίσις θα αρχίσει να διαμαρτύρεται. Προσέξατέ το αυτό. Έχει πάρα πολλή σημασία σε κάθε εποχή και στην εποχή μας, όπως θα δείτε στη συνέχεια.

Γι΄αυτό ο Θεός, βλέποντας τον παραλογισμό των ανθρώπων, κάποτε για τον λαό Του, τον Ισραήλ, τον παραλογισμό που είχαν να στρέφονται εναντίον του Θεού, αρχίζει ο προφήτης Ησαΐας το προφητικό του βιβλίο έτσι: «Ἄκουε οὐρανέ καί ἐνωτίζου γῆ (:Άκου, ουρανέ, βάλε καλά να ακούσεις γη) ὅτι Κύριος ἐλάλησεν –και τι είπε ο Κύριος;– υἱούς ἐγέννησα καί ὕψωσα, αὐτοί δέ μέ ἠθέτησαν». « Εγώ», λέει, «έκανα παιδιά και τα δόξασα. Αυτοί δε δεν με ανεγνώρισαν. Μου γύρισαν την πλάτη τους και με ηθέτησαν». Παραλογισμός! Και επικαλείται ο προφήτης τον ουρανό και την γη, σ’ αυτό το τρομερό, θα λέγαμε, κατάντημα των ανθρώπων.

Και πώς αντιδρά η κτίσις; Αξίζει να δούμε. Το ιερό κείμενο της Σοφίας του Σολομώντος που ακούσαμε, διαβάσαμε χθες το απόγευμα, όπως σας είπα. Παίρνω ένα κομματάκι μόνο που αναφέρεται στο σημείο, στο θέμα μας αυτό· πώς η κτίσις αντιδρά. Ακούστε: «Συνεκπολεμήσει δέ αὐτῷ ὁ κόσμος – δηλαδή μαζί με τον Θεό, θα πολεμήσουν όλα τα στοιχεία της φύσεως- ἐπί τους παράφρονας -Είδατε πώς αποκαλεί εκείνους που στρέφονται εναντίον του Θεού και εναντίον των δικαίων ανθρώπων; Παράφρονας, τρελούς. Γιατί αν είχαν μυαλό, έτσι δεν θα εκινούντο- . Πορεύσονται εὔστοχοι βολίδες ἀστραπῶν καί ὡς ἀπό εὐκύκλου τόξου τῶν νεφῶν ἐπί σκοπόν ἀλοῦνται, καί ἐκ πετροβόλου θυμοῦ πλήρεις ῥιφήσονται χάλαζαι». Δηλαδή έτσι κεραυνοί θα στραφούν εναντίον των, με πολλήν επιτυχία, και σαν από καλά τανισμένο τόξο, θα βρουν τον στόχο του, που είναι οι ασεβείς. Και σαν πέτρες που εκσφεντονίζονται από καλοζυγισμένη σφενδόνη, θα εξαπολυθεί πλησμονή χαλάζης εναντίον των. Στη συνέχεια: «Ἀγανακτήσει κατ’ αὐτῶν ὕδωρ θαλάσσης (:θα αγανακτήσει εναντίον των το νερό της θαλάσσης) ποταμοί δέ συγκλύσουσιν ἀποτόμως (:τα ποτάμια θα πλημμυρίσουν απότομα και θα τους πνίξουν) ἀντιστήσεται αὐτοῖς πνεῦμα δυνάμεως καί ὡς λαῖλαψ ἐκλικμήσει αὐτούς (:θα αντισταθεί ο δυνατός άνεμος και σαν λαίλαπα, σαν καταιγίδα που τα σηκώνει όλα, θα τους λιανίσει)».

Βλέπομε λοιπόν εδώ ότι η κτίσις γίνεται όργανον του Θεού, είτε προστασίας του ανθρώπου, είτε τιμωρίας του. Προσέξτε. Είτε προστασίας, είτε τιμωρίας. Μία τυπική περίπτωση και προστασίας και τιμωρίας ταυτοχρόνως, είναι όταν οι Εβραίοι πέρασαν από την Ερυθρά Θάλασσα. Οι Εβραίοι πέρασαν ἀβρόχοις ποσίν, χωρίς να βραχούν καν τα πόδια τους. Και σώθηκαν. Άνοιξε η θάλασσα. Όταν μπήκαν οι Αιγύπτιοι, έκλεισε η θάλασσα. Και πνίγηκαν μέχρις ενός. Το ίδιο φαινόμενο, το φαινόμενο του διαχωρισμού των υδάτων της Ερυθράς Θαλάσσης, αυτό το φυσικό φαινόμενο ή καλύτερα, τα φυσικά στοιχεία σε ένα υπερφυσικό φαινόμενο, οι μεν προστατεύονται, οι δε τιμωρούνται. Με το ίδιο φαινόμενο.

Έτσι, ακόμα, οι δέκα πληγές στην Αίγυπτο, δεν είναι παρά ένα ξεσήκωμα της κτίσεως εναντίον των ενεργειών του Φαραώ. Μάλιστα του έλεγαν οι δικοί του: «Μα, θέλεις να φθάσεις να καταστραφεί η πατρίδα μας, η χώρα μας, για να τους αφήσεις να φύγουν τους Εβραίους, να λατρεύσουν τον Θεό τους στην έρημον; Εκεί το πηγαίνεις;». Λέγεται, και η αρχαιολογική σκαπάνη το βρήκε αυτό, δεν θα σας πω πιο πολλά για να μην αργήσω, ότι σε εκείνους που κατεδίωξαν τους Εβραίους και πνίγηκαν μέσα στην Ερυθρά Θάλασσα, ανάμεσά τους ήταν και ο Φαραώ· και ο οποίος και αυτός πνίγηκε. Είναι χαρακτηριστικό αυτό.

Όταν πολεμούσε ο Ιησούς του Ναυή τους Αμορραίους, τότε… ακούστε τι λέγει εδώ το βιβλίο «Ιησούς του Ναυή» στο 10^ο κεφάλαιο: «Καί Κύριος ἐπέρριψεν αὐτοῖς λίθους χαλάζης ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἕως Ἀζηκά, καί ἐγένοντο πλείους οἱ ἀποθανόντες διά τούς λίθους τῆς χαλάζης ἤ οὖς,οὕς ἀπέκτειναν οἱ υἱοί Ἰσραήλ μαχαίρᾳ ἐν τῷ πολέμῳ». Πήγαν οι Αμορραίοι να πολεμήσουν τους Ισραηλίτας. Τότε ο Ιησούς του Ναυή επετέθη εναντίον των. Και τότε φεύγοντας αυτοί, έπεσε χαλάζι, σαν πέτρες. Και άρχισε να χτυπάει τους Αμορραίους, σε βαθμό που πιο πολλοί είναι εκείνοι που σκοτώθηκαν, λέει το ιερό κείμενον, από το χαλάζι, παρά από το μαχαίρι, το σπαθί των Εβραίων. Αυτό θα πει ότι ο Θεός συνεκπολεμεί, πολεμά μαζί με τα στοιχεία της κτίσεως εναντίον των κακών.

Είναι δε αξιοπαρατήρητο ότι όταν οι δύο προφήται της Αποκαλύψεως, ο Ηλίας και ο Ενώχ, θα λέγουν: «Αυτός είναι ο Αντίχριστος» στην πλατεία της Ιερουσαλήμ, και θα κηρύσσουν μετάνοια και δείχνοντες τον Αντίχριστον, τότε θα τους πιάσουν. Ο Αντίχριστος θα δώσει εντολή να τους συλλάβουν και να τους κρεμάσουν. Και όταν τους κρεμάσουν και τους αφήσουν παραδειγματικά 3 ½ μέρες κρεμασμένους, τότε, λέει: «Ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ -την τρίτη ημέρα- ἐγενέτο σεισμός μέγας καί τό δέκατον τῆς πόλεως ἔπεσε· καί ἀπεκτάνθησαν ἐν τῷ σεισμῷ ὀνόματα ἀνθρώπων χιλιάδες ἑπτά». Το ένα δέκατο της πόλεως γκρέμισε και 7000 σκοτώθηκαν. Γιατί έγινε ο σεισμός; Ηγανάκτησε η κτίσις δια τον άδικον θάνατον των δύο προφητών.

Ακόμη, το αντίθετο τώρα, όταν θα καταφύγει η Εκκλησία εις την έρημον και ο διάβολος, ο όφις ο αρχαίος, θα την καταδιώξει την Εκκλησία, για να την πνίξει, λέγει μία … εικόνα φοβερή, έβγαλε νερό απ’ το στόμα του –προσέξτε, αυτά είναι εικόνα, τι σημαίνουν το καθένα, έχει πολλή σημασία- και επειδή δεν την έφθανε, έριξε το νερό, όπως τον κυνηγούμε έναν άνθρωπο και δεν τον φθάνομε, παίρνομε πέτρα και τον χτυπούμε, να τον φθάσει η πέτρα μας, έβγαλε νερό από μέσα του, για να την καταστήσει, λέει, ποταμοφόρητον, να την πνίξει την Εκκλησία. Και ακούστε τι έγινε. «Καί ἔβαλεν ὁ ὄφις ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ ὀπίσω τῆς γυναικός ὕδωρ ὡς ποταμόν, ἳνα αὐτήν ποταμοφόρητον ποιήση -και κοιτάξτε- καί ἐβοήθησεν ἡ γῆ τῇ γυναικί -εβοήθησε την γυναίκα, την Εκκλησία. Ποιος; Η γη. Η γη εβοήθησεν- καί ἤνοιξε ἡ γῆ τό στόμα αὐτῆς (:άνοιξε –λέει- το στόμα της) καί κατέπιεν τόν ποταμόν ὅν ἔβαλεν ὁ δράκων ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ». Σκεφθείτε για μια στιγμή να ανοίγει ένα όρυγμα και όλο το νερό να πέφτει μέσα στο όρυγμα και να γλυτώνουν εκείνοι που κυνηγιώνται απέναντι από το όρυγμα. Το αντιλαμβάνεσθε;

Βλέπετε λοιπόν η κτίσις, από τη μια προστατεύει τους ευσεβείς, από την άλλη τιμωρεί τους ασεβείς. Και όλα αυτά αν ρωτήσετε τι σημαίνουν, θα σας έλεγα το εξής. Ο Θεός έκανε την κτίσιν, για να υπηρετήσει τον άνθρωπον. Και ο άνθρωπος, μαζί με την κτίσιν, να λατρεύσουν τον Θεό. Έτσι, η κτίσις για τον άνθρωπο και ο άνθρωπος για τον Θεό. Όταν όμως ο άνθρωπος στραφεί εναντίον του Θεού, τότε η κτίσις στρέφεται εναντίον του ανθρώπου. Ακούσατε; Στρέφεται εναντίον του ανθρώπου. Και έτσι επιτελείται αυτό το κακό. Γι΄αυτό ο άνθρωπος δεν πρέπει να αμαρτάνει. Θα λέγαμε όμως για την εποχή μας, ότι η αποστασία μας είναι έκτυπη, είναι φοβερή. Είναι ίσως η πιο έκτυπη περίπτωση αποστασίας και αμαρτωλότητος στην εποχή μας, που βλέπομε τώρα την κτίση να στρέφεται εναντίον του ανθρώπου. Όλα τα σύγχρονα οικολογικά φαινόμενα είναι ένας δείκτης. Η φύσις καταστρέφεται διαρκώς. Και καταστρεφόμενη, στρέφεται εναντίον του ανθρώπου. Το ακούσατε; Στρέφεται εναντίον του ανθρώπου.

Το εκπληκτικόν όμως είναι, αυτό θέλω να προσέξετε, όταν διαβάζομε την Αγία Γραφή, ότι «ο Θεός εσκλήρυνε», λέει, «την καρδίαν του Φαραώ»… Λέγει στον Μωυσή: «Εσύ θα πας. Θα του πεις αυτά. Αλλά εγώ θα σκληρύνω την καρδίαν του Φαραώ και δεν θα σου δώσει εκείνο που του ζητάς». Αυτό, επί δέκα φορές. Κάνει μεγίστη εντύπωση, περίεργο, ο Θεός να στέλνει τον Μωυσή, τον θεράποντά του. Να ζητάει τι; Την λατρεία του Θεού από τους Εβραίους. Να το επιτρέψει ο Φαραώ. Και από την άλλη μεριά να πηγαίνει ο Θεός να σκληραίνει την καρδιά του Φαραώ. Δεν είναι περίεργο; Δεν είναι αντιφατικό; Δεν είναι παράξενο; Είναι έκφρασις, αγαπητοί μου, της Αγίας Γραφής. Δεν ήρχετο ο Θεός να σκληρύνει την καρδιά του Φαραώ· διότι τότε πώς θα τον τιμωρούσε; Δεν θα ήτο άδικος ο Θεός; Τι σημαίνει; Ότι ο Φαραώ είχε ελευθέραν βούλησιν. Η προαίρεσή του ήτο κακή. Και ενώ έδειχνε ότι μετανοεί, επανήρχετο στην κακή του προαίρεση. Και όταν λέγει: «Ο Θεός σκληραίνει» θα πει: επιτρέπει ο Θεός, παραχωρεί ο Θεός να σκληρύνει και να μείνει σκληρή η καρδιά του Φαραώ. Αυτό θα πει «σκληραίνει ο Θεός».

Αυτό ξέρετε τι σημαίνει για την εποχή μας; Ό,τι, ό,τι πληγές έχομε, διαβάστε την Αποκάλυψη, θα δείτε φοβερές πληγές, αυτές, όχι θα έλθουν, έχουν έλθει. Ζούμε ήδη πληγές. Φοβερές πληγές. Η μεγαλύτερη, νομίζω, είναι η ραδιενέργεια· που πεθαίνομε από αυτήν. Θα πεθάνουν στην Ελλάδα, στα δέκα χρόνια αυτά που έρχονται, πολλές χιλιάδες κ.λπ. κ.λπ. κ.λπ. Δεν έχομε καθαρόν αέρα. Μας καίει ο ήλιος. Δεν έχομε νερό. Όλα αυτά είναι πληγές. Προσέξτε όμως. Δεν τις δίνει ο Θεός. Γι΄αυτό σας είπα το προηγούμενο παράδειγμα. Εμείς με τα χεράκια μας και τον πολιτισμό μας και την τεχνική μας, καταστρέφομε την φύσιν. Εμείς, εμείς. Συνεπώς… ο Θεός δεν μας εμποδίζει. Μας αφήνει και καταστρέφομε την κτίσιν, η οποία στρέφεται σαν τιμωρός εναντίον μας. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι εμείς οι ίδιοι φτιάχνομε τις πληγές εναντίον του εαυτού μας, ότι αυτό το σπίτι μας, την γη, εμείς με τα χέρια μας, το καταστρέφομε; Και αν μεν καταστρέψεις το σπίτι που έφτιαξες, μπορείς να πας πιο πέρα. Όταν καταστρέψεις την γη, πού θα πας; Πού θα φύγεις;

Αγαπητοί, ο άγιος Παντελεήμων, ήταν ένας ανθός, ένα λουλούδι μέσα στην κοινωνία που ζούσε. Αλλά η κοινωνία τον απέρριψε. Και να, τον θανάτωσε. Με φοβερό μαρτύριο. Το καλό έτσι, δεν γίνεται ανεκτό πολλές φορές από τους ανθρώπους. Και το δίκαιο το ίδιο. Δεν γίνεται δεκτό από τους ανθρώπους. Μια τέτοια κοινωνία, σε μια τέτοια φοβερή εποχή, παρουσιάζει τέτοια φαινόμενα, γιατί έφυγε η εποχή, οι άνθρωποι, θεληματικά από τον Θεό. Και όταν υπάρχει αυτή η αποστασία, τότε ο Θεός επιτρέπει κατά παραχώρηση, να πέφτει ο άνθρωπος στα χέρια του εαυτού του. Με τα χέρια μας δεν κάναμε τις πληγές; Να πέφτει ο άνθρωπος στα χέρια του εαυτού του. Κυριότατος αίτιος είναι αυτός ο αποστατημένος άνθρωπος.

Και μάλιστα εδώ φθάνει ο άνθρωπος στο σημείο να μην γίνεται δεκτή η μετάνοιά του. Έχομε πολλά σημεία, δεν έχω καιρό να σας το δείξω, και μάλιστα μία σύγχρονη περίπτωσις, που είναι τώρα 6-7 χρόνια… «Όχι, μην με παρακαλάς, -είπε ο Θεός σε κάποιον ασκητή- μην με παρακαλάς. Θα τους τιμωρήσω!». Ξέρετε ποιους; Τους Έλληνας! Τι μένει; Να μετανοήσομε. Δεν είναι αρκετό να ευχηθεί ένας, όσο άγιος και να είναι. Πρέπει να μετανοήσομε. Για να μην πω κάποτε και κάποια μετάνοιά μας, όταν είναι φαραωνική μετάνοια, δεν γίνεται δεκτή. Να αλλάξομε στάση απέναντι εις τον Κύριο της δόξης. Βλέπετε πόσες καταστροφές, έχομε σήμερα. Πού θα πάμε; Πρέπει να διψάσομε; Πρέπει να πεινάσομε; Ή πρέπει να πεθάνομε όχι από καθαρόν αέρα; Πρέπει δηλαδή εκεί να φθάσομε, για να καταλάβομε ότι πρέπει να μετανοήσομε; Εμείς διασκεδάζομε. Εμείς μένομε στις ηδονές μας και εις τις αμαρτίες μας. Δεν καταλαβαίνομε ότι κάποτε πρέπει να ζήσομε με μία λιτότητα; Δεν σηκώνει άλλο. Ότι ο ευδαιμονισμός είναι ο χειρότερος διώκτης και της Εκκλησίας και της κοινωνίας και της καθ’ όλου φύσεως; Δεν το αντιλαμβανόμεθα αυτό; Γι΄αυτό λέγει η Σοφία Σολομώντος: «Ἐρημώνει πᾶσαν τήν γῆν ἀνομία». Τι θα ερημώσει όλην την γην; Η ανομία. Η ανομία θα ερημώσει τη γην. Δεν φταίει ο Θεός.

Συνεπώς; Ας επιστρέψομε εις τον Κύριον των αγίων. Και να παρακαλέσομε και τον άγιο Παντελεήμονα τον μεγαλομάρτυρα, αυτό το θύμα της τότε εποχής του. Της τότε κακεντρεχούς εποχής του.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή

μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,

ψηφιοποίηση της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας και επιμέλεια κειμένου:

Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΗ:

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.