ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (24/6/2024)
Η ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
Προς Εφεσίους, κεφ. Ε΄, εδάφια 8-19
8 Ἦτε γάρ ποτε σκότος, νῦν δὲ φῶς ἐν Κυρίῳ· ὡς τέκνα φωτὸς περιπατεῖτε· 9 ὁ γὰρ καρπὸς τοῦ Πνεύματος ἐν πάσῃ ἀγαθωσύνῃ καὶ δικαιοσύνῃ καὶ ἀληθείᾳ· 10 δοκιμάζοντες τί ἐστιν εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ. 11 Καὶ μὴ συγκοινωνεῖτε τοῖς ἔργοις τοῖς ἀκάρποις τοῦ σκότους, μᾶλλον δὲ καὶ ἐλέγχετε· 12 τὰ γὰρ κρυφῆ γινόμενα ὑπ’ αὐτῶν αἰσχρόν ἐστι καὶ λέγειν· 13 τὰ δὲ πάντα ἐλεγχόμενα ὑπὸ τοῦ φωτὸς φανεροῦται· πᾶν γὰρ τὸ φανερούμενον φῶς ἐστι. 14 Διὸ λέγει· ἔγειρε ὁ καθεύδων καὶ ἀνάστα ἐκ τῶν νεκρῶν, καὶ ἐπιφαύσει σοι ὁ Χριστός.
15 Βλέπετε οὖν πῶς ἀκριβῶς περιπατεῖτε, μὴ ὡς ἄσοφοι, ἀλλ’ ὡς σοφοί, 16 ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρόν, ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραί εἰσι. 17 Διὰ τοῦτο μὴ γίνεσθε ἄφρονες, ἀλλὰ συνιέντες τί τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου. 18 Καὶ μὴ μεθύσκεσθε οἴνῳ, ἐν ᾧ ἐστιν ἀσωτία, ἀλλὰ πληροῦσθε ἐν Πνεύματι, 19 λαλοῦντες ἑαυτοῖς ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς πνευματικαῖς, ᾄδοντες καὶ ψάλλοντες ἐν τῇ καρδίᾳ ὑμῶν τῷ Κυρίῳ.
Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν.Τρεμπέλα
8 Σκεφτείτε τι ήσασταν στο παρελθόν. Τόσο πολύ είχε εισχωρήσει μέσα σας ο σκοτισμός της αμαρτίας, ώστε είχατε μεταβληθεί σε σκοτάδι. Τώρα όμως που ενωθήκατε με τον Κύριο γίνατε φως. Να συμπεριφέρεστε λοιπόν σαν παιδιά του φωτός˙ σαν άνθρωποι που όλη τους η ζωή είναι φως, και λάμπουν με την αρετή τους. 9 Οφείλετε λοιπόν, αφού λάβατε το Άγιο Πνεύμα, να έχετε φωτεινή διαγωγή. Διότι καρπός που παράγει το Άγιο Πνεύμα στις ψυχές των ανθρώπων που φωτίζει, φαίνεται εξωτερικά με κάθε είδους εκδηλώσεις καλοσύνης και δικαιοσύνης και φιλαλήθειας. 10 Και να εξετάζετε να μάθετε τι είναι ευάρεστο στον Κύριο.11 Και να μη γίνεστε με την ανοχή σας συγκοινωνοί και συνένοχοι στα αμαρτωλά σκοτεινά έργα, που δεν φέρνουν κανέναν ωφέλιμο καρπό. Αντί να τα σκεπάζετε και να τα ανέχεστε, οφείλετε μάλλον να τα ελέγχετε και να τα βγάζετε στο φως, αποδεικνύοντας πόσο ολέθρια είναι. 12 Ο έλεγχος και η διαφώτιση αυτή είναι επιβεβλημένη και ωφέλιμη· διότι τα έργα που κάνουν κρυφά οι απείθαρχοι αυτοί άνθρωποι είναι τόσο αισχρά, ώστε και μόνο το να μιλά κανείς γι’ αυτά φέρνει ντροπή. 13 Με τον έλεγχο όμως τα έργα αυτά που γίνονται κρυφά φανερώνονται. Γίνεται δηλαδή γνωστός ο αισχρός τους χαρακτήρας και οι ολέθριες συνέπειές τους. Κι όσοι έχουν καλή διάθεση διορθώνονται. Σταματούν πλέον να τα κάνουν αυτά και εργάζονται στο εξής φανερά· διότι κάθε τι που δεν φοβάται τον έλεγχο και δεν δυσκολεύεται να φανερωθεί είναι φως. 14 Επειδή λοιπόν πραγματικά με τον έλεγχο επέρχεται διόρθωση στους καλοδιάθετους, γι’ αυτό και το Άγιο Πνεύμα χρησιμοποιεί τον έλεγχο και φωνάζει σε κάθε αμαρτωλό με το στόμα των προφητών της Καινής Διαθήκης: «Σήκω επάνω εσύ που κοιμάσαι τον ύπνο της αμαρτίας, και αναστήσου από τη νέκρα και τον θάνατο στον οποίο σε έριξε η αμαρτία. Και θα σε φωτίσει ο Χριστός».
15 Έχετε δεχτεί κι εσείς τον φωτισμό αυτόν από τον Χριστό. Λοιπόν προσέχετε πώς να συμπεριφέρεστε με κάθε ακρίβεια, όχι σαν άσοφοι και ασύνετοι, αλλά ως σοφοί και συνετοί. 16 Να αξιοποιείτε πνευματικά κάθε ευκαιρία και να την αρπάζετε αμέσως˙ έτσι θα φαίνεται η σύνεση και η σοφία σας. Δεν πρέπει να χάνετε καμία ευκαιρία, διότι εξαιτίας του κακού που επικρατεί, οι ημέρες είναι γεμάτες σκάνδαλα, και γι’ αυτό, ενώ οι ευκαιρίες για το καλό είναι σπανιότερες, οι αφορμές για το κακό είναι πολύ περισσότερες. 17 Γι’ αυτό λοιπόν προσέχετε να μη γίνεστε ανόητοι, αλλά να εξετάζετε και να κατανοείτε σε κάθε περίπτωση ποιο είναι το θέλημα του Κυρίου. Κι έτσι, αν το εφαρμόζετε αυτό στη ζωή σας, θα γίνεστε πράγματι σοφοί και συνετοί. 18 Και μη μεθάτε με κρασί. Στη μέθη υπάρχει διαφθορά και ασωτία. Αλλά να γεμίζετε μέσα σας με Άγιο Πνεύμα. 19 Και τότε ο θείος ενθουσιασμός που θα γεμίζει τις καρδιές σας θα εξωτερικεύεται. Και θα λέτε μεταξύ σας ψαλμούς και ύμνους και ωδές πνευματικές. Θα τραγουδάτε και θα ψάλλετε στον Κύριο όχι μόνο με το στόμα σας, αλλά και με την καρδιά σας, που θα αισθάνεται και θα συμμετέχει σε αυτά που ψάλλετε.
Η ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
Κατά Ματθαίον, κεφ. ΙΗ΄, εδάφια 10-20
10 ῾Ορᾶτε μὴ καταφρονήσητε ἑνὸς τῶν μικρῶν τούτων· λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι οἱ ἄγγελοι αὐτῶν ἐν οὐρανοῖς διὰ παντὸς βλέπουσι τὸ πρόσωπον τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς. 11 Ἦλθε γὰρ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου σῶσαι τὸ ἀπολωλός.12 Τί ὑμῖν δοκεῖ; ἐὰν γένηταί τινι ἀνθρώπῳ ἑκατὸν πρόβατα καὶ πλανηθῇ ἓν ἐξ αὐτῶν, οὐχὶ ἀφεὶς τὰ ἐνενήκοντα ἐννέα ἐπὶ τὰ ὄρη, πορευθεὶς ζητεῖ τὸ πλανώμενον; 13 Καὶ ἐὰν γένηται εὑρεῖν αὐτό, ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι χαίρει ἐπ᾿ αὐτῷ μᾶλλον ἢ ἐπὶ τοῖς ἐνενήκοντα ἐννέα τοῖς μὴ πεπλανημένοις. 14 Οὕτως οὐκ ἔστι θέλημα ἔμπροσθεν τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ ἐν οὐρανοῖς ἵνα ἀπόληται εἷς τῶν μικρῶν τούτων.
15 ᾿Εὰν δὲ ἁμαρτήσῃ εἰς σὲ ὁ ἀδελφός σου, ὕπαγε καὶ ἔλεγξον αὐτὸν μεταξὺ σοῦ καὶ αὐτοῦ μόνου· ἐάν σου ἀκούσῃ, ἐκέρδησας τὸν ἀδελφόν σου· 16 ἐὰν δὲ μὴ ἀκούσῃ, παράλαβε μετὰ σοῦ ἔτι ἕνα ἢ δύο, ἵνα ἐπὶ στόματος δύο μαρτύρων ἢ τριῶν σταθῇ πᾶν ρῆμα. 17 ἐὰν δὲ παρακούσῃ αὐτῶν, εἰπὲ τῇ ἐκκλησίᾳ· ἐὰν δὲ καὶ τῆς ἐκκλησίας παρακούσῃ, ἔστω σοι ὥσπερ ὁ ἐθνικὸς καὶ ὁ τελώνης. 18 ᾿Αμὴν λέγω ὑμῖν, ὅσα ἐὰν δήσητε ἐπὶ τῆς γῆς, ἔσται δεδεμένα ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ ὅσα ἐὰν λύσητε ἐπὶ τῆς γῆς, ἔσται λελυμένα ἐν τῷ οὐρανῷ.
19 Πάλιν ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἐὰν δύο ὑμῶν συμφωνήσωσιν ἐπὶ τῆς γῆς περὶ παντὸς πράγματος οὗ ἐὰν αἰτήσωνται, γενήσεται αὐτοῖς παρὰ τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς. 20 Οὗ γάρ εἰσι δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμι ἐν μέσῳ αὐτῶν.
Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν. Τρεμπέλα
10 Προσέχετε να μην περιφρονήσετε ούτε έναν απ’ τους μικρούς αυτούς˙ διότι σας λέω ότι οι φύλακές τους άγγελοι είναι από εκείνους που έχουν πολλή παρρησία στον Θεό· διότι είναι από εκείνους που στον ουρανό αποτελούν το άμεσο περιβάλλον και βλέπουν πάντοτε το πρόσωπο του Πατέρα μου, που είναι στους ουρανούς. 11 Αλλά κι ο ίδιος ο Θεός ενδιαφέρθηκε άμεσα για τους μικρούς αυτούς· διότι ο Υιός του ανθρώπου στάλθηκε από τον Θεό και ήλθε στον κόσμο για να τους σώσει, και μαζί με αυτούς να σώσει και ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, που εξαιτίας της αμαρτίας ήταν χαμένο για τον Θεό. 12 Βέβαια ο Θεός φροντίζει για όλους. Ιδιαιτέρως όμως προνοεί γι’ αυτούς που έγιναν μικροί σαν τα παιδιά. Φροντίζει λοιπόν όπως και οι ποιμένας για τα πρόβατά του. Τι νομίζετε εσείς; Εάν ένας άνθρωπος συμβεί να έχει εκατό πρόβατα και χαθεί ένα απ’ αυτά, δεν θα αφήσει τα ενενήντα εννέα πάνω στα βουνά και δεν θα τρέξει να αναζητήσει το χαμένο πρόβατο; 13 Κι αν συμβεί να το βρει, σας διαβεβαιώνω ότι χαίρεται γι’ αυτό περισσότερο παρά για τα ενενήντα εννέα που δεν έχουν χαθεί. 14 Έτσι ο Θεός Πατέρας σας που είναι στους ουρανούς δεν θέλει να χαθεί ούτε ένας από τους μικρούς αυτούς. Εάν λοιπόν ο Θεός δεν θέλει να χαθεί κανείς από τους μικρούς, και αντίθετα χαίρεται όταν αυτός βρεθεί και σωθεί, δεν έχετε χρέος κι εσείς να μην περιφρονείτε ούτε έναν από τους μικρούς αυτούς;
15 Από το ενδιαφέρον λοιπόν αυτό του Θεού για κάθε χαμένο πρόβατό του διδαχθείτε κι εσείς πώς πρέπει να φέρεστε σε κάθε αδελφό σας που παραπλανήθηκε. Εάν δηλαδή σου φταίξει σε κάτι ο αδελφός σου, πήγαινε και υπόδειξέ του το φταίξιμό του αυτό ιδιαιτέρως, μεταξύ σας εσύ κι εκείνος μόνο, χωρίς να είναι παρών κανένας άλλος. Εάν σε ακούσει και αναγνωρίσει το σφάλμα του, κέρδισες τον αδελφό σου. 16 Εάν όμως δεν ακούσει, πάρε μαζί σου ακόμη έναν ή δύο, για να μπορεί να αποδειχθεί κάθε υπόθεση που θα εξεταστεί και θα κριθεί, αφού θα βεβαιώνεται από το στόμα δύο ή τριών μαρτύρων. 17 Εάν όμως παρακούσει και σε αυτούς, πες το αδίκημά του στην Εκκλησία. Κι αν ακόμη και στην Εκκλησία παρακούσει, μην τον θεωρείς πλέον ως αληθινό μέλος της Εκκλησίας, αλλά να τον θεωρείς όπως τον ειδωλολάτρη και τον τελώνη”. 18 Αληθινά σας λέω, όσα αμαρτήματα δέσετε και τα κηρύξετε ασυγχώρητα πάνω στη γη, θα είναι δεμένα και ασυγχώρητα και στον ουρανό από μένα και τον Πατέρα μου˙ και όσα λύσετε και συγχωρήσετε πάνω στη γη, θα είναι λυμένα και συγχωρημένα στον ουρανό από μένα και τον Πατέρα μου.
19 Πάλι σας διαβεβαιώνω ότι εάν δύο από σας συμφωνήσουν πάνω στη γη για κάθε πράγμα που θα ζητήσουν στην προσευχή τους, θα τους το κάνει ο Πατέρας μου που είναι στους ουρανούς. 20 Διότι όπου είναι δύο ή τρεις συναγμένοι για μένα και για σκοπούς σύμφωνους με το θέλημά μου, εκεί είμαι κι Εγώ μεταξύ τους, για να τους εισακούω, να τους εμπνέω, να τους οδηγώ και να τους προστατεύω.
ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ[: Εφ.5,8-16]
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ
[ Υπομνηματισμός των χωρίων Εφ.5,5-21, Ομιλίες ΙΗ’-ΙΘ΄]
[Ομιλία ΙΗ΄]:«Τοῦτο γάρ ἐστε γινώσκοντες, ὅτι πᾶς πόρνος ἢ ἀκάθαρτος ἢ πλεονέκτης, ὅς ἐστιν εἰδωλολάτρης, οὐκ ἔχει κληρονομίαν ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Χριστοῦ καὶ Θεοῦ. Μηδεὶς ὑμᾶς ἀπατάτω κενοῖς λόγοις· διὰ ταῦτα γὰρ ἔρχεται ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῆς ἀπειθείας(:Φυλαχτείτε απ’ όλα αυτά, διότι πρέπει να ξέρετε καλά αυτό, ότι κάθε πόρνος ή ακάθαρτος ή πλεονέκτης, ο οποίος ουσιαστικά είναι ειδωλολάτρης, αφού η λατρεία του χρήματος απορροφά ολόκληρη την καρδιά του, δεν έχει κανένα δικαίωμα κληρονομιάς στην Βασιλεία του Χριστού και Θεού. Αυτή είναι η μόνο αλήθεια. Κι ας μη σας εξαπατά κανείς με λόγια κούφια και ψεύτικα· διότι για τα αμαρτήματα αυτά έρχεται η οργή του Θεού πάνω στους απείθαρχους και ανυπότακτους ανθρώπους)» [Εφ.5, 5-6].
Υπήρχαν, όπως φαίνεται, μερικοί και ανάμεσα στους δικούς μας προγόνους, οι οποίοι έλυναν εντελώς τα χέρια του λαού και μετέτρεπαν σε πράξη αυτό που είχε ειπωθεί από τον προφήτη Ιεζεκιήλ, μάλλον δε και εκτελώντας τα παραγγέλματα των ψευδοπροφητών, οι οποίοι βεβήλωναν το όνομα του Θεού μεταξύ του λαού του αντί «δρακὸς κριθῶν(: για μια χούφτα κριθάρι)» [Ιεζ. 13,19: «Καὶ ἐβεβήλουν με πρὸς τὸν λαόν μου ἕνεκεν δρακὸς κριθῶν καὶ ἕνεκεν κλασμάτων ἄρτων τοῦ ἀποκτεῖναι ψυχάς, ἃς οὐκ ἔδει ἀποθανεῖν, καὶ τοῦ περιποιήσασθαι ψυχάς, ἃς οὐκ ἔδει ζῆσαι, ἐν τῷ ἀποφθέγγεσθαι ὑμᾶς λαῷ εἰσακούοντι μάταια ἀποφθέγματα(: Και βεβήλωναν το όνομά μου ενώπιον του λαού μου, διότι διεκήρυσσαν ότι ενεργούσαν εν ονόματί Μου. Τα έκαναν δε αυτά χάριν ελαχίστου κέρδους· για μια χούφτα κριθάρι και λίγα κομμάτια ψωμί ενεργούσαν έτσι, ώστε να θανατώνουν ψυχές που δεν έπρεπε να θανατωθούν, και να περιποιούνται ψυχές που δεν έπρεπε να ζουν. Αυτά είχαν ως αποτέλεσμα τα κενά και ψευδή λόγια σας προς τον λαό, ο οποίος τα πρόσεχε, επειδή νόμιζε ότι προέρχονταν από τον Θεό)»]. Το πράγμα αυτό λοιπόν νομίζω ότι και τώρα γίνεται από μερικούς. Όταν λοιπόν λέμε ότι εκείνος που κάλεσε τον αδελφό του μωρόν, μεταβαίνει στη γέεννα του πυρός[πρβ. Ματθ. 5,22: «Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν ὅτι πᾶς ὁ ὀργιζόμενος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ εἰκῆ ἔνοχος ἔσται τῇ κρίσει· ὃς δ᾿ ἂν εἴπῃ τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ῥακά, ἔνοχος ἔσται τῷ συνεδρίῳ· ὃς δ᾿ ἂν εἴπῃ μωρέ, ἔνοχος ἔσται εἰς τὴν γέενναν τοῦ πυρός(:Εγώ όμως σας λέω ότι καθένας που οργίζεται εναντίον του αδελφού του χωρίς σοβαρό πνευματικό λόγο, διαπράττει έγκλημα ανάλογο με εκείνο το οποίο δικαζόταν άλλοτε από το τοπικό επταμελές δικαστήριο, την «κρίση». Κι εκείνος που θα πει περιφρονητικά στον αδελφό του: «Ανόητε», είναι ένοχος βαρύτερου εγκλήματος, σαν εκείνα που δικάζονται από το ανώτατο δικαστήριο των Ιουδαίων, το Συνέδριο. Κι εκείνος που με μίσος και κακία θα πει στον αδελφό του: «Ηλίθιε», θα είναι ένοχος εγκλήματος που πρέπει να τιμωρηθεί με τη γέεννα του πυρός που βρίσκεται στον Άδη)»], άλλοι λέγουν: «Αλήθεια, εκείνος που κάλεσε τον αδελφό του μωρό μεταβαίνει στη γέεννα του πυρός; Όχι», λέγει.
Και όταν λέμε ότι ο πλεονέκτης είναι ειδωλολάτρης, και αυτό πάλι το απορρίπτουν, λέγοντας ότι αυτό είναι υπερβολικό. Κατ’ αυτόν τον τρόπο εξευτελίζουν όλες τις εντολές. Υπαινισσόμενος αυτούς λοιπόν ο μακάριος Παύλος, και τότε έγραφε προς τους Εφεσίους τα εξής: «Τοῦτο γάρ ἐστε γινώσκοντες, ὅτι πᾶς πόρνος ἢ ἀκάθαρτος ἢ πλεονέκτης, ὅς ἐστιν εἰδωλολάτρης, οὐκ ἔχει κληρονομίαν ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Χριστοῦ καὶ Θεοῦ(:Φυλαχθείτε απ’ όλα αυτά, διότι πρέπει να ξέρετε καλά αυτό, ότι κάθε πόρνος ή ακάθαρτος ή πλεονέκτης, ο οποίος ουσιαστικά είναι ειδωλολάτρης, αφού η λατρεία του χρήματος απορροφά ολόκληρη την καρδιά του, δεν έχει κανένα δικαίωμα κληρονομιάς στην Βασιλεία του Χριστού και Θεού)»[Εφ.5,5]. Στη συνέχεια προσθέτει: «Μηδεὶς ὑμᾶς ἀπατάτω κενοῖς λόγοις(:Αυτή είναι η μόνο αλήθεια. Κι ας μη σας εξαπατά κανείς με λόγια κούφια και ψεύτικα· διότι για τα αμαρτήματα αυτά έρχεται η οργή του Θεού πάνω στους απείθαρχους και ανυπότακτους ανθρώπους)»[Εφ.5,6]. Κούφια είναι εκείνα που έχουν προσωρινώς χάριν και δεν αποδεικνύονται με κανένα τρόπο στα έργα· το πράγμα βέβαια αυτό είναι απάτη. «Διὰ ταῦτα γὰρ ἔρχεται ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῆς ἀπειθείας(:Διότι για τα αμαρτήματα αυτά έρχεται η οργή του Θεού πάνω στους απείθαρχους και ανυπότακτους ανθρώπους)»[Εφ.5,6]. Ομιλεί για την πορνεία, για την πλεονεξία, για την ακαθαρσία ή και για τα αμαρτήματα αυτά και για την απάτη, επειδή υπάρχουν απατεώνες. «Υἱοὺς τῆς ἀπειθείας» ονομάζει τους υπερβολικά απειθείς, εκείνους που απειθούν σε Αυτόν.
«Μὴ οὖν γίνεσθε συμμέτοχοι αὐτῶν. Ἦτε γάρ ποτε σκότος, νῦν δὲ φῶς ἐν Κυρίῳ (:Μη γίνεστε λοιπόν συμμέτοχοι των ανθρώπων αυτών στα πονηρά τους έργα. Σκεφθείτε τι ήσασταν στο παρελθόν. Τόσο πολύ είχε εισχωρήσει μέσα σας ο σκοτισμός της αμαρτίας, ώστε είχατε μεταβληθεί σε σκοτάδι. Τώρα όμως που ενωθήκατε με τον Κύριο γίνατε φως. Να συμπεριφέρεστε λοιπόν σαν παιδιά του φωτός˙ σαν άνθρωποι που όλη τους η ζωή είναι φως, και λάμπουν με την αρετή τους)»[Εφ.5,7-8]. Πρόσεχε πώς με σύνεση παρότρυνε αυτούς· κατά πρώτον από τον Χριστό, διότι «αγαπάτε ο ένας τον άλλον, και δεν αδικείτε κανένα»· έπειτα πάλι από την τιμωρία και γέεννα του πυρός.
«Ἦτε γάρ ποτε σκότος, νῦν δὲ φῶς ἐν Κυρίῳ». «Διότι», λέγει, «άλλοτε ήσασταν σκοτάδι, εξαιτίας της πλάνης και της αμαρτίας που κυριαρχούσε μέσα σας· τώρα όμως δια του Κυρίου έχετε φωτιστεί και είστε φως». Πράγμα που λέγει και στην προς Ρωμαίους επιστολή: «Τίνα οὖν καρπὸν εἴχετε τότε ἐφ᾿ οἷς νῦν ἐπαισχύνεσθε; Τὸ γὰρ τέλος ἐκείνων θάνατος (: Ποια ωφέλεια λοιπόν είχατε τότε από τα έργα της αμαρτίας, για τα οποία τώρα, όταν τα θυμάστε, ντρέπεστε; Καμία. Είχατε αντίθετα βλάβη μεγάλη, διότι το τελικό αποτέλεσμα των έργων εκείνων είναι θάνατος πνευματικός)»[Ρωμ.6,21] και τους υπενθυμίζει την προηγούμενη κακία τους· δηλαδή: «Αφού κατανοήσετε τι είστε εσείς άλλοτε, και τι έχετε γίνει τώρα, μην επιστρέφετε στην προηγούμενη κακία σας, ούτε να φέρεστε υβριστικά προς την χάρη του Θεού. «Ἦτε γάρ ποτε σκότος, νῦν δὲ φῶς ἐν Κυρίῳ». Αυτό, λέγει ο Παύλος, έγινε σε σας όχι εξαιτίας της δικής σας αρετής , αλλά δια της χάριτος του Θεού· δηλαδή, «Και σεις ήσασταν άλλοτε άξιοι των ιδίων, αλλά όχι πλέον τώρα».
«Ὡς τέκνα φωτὸς περιπατεῖτε (:Να συμπεριφέρεστε λοιπόν σαν παιδιά του φωτός˙ σαν άνθρωποι που όλη τους η ζωή είναι φως, και λάμπουν με την αρετή τους)». Για να δείξει λοιπόν τι σημαίνει «τέκνα φωτός», προσθέτει στη συνέχεια: «Ὁ γὰρ καρπὸς τοῦ Πνεύματος ἐν πάσῃ ἀγαθωσύνῃ καὶ δικαιοσύνῃ καὶ ἀληθείᾳ· δοκιμάζοντες τί ἐστιν εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ(:Οφείλετε, λοιπόν, αφού λάβατε το Άγιο Πνεύμα, να έχετε φωτεινή διαγωγή· διότι ο καρπός που παράγει το Άγιο Πνεύμα στις ψυχές των ανθρώπων που φωτίζει, φαίνεται εξωτερικά με κάθε είδους εκδηλώσεις καλοσύνης και δικαιοσύνης και φιλαλήθειας. Και να εξετάζετε να μάθετε τι είναι ευάρεστο στον Κύριο)»[Εφ.5,9-10]. «Ἐν πάσῃ ἀγαθωσύνῃ (:Με κάθε είδους εκδηλώσεις καλοσύνης)», λέγει. Αυτό το λέγει προς τους οργιζομένους και προς τους κακούς. «Και με κάθε δικαιοσύνη»· αυτό το λέγει προς τους πλεονέκτες. «Και με φιλαλήθεια»· αυτό το λέγει προς την ψευδή ηδονή. «Όχι εκείνα που είπα», λέγει, «αλλά τα αντίθετα». «Ἐν πάσῃ». Δηλαδή «πρέπει σε όλα να επιδεικνύετε πνευματικό καρπό». «Δοκιμάζοντες τί ἐστιν εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ(:Και να ερευνάτε και να διακρίνετε πάντοτε τι είναι ευάρεστο ενώπιον του Κυρίου)». Επομένως εκείνα ήσαν δείγμα παιδικής και ατελούς διανοίας.
«Καὶ μὴ συγκοινωνεῖτε τοῖς ἔργοις τοῖς ἀκάρποις τοῦ σκότους, μᾶλλον δὲ καὶ ἐλέγχετε· τὰ γὰρ κρυφῆ γινόμενα ὑπ’ αὐτῶν αἰσχρόν ἐστι καὶ λέγειν· τὰ δὲ πάντα ἐλεγχόμενα ὑπὸ τοῦ φωτὸς φανεροῦται· πᾶν γὰρ τὸ φανερούμενον φῶς ἐστι (:Και να μη γίνεστε με την ανοχή σας συγκοινωνοί και συνένοχοι στα αμαρτωλά σκοτεινά έργα, που δεν φέρνουν κανέναν ωφέλιμο καρπό. Αντί να τα σκεπάζετε και να τα ανέχεστε, οφείλετε μάλλον να τα ελέγχετε και να τα βγάζετε στο φως, αποδεικνύοντας πόσο ολέθρια είναι. Ο έλεγχος και η διαφώτιση αυτή είναι επιβεβλημένη και ωφέλιμη· διότι τα έργα που κάνουν κρυφά οι απείθαρχοι αυτοί άνθρωποι είναι τόσο αισχρά, ώστε και μόνο το να μιλά κανείς γι’ αυτά φέρνει ντροπή. Με τον έλεγχο, όμως, τα έργα αυτά που γίνονται κρυφά φανερώνονται. Γίνεται δηλαδή γνωστός ο αισχρός τους χαρακτήρας και οι ολέθριες συνέπειές τους. Κι όσοι έχουν καλή διάθεση διορθώνονται. Σταματούν πλέον να τα κάνουν αυτά και εργάζονται στο εξής φανερά· διότι καθετί που δεν φοβάται τον έλεγχο και δεν δυσκολεύεται να φανερωθεί, είναι φως)» [Εφ.5,11-13]. Είπε ότι «γίνατε φως»· το δε φως ελέγχει τα γινόμενα στο σκοτάδι. Ώστε «Αν είστε εσείς», λέγει, «ενάρετοι και θαυμαστοί, δεν θα μπορούν να διαφύγουν την προσοχή σας οι πονηροί άνθρωποι. Διότι, όπως ακριβώς, όταν το λυχνάρι βρίσκεται στη θέση του, όλοι φωτίζονται και δεν θα μπορέσει ο ληστής να εισέλθει στο σπίτι, έτσι όταν λάμπει το δικό σας φως θα αποκαλύπτονται οι πονηροί, επειδή ελέγχονται».
Άρα πρέπει να γίνεται αυστηρός έλεγχος. Πώς λοιπόν τότε λέγει ο Κύριος: «Μὴ κρίνετε, ἵνα μὴ κριθῆτε(:Μην κατακρίνετε με ασπλαχνία τον πλησίον σας, για να μην κατακριθείτε από τον Θεό)»;[Ματθ.7,1]. Είπε «να ελέγχετε», όχι «να κατακρίνετε», δηλαδή, να σωφρονίζετε. Επίσης, το «Μὴ κρίνετε, ἵνα μὴ κριθῆτε» το είπε για τα ασήμαντα πράγματα. Και μάλιστα πρόσθετε: «Τί δὲ βλέπεις τὸ κάρφος τὸ ἐν τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ ἀδελφοῦ σου, τὴν δὲ ἐν τῷ σῷ ὀφθαλμῷ δοκὸν οὐ κατανοεῖς;(:Γιατί λοιπόν βλέπεις το σκουπιδάκι που είναι στο μάτι του αδελφού σου, ενώ το δοκάρι που είναι στο μάτι σου δεν το αισθάνεσαι και δεν το καταλαβαίνεις; Γιατί το μικρό σφάλμα του αδελφού σου το βλέπεις, ενώ μένεις αναίσθητος μπροστά στο δικό σου βαρύτατο σφάλμα;)»[ Ματθ.7,3].
Αυτό λοιπόν που εννοεί είναι το εξής: Όπως το τραύμα ενόσω κρύπτεται μέσα στο σώμα μας καλυπτόμενο από επάνω και εισχωρεί βαθιά, δεν το φροντίζομε καθόλου, έτσι και η αμαρτία, ενόσω μεν μπορεί να κρύπτεται, σαν να βρίσκεται στο σκοτάδι, με μεγάλη ασφάλεια τολμά τα πάντα, όταν όμως φανερωθεί, γίνεται φως· όχι η ίδια αμαρτία- διότι πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό;- αλλά εκείνος που την έπραξε. Διότι όταν προσαχθεί ενώπιον των ανθρώπων, όταν νουθετηθεί, όταν μετανοήσει, όταν λάβει συγχώρηση, δεν καθάρισες εντελώς το σκοτάδι του; Δεν θεράπευσες τότε το τραύμα του; Δεν απέκοψε την ακαρπία για να φέρει καρπό; Ή αυτό εννοεί ή εκείνο, ότι δηλαδή «Ο μεν δικός σας τρόπος ζωής, επειδή είναι φανερός, είναι φως· κανείς βέβαια δεν αποκρύπτει τον καθαρό τρόπο ζωής. Τα κρυπτόμενα, όμως, εξαιτίας του ότι έχουν γίνει σκοτεινά, κρύπτονται». «Διὸ λέγει· ἔγειρε ὁ καθεύδων καὶ ἀνάστα ἐκ τῶν νεκρῶν, καὶ ἐπιφαύσει σοι ὁ Χριστός (:Επειδή λοιπόν πραγματικά με τον έλεγχο επέρχεται διόρθωση στους καλοδιάθετους, γι’ αυτό και το Άγιο Πνεύμα χρησιμοποιεί τον έλεγχο και φωνάζει σε κάθε αμαρτωλό με το στόμα των προφητών της Καινής Διαθήκης: «Σήκω επάνω εσύ που κοιμάσαι τον ύπνο της αμαρτίας, και αναστήσου από τη νέκρα και τον θάνατο στον οποίο σε έριξε η αμαρτία. Και θα σε φωτίσει ο Χριστός)» [Εφ.5,14]. «Κοιμωμένο» και «νεκρό» εννοεί τον άνθρωπο της αμαρτίας· και είναι αλήθεια ότι αποπνέει δυσωδία, όπως ο νεκρός, και είναι αδρανής, όπως ο κοιμώμενος, και τίποτε δεν βλέπει, όπως εκείνος, αλλά ονειρεύεται και φαντάζεται. Άλλοι μεν λέγουν: «Θα πλησιάσεις τον Χριστό», άλλοι δε: «Θα σε φωτίσει ο Χριστός»· μάλλον αυτό το δεύτερο είναι. Φύγε μακριά από την αμαρτία και θα μπορέσεις να δεις τον Χριστό. «Πᾶς γὰρ ὁ φαῦλα πράσσων μισεῖ τὸ φῶς καὶ οὐκ ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς(:Διότι καθένας που επιμένει να κάνει έργα πονηρά και κακά, δεν αδιαφορεί απλώς, αλλά αποστρέφεται το φως. Και δεν έρχεται στο φως, για να μη γίνεται φανερή η ασχήμια και η ανηθικότητα των έργων του και προκληθεί έτσι η αποδοκιμασία του και η εξέγερση της συνειδήσεώς του)»[Ιω.3,20]. Αντιθέτως, όμως εκείνος που δεν πράττει έργα πονηρά και κακά, έρχεται στο φως.
Αλλά δεν το λέγει αυτό μόνον για τους απίστους, διότι πολλοί πιστοί προσκολλώνται στην κακία όχι λιγότερο από τους απίστους· υπάρχουν δε και εκείνοι που προσκολλώνται ασυγκρίτως περισσότερο. Για τον λόγο αυτόν και προς αυτούς είναι αναγκαίο να πούμε: «Σήκω επάνω εσύ, που κοιμάσαι τον ύπνο της αμαρτίας, και αναστήσου από τους νεκρούς της αμαρτίας και θα σε φωτίσει ο Χριστός». Προς αυτούς αρμόζει να πούμε και τούτο: «Οὐκ ἔστιν ὁ Θεὸς Θεὸς νεκρῶν, ἀλλὰ ζώντων(:Δεν είναι ο Θεός Θεός νεκρών, που κατάντησαν σε ανυπαρξία, αλλά είναι Θεός ζωντανών)»[Ματθ.22,32].
Εφόσον ισχυρίζονται ότι είναι υπερβολικό το: «Ὁ πλεονέκτης ἐστιν εἰδωλολάτρης», όμως δεν είναι υπερβολικός ο λόγος, αλλά αληθινός. Πώς και με ποιον τρόπο; Διότι ο πλεονέκτης απομακρύνεται από τον Θεό, όπως ακριβώς ο ειδωλολάτρης. Και για να μη νομίσεις ότι απλώς έχει λεχθεί αυτό, είναι απόφαση του Χριστού που λέγει: «Οὐ δύνασθε Θεῷ δουλεύειν καὶ μαμωνᾷ(:Δεν μπορείτε να είστε συγχρόνως δούλοι και του Θεού και του μαμωνά, δηλαδή του πλούτου. Ή θα μισήσετε τον πλούτο για να αγαπήσετε τον Θεό, ή θα προσκολληθείτε στον πλούτο και θα περιφρονήσετε τότε τον Θεό)»[Ματθ.6,24]. Όσοι δουλεύουν στον μαμμωνά έφυγαν μόνοι τους από την δουλεία του Θεού, εκείνοι όμως που αρνήθηκαν την εξουσία του Θεού και είναι δούλοι του άψυχου χρυσού, είναι ολοφάνερο ότι είναι ειδωλολάτρες.
Αλλά θα πει κάποιος ίσως: «Δεν έκαμα είδωλο, ούτε έστησα βωμό, ούτε θυσίασα πρόβατα, ούτε πρόσφερα ως σπονδή οίνο, αλλά μπήκα στην εκκλησία και ύψωσα τα χέρια μου προς τον Μονογενή Υιό του Θεού, και συμμετέχω στα μυστήρια και λαμβάνω μέρος στην προσευχή και σε όλα τα άλλα που αρμόζουν στον Χριστιανό. Πώς λοιπόν», λέγει, προσκυνώ τα είδωλα;». Αυτό βέβαια είναι το παραδοξότερο από όλα, διότι, αφού έλαβες πείρα και δοκίμασες την φιλανθρωπία του Θεού και αφού είδες ότι ο Κύριος είναι αγαθός, τον μεν αγαθό εγκατέλειψες και αποδέχτηκες τον άγριο τύραννο και προσποιείσαι ότι είσαι δούλος του Κυρίου, στην πραγματικότητα όμως υπέβαλλες τον εαυτό σου στον σκληρό και φοβερό ζυγό της φιλαργυρίας. Δεν μου είπες ακόμη το δικό σου κατόρθωμα, αλλά τα δώρα του Θεού. Διότι πες μου, παρακαλώ, από πού κρίνομε τον πιστό στρατιώτη, όταν είναι σωματοφύλακας του βασιλέως και τρέφεται απ΄ αυτόν και θεωρείται ότι ανήκει σε αυτόν, ή όταν δεν έχει τα ίδια με εκείνον φρονήματα, αλλά προσποιείται ότι ανήκει σε εκείνον και φροντίζει τις υποθέσεις του, όμως αποδέχεται τα έργα των εχθρών; Είναι φανερό ότι είναι πιστός, όταν είναι σωματοφύλακας του βασιλέως. Για τον λόγο αυτόν είσαι άξιος και σκληρότερης τιμωρίας, παρά όταν αποχωριστείς από την υπηρεσία του βασιλέως και προστεθείς στους εχθρούς σου.
Κι εσύ λοιπόν υβρίζεις τον Θεό σαν ειδωλολάτρης, όχι με το ένα στόμα το δικό σου, αλλά με τα πολλά των αδικημένων. «Αλλά δεν είναι ειδωλολάτρης», θα πει ίσως κάποιος. Όταν λοιπόν λένε οι Έλληνες[:οι εθνικοί]: «Ο Χριστιανός ο πλεονέκτης», τότε δεν υβρίζει αυτός μόνο τον Θεό με εκείνα που πράττει, αλλά αναγκάζει και τους αδικημένους να κάνουν πολλές φορές αυτό· εάν όμως δεν το λένε, αυτό πρέπει να καταλογισθεί στην ευσέβεια των Ελλήνων. Ή δεν βλέπουμε να γίνονται έτσι τα πράγματα; Τι άλλο κάνει ο ειδωλολάτρης; Μήπως δεν προσκυνεί πολλές φορές και ο ίδιος τα πάθη, χωρίς να είναι κυρίαρχος του πάθους; Επεξηγώ τι εννοώ: Όταν λέμε ότι δεν προσκυνεί τα είδωλα, αλλά προσκυνεί την Αφροδίτη, τον Άρη. Και αν ρωτήσουμε: «Ποια είναι αυτή η Αφροδίτη;», οι σεμνότεροι απ’ αυτούς απαντούν: «Η ηδονή». «Και ποιος είναι ο Άρης;». « Ο θυμός». Έτσι κι εσύ προσκυνείς τον μαμμωνά. Αν ρωτήσουμε: «Ποιος είναι ο μαμμωνάς;». «Η πλεονεξία». «Και εσύ προσκυνείς αυτήν;». «Δεν την προσκυνώ», θα πει. Γιατί; Μήπως επειδή δεν λυγίζεις το γόνατό σου; Αλλά τώρα προσκυνείς ασυγκρίτως περισσότερο με τα έργα και τα πράγματα, διότι αυτή είναι η μεγαλύτερη προσκύνηση. Και για να μάθεις, πρόσεχε τι συμβαίνει με τον Θεό: Ποιοι προσκυνούν περισσότερο Αυτόν, εκείνοι που απλώς μόνο παραστέκονται στους τόπους προσευχής ή εκείνοι που πράττουν το θέλημά Του; Είναι ολοφάνερο ότι αυτοί που πράττουν το θέλημά Του.
Έτσι συμβαίνει και με τον μαμμωνά· εκείνοι που κάνουν το θέλημά του προσκυνούν περισσότερο αυτόν. Αν και βέβαια εκείνοι που προσκυνούν τα πάθη, πολλές φορές είναι απαλλαγμένοι από αυτά. Θα μπορούσε να δει κανείς τον υπηρέτη του Άρη να είναι πολλές φορές κύριος του θυμού του. Σε σένα όμως δεν συμβαίνει πλέον αυτό, αλλά υποδουλώνεις τελείως τον εαυτό σου στο πάθος. Αλλά δεν σφάζεις πρόβατα; Φονεύεις όμως ανθρώπους και ψυχές λογικές, άλλες μεν με την πείνα, άλλες δε με τις βλασφημίες. Δεν υπάρχει τίποτε το περισσότερο οργιαστικό από την θυσία αυτήν. Ποιος είδε ποτέ σφαζόμενες ψυχές; Επικατάρατος είναι ο βωμός της πλεονεξίας. Διότι εάν πλησιάσεις σε αυτόν τον βωμό των ειδώλων, θα δεις να μυρίζουν αίματα αιγών και βοδιών· αν πλησιάσεις όμως στον βωμό της πλεονεξίας, θα δεις να μυρίζει ανθρώπινα αίματα· και αν σταθείς πλησίον του, δεν θα δεις να καίονται πτερά ορνίθων, ούτε κνίσα και καπνό να ανεβαίνει ψηλά, αλλά σώματα ανθρώπων να καταστρέφονται. Διότι άλλοι μεν έπεσαν στους κρημνούς, άλλοι δε έδεσαν βρόγχο και άλλοι διαπέρασαν το ξίφος στον λαιμό τους. Είδες θυσίες ωμές και ανθρώπους; Θέλεις να δεις φοβερότερες από αυτές; Εγώ θα σου δείξω να σφάζονται με αγριότητα εκεί όχι πλέον σώματα ανθρώπων, αλλά και ψυχές ανθρώπων. Και βέβαια είναι δυνατόν να σφάζεται η ψυχή με την σφαγή που της αρμόζει· διότι όπως ακριβώς υπάρχει θάνατος του σώματος, έτσι υπάρχει και της ψυχής. Διότι «Ἡ ψυχὴ ἡ ἁμαρτάνουσα, (:Κάθε ψυχή η οποία αμαρτάνει)», λέγει,«αὕτη ἀποθανεῖται (:αυτή και μόνο θα πεθάνει)»[Ιεζ.18,4]. Ο θάνατος της ψυχής δεν είναι τέτοιος, όπως ο θάνατος του σώματος, αλλά πολύ φοβερότερος. Διότι αυτός μεν ο σωματικός θάνατος, αφού διαλύσει την ψυχή και το σώμα το ένα από το άλλο, το μεν σώμα το ανέπαυσε από τις πολλές φροντίδες και τους κόπους, την δε ψυχή απέστειλε σε φανερό χώρο· έπειτα με την πάροδο του χρόνου, αφού διαλυθεί και φθαρεί, πάλι συνάγεται το σώμα με αφθαρσία και λαμβάνει την ίδια, την δική του ψυχή.
Ο σωματικός λοιπόν θάνατος είναι τέτοιος, της ψυχής όμως είναι φρικτός και φοβερός. Διότι εάν διαλυθεί, δεν αποστέλλει όπως το σώμα αυτήν, αλλά, αφού συνδεθεί πάλι με το άφθαρτο σώμα, το βάζει μέσα στο πυρ το άσβεστο. Αυτός λοιπόν είναι ο θάνατος της ψυχής. Όπως υπάρχει, λοιπόν, θάνατος της ψυχής, έτσι υπάρχει και σφαγή της ψυχής. Τι είναι του σώματος η σφαγή; Το να νεκρωθεί το σώμα και να αποκοπεί από την επενέργεια της ψυχής. Τι είναι η σφαγή της ψυχής; Και αυτό είναι νέκρωσις. Και τι σημαίνει νέκρωση ψυχής; Όπως βέβαια τότε νεκρώνεται το σώμα, όταν εγκαταλείψει αυτό χωρίς τη δική της ενέργεια η ψυχή, έτσι και η ψυχή νεκρώνεται, όταν εγκαταλείψει αυτήν χωρίς τη δική Του ενέργεια το Άγιο Πνεύμα. Οι σφαγές αυτές γίνονται κυρίως επάνω στον βωμό της πλεονεξίας· δεν προκαλούν κορεσμό, ούτε αρκούνται στο αίμα των ανθρώπων, αλλά αν δεν θυσιάσεις και αυτή την ψυχή, δεν ικανοποιείται ο βωμός της πλεονεξίας, αν δεν δεχτεί τις ψυχές και των δύο, και του θύτη δηλαδή και του θύματος. Εν πρώτοις είναι ανάγκη να θυσιαστεί ο θύτης, και έτσι προσφέρει θυσία, και ο νεκρός θυσιάζει τον μέχρι προ ολίγου ζωντανό. Διότι όταν βλασφημήσει, όταν κακολογεί, όταν δυσανασχετεί, δεν είναι αυτές οι πληγές της ψυχής ανίατες; Είδες ότι δεν είναι υπερβολικός ο λόγος ότι ο πλεονέκτης είναι ειδωλολάτρης;
Θέλεις να ακούσεις και άλλον, και να μάθεις ότι η πλεονεξία είναι ειδωλολατρία και μάλιστα φοβερότερη από την ειδωλολατρία; Οι ειδωλολάτρες προσκυνούν τα κτίσματα του Θεού. Διότι λέγει: «Καὶ ἐσεβάσθησαν καὶ ἐλάτρευσαν τῇ κτίσει παρὰ τὸν κτίσαντα(:Αυτοί αντικατέστησαν τον αληθινό Θεό με τους ψεύτικους θεούς των ειδώλων και απέδωσαν το σεβασμό της καρδιάς τους και την εξωτερική λατρεία τους στην κτίση, αντί να σέβονται και να λατρεύουν Εκείνον που την δημιούργησε, ο Οποίος είναι σωστό και δίκαιο να ευλογείται και να δοξάζεται στους αιώνες)»[Ρωμ.1,25]. Εσύ όμως προσκυνείς το δικό σου κτίσμα· διότι ο Θεός δεν δημιούργησε την πλεονεξία, αλλά την επινόησε η δική σου αμέτρητη απληστία. Και πρόσεχε τη μανία και το γέλιο. Οι προσκυνούντες τα είδωλα και τιμούν αυτά που προσκυνούν· και αν τα συκοφαντήσει κανείς ή τα υβρίσει, αυτοί τα υπερασπίζονται. Εσύ όμως, σαν από κάποια μέθη αγόμενος, προσκυνείς πράγμα, το οποίο όχι μόνο δεν είναι απαλλαγμένο από κατηγορία, αλλά είναι και γεμάτο από ασέβεια. Επομένως μάλλον είσαι πολύ χειρότερος από αυτούς, διότι δεν μπορείς να απολογηθείς, ότι δεν είναι κακό. Αν και εκείνοι είναι στον υπέρτατο βαθμό αδικαιολόγητοι, εσύ όμως είσαι απείρως περισσότερο, επειδή κατηγορείς την πλεονεξία και επικρίνεις όλους εκείνους που την υπηρετούν και είναι δούλοι της και την ακολουθούν.
Εάν μάλιστα θέλετε, ας εξετάσουμε από ποια αιτία εισήλθε στον κόσμο η ειδωλολατρία. Λέγει κάποιος σοφός[Σοφ. Σολ.14,15-21] ότι ένας πλούσιος βασανιζόμενος από το πρόωρο πένθος του υιού του και μην έχοντας καμία παρηγορία του πένθους, θέλησε να καταπραΰνει τον θάνατο του υιού του με τον ακόλουθο τρόπο: Έκανε άψυχη εικόνα του αποθανόντος και βλέποντας συνεχώς προς αυτήν, νόμιζε ότι με την εικόνα έχει τον αποθανόντα υιό. Μερικοί λοιπόν άνθρωποι κόλακες, των οποίων ο Θεός ήταν η κοιλία, λατρεύοντας την εικόνα για να τιμήσουν εκείνον, προήγαγαν την συνήθεια σε ειδωλολατρία. Επομένως η ειδωλολατρία εισήχθη στον κόσμο από την ασθένεια της ψυχής, από συνήθεια παράλογη, από υπερβολή. Η πλεονεξία όμως δεν εισήχθη έτσι· προήλθε βέβαια και αυτή από ασθενή ψυχή, πλην όμως από χειρότερη. Δεν έχασε κανείς τον υιό του, ούτε επειδή συρόταν από τους κόλακες. Αλλά πώς; Εγώ θα σας πω. Ο Κάιν εξαπάτησε τον Θεό· διότι εκείνα που έπρεπε να δοθούν σε Εκείνον, τα κράτησε κοντά του, ενώ αυτά που έπρεπε να έχει αυτός τα πρόσφερε σε Εκείνον και έκανε αρχή του κακού από τον Θεό· διότι εάν εμείς είμαστε του Θεού, πολύ περισσότερο όσοι έχουν τα πρωτεία των δικών μας κτημάτων.
Πάλι από την πλεονεξία προήλθε η γενετήσια ορμή προς τις γυναίκες. «Εἶδον τὰς θυγατέρας τῶν ἀνθρώπων καὶ ἐξεκυλίσθησαν πρὸς τὴν ἐπιθυμίαν(:Παρατήρησαν τις θυγατέρες των ανθρώπων και παρασύρθηκαν ακράτητα προς τη σαρκική επιθυμία)» [Γέν.6,2]· από αυτά πάλι προήλθε η επιθυμία προς τα χρήματα. Διότι το να θέλει κανείς να έχει περισσότερα πράγματα από τον πλησίον του στην παρούσα ζωή δεν προέρχεται από πουθενά αλλού, παρά από το ότι ψυχράνθηκε η αγάπη· το να θέλει να έχει κανείς περισσότερα δεν προέρχεται από άλλη αιτία, παρά από την απόγνωση και την μισανθρωπία και την υπεροψία. Δεν βλέπεις πόσο μεγάλη είναι η γη; Δεν βλέπεις πως είναι μεγαλύτερος από την ανάγκη σου ο αέρας; Ο ουρανός; Για να σβήσει βέβαια την πλεονεξία σου δημιούργησε ο Θεός τα κτίσματα σε τόσο μεγάλο μέγεθος. Εσύ όμως παρ΄όλ’ αυτά αρπάζεις από τον πλησίον σου, και ακούς ότι η πλεονεξία είναι ειδωλολατρία και ούτε έτσι φρίττεις; Θέλεις να κληρονομήσεις τη γη; Αλλά δεν έχεις στον ουρανό κληρονομία, για να στερήσεις τον εαυτό σου;
Πες μου, εάν σου έδινε κάποιος την εξουσία να τα πάρεις όλα, άραγε δεν θα το ήθελες; Τώρα είναι δυνατόν να τα πάρεις όλα, εάν θέλεις. Αν και μερικοί λέγουν ότι λυπούνται, όταν μεταβιβάζουν την περιουσία τους σε άλλους και θα ήθελαν να είχαν καταφάγει αυτήν μάλλον, παρά να βλέπουν άλλους να γίνονται κύριοι αυτής. Ούτε εγώ σε απαλλάσσω από την ασθένεια αυτήν· διότι και αυτό είναι δείγμα ασθενούς ψυχής· αλλά όμως και αν ακόμη γίνει αυτό, άφησε κληρονόμο στη διαθήκη σου τον Χριστό. Έπρεπε βέβαια να κάνεις αυτό όταν ήσουν ζωντανός, διότι τούτο είναι δείγμα ορθής προαιρέσεως. Αλλά όμως έστω κατ’ ανάγκην γίνε περισσότερο φιλότιμος. Διότι πράγματι ο Χριστός για τον λόγο αυτόν έδωσε εντολή να δίνουμε στους πτωχούς, για να μας καταστήσει φιλοσόφους όταν ζούμε, για να μας πείσει να καταφρονούμε τα χρήματα, για να μας διδάξει να περιφρονούμε όλα τα επίγεια. Δεν είναι περιφρόνηση χρημάτων αυτό, το να δίνει δηλαδή κάποιος στον τάδε και τον τάδε όταν πεθαίνει και δεν είναι πλέον κύριος αυτών· δεν δίνεις πλέον τότε από τα δικά σου, αλλά από αυτήν την ανάγκη· η ευγνωμοσύνη οφείλεται στον θάνατο, όχι σε σένα· αυτό δεν είναι δείγμα φιλοστοργίας, αλλά ενέργειας της ανάγκης. Αλλά όμως και έτσι ας γίνει, έστω και τότε θέσε τέρμα στο πάθος. Θυμήσου πόσα άρπαξες, πόση πλεονεξία έδειξες· επίστρεψε όλα τετραπλάσια· έτσι απολογήσου στον Θεό.
Όμως υπάρχουν μερικοί, που έχουν φθάσει σε τέτοιο σημείο μανίας και τυφλώσεως και ούτε τότε δεν βλέπουν αυτό που πρέπει να γίνει, αλλά σαν να βιάζονται να προκαλέσουν για τον εαυτό τους αυστηρότερη την κρίση του Θεού, ενεργούν τα πάντα έτσι. Για τον λόγο αυτό ο μακάριος Παύλος γράφοντας έλεγε: «Ὡς τέκνα φωτὸς περιπατεῖτε»[Εφ.5,8]. Ο δε πλεονέκτης ζει κατεξοχήν μέσα στο σκοτάδι, και διασκορπίζει πολύ σκοτάδι σε όλα. «Καὶ μὴ συγκοινωνεῖτε (:Και να μη γίνεστε με την ανοχή σας συγκοινωνοί και συνένοχοι)», λέγει, «τοῖς ἔργοις τοῖς ἀκάρποις τοῦ σκότους, μᾶλλον δὲ καὶ ἐλέγχετε· τὰ γὰρ κρυφῆ γινόμενα ὑπ’ αὐτῶν αἰσχρόν ἐστι καὶ λέγειν· τὰ δὲ πάντα ἐλεγχόμενα ὑπὸ τοῦ φωτὸς φανεροῦται· πᾶν γὰρ τὸ φανερούμενον φῶς ἐστι (:στα αμαρτωλά σκοτεινά έργα, που δεν φέρνουν κανέναν ωφέλιμο καρπό. Αντί να τα σκεπάζετε και να τα ανέχεστε, οφείλετε μάλλον να τα ελέγχετε και να τα βγάζετε στο φως, αποδεικνύοντας πόσο ολέθρια είναι. Ο έλεγχος και η διαφώτιση αυτή είναι επιβεβλημένη και ωφέλιμη· διότι τα έργα που κάνουν κρυφά οι απείθαρχοι αυτοί άνθρωποι είναι τόσο αισχρά, ώστε και μόνο το να μιλά κανείς γι’ αυτά φέρνει ντροπή. Με τον έλεγχο όμως τα έργα αυτά που γίνονται κρυφά φανερώνονται. Γίνεται δηλαδή γνωστός ο αισχρός τους χαρακτήρας και οι ολέθριες συνέπειές τους. Κι όσοι έχουν καλή διάθεση διορθώνονται. Σταματούν πλέον να τα κάνουν αυτά και εργάζονται στο εξής φανερά· διότι καθετί που δεν φοβάται τον έλεγχο και δεν δυσκολεύεται να φανερωθεί είναι φως)»[Εφ.5,11-5,13].
Ακούστε, παρακαλώ, όλοι όσοι δεν θέλετε να γίνεστε αντικείμενο αδικαιολόγητου μίσους. Αρπάζει κάποιος και δεν τον ελέγχεις, αλλά φοβάσαι το μίσος του; Κι όμως δεν είναι αυτό το να γίνεσαι αντικείμενο αδικαιολόγητου μίσους· αλλά ελέγχεις δίκαια, και φοβάσαι το μίσος του; Έλεγξε τον αδελφό σου, δέξου το μίσος του για την προς τον Χριστό αγάπη· εμπόδισε αυτόν, όταν βαδίζει να πέσει στο βάραθρο. Διότι, το να λάβουμε μέρος σε τραπέζι και σε καλούς λόγους και προσφωνήσεις και απολαύσεις, δεν είναι δείγμα υπερβολικής φιλίας. Ας προσφέρομε στους φίλους μας τέτοια δώρα, ώστε να σώζομε την ψυχή τους από την οργή του Θεού. Βλέποντας αυτούς να κείτονται στην κάμινο της κακίας, ας τους σηκώσουμε. «Όμως δεν διορθώνεται», λέγει. Αλλά πράξε το δικό σου καθήκον, και απολογήθηκες στον Θεό. Να μην κρύψεις το τάλαντο· για τον λόγο αυτόν έχεις ομιλία, για τον λόγο αυτόν έχεις γλώσσα και στόμα, για να διορθώνεις τον πλησίον σου. Τα άλογα ζώα μόνον δεν φροντίζουν για τον πλησίον τους, ούτε έχουν δικαιολογία για τους άλλους. Εσύ όμως που ονομάζεις Πατέρα τον Θεό και βλέπεις σαν αδελφό τον πλησίον σου, όταν αυτός κάνει αμέτρητα κακά, προτιμάς την ευεργεσία από εκείνον, παρά την ωφέλειά του; Μη, παρακαλώ. Τίποτε δεν είναι τόσο δείγμα της φιλίας, όσο το να μην ανεχόμαστε να αμαρτάνουν οι αδελφοί μας.
Είδες εκείνους που μισούνται; Προσπάθησε να τους συμφιλιώσεις. Είδες πλεονέκτες; Προσπάθησε να τους εμποδίσεις. Είδες αδικουμένους; Υπεράσπισέ τους· έτσι κατά πρώτον έπραξες ευάρεστα στον εαυτό σου και όχι σε εκείνους. Για τον λόγο αυτόν είμαστε φίλοι, για να είμαστε χρήσιμοι μεταξύ μας. Διαφορετικά θα ακούσει κανείς τον φίλο και διαφορετικά τον τυχόντα· αυτόν ίσως θα τον υποψιάζεται, ομοίως και τον διδάσκαλο, τον φίλο όμως καθόλου. «Διότι τα έργα», λέγει, «που πράττουν κρυφά αυτοί, είναι αισχρό ακόμη και να τα αναφέρει κανείς. Όλα όμως τα έργα αυτά, κάτω από το φως του ελέγχου, γίνονται φανερά πόσο ολέθρια είναι»[Εφ.5,12], λέγει. Τι θέλει να πει εδώ; Εννοεί το εξής, ότι άλλα μεν αμαρτήματα γίνονται κρυφά στην παρούσα ζωή, άλλα δε φανερά· στην άλλη ζωή όμως δεν συμβαίνει έτσι, διότι όλοι συναισθάνονται ότι είναι ένοχοι για αμαρτήματα. Για τον λόγο αυτόν λέγει: « Όλα όμως τα έργα, κάτω από το φως του ελέγχου, γίνονται φανερά». Τι λοιπόν; «Δεν έχει λεχθεί», λέγει ίσως κάποιος, «και αυτό εδώ περί ειδωλολατρίας;». Όχι, αλλά ο λόγος είναι περί του τρόπου ζωής και των αμαρτημάτων. «Διότι καθετί που φανερώνεται, είναι φως»[Εφ.5,13].
Για τον λόγο αυτόν, παρακαλώ, ούτε εσείς να διστάζετε να ελέγχετε, ούτε να δυσφορείτε όταν σας ελέγχουν. Διότι ενόσω κάτι γίνεται στο σκοτάδι, γίνεται με περισσότερη ασφάλεια, όταν όμως υπάρχουν πολλοί μάρτυρες, φωτίζεται. Για τον λόγο αυτόν ας πράττουμε τα πάντα, για να αποτρέπουμε την πνευματική νέκρωση των αδελφών μας, για να διαλύουμε το σκοτάδι, για να προσελκύουμε τον ήλιο της δικαιοσύνης. Διότι αν είναι πολλοί όσοι εκπέμπουν φως, και γι’ αυτούς θα είναι εύκολος ο δρόμος της αρετής και οι ευρισκόμενοι στο σκοτάδι ευκολότερα θα αποκαλύπτονται, όταν το φως αυξάνεται και το σκοτάδι εξαφανίζεται. Αν όμως συμβεί το αντίθετο, υπάρχει φόβος μήπως σβηστούν και αυτοί, όταν η πυκνότητα, που δημιουργεί το σκοτάδι και τα αμαρτήματα, επικρατήσει του φωτός και απομακρύνει την λάμψη αυτού. Ας συμπεριφερόμαστε λοιπόν κατά τέτοιο τρόπο, σαν να ωφελούμε τους εαυτούς μας, για να αναπέμψουμε με όλα τα έργα μας δόξα στον φιλάνθρωπο Θεό, με την χάρη και φιλανθρωπία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, με τον Οποίο ταυτόχρονα στον Πατέρα και στο Άγιο Πνεύμα πρέπει δόξα, κράτος και τιμή, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
ΟΜΙΛΙΑ ΙΘ΄, Εφ.5,15-21
«Βλέπετε οὖν πῶς ἀκριβῶς περιπατεῖτε, μὴ ὡς ἄσοφοι, ἀλλ’ ὡς σοφοί, 16 ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρόν, ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραί εἰσι. Διὰ τοῦτο μὴ γίνεσθε ἄφρονες, ἀλλὰ συνιέντες τί τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου (:Έχετε δεχτεί κι εσείς τον φωτισμό αυτόν από τον Χριστό. Λοιπόν προσέχετε πώς να συμπεριφέρεστε με κάθε ακρίβεια, όχι σαν άσοφοι και ασύνετοι, αλλά ως σοφοί και συνετοί. Να αξιοποιείτε πνευματικά κάθε ευκαιρία και να την αρπάζετε αμέσως˙ έτσι θα φαίνεται η σύνεση και η σοφία σας. Δεν πρέπει να χάνετε καμία ευκαιρία, διότι εξαιτίας του κακού που επικρατεί, οι ημέρες είναι γεμάτες σκάνδαλα, και γι’ αυτό, ενώ οι ευκαιρίες για το καλό είναι σπανιότερες, οι αφορμές για το κακό είναι πολύ περισσότερες. Γι’ αυτό λοιπόν προσέχετε να μη γίνεστε ανόητοι, αλλά να εξετάζετε και να κατανοείτε σε κάθε περίπτωση ποιο είναι το θέλημα του Κυρίου. Κι έτσι, αν το εφαρμόζετε αυτό στη ζωή σας, θα γίνεστε πράγματι σοφοί και συνετοί)» [Εφ.5, 15-17].
Ακόμη περισσότερο καθαρίζει ο Παύλος την αιτία της κακίας, ακόμη περισσότερο αποκόπτει την βάση της οργής. Τι λέει, λοιπόν; «Προσέχετε πώς να συμπεριφέρεστε με κάθε ακρίβεια». Γνώριζε τον Διδάσκαλό του, διότι όταν απέστειλε τους μαθητές σαν πρόβατα ήμερα ανάμεσα σε αιμοβόρους λύκους, επιπλέον προέτρεψε αυτούς να είναι και σαν τα περιστέρια. Διότι λέγει: «Καὶ ἀκέραιοι ἔσεσθε ὡς αἱ περιστεραί (:και φροντίστε να είστε φρόνιμοι άκακοι και απλοί σαν τα περιστέρια)» [Ματθ.10,16]. Επειδή λοιπόν ήσαν και ανάμεσα σε λύκους και επιπλέον είχαν προσταγή να μην αμύνονται, αλλά να υποφέρουν τα πάντα, για τον λόγο αυτόν ακριβώς χρειάζονταν αυτήν την προτροπή. Μολονότι βέβαια και η πρώτη προτροπή ήταν αρκετή για να τους κάνει σθεναρότερους· όταν όμως είναι η προσθήκη και των δύο, σκέψου την υπερβολή. Πρόσεχε λοιπόν και πώς με επιμέλεια προφυλάσσει αυτούς λέγοντας: «Προσέχετε πώς να συμπεριφέρεστε». Πόλεις ολόκληρες είχαν πόλεμο προς αυτούς, εισήλθε δε ο πόλεμος αυτός και στις οικίες· ο πατέρας εναντίον του υιού, ο υιός εναντίον του πατρός, η μητέρα εναντίον της θυγατέρας, η θυγατέρα εναντίον της μητέρας ήσαν διαιρεμένοι. Τι λοιπόν; Από ποια αιτία προέκυψαν οι διαιρέσεις αυτές; Άκουσαν τον Χριστό, που λέγει: «Ὁ φιλῶν πατέρα ἢ μητέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὐκ ἔστι μου ἄξιος (:Εκείνος που αγαπά τον πατέρα του ή τη μητέρα του περισσότερο από Εμένα, και με αρνείται για να μη χωριστεί από τους γονείς του, δεν αξίζει για μένα· και εκείνος που αγαπά τον γιο του ή την κόρη του περισσότερο από Εμένα, δεν είναι άξιος να λέγεται μαθητής μου)»[Ματθ.10,37].
Για να μη νομίσουν λοιπόν ότι απλώς εισάγει πολέμους και μάχες επειδή επρόκειτο να επακολουθήσει μεγάλη οργή, εξαιτίας αυτού λέγει: «Προσέχετε πώς να συμπεριφέρεστε με κάθε ακρίβεια». Δηλαδή, εκτός από το κήρυγμα, να μη δώσετε πουθενά αλλού αφορμή για την εναντίον σας έχθρα. Αυτή μόνο ας είναι η αιτία της έχθρας. Κανείς σας ας μην ρίχνει την αιτία της έχθρας σε κάτι άλλο, αλλά να δείχνετε κάθε τιμή και υπακοή, όταν τίποτε δεν ζημιώνει το κήρυγμα, όταν τίποτε δεν εμποδίζει την ευσέβεια. Διότι λέγει: «Ἀπόδοτε οὖν πᾶσι τὰς ὀφειλάς, τῷ τὸν φόρον τὸν φόρον, τῷ τὸ τέλος τὸ τέλος (:Αποδώστε λοιπόν σε όλους όσους κατέχουν εξουσία ό,τι τους οφείλετε ως χρέος και καθήκον. Σε εκείνον που εισπράττει τον φόρο για τα εισοδήματα και τον κεφαλικό φόρο, αποδώστε το φόρο. Σε εκείνον που εισπράττει τους τελωνειακούς δασμούς, αποδώστε τον τελωνειακό δασμό. Σε εκείνον που ανήκει ο βαθύς σεβασμός, αποδώστε τον βαθύ σεβασμό. Σε εκείνον που ανήκει η τιμή, αποδώστε την τιμή)» [Ρωμ.13,7]. Διότι όταν θα μας δουν επιεικείς στην άλλη συμπεριφορά μας, θα ντραπούν. «Μὴ ὡς ἄσοφοι, ἀλλ’ ὡς σοφοί, ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρόν(:Όχι σαν άσοφοι και ασύνετοι, αλλά ως σοφοί και συνετοί. Να αξιοποιείτε πνευματικά κάθε ευκαιρία και να την αρπάζετε αμέσως˙ έτσι θα φαίνεται η σύνεση και η σοφία σας. Δεν πρέπει να χάνετε καμία ευκαιρία)»[Εφ.5,15]. Δεν προτρέπει αυτά, επειδή θέλει να είμαστε πολυμήχανοι και άστατοι, αλλά εκείνο που εννοεί είναι αυτό: «Δεν είναι δικός σας ο καιρός· στην παρούσα ζωή είστε πάροικοι και προσωρινοί και φιλοξενούμενοι και ξένοι· να μη ζητείτε τιμές, να μην επιζητείτε την εξουσία, ούτε την εκδίκηση· τα πάντα να υποφέρετε και με αυτό να εκμεταλλεύεστε τον χρόνο· πολλά να εγκαταλείψετε, οτιδήποτε θα ήταν δυνατόν να θελήσουν».
Είναι ασαφές αυτό που ελέχθη. Εμπρός λοιπόν, ας το κάνω φανερό με ένα παράδειγμα. Υπόθεσε, παρακαλώ, κάποιον που έχει λαμπρή οικία· έπειτα μερικούς να επιτίθενται στην οικία για να φονεύσουν αυτόν τον ίδιο και εκείνον να προσφέρει πολλά και να σώζει τον εαυτό του. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι εξαγόρασε τον εαυτό του. Έτσι και εσύ έχεις μεγάλη οικία και την αληθινή πίστη· επιτίθεται εναντίον σου για να τα αρπάξουν όλα· δώσε οτιδήποτε θα απαιτήσει κανείς, μόνο διάσωσε το σπουδαιότερο που έχεις, δηλαδή την πίστη· «ὅτι αἱ ἡμέραι (:διότι, εξαιτίας του κακού που επικρατεί, οι ημέρες)», λέγει, «πονηραί εἰσι (:είναι γεμάτες σκάνδαλα, και γι’ αυτό, ενώ οι ευκαιρίες για το καλό είναι σπανιότερες, οι αφορμές για το κακό είναι πολύ περισσότερες)».
Τι είναι «κακία τῆς ἡμέρας»; Η κακία της ημέρας οφείλει να είναι για την ημέρα. Αν μάθεις τι είναι κακό για το καθένα που συμβαίνει σε εμάς, θα γνωρίσεις και τι είναι κακία της ημέρας. Ποια είναι η κακία του σώματος; Η ασθένεια. Και ποια είναι η πονηρία της ψυχής; Η κακία. Ποια είναι η κακία του ύδατος; Η πικρία. Και η κακία του καθετί είναι η φαυλότητα για εκείνη τη φύση, της οποίας είναι η κακία. Επομένως, εάν η κακία είναι για την ημέρα, οφείλει να είναι για αυτήν την ημέρα, για τις ώρες και για το φως της ημέρας. Έτσι και ο Χριστός λέγει: «Μὴ οὖν μεριμνήσητε εἰς τὴν αὔριον· ἡ γὰρ αὔριον μεριμνήσει τὰ ἑαυτῆς· ἀρκετὸν τῇ ἡμέρᾳ ἡ κακία αὐτῆς (:Μην κυριευτείτε λοιπόν από ανήσυχη φροντίδα για όσα ενδέχεται να παρουσιαστούν αύριο· διότι η αυριανή ημέρα θα φροντίσει για όλα όσα θα σας συμβούν τότε. Αρκεί για την κάθε ημέρα η δική της σκοτούρα και ταλαιπωρία)» [Ματθ.6,34]. Απ΄ αυτό θα γνωρίσουμε και εκείνο. Πώς λοιπόν καλεί τις ημέρες πονηρές; Πώς τον καιρό τον ονομάζει πονηρό; Δεν καλεί την ουσία, ούτε τα κτίσματα, αλλά για τα όσα γίνονται κατά τη διάρκειά τους, όπως ακριβώς υπάρχει και σε μας η συνήθεια να λέμε: «Πέρασα δυσάρεστη και κακή ημέρα». Αν και πώς θα μπορούσε να γίνει δυσάρεστη, εκτός από τα όσα συμβαίνουν κατά τη διάρκεια αυτής; Όσα πάλι συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι αγαθά μεν τα ενεργούμενα από τον Θεό, κακά δε τα πραττόμενα από κακούς ανθρώπους. Επομένως οι άνθρωποι είναι οι δημιουργοί των πονηρών έργων που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του χρόνου, και για τον λόγο αυτόν ονομάζονται και «καιροί πονηροί». Έτσι και εμείς ονομάζουμε τους καιρούς «πονηρούς».
«Διὰ τοῦτο, ἀλλὰ πληροῦσθε ἐν Πνεύματι(:Γι’ αυτό λοιπόν)», λέγει, «μὴ γίνεσθε ἄφρονες, ἀλλὰ συνιέντες τί τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου. Καὶ μὴ μεθύσκεσθε οἴνῳ, ἐν ᾧ ἐστιν ἀσωτία (:προσέχετε να μη γίνεστε ανόητοι, αλλά να εξετάζετε και να κατανοείτε σε κάθε περίπτωση ποιο είναι το θέλημα του Κυρίου. Κι έτσι, αν το εφαρμόζετε αυτό στη ζωή σας, θα γίνεστε πράγματι σοφοί και συνετοί. Και μη μεθάτε με κρασί. Στη μέθη υπάρχει διαφθορά και ασωτία)» [Εφ.5,17-18]. Και του οίνου η υπέρμετρη χρήση κάνει τους ανθρώπους θυμώδεις και θρασείς και ασταθείς και οργίλους και δυστρόπους. Ο οίνος έχει δοθεί για να προκαλεί ευθυμία και όχι μέθη. Τώρα όμως θεωρείται ότι είναι δείγμα ανανδρίας και γέλωτος το να μη μεθάτε.
Ποια, λοιπόν, υπάρχει ελπίδα σωτηρίας; Είναι άξιο γέλωτος, πες μου, το να μη μεθάτε, όπου έπρεπε να είναι προπαντός η μέθη αιτία γέλωτος; Βέβαια είναι καλό και ο ιδιώτης να απέχει της μέθης· πολύ δε περισσότερο ο στρατιώτης, ο οποίος περιστρέφεται ανάμεσα σε ξίφη, αίματα και σφαγές· είναι καλό κατά πολύ περισσότερο να απέχει της μέθης ο στρατιώτης, όταν ο θυμός του διεγείρεται και από άλλη αιτία, από την εξουσία, την τυραννία, από το ότι βρίσκεται συνεχώς σε επιβουλές και μάχες. Θέλεις να μάθεις πού είναι καλός ο οίνος; Άκου την Γραφή που λέγει: «Δότε οἶνον τοῖς ἐν λύπαις καὶ πίνειν μέθην τοῖς ἐν ὀδύναις(:Δώστε οίνο σε εκείνους που βρίσκονται σε λύπη και δυστυχίες και οίνο πολύ σε όσους βρίσκονται υπό το κράτος πολλών θλίψεων)» [Παροιμ.31,6]. Και είναι πολύ φυσικό αυτό, διότι γνωρίζει να καταπραΰνει την κατάθλιψη και τη σκυθρωπότητα και να απομακρύνει την κατήφεια. «Οἶνος εὐφραίνει καρδίαν ἀνθρώπου(:Ο οίνος ευφραίνει την καρδία του ανθρώπου)» [Ψαλμ.103,15], λέγει ο Ψαλμωδός. Πώς λοιπόν από τον οίνο προέρχεται το μεθύσι; Διότι δεν είναι δυνατόν να προκαλεί ο ίδιος τα αντίθετα στον εαυτό του. Άρα δεν προέρχεται από τον οίνο η μέθη, αλλά από την υπέρμετρο χρήση αυτού. Ο οίνος έχει δοθεί σε μας για την υγεία του σώματος και για κανένα άλλο λόγο. Αλλά και προς τον σκοπό αυτόν η υπερβολική χρήση του οίνου στέκει εμπόδιο. Άκουε δε και τον μακάριο Παύλο που γράφει και λέγει στον Τιμόθεο: «Οἴνῳ ὀλίγῳ χρῶ διὰ τὸν στόμαχόν σου καὶ τὰς πυκνάς σου ἀσθενείας(:Να μην πίνεις πλέον μόνο νερό όταν τρως το φαγητό σου, αλλά να χρησιμοποιείς και λίγο κρασί για το στομάχι σου και τις συχνές ασθένειές σου)»[Α΄Τιμ.5,23].
Για τούτο βέβαια δημιούργησε ο Θεός τα σώματά μας μέτρια και να ικανοποιούνται από τα ολίγα, θέλοντας να μας διδάξει απ’ αυτό, ότι μας δημιούργησε οικείους προς μια άλλη ζωή. Και ήθελε μεν αμέσως από την αρχή να δώσει την ζωή αυτήν, επειδή όμως καταστήσαμε τους εαυτούς μας αναξίους, ανέβαλε την απόφασή Του για άλλο χρόνο. Και ούτε κατά τον χρόνο, κατά τον οποίο ανέβαλε, μας επιτρέπει να απολαμβάνομε υπέρμετρα τα αγαθά, διότι ένα μικρό ποτήρι οίνου και ένας άρτος είναι αρκετά για να γεμίσουν την κοιλία του ανθρώπου. Και τον κυρίαρχο όλων των ζώων, τον δημιούργησε αναλόγως ολιγαρκέστερο από αυτά και το σώμα βραχύ, υποδηλώνοντας τίποτε άλλο παρά αυτό, ότι δηλαδή σπεύδουμε προς μια άλλη ζωή.
«Καὶ μὴ μεθύσκεσθε οἴνῳ (:Και μη μεθάτε με κρασί)», λέγει, «ἐν ᾧ ἐστιν ἀσωτία(:καθώς στη μέθη υπάρχει διαφθορά και ασωτία)» -διότι η μέθη δεν σώζει, αλλά καταστρέφει όχι μόνο το σώμα, αλλά και την ψυχή- «ἀλλὰ πληροῦσθε ἐν Πνεύματι, λαλοῦντες ἑαυτοῖς ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς πνευματικαῖς, ᾄδοντες καὶ ψάλλοντες ἐν τῇ καρδίᾳ ὑμῶν τῷ Κυρίῳ, εὐχαριστοῦντες πάντοτε ὑπὲρ πάντων ἐν ὀνόματι τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τῷ Θεῷ καὶ πατρί, ὑποτασσόμενοι ἀλλήλοις ἐν φόβῳ Χριστοῦ (:αλλά να γεμίζετε μέσα σας με Άγιο Πνεύμα. Και τότε ο θείος ενθουσιασμός που θα γεμίζει τις καρδιές σας θα εξωτερικεύεται. Και θα λέτε μεταξύ σας ψαλμούς και ύμνους και ωδές πνευματικές. Θα τραγουδάτε και θα ψάλλετε στον Κύριο όχι μόνο με το στόμα σας, αλλά και με την καρδιά σας, που θα αισθάνεται και θα συμμετέχει σε αυτά που ψάλλετε. Να ευχαριστείτε πάντοτε για όλα τον Θεό και Πατέρα, όχι μόνο για τα ευχάριστα αλλά ακόμη και για τα δυσάρεστα, ως δούλοι του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Κι ενώ με τους ύμνους και τις ευχαριστίες σας αυτές θα επιτελείτε ένα ιερό έργο προς τον Θεό, ως προς τους αδελφούς σας έχετε χρέος να υποτάσσεστε ο ένας στον άλλο με φόβο Χριστού)»[Εφ.5,18-21]. Θέλεις, λέγει, να ευφραίνεσαι; Θέλεις να ξοδεύεις την ημέρα; Εγώ προσφέρω σε σένα πνευματικό συμπόσιο, διότι η μέθη καταστρέφει και την ευδιάκριτη φωνή της δικής μας γλώσσας και την κάνει να ψελλίζει, και διαστρέφει τα μάτια και τα πάντα χωρίς εξαίρεση. Μάθε να ψάλλεις και θα δεις την ευχαρίστηση του πράγματος, διότι εκείνοι που ψάλλουν γεμίζουν με το Άγιο Πνεύμα, όπως ακριβώς εκείνοι που ψάλλουν τις ωδές του διαβόλου, γεμίζουν με πνεύμα ακάθαρτο.
Τι σημαίνει: «ἐν τῇ καρδίᾳ ὑμῶν τῷ Κυρίῳ (:με όλη σας την καρδιά στον Κύριο)»; Δηλαδή να προσέχετε με σύνεση, διότι εκείνοι που δεν προσέχουν απλώς μόνο ψάλλουν, λέγοντας τα λόγια, ενώ η καρδιά τους περιπλανάται αλλού. «Πάντοτε», λέγει, «και για όλα να ευχαριστείτε εν ονόματι του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού τον Θεό και Πατέρα. Να υποτάσσεστε ο ένας στον άλλο με φόβο Χριστού». Δηλαδή, «τα αιτήματά σας να τα γνωρίζετε με ευγνωμοσύνη προς τον Θεό, διότι τίποτε δεν ευφραίνει έτσι τον Θεό, όπως όταν είναι κανείς ευγνώμων». Προπάντων μάλιστα μπορούμε να είμαστε ευγνώμονες, όταν απομακρύνουμε την δική μας ψυχή από εκείνα που έχουν λεχθεί προηγουμένως, και όταν καθαρίζουμε αυτήν με εκείνα που είπε.
«Ἀλλὰ πληροῦσθε (:Αλλά να γεμίζετε το εσωτερικό σας)», λέγει, «ἐν Πνεύματι (:με Άγιο Πνεύμα)». Άραγε Αυτό είναι μέσα μας; Και βεβαιότατα είναι μέσα μας. Διότι όταν εξαφανίσουμε το ψεύδος, την πικρία, την πορνεία, την ακαθαρσία, την πλεονεξία από την ψυχή μας, όταν γίνουμε προς τους άλλους ευεργετικοί, με συμπονετική καρδιά, συγχωρούμενοι μεταξύ μας, όταν δεν υπάρχει η απρεπής αστειότητα, όταν θα καταστήσουμε αξίους τους εαυτούς μας, τι εμποδίζει το Άγιο Πνεύμα για να έλθει και να πετάξει προς εμάς; Και δεν θα εισέλθει απλώς μέσα μας, αλλά θα γεμίσει την καρδιά μας. Εφόσον λοιπόν θα υπάρχει μέσα μας τόσο πολύ φως, ούτε η αρετή θα είναι πλέον σε μας δυσκολοκατόρθωτη, αλλά εύκολη και ευκατόρθωτη.
«Εὐχαριστοῦντες πάντοτε ὑπὲρ πάντων(:Να ευχαριστείτε πάντοτε και για όλα)», λέγει. Τι λοιπόν, πρέπει να ευχαριστούμε για όλα όσα συμβαίνουν σε μας; Βεβαιότατα, έστω και αν μας συμβεί ακόμη ασθένεια ή ανέχεια. Διότι εάν στην Παλαιά Διαθήκη προέτρεπε κάποιος σοφός λέγοντας: «Πᾶν ὃ ἐὰν ἐπαχθῇ σοι, δέξαι καὶ ἐν ἀλλάγμασι ταπεινώσεώς σου μακροθύμησον(:Κάθε δοκιμασία και περιπέτεια που θα πέσει επάνω σου, δέξου την με υπομονή· και στις μεταβολές και μεταπτώσεις της ζωής, οι οποίες θα σου επιφέρουν ταπείνωση και χειροτέρευση της μέχρις εκείνης της στιγμής καταστάσεως, δείξε υπομονή και μακροθυμία)»[Σοφ. Σειρ.2,4], κατά πολύ περισσότερο πρέπει να συμβαίνει αυτό στην Καινή Διαθήκη. Και αν ακόμη δεν γνωρίζεις τον λόγο, να ευχαριστείς, διότι αυτό σημαίνει ευχαριστία. Αν βέβαια ευχαριστείς, όταν ευεργετηθείς και ευδοκιμείς και ευημερείς και είσαι ευτυχής, δεν κάνεις τίποτε το σπουδαίο, το αξιοθαύμαστο· εκείνο που ζητείται είναι να ευχαριστείς όταν είσαι στενοχωρημένος και λυπημένος. Να μη λέγεις τίποτε πριν τις λέξεις αυτές: «Σε ευχαριστώ, Κύριε».
Και γιατί λέγω να ευχαριστείς για τις θλίψεις της παρούσης ζωής; Πρέπει να ευχαριστείς τον Θεό για την γέεννα του πυρός, για τις τιμωρίες της άλλης ζωής, για τις ποινές. Διότι το πράγμα αυτό εμάς, που προσέχομε, ωφέλησε πάρα πολύ, επειδή αντί χαλινού ετέθη στις καρδιές μας ο φόβος της γεέννης. Επομένως ας μην ευχαριστούμε μόνο για τις φανερές ευεργεσίες, αλλά και για τις αφανείς και για εκείνα με τα οποία ευεργετούμαστε παρά τη θέλησή μας· διότι μας ευεργετεί ο Θεός πολλά και όταν δεν θέλουμε και όταν δεν γνωρίζουμε. Εάν όμως δυσπιστείτε, θα το κάνω φανερό σε σας. Άκουσέ με λοιπόν: Δεν αποδίδουν το παν οι μιαροί και άπιστοι Έλληνες [ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ: Από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες το όνομα των Ελλήνων έχει χάσει κάθε ίχνος εθνικής προσηγορίας και μετέπεσε σε θρησκευτική έννοια. Έτσι κατά τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο ο όρος «Έλληνες» σήμαινε τους ασεβείς, τους ειδωλολάτρες. Η εθνική αποκατάσταση του ονόματος έγινε πολύ αργότερα] στον ήλιο και τα είδωλά τους; Τι λοιπόν; Δεν ευεργετεί και αυτούς; Δεν ανήκει στην πρόνοια Εκείνου και η ζωή και η υγεία αυτών, καθώς και η τεκνοποίηση αυτών και όλα τα παρόμοια; Και τι πράττουν οι λεγόμενοι Μαρκιωνιστές[Οπαδοί της ιδρυθείσας από τον Μαρκίωνα κατά τον 2ο αιώνα θρησκευτικής αιρέσεως]; Τι δε οι Μανιχαίοι [Οπαδοί του μανιχαϊσμού, χριστιανικής θρησκευτικής αιρέσεως, ιδρυθείσης κατά τον 3ο αιώνα από τον Πέρση Μάνη]; Δεν βλασφημούν ακόμη και τον Θεό; Τι λοιπόν; Δεν ευεργετεί αυτούς καθημερινά; Εάν λοιπόν ευεργετεί εκείνους, που δεν γνωρίζουν αυτά, ασυγκρίτως περισσότερο ευεργετεί εμάς. Διότι ποιο άλλο είναι το έργο του Θεού παρά αυτό, το να ευεργετεί δηλαδή το ανθρώπινο γένος και με τιμωρίες και με απολαύσεις αγαθών;
Ας μην ευχαριστούμε λοιπόν μόνο όταν μπορούμε, διότι αυτό δεν είναι καθόλου σπουδαίο. Και ο διάβολος γνωρίζει αυτό, για τον λόγο αυτόν και έλεγε: «Μὴ δωρεὰν Ἰὼβ σέβεται τὸν Κύριον; Οὐ σὺ περιέφραξας τὰ ἔξω αὐτοῦ καὶ τὰ ἔσω τῆς οἰκίας αὐτοῦ καὶ τὰ ἔξω πάντων τῶν ὄντων αὐτοῦ κύκλῳ; Τὰ δὲ ἔργα τῶν χειρῶν αὐτοῦ εὐλόγησας καὶ τὰ κτήνη αὐτοῦ πολλὰ ἐποίησας ἐπὶ τῆς γῆς. Ἀλλὰ ἀπόστειλον τὴν χεῖρά σου καὶ ἅψαι πάντων, ὧν ἔχει· ἦ μὴν εἰς πρόσωπόν σε εὐλογήσει(:Μήπως ο Ιώβ σέβεται τον Κύριο δωρεάν και χωρίς να αμείβεται; Δεν έβαλες Εσύ προστατευτικό φράκτη τριγύρω από τα υποστατικά, που έχει έξω στην ύπαιθρο, αλλά και σε όσα περιλαμβάνει εσωτερικά η οικία του, και δεν κύκλωσες εξωτερικά όλα τα υπάρχοντά του ώστε να είναι όλα ασφαλισμένα; Ευλόγησες δε και τα έργα, με τα οποία καταπιάνονται τα χέρια του, και τα ζώα του τα πλήθυνες στη γη. Αλλά στείλε την χείρα Σου και αρκεί να αγγίσεις με Αυτήν όλα όσα έχει και στέρησέ τον απ΄ όλα τα υπάρχοντά του· ορκίζομαι ότι τότε θα σε βλασφημήσει κατά πρόσωπον)» [Ιώβ, 1,9-11]. Όμως δεν έγινε τίποτε περισσότερο σε αυτόν τον μιαρό, ούτε να γίνει, ούτε για εμάς να γίνει κάτι περισσότερο σε αυτόν. Αλλά και όταν είμαστε πτωχοί, και όταν είμαστε ασθενείς και όταν είμαστε περιφρονημένοι, τότε ας επιτείνουμε την ευχαριστία. Και εννοώ ευχαριστία, όχι με λόγια και με την γλώσσα μόνο, αλλά με πράξεις και έργα, και με τη διάνοια και με την καρδιά μας. Ας ευχαριστούμε Αυτόν με όλη την ψυχή μας. Περισσότερο από τους γονείς μάς αγαπά· και όση διαφορά υπάρχει μεταξύ κακίας και αγαθότητας, τόσο μεγάλη είναι η διαφορά της αγάπης του Θεού από την αγάπη των δικών μας πατέρων.
Και τα λόγια αυτά δεν είναι δικά μου, αλλά του ίδιου του Χριστού, που μας αγαπά. Άκουε Αυτόν να λέγει: «Τίς ἐστιν ἐξ ὑμῶν ἄνθρωπος, ὃν ἐὰν αἰτήσῃ ὁ υἱὸς αὐτοῦ ἄρτον, μὴ λίθον ἐπιδώσει αὐτῷ; Καὶ ἐὰν ἰχθὺν αἰτήσῃ, μὴ ὄφιν ἐπιδώσει αὐτῷ; Εἰ οὗν ὑμεῖς, πονηροὶ ὄντες, οἴδατε δόματα ἀγαθὰ διδόναι τοῖς τέκνοις ὑμῶν, πόσῳ μᾶλλον ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς δώσει ἀγαθὰ τοῖς αἰτοῦσιν αὐτόν;(: Ποιος άνθρωπος από σας, εάν του ζητήσει ο γιος του ψωμί, είναι δυνατόν να του δώσει πέτρα αντί για ψωμί; Και εάν του ζητήσει ψάρι, μήπως θα του δώσει φίδι αντί για ψάρι; Εάν, λοιπόν, εσείς, ενώ είστε ατελείς και διεφθαρμένοι από το προπατορικό αμάρτημα, γνωρίζετε να δίνετε στα παιδιά σας ωφέλιμα πράγματα, πόσο περισσότερο ο ουράνιος Πατέρας σας, που είναι γεμάτος αγαθότητα, θα δώσει καλά και ωφέλιμα σ’ εκείνους που Του ζητούν;)» [Ματθ.7,9-11]. Και πάλι άκου να λέγει αλλού: «Μὴ ἐπιλήσεται γυνὴ τοῦ παιδίου αὐτῆς τοῦ μὴ ἐλεῆσαι τὰ ἔκγονα τῆς κοιλίας αὐτῆς; Εἰ δὲ καὶ ταῦτα ἐπιλάθοιτο γυνή, ἀλλ᾿ ἐγὼ οὐκ ἐπιλήσομαί σου, εἶπε Κύριος (:Είναι δυνατόν να λησμονήσει η γυναίκα να ελεήσει τα τέκνα της κοιλίας της; Ακόμη και αν θα τα λησμονήσει η γυναίκα, Εγώ δεν θα σε λησμονήσω, λέγει ο Κύριος)»[Ησ. 49,15]. Εάν λοιπόν δεν μας αγαπά, γιατί μας δημιούργησε; Μήπως είχε καμία ανάγκη; Μήπως ικανοποιούμε καμία ανάγκη Του και υπηρεσία; Μήπως έχει ανάγκη κάτι από τα δικά μας; Άκου τον προφήτη που λέγει: «Εἶπα τῷ Κυρίῳ· Κύριός μου εἶ σύ, ὅτι τῶν ἀγαθῶν μου οὐ χρείαν ἔχεις(: Είπα στον Κύριο: ‘’Εσύ είσαι ο πραγματικός κυρίαρχος και δεσπότης μου, διότι δεν έχεις ανάγκη των δώρων μου και των θυσιών μου, αλλά ό,τι αγαθό και αν έχω, Εσύ μου το έδωσες και είναι δικό Σου’’)»[Ψαλμ.15,2].
Αλλά οι αγνώμονες και αναίσθητοι λέγουν: «Είναι τούτο δείγμα της αγαθότητος του Θεού, το να υπάρχει ισοτιμία σε όλους;». Πες μου, αχάριστε άνθρωπε, ποια λέγεις ότι δεν είναι δείγμα της αγαθότητας του Θεού και ποια εννοείς ισοτιμία; «Ο τάδε», λέγει, «έχει γίνει ανάπηρος από παιδί, ο άλλος είναι μανιακός και κατέχεται από δαίμονα, άλλος που έφτασε σε βαθιά γηρατειά πέρασε όλη του τη ζωή μέσα στην ανέχεια, άλλος στις πλέον φοβερές ασθένειες· είναι αυτά έργα πρόνοιας του Θεού; Άλλος μεν είναι κωφός, άλλος δε άφωνος, άλλος πτωχός, άλλος μιαρός και μιαρότατος πάντων και γεμάτος μυρίων κακών, απολαμβάνει χρήματα και συντηρεί πόρνες και παρασίτους, και έχει πολυτελή οικία και ζει βίο ανενόχλητο». Και πολλά παρόμοια λένε, παρασκευάζοντας εκτενή λόγο κατηγορίας εναντίον της πρόνοιας του Θεού.
Τι λοιπόν; Γίνονται χωρίς πρόνοια αυτά; Τι λοιπόν θα απαντήσουμε προς αυτούς; Εάν μεν ήσαν ειδωλολάτρες και μας έλεγαν ότι ο κόσμος διοικείται από κάποιον, πάλι και εμείς θα κάνουμε την ίδια ερώτηση προς αυτούς: Τι λοιπόν, γίνονται χωρίς πρόνοια; Πώς, λοιπόν, σέβεστε εσείς τους θεούς και προσκυνείτε τους δαίμονες και τους ήρωες; Εάν βέβαια υπάρχει πρόνοια, την έχει θέσει κάποιος σε όλα. Εάν πάλι υπάρχουν μερικοί, είτε Χριστιανοί είτε και ειδωλολάτρες, οι οποίοι απελπίζονται και διασαλεύονται, τι θα πούμε προς αυτούς; Πες μου, ήταν δυνατόν να γίνουν τόσο πολλά αγαθά κατά τύχη; Το φως της ημέρας, η αρμονία και η τάξη στα όντα, η κίνηση των άστρων, η ισοδύναμη διάρκεια της νύκτας και της ημέρας, η συνεχής διαδοχή της φύσεως και στα φυτά και στα ζώα και στους ανθρώπους; Ποιος, πες μου, είναι Εκείνος που διευθύνει αυτά; Εάν κανείς δεν την έθεσε, αλλά κατά τύχη είχε εκδηλωθεί, ποιος έστησε αυτήν την αψίδα την τόσο ωραία και τόσο μεγάλη, τον ουρανό, αφού την περιέστρεψε επάνω στη γη ή και επάνω στα ύδατα; Ποιος έδωσε τις καρποφόρους εποχές του έτους; Ποιος έθεσε τόσο μεγάλη δύναμη στα σπέρματα και στα φυτά; Διότι αυτό που γίνεται κατά τύχη είναι οπωσδήποτε χωρίς τάξη, εκείνο όμως που έχει καλή τάξη γίνεται με επιδεξιότητα.
Τι, λοιπόν, πες μου, εκείνα που γίνονται από εμάς κατά τύχη δεν είναι γεμάτα από πολλή αταξία και πολύ θόρυβο και ταραχή; Και δεν εννοώ τυχαία, αλλά με κάποιο τεχνίτη, χωρίς όμως επιδεξιότητα. Επί παραδείγματι, έστω ότι υπάρχουν ξύλα και λίθοι, ακόμη δε και ασβέστης· και αυτά τα έλαβε άνθρωπος χωρίς πείρα για την ανέγερση της οικοδομής, κτίζει και προσπαθεί να την κατασκευάσει· άραγε δεν θα καταστρέψει και θα αχρηστεύσει όλα αυτά; Άλλο παράδειγμα, έστω ότι είναι ένα πλοίο χωρίς τεχνίτη, δεν εννοώ ακατασκεύαστο, αλλά κατασκευασμένο· μήπως θα μπορέσει να πλεύσει; Και τόσο μεγάλη γη, που στέκεται επάνω στο ύδωρ, χωρίς να τη συγκρατεί καμία δύναμη, πες μου, ήταν δυνατόν να σταθεί σταθερή επί τόσο πολύ χρόνο; Και θα ήταν δυνατόν να έχουν αυτά δικαιολογία; Και δεν είναι απείρως άξιο γέλιου το να σκέπτεται κανείς αυτά; Και εάν μεν βαστάζει και τον ουρανό, ιδού και άλλο βάρος· εάν όμως και ο ουρανός φέρεται μέσα στα ύδατα, πάλι δημιουργείται άλλο ζήτημα. Αλλά το καθετί είναι έργο της προνοίας του Θεού. Τα φερόμενα βέβαια επάνω στα ύδατα δεν πρέπει να καθίστανται κυρτά, αλλά κοίλα. Για ποιον λόγο λοιπόν; Διότι το μεν σώμα του κοίλου βυθίζεται όλο εντός των υδάτων, όπως ακριβώς συμβαίνει στο πλοίο· του κυρτού όμως το μεν σώμα είναι όλο υπεράνω, τα δε άκρα εφάπτονται μόνο στο ύδωρ. Επομένως πρέπει να έχει σώμα τραχύ και σκληρό και να μπορεί να συγκρατεί το φορτίο. Μήπως ο αέρας συγκρατεί τον ουρανό; Αλλά αυτός είναι περισσότερο μαλακός και χαλαρός από το νερό και δεν μπορεί να συγκρατήσει τίποτε, ούτε από τα λεπτότατα αντικείμενα, ούτε βέβαια τόσο μεγάλο όγκο. Εάν μάλιστα θέλουμε να εξαντλήσουμε εντελώς τον περί προνοίας του Θεού λόγο, και στα γενικώς και στα επιμέρους δεν θα μας επαρκέσει ολόκληρη η ζωή μας.
Θα ρωτήσω λοιπόν σε εκείνον που ζητεί να μάθει τώρα αυτό. Είναι αυτά δείγμα πρόνοιας ή απρονοησίας; Και αν πει ότι δεν είναι δείγμα πρόνοιας, και πάλι θα τον ρωτήσω: Πώς λοιπόν έχουν γίνει; Αλλά δεν θα έχει να πει καμία δικαιολογία. Επομένως πολύ περισσότερο περί των ανθρωπίνων πραγμάτων δεν είσαι υποχρεωμένος να ζητείς να μάθεις, ούτε να τα περιεργάζεσαι. Γιατί τέλος πάντων; Διότι ο άνθρωπος είναι τιμιότερος από όλα αυτά και αυτά έχουν γίνει χάριν εκείνου, όχι εκείνος χάριν αυτών.
Εάν λοιπόν δεν γνωρίζεις μόνο την σοφία κα την οικονομία του Θεού, που εκδηλώνεται στην πρόνοια, πώς θα μπορέσεις να γνωρίζεις τους λόγους που αναφέρονται στον Ίδιο; Πες μου λοιπόν, γιατί δημιούργησε τόσο μικρό αυτόν και τόσο πολύ να απέχει από το ύψος το ουρανού, ώστε και να αμφιβάλλει ακόμη για τα φαινόμενα που συμβαίνουν σε αυτόν; Για ποιο λόγο είναι ακατοίκητα τα βόρεια και τα νότια τμήματα της γης; Πες μου λοιπόν, γιατί έχει γίνει η νύκτα κατά τον μεν χειμώνα μεγαλύτερη, κατά το καλοκαίρι μικρότερη; Γιατί υπάρχει τόσο πολύ ψύχος, γιατί ο καύσωνας, γιατί το σώμα είναι θνητό; Και άπειρες άλλες ερωτήσεις θα σου κάνω και εάν θέλεις, δεν θα πάψω να σε ρωτώ και σε όλα θα έχεις απορίες. Ώστε αυτό είναι ιδίως δείγμα προνοίας, το να είναι απόρρητοι σε μας οι λόγοι. Βέβαια θα ήταν δυνατόν να θεωρήσει κανείς και τον άνθρωπο αίτιο του παντός, αν αυτό δεν θα κατέβαλλε την διάνοιά μας.
«Όμως ο τάδε», λέγει ίσως κάποιος, «είναι πένης και η πενία είναι κακό πράγμα». Τι λοιπόν είναι η ασθένεια και τι η αναπηρία; Τίποτε δεν είναι αυτά, άνθρωπε. Ένα μόνον είναι το κακό, η αμαρτία, και αυτό μόνο οφείλουμε να εξετάζουμε. Όμως, αφού παραλείψαμε να ερευνούμε τις αιτίες των πραγματικών κακών, ασχολούμαστε με άλλα. Γιατί κανείς μας δεν εξετάζει ποτέ, γιατί αμάρτησε; «Άραγε η αμαρτία εξαρτάται από εμένα; Άραγε δεν εξαρτάται από εμένα; Και γιατί πρέπει να αναφέρω πολλούς λόγους; Θα προσπαθήσω να ερευνήσω το πράγμα μέσα μου· άραγε νίκησα ποτέ τον θυμό μου; Άραγε νίκησα ποτέ την οργή μου ή εξαιτίας της ντροπής ή εξαιτίας του φόβου των ανθρώπων;». Έπειτα όταν βρω αυτό από πού γίνεται, θα βρω ότι το να αμαρτάνω εξαρτάται από εμένα.
Κανείς δεν εξετάζει αυτά, κανείς δεν ασχολείται με αυτά, αλλά απλώς μόνο κατά τον Ιώβ: «Ἂνθρωπος δὲ ἄλλως νήχεται λόγοις(: ενώ ο Θεός είναι απείρως σοφός και δίκαιος, ο άνθρωπος αντίθετα κολυμπά μέσα σε λόγους ματαίους και ξένους προς την πραγματική αλήθεια)»[Ιώβ, 11,12]. Για ποιον λόγο λοιπόν σε ενδιαφέρει αυτό, εάν ο τάδε είναι τυφλός και ο τάδε πένης; Δεν σε διέταξε ο Θεός να παρατηρείς αυτό, αλλά γιατί λοιπόν εσύ το κάνεις αυτό; Διότι, εάν μεν έχεις αμφιβολίες, ότι υπάρχει κάποια δύναμη στον κόσμο, είσαι ο ανοητότερος όλων· εάν όμως έχεις πειστεί γι’αυτό, γιατί έχεις αμφιβολίες, ότι πρέπει να αρέσεις στον Θεό; «Πάντοτε να ευχαριστείτε για όλα τον Θεό», λέγει. Πήγαινε στο ιατρείο και θα δεις τον ιατρό, όταν βρεθεί κάποιος τραυματίας, να κάνει σε αυτόν εγχείρηση και καυτηρίαση. Δεν λέγω όμως αυτό σε σένα, αλλά πήγαινε στο ξυλουργείο· και δεν εξετάζεις εκεί την αιτία, αν και βέβαια δεν γνωρίζεις τίποτε από τα γινόμενα εκεί και σου φαίνεται ότι έχεις πολλές απορίες· όπως επί παραδείγματι, όταν τορνεύει το ξύλο, όταν μεταβάλλει το σχήμα του. Μάλλον δε αν σε μεταφέρω σε ευκολότερη τέχνη, όπως τη ζωγραφική, και εκεί θα μείνεις έκθαμβος. Πες μου λοιπόν, δεν σου φαίνεται ότι ο ζωγράφος κάνει άσκοπα εκείνα που κάνει; Τι χρησιμεύουν σε αυτόν οι γραμμές και οι περιστροφές των γραμμών; Όταν όμως επιθέσει τα χρώματα, τότε θα σου φανεί καλή η τέχνη, και όμως ούτε έτσι θα μπορέσεις να μάθεις ακριβώς κάτι.
Και γιατί ομιλώ για τους ξυλουργούς και ζωγράφους και τους ομοδούλους; Πες μου, πώς κατασκευάζει η μέλισσα την κυψέλη, και τότε θα πεις περί του Θεού. Παρατήρησε καλά την εργασία των μυρμηγκιών, της αράχνης, της χελιδόνος, και τότε θα πεις περί του Θεού. Αν είσαι σοφός, απάντησέ μου αυτά· αλλά δεν θα μπορέσεις. Δεν θα πάψεις λοιπόν άνθρωπε να ζητείς τα περιττά; Διότι αυτά είναι πράγματι περιττά. Δεν θα πάψεις να είσαι χωρίς λόγο πολυπράγμονας; Τίποτε δεν είναι σοφότερο από την άγνοια αυτή· εκείνοι που διαβεβαιώνουν ότι δεν γνωρίζουν τίποτε, είναι οι σοφότεροι όλων, εκείνοι δε που περιεργάζονται τα πάντα είναι οι ανοητότεροι όλων. Ώστε το να διαβεβαιώνει κανείς ότι γνωρίζει δεν είναι παντού δείγμα σοφίας, αλλά ενίοτε είναι και μωρία.
Πες μου λοιπόν, εάν από δύο ανθρώπους ο μεν ένας διαβεβαιώνει ότι μπορεί, απλώνοντας τους σχοίνους [:Ο σχοίνος ήταν αρχαία μετρική μονάδα, το μήκος της οποίας ποίκιλλε. Με το μέτρο αυτό μετρώνταν οι κυριευόμενες χώρες και διανέμονταν σε νέους εποίκους] να μετρήσει τον αέρα που διατρέχει από τη γη στον ουρανό, ο δε άλλος ενώ περιγελά παραδέχεται ότι δεν γνωρίζει, ποιον θα περιγελάσουμε; Πες μου: Εκείνον που λέγει ότι γνωρίζει ή εκείνον που λέγει ότι αγνοεί; Είναι φανερό ότι θα περιγελάσουμε εκείνον που λέγει ότι γνωρίζει. Επομένως εκείνος που αγνοεί είναι σοφότερος από εκείνον που βεβαιώνει ότι γνωρίζει. Τι όμως, αν κανείς υπόσχεται να λέγει πόσους κυάθους[Ο κύαθος ήταν μέτρο χωρητικότητας υγρών, κύπελλο] έχει η θάλασσα, άλλος δε ότι αγνοεί, δεν είναι η άγνοια σοφότερη από τη γνώση; Πάρα πολύ βέβαια. Γιατί τέλος πάντων; Επειδή και η άγνοια εκείνη είναι ισχυρότερη. Διότι εκείνος που λέγει ότι αγνοεί, γνωρίζει κάτι. Ποιο λοιπόν είναι αυτό; Ότι είναι ακατάληπτο στον άνθρωπο· και βεβαίως δεν είναι μικρό αυτό. Εκείνος όμως που λέγει ότι γνωρίζει, εκείνος προπάντων δεν γνωρίζει, εκείνο που λέγει ότι γνωρίζει, και για αυτόν τον λόγο κυρίως είναι άξιος χλευασμού.
Αλίμονο, με πόσα παραδείγματα διδασκόμαστε την άκαιρη πολυπραγμοσύνη και περιέργεια να συγκρατούμε και δεν δεχόμαστε, αλλά είμαστε περίεργοι για τη ζωή των άλλων, γιατί ο τάδε είναι ανίκανος, γιατί ο τάδε είναι πτωχός; Λοιπόν με τον λόγον αυτόν θα πέσουμε και σε άλλη φλυαρία: «Γιατί η τάδε είναι γυναίκα και δεν είναι όλοι άνδρες; Γιατί ο όνος; Γιατί το βόδι; Γιατί ο σκύλος; Γιατί ο λύκος; Γιατί είναι ο λίθος; Γιατί τα ξύλα;» Και ο λόγος θα πάρει αμέτρητο μήκος. Για τον λόγο αυτόν βέβαια ο Θεός όρισε σε μας τα μέτρα της γνώσεως και τα έβαλε μέσα στη φύση μας. Και πρόσεχε, σε παρακαλώ, την υπερβολική περιέργεια· διότι αν και βλέπουμε να υπάρχει τόσο πολύ ύψος από τη γη έως τον ουρανό, δεν πάσχουμε τίποτε, όταν όμως ανερχόμαστε σε πύργο υψηλό και θελήσουμε να κάνουμε νεύμα προς τα κάτω με το να σκύψουμε λίγο, μας καταλαμβάνει αμέσως κάποιος ίλιγγος και σκοτοδίνη. Πες μου λοιπόν την αιτία αυτού του φαινομένου· αλλά δεν θα μπορέσεις να την βρεις· γιατί έχει το μάτι μεγαλύτερη δύναμη και συγκρατείται από όσα βρίσκονται πολύ μακριά;
Ομοίως και στην ακοή το ίδιο θα μπορούσε να δει κανείς. Διότι κανείς δεν θα μπορέσει να φωνάξει τόσο δυνατά, ώστε να γεμίσει τον αέρα, όσο θα μπορέσει να συγκρατήσει το μάτι, ούτε να ακούσει από τόσο μεγάλη απόσταση. Γιατί δεν είναι όλα τα μέλη του σώματος ισότιμα; Γιατί δεν έλαβαν μία χρήση, ούτε μία θέση όλα αυτά; Και ο Παύλος εξέτασε αυτά, μάλλον δεν εξέτασε, διότι ήταν σοφός, αλλά αφού έπεσε μέσα σε αυτήν την περίπτωση, λέγει: «Νυνὶ δὲ ὁ Θεὸς ἔθετο τὰ μέλη ἓν ἕκαστον αὐτῶν ἐν τῷ σώματι καθὼς ἠθέλησεν(:Τώρα όμως ο Θεός σοφά τοποθέτησε στο σώμα καθένα από τα μέλη ακριβώς, όπως θέλησε σύμφωνα με την αγαθότητα και την πανσοφία Του, πάντοτε για το συμφέρον και την εξυπηρέτηση ολόκληρου του σώματος)»[Α΄Κορ.12,18]. Με τη θέλησή Του ο Θεός επέτρεψε το παν.
Και εμείς λοιπόν, αφού παύσουμε να ζητούμε αυτά, ας ευχαριστούμε μόνο για όλα. Αυτό αποδεικνύει άνθρωπο ευγνώμονα και σοφό και συνετό· το άλλο δε άνθρωπο φλύαρο και οκνηρό και περίεργο. Δεν βλέπεις τι συμβαίνει στους υπηρέτες; Οι μεν βδελυροί δεν είναι χρήσιμοι πουθενά και είναι πολυλόγοι και φλύαροι και περιεργάζονται τις υποθέσεις των κυρίων τους, που εκείνοι θέλουν να αποκρύπτουν, οι δε συνετοί και ευγνώμονες υπηρέτες αποβλέπουν προς ένα μόνο, πώς να εκπληρώσουν την υπηρεσία τους. Εκείνος που λέγει πολλά, τίποτε δεν κάνει· και εκείνος που εργάζεται πολλά, τίποτε το άκαιρο δεν λέγει. Για τούτο ο Παύλος έλεγε, όταν έγραφε περί των χηρών: «Ἅμα δὲ καὶ ἀργαὶ μανθάνουσι περιερχόμεναι τὰς οἰκίας, οὐ μόνον δὲ ἀργαί, ἀλλὰ καὶ φλύαροι καὶ περίεργοι, λαλοῦσαι τὰ μὴ δέοντα(:Συγχρόνως όμως οι νεότερες αυτές χήρες κακομαθαίνουν να είναι αργόσχολες και να τριγυρνούν από σπίτι σε σπίτι. Κι όχι μόνο γίνονται αργόσχολες αλλά και φλύαρες και περίεργες, λέγοντας λόγια που δεν πρέπει)»[Α΄Τιμ.5,13].
Πες μου λοιπόν ποια είναι μεγαλύτερη διαφορά, η διαφορά της δικής μας ηλικίας προς την ηλικία των τέκνων μας ή η διαφορά του Θεού προς την ηλικία των ανθρώπων; Η δική μας διαφορά προς τα κουνούπια ή του Θεού προς εμάς; Είναι ολοφάνερο ότι μεγαλύτερη διαφορά είναι η διαφορά του Θεού προς εμάς. Για ποιον λόγο, λοιπόν, εσύ περιεργάζεσαι τόσο πολύ; Να ευχαριστείς για όλα. Τι λοιπόν; «Αν ρωτά», λέγει, «Έλληνας, πώς θα απαντήσω; Θέλει να μάθει από εμένα, αν υπάρχει η πρόνοια, διότι αυτός ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει κανείς που να προνοεί για όλα». Λοιπόν αφού μεταβάλλεις την ερώτηση, ρώτησέ τον και εσύ. Αλλά δεν ισχυρίζεται ότι υπάρχει η πρόνοια. Ότι μεν υπάρχει πρόνοια, είναι φανερό απ’ αυτά που είπες· ότι επίσης είναι ακατάληπτη, είναι φανερό απ’ εκείνα που δεν βρίσκουμε την αιτία. Διότι εάν σε εκείνα που διοικούν οι άνθρωποι, δεν γνωρίζουμε πολλές φορές τον τρόπο της διοικήσεως, αν και πολλά απ’ αυτά μας φαίνονται και άτοπα και εντούτοις συγκατατιθέμεθα, πόσο μάλλον πρέπει επί των έργων του Θεού; Αλλά κανένα έργο του Θεού δεν είναι άτοπο, ούτε φαίνεται τέτοιο στους πιστούς. Για τον λόγο αυτόν ας ευχαριστούμε για όλα, ας δοξάζουμε Αυτόν για όλα.
«Ὑποτασσόμενοι ἀλλήλοις ἐν φόβῳ Θεοῦ(:Ως προς τους αδελφούς σας έχετε χρέος να υποτάσσεστε ο ένας στον άλλο με φόβο Χριστού)»[Εφ. 5,21], λέγει. Εάν βέβαια υποτάσσεσαι εξαιτίας του άρχοντα ή των χρημάτων ή της ντροπής, πολύ περισσότερο πρέπει να υποτάσσεσαι εξαιτίας του φόβου του Θεού. Ας είναι ανταπόδοση δουλείας και υποταγής, διότι έτσι δεν θα είναι δουλεία. Ας μην κάθεται ο μεν στην θέση του ελευθέρου, ο δε στη θέση του δούλου, αλλά είναι πρέπον να υπηρετούνται μεταξύ τους οι κύριοι και οι δούλοι· πολύ καλύτερα είναι να είναι έτσι δούλος ή κατ’ άλλον τρόπον ελεύθερος.
Και γίνεται φανερό από το εξής: Ας υποτεθεί ότι κάποιος έχει εκατό υπηρέτες και κανείς από αυτούς δεν προσφέρει τις υπηρεσίες του· επίσης ότι είναι εκατό φίλοι υπηρετούμενοι μεταξύ τους· ποιοι θα ζήσουν καλύτερα; Ποιοι με περισσότερη ηδονή, με περισσότερη χαρά; Δεν υπάρχει εκεί οργή, ούτε φιλονικία, ούτε θυμός, ούτε τίποτε άλλο από τα παρόμοια· εδώ υπάρχει φόβος και δειλία· και εκεί μεν τα πάντα γίνονται εξ ανάγκης, εδώ δε εκ προαιρέσεως· και εκεί μεν εξαναγκαζόμενοι, εδώ δε αισθανόμενοι ευγνωμοσύνη υπηρετούνται μεταξύ τους. Έτσι θέλει ο Θεός· για τον λόγο αυτόν ο Χριστός ένιψε τα πόδια των μαθητών. Μάλλον δε, εάν θέλεις να εξετάσεις με ακρίβεια, και στους κυρίους υπάρχει ανταπόδοση δουλείας. Και τι, εάν η αλαζονεία δεν αφήνει να φανεί η ανταπόδοση; Διότι όταν αυτός μεν προσφέρει τη σωματική υπηρεσία, εσύ δε τρέφεις το σώμα σου, και το περιποιείσαι με τροφή και ενδύματα και υποδήματα, και αυτός είναι τρόπος δουλείας· διότι εάν δεν προσφέρεις και εσύ την δική σου υπηρεσία, ούτε εκείνος τη δική του, αλλά είναι ελεύθερος, κανένας νόμος δεν θα τον αναγκάσει και χωρίς να τρέφεται να κάνει αυτό.
Εάν λοιπόν αυτό συμβαίνει στους δούλους, για ποιον λόγο είναι άτοπο, εάν αυτό γίνεται και στους ελεύθερους; «Με τον φόβο Χριστού να υποτάσσεστε», λέγει. Πόση είναι η χάρη, όταν έχουμε και ανταμοιβή; Αλλά δεν θέλει να υποταγεί σε σένα; Εσύ όμως να υποταγείς· όχι απλώς να υπακούσεις, αλλά να υποταγείς· να συμπεριφέρεσαι έτσι, σαν να είναι όλοι κύριοί σου· διότι έτσι θα έχεις αυτούς σύντομα δούλους, υποδουλωμένους στην πλέον τυραννική δύναμη της δουλείας. Διότι μάλλον αυτούς θα νικήσεις, όταν, χωρίς να λαμβάνεις τίποτε από τα δικά τους, εσύ προσφέρεις τα δικά σου. Αυτό σημαίνει «Να υποτάσσεστε ο ένας στον άλλο με φόβο Χριστού», για να νικούμε όλα τα πάθη μας, για να υπηρετούμε τον Θεό, για να διατηρούμε την αγάπη ο ένας προς τον άλλον. Και τότε θα μπορέσουμε να αξιωθούμε και της φιλανθρωπίας του Θεού, με τη χάρη και τους οικτιρμούς του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, μαζί με τον Οποίο στον Πατέρα ταυτόχρονα και στο Άγιο Πνεύμα πρέπει δόξα, κράτος, τιμή, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-epistulam-ad-ephesios.pdf
Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στην προς Εφεσίους επιστολήν, ομιλίες ΙΗ΄ και ΙΘ’ ,πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1990, τόμος 21, σελίδες 138-191.
Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
Η Παλαιά Διαθήκη μετά Συντόμου Ερμηνείας, Παναγιώτης Τρεμπέλας, Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ», Αθήνα, 1985.
https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-palaia-diathiki/
https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-kaini-diathiki/
Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.
http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm
Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων
ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΙΖ΄(παράγραφοι Ε΄- ΛΗ΄)
«Καί εἰς τό Πνεῦμα τό Ἅγιον»:
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ
Ε΄. Το Άγιο Πνεύμα έχει βέβαια διάφορες ονομασίες, Ένα όμως και το Αυτό είναι το Πνεύμα το Άγιο, αυτοζωή, αυθυπόστατο και πάντοτε παρευρίσκεται με τον Πατέρα και τον Υιό. Και όχι πως από το στόμα και τα χείλη του Πατέρα ή του Υιού λαλείται ή αναπνέεται, ούτε πως στον αέρα διαχέεται, αλλά είναι ενυπόστατο. Λαλεί και Αυτό και ενεργεί και διακυβερνά πάνσοφα και αγιάζει ταυτισμένο βουλητικά και ενεργητικά με τον Πατέρα και τον Υιό, αλλά χωρίς να χάνει τη δική Του ξεχωριστή υπόσταση. Δηλαδή η σωτήρια οικονομία προς εμάς είναι συνεχής, σύμφωνη και μία. Και προέρχεται από τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα, όπως ήδη έχουμε εξηγήσει. Θέλω δηλαδή να θυμάστε όσα τελευταία είπαμε. Και εκείνο να ξέρετε καλά, ότι δεν είναι άλλο το Πνεύμα στον μωσαϊκό Νόμο και στους Προφήτες και άλλο στα Ευαγγέλια και στους Αποστόλους, αλλά είναι Ένα και το Αυτό το Πνεύμα το Άγιο και στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη, το Οποίο μίλησε στις θείες Γραφές.
ΣΤ΄ Τούτο το Πνεύμα το Άγιο είναι που ήρθε στην Αγία Παρθένο Μαρία· διότι επειδή Εκείνος που θα γεννιόταν ήταν ο Χριστός, ο Μονογενής, δύναμη από τον Ύψιστο την περικύκλωνε και τη διαπότιζε· και το Πνεύμα το Άγιο που ήρθε σε αυτήν[βλ. Λουκ. 1,35: «Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ἄγγελος εἶπεν αὐτῇ· Πνεῦμα Ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται υἱὸς Θεοῦ(:Και ο άγγελος τής αποκρίθηκε: “Θα έλθει σε σένα το Πνεύμα το Άγιον. Αυτό θα σε καθαρίσει από το προπατορικό αμάρτημα και θα σε εξαγιάσει. Και η δύναμη του Υψίστου θα ρίξει τη δημιουργική και προστατευτική σκέπη της πάνω σου. Γι’ αυτό και το απολύτως αναμάρτητο και άγιο βρέφος που θα γεννηθεί με τον υπερφυσικό αυτό τρόπο, θα αναγνωρισθεί ότι είναι ο ίδιος ο Υιός του Θεού)»] την εξαγίαζε, για να της δώσει τη δυνατότητα να καταστεί άξια να δεχτεί Αυτόν, δια του Οποίου δημιουργήθηκαν τα πάντα[πρβ. Ιω.1,3: «Πάντα δι᾿ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν(:Όλα τα δημιουργήματα δημιουργήθηκαν δι’ Αυτού, σε συνεργασία με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα˙ και χωρίς Αυτόν δεν έγινε το παραμικρό απ’ όλα όσα έχουν γίνει)»].
Δεν χρειάζονται βέβαια πολλά λόγια, για να μάθεις ότι η Γέννηση ήταν αμόλυντη και άσπιλη. Αυτό είναι γνωστό, το ξέρεις. Ο Γαβριήλ είναι που λέει προς αυτήν: «Εγώ είμαι κήρυκας όσων πρόκειται να γίνουν, δεν είμαι συνεργός. Αν και είμαι Αρχάγγελος, γνωρίζω όμως τη θέση μου και τη δυνατότητά μου. Και ενώ βέβαια σου λέω το «Χαίρε» και σου φέρνω τη χαρμόσυνη αγγελία, όμως δεν μπορώ να σου πω εγώ το πώς θα γεννήσεις. Διότι έχω εντολή να φανερώσω, να αναγγείλω το μυστήριο, αλλά δεν είμαι και ο τελετουργός του. Δεν έχω τέτοια αξία και διακονία, επειδή και εγώ είμαι δημιούργημα του Θεού». «Πνεῦμα Ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται υἱὸς Θεοῦ(:Πνεύμα Άγιο θα έρθει σε σένα και δύναμη από τον Ύψιστο θα σε περικυκλώσει και θα σε διαποτίσει. Γι΄αυτό και το Άγιο Βρέφος που θα γεννηθεί θα ονομαστεί Υιός Θεού)»[Λουκ.1,35].
Ζ΄. Τούτο το Πνεύμα το Άγιο ενήργησε και στην Ελισάβετ· διότι δεν επισκιάζει και διαποτίζει μόνο ανθρώπους που ζουν παρθενική ζωή, αλλά και ανθρώπους που ζουν έγγαμη ζωή, αν ο γάμος βέβαια είναι νόμιμος. «Καὶ ἐγένετο ὡς ἤκουσεν ἡ Ἐλισάβετ τὸν ἀσπασμὸν τῆς Μαρίας, ἐσκίρτησε τὸ βρέφος ἐν τῇ κοιλίᾳ αὐτῆς·Καὶ ἐπλήσθη Πνεύματος Ἁγίου ἡ Ἐλισάβετ (:Και τη στιγμή που άκουσε η Ελισάβετ τον χαιρετισμό της Μαρίας, αναπήδησε το βρέφος μέσα στην κοιλιά της. Και γέμισε η Ελισάβετ από Πνεύμα Άγιο)»[Λουκ. 1,41] και προφήτεψε. Και λέει η καλή δούλη για τον Κύριό της: «Καὶ πόθεν μοι τοῦτο ἵνα ἔλθῃ ἡ μήτηρ τοῦ Κυρίου μου πρός με;(:Και πώς μου έγινε αυτή η τιμή, για ποια αρετή ή αξία μου, να έλθει να με επισκεφθεί η μητέρα του Κυρίου μου;)»[Λουκ. 1,43]. Μακάριζε δηλαδή τον εαυτό της η Ελισάβετ.
Από το ίδιο Άγιο Πνεύμα πληρώθηκε και ο Ζαχαρίας, ο πατέρας του Ιωάννου, και προφήτεψε[βλ. Λουκ.1,67-69: «Καὶ Ζαχαρίας ὁ πατὴρ αὐτοῦ ἐπλήσθη Πνεύματος Ἁγίου καὶ προεφήτευσε λέγων· Εὐλογητὸς Κύριος, ὁ Θεὸς τοῦ Ἰσραήλ, ὅτι ἐπεσκέψατο καὶ ἐποίησε λύτρωσιν τῷ λαῷ αὐτοῦ, καὶ ἤγειρε κέρας σωτηρίας ἡμῖν ἐν τῷ οἴκῳ Δαυΐδ τοῦ παιδὸς αὐτοῦ (:Ο Ζαχαρίας τότε, ο πατέρας του, πλημμύρισε με Πνεύμα Άγιο και προφήτευσε την έλευση του Μεσσία και την αποστολή του παιδιού με τα εξής λόγια: ‘’Ας είναι ευλογημένος και δοξασμένος ο Κύριος, που ονομάζεται Θεός του Ισραήλ, διότι απ’ όλα τα έθνη μόνο οι Ισραηλίτες Τον γνώρισαν και Τον λάτρευσαν. Ας είναι δοξασμένος, διότι επισκέφθηκε τον λαό Του και τον απελευθέρωσε απ’ τους ορατούς και αόρατους εχθρούς. Και για χάρη μας ευδόκησε να γεννηθεί από την οικογένεια του Δαβίδ του δούλου του μια ισχυρή και ακαταγώνιστη δύναμη που μας σώζει, δηλαδή ο Σωτήρ του κόσμου, ο Χριστός)» κ.λπ. · βλ. Λουκ. 1,67-79], εξηγώντας πόσων αγαθών πρόξενος είναι ο Μονογενής και ότι ο Ιωάννης θα είναι πρόδρομος Εκείνου, με το βάπτισμα της μετανοίας[Λουκ.1,76-78: «Καὶ σύ, παιδίον, προφήτης ὑψίστου κληθήσῃ· προπορεύσῃ γὰρ πρὸ προσώπου Κυρίου ἑτοιμάσαι ὁδοὺς αὐτοῦ, τοῦ δοῦναι γνῶσιν σωτηρίας τῷ λαῷ αὐτοῦ, ἐν ἀφέσει ἁμαρτιῶν αὐτῶν διὰ σπλάγχνα ἐλέους Θεοῦ ἡμῶν, ἐν οἷς ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἀνατολὴ ἐξ ὕψους(:Και συ, παιδί μου, θα αναδειχτείς και θα αναγνωριστείς προφήτης του υψίστου Θεού· διότι θα προπορευθείς μπροστά από τον ενανθρωπήσαντα Κύριο για να ετοιμάσεις τους δρόμους μέσα απ’ τους οποίους θα πλησιάσει τον καθένα ξεχωριστά απ’ τους ανθρώπους για να τους οδηγήσει στη σωτηρία. Και θα προετοιμάσεις το έργο του Κυρίου γνωστοποιώντας στον λαό του Θεού με το κήρυγμά σου τον Σωτήρα που θα έλθει στον κόσμο και τη σωτηρία που θα φέρει. Και θα φέρει τη σωτηρία αυτή όχι με εθνικές και πολιτικές επιτυχίες και απελευθερώσεις, αλλά με την άφεση των αμαρτιών του λαού. Θα μας την προσφέρει όχι για τα δικά μας ενάρετα έργα, αλλά επειδή η ευσπλαχνία του Θεού μας είναι γεμάτη έλεος και συμπάθεια. Επειδή λοιπόν ο Θεός έχει τόσο μεγάλη ευσπλαχνία, μας επισκέφθηκε από τον ουρανό λαμπρή και θεία ανατολή, ο ήλιος της δικαιοσύνης που κατέβηκε από τον ουρανό, ο Χριστός)»].
Από το Αυτό Άγιο Πνεύμα δόθηκε προφητεία και στον Συμεών τον δίκαιο, ότι «δεν θα πεθάνει πριν δει τον Χριστό του Κυρίου»[Λουκ.2,26: «Καὶ ἦν αὐτῷ κεχρηματισμένον ὑπὸ τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου μὴ ἰδεῖν θάνατον πρὶν ἢ ἴδῃ τὸν Χριστὸν Κυρίου(:Και το Άγιο Πνεύμα του είχε αποκαλύψει ότι δεν θα πέθαινε προτού να δει εκείνον που ο Κύριος και Θεός έχρισε βασιλιά και Σωτήρα του κόσμου)»], ο οποίος, αφού τον δέχτηκε στην αγκάλη του στο Ιερό, καθαρά μας διακήρυξε τα σχετικά με Αυτόν[βλ. Λουκ.2,28-35].
Η΄. Και ο Ιωάννης που πληρώθηκε από Άγιο Πνεύμα, όντας ακόμα μέσα στην κοιλιά της μάνας του, γι΄αυτό αγιάστηκε, για να βαπτίσει τον Κύριο. Δεν έδινε το Άγιο Πνεύμα ο Ιωάννης, αλλά έδινε το χαρούμενο μήνυμα για την έλευση και παρουσία Εκείνου που δίνει το Άγιο Πνεύμα. Διότι λέει: «Ἐγὼ μὲν βαπτίζω ὑμᾶς ἐν ὕδατι εἰς μετάνοιαν· ὁ δὲ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μου ἐστίν, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς τὰ ὑποδήματα βαστάσαι· αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ καὶ πυρί(:Και είναι και δυνατό και εύκολο να καρποφορήσετε την αρετή· διότι εγώ βέβαια σας βαπτίζω με νερό, για να εισέλθετε σε κατάσταση μετάνοιας. Εκείνος όμως που έρχεται ύστερα από μένα είναι δυνατότερος από μένα λόγω του αξιώματός Του και της θείας Του φύσεως. Μπροστά Του εγώ δεν είμαι άξιος ούτε σαν τελευταίος δούλος να κρατήσω τα υποδήματά Του. Αυτός λοιπόν θα σας βαπτίσει με Άγιο Πνεύμα και με την καθαρτική φωτιά της θείας χάριτος)»[Ματθ.3,11]-με τη Θεία Χάρη που είναι φωτεινή και δυνατή σαν το πυρ.
Με πυρ, γιατί; Επειδή με μορφή πυρίνων γλωσσών έγινε η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος[πρβ. Πράξ.2,3: «Καὶ ὤφθησαν αὐτοῖς διαμεριζόμεναι γλῶσσαι ὡσεὶ πυρός, ἐκάθισέ τε ἐφ᾿ ἕνα ἕκαστον αὐτῶν καὶ ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος Ἁγίου, καὶ ἤρξαντο λαλεῖν ἑτέραις γλώσσαις καθὼς τὸ Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι(:Και είδαν με τα μάτια τους να διαμοιράζονται σε αυτούς γλώσσες σαν τις φλόγες της φωτιάς, και στον καθένα απ’ αυτούς κάθισε από μία γλώσσα. Όλοι τους τότε πλημμύρισαν εσωτερικά με Πνεύμα Άγιο, και άρχισαν να μιλούν ξένες γλώσσες, όπως το Πνεύμα τούς ενέπνεε και τους έδινε την ικανότητα να μιλούν και να λένε θεϊκά και ουράνια λόγια και διδασκαλίες υψηλές και θεόπνευστες)»], για το Οποίο με χαρά λέει ο Κύριος: «Πῦρ ἦλθον βαλεῖν ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ τί θέλω εἰ ἤδη ἀνήφθη! (:Ο καιρός αυτός δεν είναι καιρός για ασύδοτη ζωή και για ύπνο, και για να περνούν οι δούλοι μου ξένοιαστα τις ημέρες τους. Ήλθα να βάλω φωτιά στη γη. Ήλθα δηλαδή ν’ ανάψω την πυρκαγιά που μέσα στις καλοπροαίρετες καρδιές θα δημιουργήσει φλογερή αγάπη και ζήλο για τον Θεό˙ στους κακοπροαίρετους όμως και δύστροπους ανθρώπους θα διεγείρει φανατικό μίσος. Κι έτσι θα χωριστούν οι πιστοί απ’ τους απίστους. Τη φωτιά του πνευματικού αυτού πολέμου ήλθα να ρίξω απ’ τον ουρανό στη γη. Και τι άλλο περισσότερο θέλω, εάν τώρα άναψε κιόλας η φωτιά αυτή;)»[Λουκ.12,49].
Θ’ . Τούτο το Πνεύμα το Άγιο κατέβηκε και όταν βαπτιζόταν ο Κύριος, για να μην περάσει απαρατήρητη η μεγαλοσύνη του βαπτιζομένου, όπως και ο Ιωάννης λέει: «ἀλλ’ ὁ πέμψας με βαπτίζειν ἐν ὕδατι ἐκεῖνός μοι εἶπεν· ἐφ’ ὃν ἂν ἴδῃς τὸ πνεῦμα καταβαῖνον καὶ μένον ἐπ’ αὐτόν, οὗτός ἐστιν ὁ βαπτίζων ἐν πνεύματι ἁγίῳ(:Εκείνος που με έστειλε να βαπτίζω με νερό, Εκείνος μου είπε: ‘’Σε όποιον θα δεις να κατεβαίνει το Πνεύμα και να μένει επάνω Του, Αυτός είναι που βαπτίζει με Πνεύμα Άγιο’’)»[Ιω. 1,33].
Αλλά πρόσεξε τι λέει το Ευαγγέλιο: «Ανοίχτηκαν οι ουρανοί»! Ανοίχτηκαν βέβαια, χάρη στη μεγαλοσύνη Εκείνου που κατέβηκε. Διότι λέει: «Ἰδοὺ γάρ ἀνεῴχθησαν αὐτῷ οἱ οὐρανοί, καὶ εἶδε τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καταβαῖνον ὡσεί περιστερὰν καὶ ἐρχόμενον ἐπ’ αὐτόν(:Και ιδού άνοιξαν γι’ αυτόν οι ουρανοί, και είδε το Πνεύμα του Θεού να κατεβαίνει με εξωτερική μορφή που έμοιαζε με περιστέρι, και να έρχεται πάνω Του)»[Ματθ.3,16]. Δηλαδή η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος, σαν ενιαία πράξη της Τριαδικής και Μοναδικής Θεαρχίας, ήταν αυτοπροαίρετη, ελεύθερη και αυτοδύναμη(που σημαίνει ότι το Άγιο Πνεύμα δεν κατέβηκε όπως ο Αρχάγγελος στην Αγία Παρθένο υπηρετικά, αλλά με θεϊκή μεγαλοσύνη και αυτοδυναμία, εξουσιαστικά και ελεύθερα). Διότι έπρεπε, όπως μερικοί εξήγησαν, η απαρχή και τα πρωτεία του Αγίου Πνεύματος, το Οποίο θα δινόταν σε κάθε άνθρωπο που θα βαπτιζόταν, να δοθούν πρώτα στην ανθρώπινη φύση Εκείνου που μας έδωσε τέτοια χάρη. Και, όπως λένε κάποιοι, ίσως κατέβηκε με τη μορφή της περιστεράς επειδή είναι καθαρή, άκακη και ακέραιη και άρα ικανή για να σημάνει τον χαρακτήρα της θείας Χάριτος. Αυτή η θεία Χάρη, με τις βαπτισματικές μυστηριακές ευχές, ενεργεί και χαρίζει τη σωτηρία σε κάθε άνθρωπο που έρχεται στον κόσμο. Συγχωρεί τις αμαρτίες του, όπως ακριβώς τόσο ξεκάθαρα με συμβολικούς υπαινιγμούς έχει προφητευτεί, ότι ο Χριστός θα εκδηλώσει την αγάπη Του προς τον άνθρωπο. Γιατί πράγματι στο Άσμα των Ασμάτων υπάρχει μία προσφώνηση προς τον Νυμφίο που λέει: «Ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡς περιστεραὶ ἐπὶ πληρώματα ὑδάτων λελουσμέναι ἐν γάλακτι, καθήμεναι ἐπὶ πληρώματα(:Οι οφθαλμοί Του ωραίοι, καθαροί και αγνοί, όμοιοι με περιστερές που αναπαύονται πλησίον σε δεξαμενές γεμάτες νερό)»[Άσμ.5,12].
Ι΄. Την περιστερά που κατέβηκε στη Βάπτιση του Χριστού, δηλαδή το Άγιο Πνεύμα, κατά τη γνώμη μερικών, τη συμβόλιζε κάπως η περιστερά που έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο στην Κιβωτό του Νώε. Διότι, όπως την εποχή του Νώε με το ξύλο και το νερό σώθηκαν οι άνθρωποι και άρχισε η αναβίωση του ανθρώπινου γένους, και τότε, κατά το βράδυ εκείνης της ημέρας, γύρισε η περιστερά στον Νώε, κρατώντας το κλαδί της ελιάς[βλ. Γέν.8,11: «Καὶ ἀνέστρεψε πρὸς αὐτὸν ἡ περιστερὰ τὸ πρὸς ἑσπέραν, καὶ εἶχε φύλλον ἐλαίας κάρφος ἐν τῷ στόματι αὐτῆς, καὶ ἔγνω Νῶε ὅτι κεκόπακε τὸ ὕδωρ ἀπὸ τῆς γῆς(: Και επέστρεψε κοντά του κατά το βραδάκι η περιστερά και κρατούσε στο ράμφος της ένα μικρό κλωνάρι με φύλλο ελιάς· από αυτό αντιλήφθηκε ο Νώε ότι το νερό είχε υποχωρήσει από την επιφάνεια της γης)»], έτσι, λένε, και το Πνεύμα το Άγιο κατέβηκε πάνω στον πραγματικό Σωτήρα της ανθρωπότητας(που τον προτύπωνε ο Νώε της Παλαιάς Διαθήκης). Κατέβηκε πάνω σε Εκείνον που είναι ο Αίτιος της αναγέννησης του ανθρώπινου γένους, στην ανθρώπινη φύση του Οποίου ενοποιούνται και εναρμονίζονται, πραγματικά και δυναμικά, οι αγαθές και σωτήριες προαιρέσεις όλων των ανθρώπων, όλων των φυλών και όλων των εποχών.
Αυτό το γεγονός προφητικά συμβολίστηκε με τον εγκλεισμό των διαφόρων ζώων στην Κιβωτό. Έτσι όπως και μέσα στην Εκκλησία, με την παρουσία του Χριστού, οι νοητοί λύκοι βόσκουν μαζί με τα πρόβατα, όπου έχουμε τη δυνατότητα να δούμε να βόσκουν μαζί μοσχάρια, ταύροι και λιοντάρια[πρβ. Ησ. 11,6: «Καὶ συμβοσκηθήσεται λύκος μετ᾿ ἀρνός, καὶ πάρδαλις συναναπαύσεται ἐρίφω, καὶ μοσχάριον καὶ ταῦρος καὶ λέων ἅμα βοσκηθήσονται, καὶ παιδίον μικρὸν ἄξει αὐτούς(:Και θα βοσκήσει ο λύκος μαζί με το αρνί και η λεοπάρδαλη θα συναναπαύεται μαζί με το ερρίφιο, και μοσχάρι και ταύρος θα βόσκουν μαζί)»]. Όπως ακριβώς και τώρα ακόμα, στις ημέρες μας, βλέπουμε τους εκκλησιαστικούς ποιμένες να διδάσκουν και να κάνουν αγωγή σε άρχοντες κοσμικούς. Κατέβηκε λοιπόν, καθώς ερμηνεύουν μερικοί, η νοητή περιστερά, τον καιρό του Βαπτίσματος, για να δείξει ότι Αυτός είναι που θα σώσει όσους πιστεύουν σε Αυτόν με το ξύλο του Σταυρού. Αυτός είναι Εκείνος που πρόκειται, σαν έρθει η εσπέρα της πνευματικής ζωής όλης της κτίσης, να μας χαρίσει με τον θάνατό Του τη σωτηρία.
ΙΑ΄. Γι’ αυτά βέβαια ίσως να μπορούν να δοθούν και άλλες ερμηνείες. Αλλά τώρα πρέπει να ακούσουμε τους λόγους του Σωτήρα μας, που αναφέρονται στο Άγιο Πνεύμα. Διότι λέει: «Ἀμὴν ἀμὴν λέγω σοι, ἐὰν μή τις γεννηθῇ ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύματος, οὐ δύναται εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ(:Αποκρίθηκε ο Ιησούς: ‘’Αληθινά, αληθινά σου λέω ό,τι εάν δεν γεννηθεί κανείς πνευματικά από το νερό του αγίου Βαπτίσματος και από το Άγιο Πνεύμα, το οποίο αοράτως με το νερό αυτό αναγεννά τον άνθρωπο, δεν μπορεί να μπει στη Βασιλεία του Θεού’’)»[Ιω. 3,5]. Και για το ότι η Χάρη προέρχεται από τον Πατέρα, λέει: «Εἰ οὖν ὑμεῖς, ὑπάρχοντες πονηροί, οἴδατε δόματα ἀγαθὰ διδόναι τοῖς τέκνοις ὑμῶν, πόσῳ μᾶλλον ὁ πατὴρ ὁ ἐξ οὐρανοῦ δώσει πνεῦμα ἀγαθὸν τοῖς αἰτοῦσιν αὐτόν;(:Αν λοιπόν εσείς, ενώ είστε ατελείς και διεφθαρμένοι από το προπατορικό αμάρτημα, γνωρίζετε να δίνετε στα παιδιά σας ωφέλιμα πράγματα, πόσο περισσότερο ο ουράνιος Πατέρας θα δώσει από τον ουρανό το Άγιο Πνεύμα σε όσους Του το ζητούν; Κι αφού το δώσει το Άγιο Πνεύμα, πολύ περισσότερο θα δώσει τα άλλα αγαθά, που είναι ασυγκρίτως μικρότερης αξίας)»[Λουκ.11,13].
Και για το ότι πρέπει να λατρεύουμε τον Θεό με τη Χάρη, τον φωτισμό και μέσα στην παρουσία του Αγίου Πνεύματος, λέει: «Ἀλλ᾿ ἔρχεται ὥρα, καὶ νῦν ἐστιν, ὅτε οἱ ἀληθινοὶ προσκυνηταὶ προσκυνήσουσι τῷ Πατρὶ ἐν Πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ· καὶ γὰρ ὁ Πατὴρ τοιούτους ζητεῖ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτόν. Πνεῦμα ὁ Θεός, καὶ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτὸν ἐν Πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν(:Πολύ σύντομα όμως έρχεται ώρα, και μπορώ να πω ότι η ώρα αυτή έχει ήδη έλθει, που οι πραγματικοί προσκυνητές θα προσκυνήσουν και θα λατρεύσουν τον Πατέρα πνευματικά και αληθινά˙ δηλαδή με θεοφώτιστες τις πνευματικές δυνάμεις και με λατρεία όχι τυπική και σκιώδη, αλλά πραγματική και εμπνευσμένη από πλήρη επίγνωση της αλήθειας. Διότι και ο Πατήρ ζητά επίμονα τέτοιοι αληθινοί και πραγματικοί προσκυνητές να είναι εκείνοι που Τον λατρεύουν. Ο Θεός είναι πνεύμα, γι’ αυτό και δεν περιορίζεται σε τόπους. Κι εκείνοι που Τον λατρεύουν, πρέπει να Τον προσκυνούν με τις εσωτερικές τους πνευματικές δυνάμεις, με αφοσίωση της καρδιάς και του νου, αλλά και με αληθινή επίγνωση του Θεού και της λατρείας που Του αρμόζει)»[Ιω.4,23-24].
Και αλλού: «Εἰ δὲ ἐγὼ ἐν Πνεύματι Θεοῦ ἐκβάλλω τὰ δαιμόνια, ἄρα ἔφθασεν ἐφ᾿ ὑμᾶς ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ(:Εάν όμως εγώ βγάζω τα δαιμόνια με τη δύναμη του Πνεύματος του Θεού, τότε αποδεικνύεται από το υπερφυσικό αυτό γεγονός ότι κατέφθασε επάνω σας η βασιλεία του Θεού)»[Ματθ.12,28] κτλ. Και ευθύς αμέσως: «Διὰ τοῦτο λέγω ὑμῖν, πᾶσα ἁμαρτία καὶ βλασφημία ἀφεθήσεται τοῖς ἀνθρώποις, ἡ δὲ τοῦ Πνεύματος βλασφημία οὐκ ἀφεθήσεται τοῖς ἀνθρώποις· καὶ ὃς ἐὰν εἴπῃ λόγον κατὰ τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, ἀφεθήσεται αὐτῷ· ὃς δ᾿ ἂν εἴπῃ κατὰ τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου, οὐκ ἀφεθήσεται αὐτῷ οὔτε ἐν τῷ νῦν αἰῶνι οὔτε ἐν τῷ μέλλοντι(:Και επειδή εσείς σκορπίζετε μαζί με τον σατανά, γι’ αυτό σας λέω: Κάθε αμαρτία και βλασφημία θα συγχωρηθεί στους ανθρώπους, εφόσον μετανοήσουν. Το να αποδίδει όμως κανείς τις ολοφάνερες ενέργειες του Αγίου Πνεύματος στο πονηρό πνεύμα, και από πώρωση εσωτερική να συκοφαντεί τα έργα του Αγίου Πνεύματος και έτσι να το βλασφημεί, αποτελεί αμαρτία που δεν θα συγχωρηθεί στους ανθρώπους. Κι εκείνος που θα πει λόγο εναντίον του ενανθρωπήσαντος Υιού του Θεού, σκανδαλισμένος από το ασθενές φαινόμενο της ανθρώπινης φύσεώς του, θα συγχωρηθεί, διότι ενδέχεται να μετανοήσει. Εκείνος όμως που θα πει βλάσφημο λόγο εναντίον του Αγίου Πνεύματος και, επειδή έχει συνειδητή κακία και πώρωση, αποδώσει τις φανερές ενέργειες του Αγίου Πνεύματος στον Βεελζεβούλ, αυτός πλέον σκληρύνθηκε και δεν είναι δυνατόν να μετανοήσει. Γι’ αυτό και δεν θα συγχωρηθεί ούτε στην παρούσα ζωή, ούτε στη μέλλουσα˙ αλλά θα τιμωρηθεί κι εδώ και εκεί)»[Ματθ.12,31-32].
Και πάλι λέει: «Καὶ ἐγὼ ἐρωτήσω τὸν πατέρα καὶ ἄλλον παράκλητον δώσει ὑμῖν, ἵνα μένῃ μεθ᾿ ὑμῶν εἰς τὸν αἰῶνα, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὃ ὁ κόσμος οὐ δύναται λαβεῖν, ὅτι οὐ θεωρεῖ αὐτὸ οὐδὲ γινώσκει αὐτό· ὑμεῖς δὲ γινώσκετε αὐτό, ὅτι παρ᾿ ὑμῖν μένει καὶ ἐν ὑμῖν ἔσται(:Και όταν εσείς με αγαπάτε και τηρείτε τις εντολές μου, Εγώ θα παρακαλέσω τον Πατέρα, και Αυτός θα σας δώσει και άλλον βοηθό, οδηγό και παρηγορητή, για να μένει μαζί σας αιωνίως. Θα σας δώσει το Άγιο Πνεύμα, που φανερώνει και διδάσκει την αλήθεια στις καλοδιάθετες ψυχές. Αυτό δεν μπορεί να το λάβει ο κόσμος των αμαρτωλών ανθρώπων που βρίσκεται μακριά από τον Θεό˙ διότι έχει μόνο τα αισθητά μάτια, και με αυτά δεν Το βλέπει και γι’ αυτό δεν γνωρίζει την αξία Του και δεν Το ζητά. Εσείς όμως που παρακολουθήσατε τα θαύματά μου και τη διδασκαλία μου το γνωρίζετε. Διότι τώρα μεν μένει κοντά σας, επειδή κατοικεί ολόκληρο μέσα σε μένα που είμαι κοντά σας˙ μετά την Πεντηκοστή όμως θα κατοικήσει και ανάμεσά σας, αλλά και μέσα στις ψυχές σας)»[Ιω. 14, 16-17].
Και σε άλλο σημείο πάλι λέει: «Ταῦτα λελάληκα ὑμῖν παρ᾿ ὑμῖν μένων· ὁ δὲ παράκλητος, τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ὃ πέμψει ὁ πατὴρ ἐν τῷ ὀνόματί μου, ἐκεῖνος ὑμᾶς διδάξει πάντα καὶ ὑπομνήσει ὑμᾶς πάντα ἃ εἶπον ὑμῖν(:Αυτά σας τα είπα τώρα, προτού να φύγω στους ουρανούς και για όσο χρόνο μένω ακόμη μαζί σας.Ο Παράκλητος όμως, δηλαδή το Άγιο Πνεύμα, το οποίο θα στείλει ο πατέρας μου για να αποκαλύπτει στους πιστούς την αποστολή μου, το έργο μου και ό,τι σχετίζεται με το όνομά μου και το πρόσωπό μου, Εκείνος θα σας διδάξει όλες τις σωτηριώδεις αλήθειες και θα σας θυμίσει όλα όσα σας είπα Εγώ)»[Ιω.14,25-26]. Και αλλού λέει: «Ὃταν δὲ ἔλθῃ ὁ παράκλητος ὃν ἐγὼ πέμψω ὑμῖν παρὰ τοῦ πατρός, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας ὃ παρὰ τοῦ πατρὸς ἐκπορεύεται, ἐκεῖνος μαρτυρήσει περὶ ἐμοῦ(:Σε αντίθεση όμως με το αδικαιολόγητο και ασυγχώρητο αυτό μίσος των Ιουδαίων, στους καλοπροαίρετους ανθρώπους ο Θεός θα φανερώσει Ποιος είμαι. Όταν δηλαδή έλθει ο Παράκλητος, που Εγώ θα σας στείλω από τον Πατέρα ως οδηγό και βοηθό σας, το Άγιο Πνεύμα δηλαδή, Εκείνος θα μαρτυρήσει για μένα. Διότι το Άγιο Πνεύμα ως πηγή της αλήθειας φανερώνει στους ανθρώπους την αλήθεια. Αυτό εκπορεύεται από τους κόλπους του Πατρός, όπως αναπηδά ο ποταμός από τη φυσική πηγή του)»[Ιω.15,26].
Και πάλι ο Σωτήρας λέει: «Ἀλλ᾿ ἐγὼ τὴν ἀλήθειαν λέγω ὑμῖν· συμφέρει ὑμῖν ἵνα ἐγὼ ἀπέλθω. ἐὰν γὰρ ἐγὼ μὴ ἀπέλθω, ὁ παράκλητος οὐκ ἐλεύσεται πρὸς ὑμᾶς· ἐὰν δὲ πορευθῶ, πέμψω αὐτὸν πρὸς ὑμᾶς· καὶ ἐλθὼν ἐκεῖνος ἐλέγξει τὸν κόσμον περὶ ἁμαρτίας καὶ περὶ δικαιοσύνης καὶ περὶ κρίσεως(:Αλλά όσο κι αν λυπάστε, βεβαιωθείτε ότι Εγώ σας λέω την αλήθεια. Σας συμφέρει να φύγω Εγώ. Διότι εάν δεν πεθάνω επάνω στον σταυρό και δεν φύγω, ο Παράκλητος δεν θα έλθει σε σας. Αν όμως προσφέρω πάνω στον σταυρό την εξιλαστήρια θυσία μου και φύγω από τον κόσμο αυτόν για να πάω στον Πατέρα μου, θα σας στείλω τον Παράκλητο. Και όταν έλθει Εκείνος, θα ελέγξει τον κόσμο και θα πείσει όλους όσους είναι επιδεκτικοί, για μια μεγάλη αμαρτία που διαπράττει τώρα ο κόσμος˙ και για τη δικαιοσύνη που αγνόησαν όσοι προετοίμασαν τον θάνατό μου˙ και για την κατάκριση και την καταδίκη του διαβόλου)»[Ιω.16,7-8].
Και συνεχίζει: «῎Ετι πολλὰ ἔχω λέγειν ὑμῖν, ἀλλ’ οὐ δύνασθε βαστάζειν ἄρτι. ὅταν δὲ ἔλθῃ ἐκεῖνος, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὁδηγήσει ὑμᾶς εἰς πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν· οὐ γὰρ λαλήσει ἀφ’ ἑαυτοῦ, ἀλλ’ ὅσα ἂν ἀκούσῃ λαλήσει, καὶ τὰ ἐρχόμενα ἀναγγελεῖ ὑμῖν. ἐκεῖνος ἐμὲ δοξάσει, ὅτι ἐκ τοῦ ἐμοῦ λήψεται καὶ ἀναγγελεῖ ὑμῖν. πάντα ὅσα ἔχει ὁ πατὴρ ἐμά ἐστι· διὰ τοῦτο εἶπον ὅτι ἐκ τοῦ ἐμοῦ λήψεται καὶ ἀναγγελεῖ ὑμῖν(:Αλλά και για σας είναι απαραίτητο να έλθει ο Παράκλητος. Διότι έχω πολλά ακόμη να σας πω, αλλά τώρα δεν μπορείτε να τα κατανοήσετε και να τα συγκρατήσετε, επειδή είστε ακόμη ατελείς.Όταν όμως έλθει εκείνος, το Πνεύμα της αληθείας, θα σας οδηγήσει σε όλη τη σωτηριώδη αλήθεια. Διότι δεν θα μιλήσει από μόνος Του και ανεξάρτητα από τα άλλα πρόσωπα της θεότητος, αλλά θα σας πει όσα θα ακούσει από τον Πατέρα˙ θα σας αναγγείλει μάλιστα και όσα πρόκειται να συμβούν μελλοντικά στην Εκκλησία μου. Εκείνος θα δοξάσει και μένα. Και θα με δοξάσει, διότι θα πάρει από τον δικό μου θησαυρό της γνώσεως και θα σας τον αναγγείλει. Και έτσι θα σας μεταδώσει την ίδια αλήθεια που κι εγώ σας δίδαξα. Και θα αποκαλύψει σε όλους τους πιστούς τη δόξα της ενανθρωπήσεώς μου και του μεγαλείου μου. Προηγουμένως σας είπα ότι ο Παράκλητος θα σας πει όσα θ’ ακούσει από τον Πατέρα μου. Όλα όμως όσα έχει ο Πατέρας μου είναι δικά μου. Γι’ αυτό σας είπα στη συνέχεια ότι ο Παράκλητος θα πάρει από τη δική μου γνώση και σοφία και θα την αποκαλύψει σε σας)»[Ιω.16,12-15].
Σου διάβασα τώρα εκείνα που ο Κύριος, ο Μονογενής Υιός του Θεού, είπε με το ίδιο το άγιο Στόμα Του, ώστε εσύ πια να μην έχεις ανάγκη να ακούς λόγια ανθρώπινα πάνω σε τόσο σημαντικά θέματα.
ΙΒ΄ Τούτου του Αγίου Πνεύματος την κοινωνία χάρισε ο Κύριος στους Αποστόλους. Διότι έχει γραφεί: «Καὶ τοῦτο εἰπὼν ἐνεφύσησε καὶ λέγει αὐτοῖς· λάβετε Πνεῦμα ῞Αγιον· ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται(:Και αφού το είπε αυτό, προκειμένου να τους μεταδώσει την πνοή της νέας ουράνιας ζωής εμφύσησε στα πρόσωπά τους, όπως κάποτε ο Θεός στο πρόσωπο του Αδάμ, και τους είπε: ‘’Λάβετε Πνεύμα Άγιο. Σε όποιους συγχωρήσετε τις αμαρτίες, θα τους είναι συγχωρημένες κι από τον Θεό. Σε όποιους όμως τις κρατάτε ασυγχώρητες, θα μείνουν για πάντα κρατημένες)»[Ιω. 20,22-23]. Αυτό είναι το δεύτερο φύσημα, επειδή το πρώτο που δόθηκε στους Πρωτοπλάστους αμαυρώθηκε με τις εκούσιες αμαρτίες μας. Και το είπε αυτό για να βρει τόπο εκείνο που γράφτηκε: «Ἀνέβη ἐμφυσῶν εἰς πρόσωπόν σου ἐξαιρούμενος ἐκ θλίψεως(:Ανέβηκε φυσώντας στο πρόσωπό σου, απαλλάσσοντάς σε από τον πόνο και τη θλίψη)»[Ναούμ 2,2]. Από πού ανέβηκε; Από τον Άδη. Διότι έτσι μας διηγείται το Ευαγγέλιο, ότι μετά την Ανάσταση, τότε φύσηξε στο πρόσωπο των Αποστόλων.
Και δίνει βέβαια τώρα τη Χάρη, θα χορηγήσει όμως περισσότερη και γι΄αυτό τους λέει: «Είμαι έτοιμος να σας δώσω και τώρα, αλλά δεν χωράει το αγγείο. Μέχρι τότε θα πάρετε Χάρη, όση μπορείτε να περιλάβετε, θα πάρετε όμως αργότερα και άλλη περισσότερη». «Καὶ ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὴν ἐπαγγελίαν τοῦ πατρός μου ἐφ᾿ ὑμᾶς· ὑμεῖς δὲ καθίσατε ἐν τῇ πόλει Ἱερουσαλὴμ ἕως οὗ ἐνδύσησθε δύναμιν ἐξ ὕψους(:Και εγώ σας υπόσχομαι να σας βοηθήσω αποτελεσματικά στο έργο αυτό. Ιδού εγώ, που από τώρα είμαι και ως άνθρωπος ο βασιλεύς του κόσμου και η κεφαλή της Εκκλησίας, θα σας στείλω σε λίγο από τον ουρανό επάνω σας αυτό που σας υποσχέθηκε ο Πατέρας μου, δηλαδή το Πνεύμα το Άγιον. Αυτό το Πνεύμα προανήγγειλαν οι προφήτες ότι θα δοθεί σε κάθε άνθρωπο. Εσείς λοιπόν καθίστε στην πόλη Ιερουσαλήμ και μην απομακρυνθείτε απ’ αυτήν, μέχρι να φορέσετε ως πνευματικό ένδυμα τη δύναμη και την ενίσχυση που θα σας έλθει από τον ουρανό με την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος)»[Λουκ.24,49]. Τώρα πάρετε ένα μέρος, τότε όμως θα την φορέσετε ολόκληρη. Διότι αυτός που δέχεται κάτι συχνά και πολλές φορές, αυτό που του δίνεται δεν το κατέχει με πληρότητα. Αυτός όμως που ντύνεται κάτι σαν στολή, με τη στολή αυτή, από παντού, με πληρότητα, περιβάλλεται το σώμα του. «Μη φοβηθείτε», λέει, «τα όπλα και τα βέλη του διαβόλου, διότι θα ντυθείτε τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος». Φέρτε στον νου σας αυτό που μόλις είπαμε, ότι το Πνεύμα δεν μερίζεται, μερίζεται όμως η Χάρη που παρέχεται από Αυτό.
ΙΓ΄. Ανήλθε λοιπόν ο Ιησούς στους ουρανούς και έστειλε ό,τι υποσχέθηκε. Διότι τους είχε πει: «Καὶ ἐγὼ ἐρωτήσω τὸν πατέρα καὶ ἄλλον παράκλητον δώσει ὑμῖν, ἵνα μένῃ μεθ᾿ ὑμῶν εἰς τὸν αἰῶνα(:Κι όταν εσείς με αγαπάτε και τηρείτε τις εντολές μου, Εγώ θα παρακαλέσω τον Πατέρα, και Αυτός θα σας δώσει και άλλον βοηθό, οδηγό και παρηγορητή, για να μένει μαζί σας αιωνίως)»[Ιω.14,16]. Κάθονταν και περίμεναν την παρουσία του Αγίου Πνεύματος και «ἐν τῷ συμπληροῦσθαι τὴν ἡμέραν τῆς πεντηκοστῆς (:το πρωί της ημέρας της Πεντηκοστής, καθώς ολοκληρωνόταν η ημέρα αυτή η οποία άρχισε από το απόγευμα της παραμονής της)»[Πράξ.2,1], εδώ στην πόλη αυτή, την Ιερουσαλήμ- διότι είναι δική μας και αυτή η Χάρη και δεν μιλάμε για αγαθά που χαρίστηκαν σε άλλους ανθρώπους και σε άλλους τόπους, αλλά για αυτά που χαρίστηκαν εδώ σε μας- ενώ λοιπόν ήταν Πεντηκοστή, κάθονταν οι Απόστολοι και κατέβαινε ο Παράκλητος από τον ουρανό, ο φρουρός και αγιοποιός της Εκκλησίας, ο παιδαγωγός των ψυχών, ο κυβερνήτης των ναυαγισμένων, Αυτός που φωτίζει τον δρόμο των πλανεμένων, ο αθλοθέτης των αγωνιστών και ο στεφανωτής των νικητών.
ΙΔ΄. Κατέβαινε βέβαια το Άγιο Πνεύμα, για να περιβάλει με δύναμη και να βαπτίσει τους Αποστόλους. Διότι λέει ο Κύριος: «ὅτι Ἰωάννης μὲν ἐβάπτισεν ὕδατι, ὑμεῖς δὲ βαπτισθήσεσθε ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ οὐ μετὰ πολλὰς ταύτας ἡμέρας(:Είναι ανάγκη να περιμένετε να λάβετε το Άγιο Πνεύμα, διότι ο Ιωάννης βάπτισε με απλό νερό, και το βάπτισμά του συνεπώς δεν είχε τη δύναμη να αναγεννήσει εκείνους που βαπτίζονταν με αυτό. Εσείς όμως θα βαπτιστείτε με το Άγιο Πνεύμα όχι πολλές μέρες μετά από αυτές που διερχόμαστε)»[Πράξ.1,5]. Η ενέργεια του Αγίου Πνεύματος δεν δρα κατά το Βάπτισμα μόνο σε κάποιο ή σε κάποια σημεία του ψυχοσωματικού οργανισμού του ανθρώπου, αλλά το Άγιο Πνεύμα, με την πληρότητα της υποστάσεώς Του, δρα στο σύνολο της ψυχοσωματικής οντότητας του ανθρώπου. Όπως δηλαδή αυτός που μπαίνει μέσα στα νερά και βαπτίζεται, από παντού περιβάλλεται από τα νερά, έτσι και όσοι βαπτίστηκαν από το Πνεύμα, βαπτίστηκαν ολοκληρωτικά. Το νερό μόνο απέξω περιβάλλει το σώμα, ενώ το Άγιο Πνεύμα και την ψυχή που είναι μέσα στο σώμα σίγουρα τη βαπτίζει. Και γιατί απορείς; Πάρε παράδειγμα από τα υλικά, μικρό και τιποτένιο ίσως, χρήσιμο όμως για τους πιο απλοϊκούς. Αν η φωτιά που περνάει μέσα από την παχιά ύλη του σίδερου, το πυρακτώνει ολόκληρο και το ψυχρό σίδερο γίνεται ζεστό και το μαύρο γίνεται λαμπερό, αν, υλικό πράγμα η φωτιά, μπαίνοντας μέσα στο σώμα του σίδερου, τόσο ανεμπόδιστα κάνει τη δουλειά της, γιατί απορείς που το Πνεύμα το Άγιο φτάνει ως τα έγκατα της ψυχής;
ΙΕ΄. Για να μην περάσει απαρατήρητο όμως το μέγεθος τόσο μεγάλης Χάρης, σάλπιγγα, που έμοιαζε επουράνια, ήχησε. «καὶ ἐγένετο ἄφνω ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἦχος ὥσπερ φερομένης πνοῆς βιαίας(:Και ξαφνικά, χωρίς να το περιμένει κανείς, ήλθε από τον ουρανό μια βοή σαν φύσημα σφοδρού ανέμου, που κινείται με ορμή και βιαιότητα)»[Πράξ.2,2]- που σήμαινε τη δυνατότητα που χαρίστηκε στους ανθρώπους, για να μπορούν να αρπάξουν τη Βασιλεία του Θεού με βία– ώστε και τα μάτια να δουν τις πύρινες γλώσσες και τα αυτιά να ακούσουν τον ήχο· «καὶ ἐπλήρωσεν ὅλον τὸν οἶκον οὗ ἦσαν καθήμενοι(:Και η βοή αυτή γέμισε όλο το σπίτι όπου κάθονταν οι απόστολοι και όλοι οι μαθητές)»[Πράξ.2,2]. Το σπίτι έγινε δοχείο του νοητού νερού. Οι μαθητές κάθονταν μέσα και το σπίτι ολόκληρο γέμισε. Βαπτίστηκαν λοιπόν όλοι, σύμφωνα με την υπόσχεση που τους είχε δώσει ο Κύριος, φόρεσαν και στην ψυχή και στο σώμα θείο και σωτήριο ένδυμα.
«Καὶ ὤφθησαν αὐτοῖς διαμεριζόμεναι γλῶσσαι ὡσεὶ πυρός, ἐκάθισέ τε ἐφ᾿ ἕνα ἕκαστον αὐτῶν, καὶ ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος ῾Αγίου, καὶ ἤρξαντο λαλεῖν ἑτέραις γλώσσαις καθὼς τὸ Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι(:Και είδαν με τα μάτια τους να διαμοιράζονται σε αυτούς γλώσσες σαν τις φλόγες της φωτιάς, και στον καθένα απ’ αυτούς κάθισε από μία γλώσσα. Όλοι τους τότε πλημμύρισαν εσωτερικά με Πνεύμα Άγιο, και άρχισαν να μιλούν ξένες γλώσσες, όπως το Πνεύμα τούς ενέπνεε και τους έδινε την ικανότητα να μιλούν και να λένε θεϊκά και ουράνια λόγια και διδασκαλίες υψηλές και θεόπνευστες)»[Πράξ.2,3-4]. Έλαβαν φωτιά, όχι καταφλεκτική, αλλά σωτηριώδη, που αφανίζει βέβαια τα αγκάθια των αμαρτιών, λαμπρύνει όμως την ψυχή. Αυτή η φωτιά πρόκειται να έρθει και σε σας, με το Βάπτισμα, για να αφαιρέσει και να κατακάψει τις ακανθώδεις αμαρτίες σας. Της ψυχής σας όμως το πολύτιμο στοιχείο θα το λαμπρύνει ακόμα περισσότερο και θα της δώσει Χάρη, γιατί βέβαια αυτή τη Χάρη έδωσε και τότε στους Αποστόλους. Με τη μορφή πύρινων γλωσσών καθόταν πάνω σε αυτούς για να περιβληθούν στεφάνια πνευματικά ενδοξότερα, καθώς θα έχουν τις πύρινες γλώσσες επάνω στο κεφάλι τους. Η φλογίνη ρομφαία προηγουμένως εμπόδιζε να περάσει κανείς τις πύλες του Παραδείσου[βλ. Γέν.3,24: «Καὶ ἐξέβαλε τὸν Ἀδὰμ καὶ κατῴκισεν αὐτὸν ἀπέναντι τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς καὶ ἔταξε τὰ Χερουβὶμ καὶ τὴν φλογίνην ῥομφαίαν τὴν στρεφομένην φυλάσσειν τὴν ὁδὸν τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς(: Έβγαλε τον Αδάμ και τον έβαλε να κατοικήσει απέναντι από τον Παράδεισο της ευτυχίας και της μακαριότητας, για να τον βλέπει και να αναλογίζεται κάθε ημέρα από ποια αγαθά έχει εκπέσει και σε ποια κατάσταση οδήγησε τον εαυτό του. Και διέταξε ο Θεός τα Χερουβίμ, μία από τις αγγελικές τάξεις, και την περιστρεφόμενη φλογίνη ρομφαία, που συμβολίζει τη δύναμη του Θεού, η οποία είναι δραστική ως φλόγα φωτιάς, να φυλάττουν τον δρόμο, που οδηγούσε προς το δέντρο της ζωής, το οποίο ήταν μέσα στον Παράδεισο)»]. Πύρινη γλώσσα τώρα, σωτήρια, ξανάδωσε τη δυνατότητα της εισόδου σε αυτόν.
ΙΣΤ΄ «Καὶ ἤρξαντο λαλεῖν ἑτέραις γλώσσαις καθὼς τὸ Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι(:Όλοι τους τότε πλημμύρισαν εσωτερικά με Πνεύμα Άγιο, και άρχισαν να μιλούν ξένες γλώσσες, όπως το Πνεύμα τούς ενέπνεε και τους έδινε την ικανότητα να μιλούν και να λένε θεϊκά και ουράνια λόγια και διδασκαλίες υψηλές και θεόπνευστες)»[Πράξ. 2,4]. Ο Πέτρος, που ήταν Γαλιλαίος, και ο Ανδρέας μιλούσαν Περσικά ή Μηδικά. Ο Ιωάννης και οι υπόλοιποι Απόστολοι μιλούσαν τη γλώσσα κάθε έθνους· διότι δεν άρχισαν τώρα εδώ να συναθροίζονται πλήθη ξένων από όλα τα μέρη, αλλά από τότε είχαν αρχίσει. Ποιος δάσκαλος είναι τόσο μεγάλος, ώστε να διδάσκει στους μαθητές του μαζεμένα όσα ουδέποτε πριν δεν μπόρεσαν να μάθουν; Θέλουν τόσα χρόνια με βάση τη Γραμματική και άλλες μεθόδους να μάθουν μόνο Ελληνικά καλά. Και ούτε πάλι όλοι μιλάνε εξίσου καλά. Ο ρήτορας βέβαια ίσως να μάθει να μιλάει καλά, ο δάσκαλος μερικές φορές τα καταφέρνει μέτρια. Αλλά και αυτός που γνωρίζει τη Γραμματική, πολλές φορές, δεν καταλαβαίνει τα ζητήματα της φιλοσοφίας. Το Πνεύμα το Άγιο όμως συγχρόνως διδάσκει πολλές γλώσσες, τις οποίες όλα τους τα χρόνια εκείνοι δεν θα μπορούσαν να τις μάθουν. Αυτό είναι πραγματικά σοφία μεγάλη, είναι θεία δύναμη. Ποια σύγκριση μπορεί να γίνει ανάμεσα στην πολυχρόνια αμάθειά τους με την αθρόα και παράδοξη και ξαφνική ενέργεια της γλωσσολαλιάς;
ΙΖ΄.«Γενομένης δὲ τῆς φωνῆς ταύτης συνῆλθε τὸ πλῆθος καὶ συνεχύθη, ὅτι ἤκουον εἷς ἕκαστος τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ λαλούντων αὐτῶν(:Όταν λοιπόν έγινε η βοή αυτή του ανέμου, συγκεντρώθηκε πλήθος απ’ αυτούς κι όλοι κυριεύθηκαν από σύγχυση και κατάπληξη˙ διότι ο καθένας τους άκουγε τους μαθητές του Ιησού Χριστού να μιλούν στη δική τους γλώσσα)»[βλ. Πράξ.2,6]. Δεύτερη σύγχυση αυτή αντί για εκείνη την πρώτη, την κακή, που έγινε στη Βαβυλώνα[βλ. Γέν.11,7-9: «Δεῦτε καὶ καταβάντες συγχέωμεν αὐτῶν ἐκεῖ τὴν γλῶσσαν, ἵνα μὴ ἀκούσωσιν ἕκαστος τὴν φωνὴν τοῦ πλησίον. καὶ διέσπειρεν αὐτοὺς Κύριος ἐκεῖθεν ἐπὶ πρόσωπον πάσης τῆς γῆς, καὶ ἐπαύσαντο οἰκοδομοῦντες τὴν πόλιν καὶ τὸν πύργον. διὰ τοῦτο ἐκλήθη τὸ ὄνομα αὐτῆς Σύγχυσις, ὅτι ἐκεῖ συνέχεε Κύριος τὰ χείλη πάσης τῆς γῆς, καὶ ἐκεῖθεν διέσπειρεν αὐτοὺς Κύριος ἐπὶ πρόσωπον πάσης τῆς γῆς(:Και ο Θεός Πατήρ, εκφράζοντας την απόφασή Του προς τα άλλα δύο πρόσωπα της αγίας και αδιαιρέτου και ζωοποιού Τριάδος, τον Ομοούσιο προς Αυτόν μονογενή Υιό και Λόγο Του και το ομόθρονο και συναΐδιο προς Αυτόν Παράκλητο Πνεύμα, είπε: ‘’Εμπρός, ας κατέβουμε εκεί και ας επιφέρουμε σύγχυση στη γλώσσα τους για να μην μπορεί να καταλαβαίνει ο ένας τη γλώσσα του άλλου και να μην μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους’’. Αυτό έγινε· ο Κύριος με τη σύγχυση που έφερε στη γλώσσα τους και την ασυνεννοησία που δημιούργησε μεταξύ τους, τους ανάγκασε να διασκορπιστούν από εκεί σε όλη τη γη και να σταματήσουν πλέον να χτίζουν την πόλη και τον πύργο. Για τον λόγο αυτόν, ονομάστηκε ο τόπος εκείνος Βαβέλ, που σημαίνει Σύγχυση, διότι εκεί επέφερε ο Θεός σύγχυση στις γλώσσες των ανθρώπων και από εκεί τους διασκόρπισε σε όλη την έκταση της γης)».]. Στη σύγχυση των γλωσσών, στη Βαβυλώνα, έγινε διχασμός της ανθρώπινης προαιρέσεως, επειδή το φρόνημα ήταν αντίθεο. Εδώ όμως έγινε αποκατάσταση και ένωση των γνωμών, επειδή ήταν ευσεβές εκείνο που επιδιωκόταν.
Με εκείνα που έγινε η τέλεια πτώση, με τα αυτά έγινε και η αποκατάσταση. Γι΄αυτό θαύμαζαν και έλεγαν: «Πῶς ἡμεῖς ἀκούομεν ἕκαστος τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ ἡμῶν ἐν ᾗ ἐγεννήθημεν;(:Πώς λοιπόν εμείς τους ακούμε ο καθένας μας να μιλούν στη δική μας μητρική γλώσσα, την οποία μάθαμε και μιλούμε από τότε που γεννηθήκαμε;)»[βλ. Πράξ.2,8]. Εάν εσείς αγνοείτε τα πράγματα, αυτό είναι άλλο, όμως δεν υπάρχει τίποτε το παράδοξο. Διότι και ο Νικόδημος δεν γνώριζε την παρουσία του Πνεύματος και προς εκείνον ελέχθη: «Τὸ Πνεῦμα ὅπου θέλει πνεῖ, καὶ τὴν φωνὴν αὐτοῦ ἀκούεις, ἀλλ᾿ οὐκ οἶδας πόθεν ἔρχεται καὶ ποῦ ὑπάγει(:Ο άνεμος πνέει όπου θέλει, και ακούς τη βοή Του, αλλά δεν ξέρεις από πού ακριβώς ξεκίνησε και πού θα καταλήξει)»[Ιω.3,8]. Ακόμα κι αν ακούσω τη βοή του, δεν ξέρω από πού έρχεται, πώς μπορώ λοιπόν να περιγράψω τι είναι ως προς την υπόσταση το Άγιο Πνεύμα;
ΙΗ΄ «Ἓτεροι δὲ χλευάζοντες ἔλεγον ὅτι γλεύκους μεμεστωμένοι εἰσί(:Άλλοι όμως χλεύαζαν κι έλεγαν ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι τελείως μεθυσμένοι με γλυκό και δυνατό κρασί, και δεν ξέρουν τι λένε)»[Πράξ.2,13]. Έλεγαν βέβαια την αλήθεια, αλλά δεν την εννοούσαν, γιατί μιλούσαν ειρωνικά. Διότι νέο ήταν αληθινά το κρασί, η Χάρη της Καινής Διαθήκης. Αλλά το νέο αυτό κρασί (πρβ. Ματθ.9,17: «Οὐδὲ βάλλουσιν οἶνον νέον εἰς ἀσκοὺς παλαιούς· εἰ δὲ μήγε, ῥήγνυνται οἱ ἀσκοί, καὶ ὁ οἶνος ἐκχεῖται καὶ οἱ ἀσκοὶ ἀπολοῦνται· ἀλλὰ οἶνον νέον εἰς ἀσκοὺς βάλλουσι καινούς, καὶ ἀμφότεροι συντηροῦνται(:Ούτε βάζουν μούστο σε παλιούς ασκούς που δεν αντέχουν στη βράση του μούστου. Διαφορετικά σπάζουν οι ασκοί και το κρασί χύνεται έξω, και οι ασκοί θα χαθούν και θα γίνουν άχρηστοι. Αλλά βάζουν μούστο σε καινούργιους ασκούς, που αντέχουν, κι έτσι και τα δύο, και οι ασκοί δηλαδή και ο μούστος, διατηρούνται. Έτσι και τώρα οι Φαρισαίοι κι όσοι τους ακολουθούν είναι παλιοί ασκοί, που δεν μπορούν να βαστάσουν τη νέα μου διδασκαλία, την οποία θα παραλάβουν οι μαθητές μου, που μοιάζουν με τα νέα ενδύματα και τους νέους ασκούς)»] ήταν της νοητής Αμπέλου, που πολλές φορές είχε καρποφορήσει στους Προφήτες και τώρα ξαναβλάστησε στην Καινή Διαθήκη. Διότι όπως στα αισθητά η άμπελος, ενώ πάντοτε μένει η ίδια, από καιρό σε καιρό κάνει βλαστούς και καρπούς καινούριους, έτσι και το Άγιο Πνεύμα, αν και μένει πάντοτε αυτό που είναι και πολλές φορές ενήργησε στους Προφήτες, τώρα κάτι νέο και θαυμάσιο επέδειξε. Διότι τότε έφτασε η Χάρη και προς τους Πατέρες μας, τους Προφήτες, εδώ όμως τώρα, στους Αποστόλους, ήρθε σε υπερβολικό βαθμό. Διότι εκεί οι Πατέρες χαρισματικά συνεργούσαν με το Άγιο Πνεύμα, εδώ όμως οι Απόστολοι ολόκληροι βαπτίστηκαν μέσα σε Αυτό.
ΙΘ΄. Αλλά ο Πέτρος, που είχε Πνεύμα Άγιο και γνώριζε Αυτό το Οποίο έχει, λέει: «Ἄνδρες Ἰουδαῖοι καὶ οἱ κατοικοῦντες Ἱερουσαλὴμ ἅπαντες, τοῦτο ὑμῖν γνωστὸν ἔστω καὶ ἐνωτίσασθε τὰ ῥήματά μου.οὐ γάρ, ὡς ὑμεῖς ὑπολαμβάνετε, οὗτοι μεθύουσιν· ἔστι γὰρ ὥρα τρίτη τῆς ἡμέρας(:Άνδρες Ιουδαίοι και σεις όλοι που κατοικείτε στην Ιερουσαλήμ, μάθετε καλά αυτό που θα σας πω, κι ακούστε προσεκτικά τα λόγια μου αυτά, διότι θα σας δώσω την αληθινή εξήγηση για τα όσα βλέπετε. Η αντίληψη που σχηματίσατε για τους ανθρώπους αυτούς είναι λανθασμένη. Δεν είναι μεθυσμένοι, όπως εσείς νομίζετε. Διότι είναι η τρίτη ώρα από την ανατολή του ηλίου, δηλαδή εννέα το πρωί, και λόγω της εορτής αλλά και σύμφωνα με τις παραδόσεις των μεγάλων ραββίνων μας δεν επιτρέπεται πριν από το μεσημέρι, ή τουλάχιστον πριν από τις δέκα το πρωί, να βάλουμε στο στόμα μας τίποτε)»[βλ.Πράξ.2,14-15]. Είναι μεθυσμένοι, όχι με τη μέθη που εσείς πιστεύετε, αλλά όπως έχει γραφεί: «Μεθυσθήσονται ἀπὸ πιότητος οἴκου σου, καὶ τὸν χειμάῤῥουν τῆς τρυφῆς σου ποτιεῖς αὐτούς(:Θα χορτάσουν και θα μεθύσουν από την αφθονία και τον πλούτο της τράπεζας του οίκου σου και θα τους ποτίσεις με την τρυφή των αρρήτων σου πνευματικών απολαύσεων, που η αφθονία της μοιάζει με ασυγκράτητο ρεύμα χειμωνιάτικου ποταμού)»[Ψαλμ.35,9]. Διότι η μέθη τους ήρεμη, μέθη που νεκρώνει την αμαρτία και ζωοποιεί την καρδιά. Μέθη αντίθετη της σωματικής. Διότι η σωματική σε κάνει να ξεχνάς και όσα γνωρίζεις. Αυτή όμως, η πνευματική μέθη, και γι’αυτά που δεν γνωρίζεις, σου χαρίζει γνώση.
Είναι μεθυσμένοι επειδή ήπιαν το κρασί της νοητής Αμπέλου που λέει: « Ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ κλήματα. ὁ μένων ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν αὐτῷ, οὗτος φέρει καρπὸν πολύν, ὅτι χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν(:Εγώ είμαι η κληματαριά κι εσείς τα κλαδιά της. Εκείνος που μένει ενωμένος μαζί μου κι εγώ μένω μέσα του, αυτός αποδίδει άφθονο και εκλεκτό καρπό. Διότι χωρίς Εμένα και χωρίς να έχετε τη ζωτική δύναμη που πηγάζει από μένα, δεν μπορείτε να κάνετε τίποτε για τον εξαγιασμό σας και τη σωτηρία σας)»[Ιω.15,5]. Αν δεν με πιστεύετε, από την ώρα του χρόνου θα καταλάβετε τούτο που σας λέω, διότι είναι τρίτη ώρα της ημέρας[Πράξ.2,15: «Ἒστι γὰρ ὥρα τρίτη τῆς ἡμέρας (:Διότι είναι η τρίτη ώρα από την ανατολή του ηλίου, δηλαδή εννέα το πρωί)»]. Και Εκείνος που σταυρώθηκε την τρίτη ώρα[βλ. Μάρκ.15,25: «Ἦν δὲ ὥρα τρίτη καὶ ἐσταύρωσαν αὐτόν(:Η ώρα ήταν τρεις από την ανατολή του ηλίου, δηλαδή εννέα το πρωί, όταν Τον σταύρωσαν)»], όπως λέει ο ευαγγελιστής Μάρκος, την τρίτη ώρα και τώρα έστειλε τη Χάρη. Διότι δεν ήταν άλλη η Χάρη Εκείνου του Χριστού και άλλη η Χάρη τούτου του Παρακλήτου, αλλά Αυτός που τότε σταυρώθηκε και υποσχέθηκε ότι θα στείλει τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, πραγματοποίησε την υπόσχεσή Του τώρα στα πρόσωπα των Αποστόλων.
Και συνεχίζει ο απόστολος Πέτρος: «ἀλλὰ τοῦτό ἐστι τὸ εἰρημένον διὰ τοῦ προφήτου ᾿Ιωήλ· καὶ ἔσται ἐν ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις, λέγει ὁ Θεός, ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα, καὶ προφητεύσουσιν οἱ υἱοὶ ὑμῶν καὶ αἱ θυγατέρες ὑμῶν, καὶ οἱ νεανίσκοι ὑμῶν ὁράσεις ὄψονται καὶ οἱ πρεσβύτεροι ὑμῶν ἐνύπνια ἐνυπνιασθήσονται(:Αλλά αυτό που βλέπετε είναι η επαλήθευση και η πραγματοποίηση εκείνου που είπε ο Θεός διαμέσου του προφήτου Ιωήλ, ο οποίος προφήτευσε τα εξής: «Στην τελευταία χρονική περίοδο, που θα αρχίσει όταν έλθει ο Μεσσίας, λέει ο Θεός ότι θα συμβεί αυτό: ‘’Θα εκχύσω τα χαρίσματα του Πνεύματός μου και θα τα διαμοιράσω σε όλους τους ανθρώπους. Κι έτσι θα προφητεύσουν οι γιοι σας και οι κόρες σας, και οι νέοι σας θα δουν υπερφυσικές οπτασίες, και οι γέροντες θα δουν στον ύπνο τους θεϊκά αποκαλυπτικά όνειρα’’»)»[Πράξ.2,16-17· πρβ. Ιωήλ 3,1: «Καὶ ἔσται μετὰ ταῦτα καὶ ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα, καὶ προφητεύσουσιν οἱ υἱοὶ ὑμῶν καὶ αἱ θυγατέρες ὑμῶν, καὶ οἱ πρεσβύτεροι ὑμῶν ἐνύπνια ἐνυπνιασθήσονται, καὶ οἱ νεανίσκοι ὑμῶν ὁράσεις ὄψονται»]. Με το «θα εκχύσω» υποδηλώνει άφθονη δόση, διότι δεν δίνει ο Θεός το Πνεύμα με μέτρο ποσοτικό. Ο Πατέρας αγαπά τον Υιό και παρέδωσε τα πάντα στα χέρια Του[ βλ. Ιω.3,34-35: «ὃν γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεός, τὰ ρήματα τοῦ Θεοῦ λαλεῖ· οὐ γὰρ ἐκ μέτρου δίδωσιν ὁ Θεὸς τὸ Πνεῦμα. ὁ πατὴρ ἀγαπᾷ τὸν υἱὸν καὶ πάντα δέδωκεν ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ(:Διότι ο Ιησούς Χριστός, τον Οποίο απέστειλε ο Θεός, δεν λέει τίποτε το δικό Του, αλλά λέει τα λόγια του Θεού. Και τα διδάσκει αυτά αλάνθαστα, διότι ο Θεός δεν Του έδωσε το Άγιο Πνεύμα όπως κάποτε στους προφήτες περιορισμένα και σε ορισμένες στιγμές της ζωής τους, αλλά Του το έδωσε ολοκληρωτικά, αδιάκοπα και απεριόριστα˙ και συνεπώς Αυτός κατέχει την πλήρη και απόλυτη θεϊκή αποκάλυψη και διδάσκει με ακρίβεια τη διδασκαλία του Θεού. Και Του έδωσε ο Θεός το Άγιο Πνεύμα ολοκληρωτικά, διότι ο Πατήρ αγαπά τον Υιό, και λόγω της αγάπης Του αυτής, από τότε που ο Υιός του έγινε άνθρωπος, του έχει δώσει τα πάντα στην εξουσία Του, ώστε να τα ορίζει και ως άνθρωπος και να έχει δικαίωμα να τα διαθέτει για τη σωτηρία των ανθρώπων)»].
Του έδωσε ακόμα και την εξουσία να χαρίζει τη Χάρη του Παναγίου Πνεύματος σε όποιους θέλει. «Θα εκχύσω από το Πνεύμα μου σε κάθε άνθρωπο και θα προφητεύσουν οι υιοί σας και οι θυγατέρες σας· (και οι νέοι σας θα δουν οράματα και οι γέροντες θα δεχτούν στα όνειρά τους θείες αποκαλύψεις). Ακόμα και στους δούλους μου και στις δούλες μου, εκείνες τις ημέρες, θα χύσω από το Πνεύμα μου και θα προφητεύουν»[βλ. παραπάνω, Πράξ.2,17-18· Ιωήλ 3,1-2]. Το Πνεύμα το Άγιο είναι απροσωπόληπτο. Δεν ζητάει αξιώματα, ιδιαίτερα προσόντα από αυτούς στους οποίους δίνεται, αλλά ευλάβεια ψυχής. Ούτε οι πλούσιοι να κομπάζουν, ούτε οι φτωχοί να αισθάνονται μειονεκτικά. Μόνο ο καθένας να ετοιμάζει τον εαυτό του για την υποδοχή της επουράνιας Χάρης.
Κ΄.Πολλά ίσως σας είπα σήμερα και μπορεί να έγινε κουραστική η ακρόαση περισσότερα όμως είναι όσα παραλείφθηκαν. Και θα ήταν ανάγκη, αλήθεια, για να σας διδάξουμε τα σχετικά με το Άγιο Πνεύμα, να γίνει και τρίτη Κατήχηση ή μάλλον και περισσότερες. Ζητώ συγνώμη όμως διότι μάκρυνα τον λόγο σήμερα. Αλλά το έκανα και επειδή η αγία εορτή του Πάσχα ήδη φτάνει, αλλά και διότι δεν μου δόθηκε τελικά η δυνατότητα να σας παρουσιάσω όλες, όσες μαρτυρίες έπρεπε, από την Καινή Διαθήκη. Γιατί πολλά μας απομένουν από τις Πράξεις των Αποστόλων, σύμφωνα με τα οποία η Χάρη του Αγίου Πνεύματος ενήργησε επάνω στον Πέτρο και σε όλους μαζί τους Αποστόλους. Λείπουν πολλά ακόμα από τις Καθολικές Επιστολές και από τις δεκατέσσερις επιστολές του Παύλου. Από αυτά, λίγα τώρα, σαν να διαλέγουμε άνθη από απέραντο λιβάδι, και μόνο χάριν υπομνήσεως, θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε.
ΚΑ΄. Με τη δύναμη λοιπόν του Αγίου Πνεύματος και τη θέληση του Πατέρα και του Υιού, σηκώθηκε ο Πέτρος μαζί με τους Ένδεκα, ύψωσε τη φωνή του[βλ. παραπάνω, Πράξ. 2,14], σύμφωνα με εκείνο που έχει λεχθεί: «Ἐπ᾿ ὄρος ὑψηλὸν ἀνάβηθι, ὁ εὐαγγελιζόμενος Σιών· ὕψωσον ἐν ἰσχύϊ τὴν φωνή σου, ὁ εὐαγγελιζόμενος Ἱερουσαλήμ· ὑψώσατε, μὴ φοβεῖσθε· εἰπὸν ταῖς πόλεσιν Ἰούδα· ἰδοὺ ὁ Θεὸς ὑμῶν(: Ανέβα σε όρος υψηλό εσύ ο οποίος ευαγγελίζεσαι τη Σιών· ύψωσε με δύναμη τη φωνή σου, εσύ ο οποίος φέρεις χαρμόσυνα μηνύματα στην Ιερουσαλήμ· σηκώστε ψηλά τη φωνή σας· μη φοβάστε μήπως διαψευστείτε· πες εσύ ο ευαγγελιζόμενος στις πόλεις του Ιούδα: Ιδού ο Θεός σας!’’)» [Ησ. 40,9] και με το νοητό δίχτυ του λόγου ψάρεψε περίπου τρεις χιλιάδες ψυχές. Τόσο θαυμαστά και πλούσια ενεργούσε η Χάρη του Αγίου Πνεύματος σε όλους μαζί τους Αποστόλους, ώστε από τους Ιουδαίους εκείνους, που είχαν σταυρώσει τον Χριστό, τόσοι πολλοί να πιστέψουν και να βαπτιστούν στο Όνομα του Χριστού και να παραμείνουν προσηλωμένοι με πίστη στη διδασκαλία των Αποστόλων και στις λατρευτικές εκδηλώσεις της Εκκλησίας[βλ. Πράξ.2,42: «Ἦσαν δὲ προσκαρτεροῦντες τῇ διδαχῇ τῶν ἀποστόλων καὶ τῇ κοινωνίᾳ καὶ τῇ κλάσει τοῦ ἄρτου καὶ ταῖς προσευχαῖς(:Όλοι αυτοί ήταν αφοσιωμένοι με ζήλο και επιμονή στην ακρόαση της διδασκαλίας των αποστόλων και στη μεταξύ τους στοργική επικοινωνία και ενότητα και στον τεμαχισμό και τη μετάληψη του άρτου της Θείας Ευχαριστίας, και στις προσευχές)»].
Με την ίδια πάλι δύναμη του Αγίου Πνεύματος ο Πέτρος και ο Ιωάννης, καθώς ανέβηκαν μαζί στον Ναό, την ώρα της προσευχής, την ενάτη[βλ. Πράξ.3,1: «Ἐπὶ τὸ αὐτὸ δὲ Πέτρος καὶ Ἰωάννης ἀνέβαινον εἰς τὸ ἱερὸν ἐπὶ τὴν ὥραν τῆς προσευχῆς τὴν ἐνάτην(:Κάποια μέρα απ’ αυτές ανέβαιναν μαζί στο ιερό ο Πέτρος και ο Ιωάννης την ενάτη ώρα της προσευχής, δηλαδή στις τρεις το απόγευμα)»] και βρήκαν κοντά στην πύλη, που ονομαζόταν Ωραία, τον εκ γενετής χωλό, σαράντα χρόνια σε αυτήν την κατάσταση[βλ. Πράξ.3,2: «καί τις ἀνὴρ χωλὸς ἐκ κοιλίας μητρὸς αὐτοῦ ὑπάρχων ἐβαστάζετο, ὃν ἐτίθουν καθ᾿ ἡμέραν πρὸς τὴν θύραν τοῦ ἱεροῦ τὴν λεγομένην ὡραίαν τοῦ αἰτεῖν ἐλεημοσύνην παρὰ τῶν εἰσπορευομένων εἰς τὸ ἱερόν(:Τη στιγμή εκείνη έφεραν στα χέρια εκεί κάποιον άνθρωπο που ήταν από την κοιλιά της μητέρας του χωλός, δηλαδή ανάπηρος στα πόδια. Τον άνθρωπο αυτόν τον έβαζαν κάθε μέρα μπροστά στην πόρτα του ιερού περιβόλου του ναού, η οποία ονομαζόταν «Ωραία», για να ζητά ελεημοσύνη από εκείνους που έμπαιναν στο ιερό)»], τον θεράπευσαν με το Όνομα του Ιησού. Για να επαληθεύσουν τα λόγια του προφήτη Ησαΐα που λέει: «Τότε ἁλεῖται ὡς ἔλαφος ὁ χωλός, τρανὴ δὲ ἔσται γλῶσσα μογιλάλων, ὅτι ἐῤῥάγη ἐν τῇ ἐρήμῳ ὕδωρ καὶ φάραγξ ἐν γῇ διψώσῃ(:Τότε θα πηδήσει σαν ελάφι θεραπευμένος ο χωλός, καθαρή δε και ευδιάκριτη θα είναι η γλώσσα των βωβών, διότι ξέσπασε άφθονο νερό στην έρημο και φαράγγι γεμάτο νερό σε γη ξηρά και διψασμένη)»[Ησ. 35, 6].
Και με το πνευματικό δίχτυ της διδασκαλίας ψάρεψαν πέντε χιλιάδες συγχρόνως, οι οποίοι πίστεψαν στον Χριστό, ενώ τους άρχοντες του λαού, που ήταν πλανεμένοι, τους ήλεγξαν. Και δεν το έκαναν αυτό με τη δική τους σοφία- διότι ήταν αγράμματοι και απλοί άνθρωποι- αλλά με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Διότι έχει γραφεί: «Τότε Πέτρος πλησθεὶς Πνεύματος Ἁγίου εἶπε πρὸς αὐτούς· ἄρχοντες τοῦ λαοῦ καὶ πρεσβύτεροι τοῦ Ἰσραήλ(:Τότε ο Πέτρος, αφού η ψυχή του πλημμύρισε από την έμπνευση και το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, τους είπε)»[Πράξ.4,8]. Και δια των δώδεκα Αποστόλων τόσο πλούσια και θαυμάσια η Χάρη του Αγίου Πνεύματος ενήργησε σε αυτούς που πίστεψαν, ώστε να είναι η καρδιά τους και η ψυχή τους μία[βλ. Πράξ.4,32: «Τοῦ δὲ πλήθους τῶν πιστευσάντων ἦν ἡ καρδία καὶ ἡ ψυχὴ μία, καὶ οὐδὲ εἷς τι τῶν ὑπαρχόντων αὐτῷ ἔλεγεν ἴδιον εἶναι, ἀλλ᾿ ἦν αὐτοῖς ἅπαντα κοινά(:Συγχρόνως όμως και το πλήθος εκείνων που είχαν πιστέψει στο Ευαγγέλιο είχαν αρμονική και αδιάσπαστη ομοφροσύνη, μια ψυχή και μια καρδιά ˙ διότι τόσο οι καρδιές τους όσο και ολόκληρη η πνευματική τους ύπαρξη ήταν ενωμένα. Επικρατούσε δηλαδή μεταξύ τους πλήρης συμφωνία και αρμονία φρονημάτων και συναισθημάτων. Και κανείς απ’ αυτούς δεν βρισκόταν να λέει ότι και το ελάχιστο από τα υπάρχοντά του και την περιουσία του ήταν δικό του, αλλά τα είχαν μεταξύ τους όλα σε κοινή ωφέλεια και χρήση)»]. Και είχαν κοινή την απόλαυση των υπαρχόντων τους, αφού όσοι είχαν δικές τους περιουσίες τις πωλούσαν και έδιναν τα χρήματα στους Αποστόλους. Πρόσφεραν ευλαβώς τα πάντα για το κοινό, ώστε κανένας φτωχός δεν υπήρχε μεταξύ τους. Ο Ανανίας βέβαια και η Σάπφειρα, που επιχείρησαν να πουν ψέματα στο Πνεύμα το Άγιο[βλ.Πράξ.5,3: «Εἶπε δὲ Πέτρος· Ἀνανία, διατί ἐπλήρωσεν ὁ σατανᾶς τὴν καρδίαν σου, ψεύσασθαί σε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον καὶ νοσφίσασθαι ἀπὸ τῆς τιμῆς τοῦ χωρίου;(: Τότε είπε ο Πέτρος: ‘’Ανανία, γιατί άφησες τον σατανά να κυριεύσει την καρδιά σου με πονηρές σκέψεις, μέχρι το σημείο να προσπαθήσεις να εξαπατήσεις με το ψέμα σου το Άγιο Πνεύμα και να κατακρατήσεις κρυφά για τον εαυτό σου ένα μέρος από το αντίτιμο του χωραφιού που πούλησες;’’)»], υποστήκανε την πρέπουσα τιμωρία.
ΚΒ’. «Διὰ δὲ τῶν χειρῶν τῶν ἀποστόλων ἐγίνετο σημεῖα καὶ τέρατα ἐν τῷ λαῷ πολλά· καὶ ἦσαν ὁμοθυμαδὸν ἅπαντες ἐν τῇ στοᾷ Σολομῶντος(:Στο μεταξύ με τα χέρια των αποστόλων γίνονταν συνεχώς πολλά εκπληκτικά και εξαιρετικά θαύματα, που επιβεβαίωναν ότι η διδασκαλία τους ήταν αληθινή και προκαλούσαν κατάπληξη στον λαό. Κι όλοι οι πιστοί μαζί με μια καρδιά μαζεύονταν στη στοά του Σολομώντος)»[Πράξ.5,12]. Και τόσο θαυμαστή και μεγαλειώδης πνευματική χάρη είχε περιχυθεί στους Αποστόλους, ώστε να είναι φοβεροί στην όψη, αν και ήταν πράοι. «Τῶν δὲ λοιπῶν οὐδεὶς ἐτόλμα κολλᾶσθαι αὐτοῖς, ἀλλ᾿ ἐμεγάλυνεν αὐτοὺς ὁ λαός(:Και από τους υπόλοιπους που δεν είχαν πιστέψει, κανείς δεν τολμούσε να ανακατευτεί με αυτούς, να αστειευτεί μαζί τους και να τους συμπεριφερθεί σαν συνηθισμένους ανθρώπους του δρόμου˙ αλλά ο πολύς λαός τους τιμούσε και τους εγκωμίαζε)»[Πράξ.5,13]. Και όλο και περισσότεροι προσθέτονταν, πλήθη ανδρών και γυναικών, που πίστευαν στον Κύριο. Και είχαν γεμίσει τις πλατείες με ασθενείς, πάνω σε κρεβάτια και σε φορεία, ώστε όταν περνούσε ο Πέτρος να πέσει, έστω και η σκιά του, σε κάποιον από αυτούς. Μαζευόταν και κόσμος από τις γειτονικές πόλεις στην αγία Ιερουσαλήμ και έφερναν τους ασθενείς και όσους βασανίζονταν από πνεύματα ακάθαρτα και όλοι θεραπεύονταν[βλ.Πράξ.5,14-16: «Μᾶλλον δὲ προσετίθεντο πιστεύοντες τῷ Κυρίῳ πλήθη ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν, ὥστε κατὰ τὰς πλατείας ἐκφέρειν τοὺς ἀσθενεῖς καὶ τιθέναι ἐπὶ κλινῶν καὶ κραβάττων, ἵνα ἐρχομένου Πέτρου κἂν ἡ σκιὰ ἐπισκιάσῃ τινὶ αὐτῶν. συνήρχετο δὲ καὶ τὸ πλῆθος τῶν πέριξ πόλεων εἰς ῾Ιερουσαλὴμ φέροντες ἀσθενεῖς καὶ ὀχλουμένους ὑπὸ πνευμάτων ἀκαθάρτων, οἵτινες ἐθεραπεύοντο ἅπαντες(:Έτσι ολοένα και περισσότερο προσελκύονταν πλήθη ανδρών και γυναικών, οι οποίοι πίστευαν στον Κύριο και γίνονταν μέλη της Εκκλησίας, αυξάνοντας κατά πολύ τον αριθμό των πιστών. Τόσο πολύ μάλιστα τους σεβόταν ο λαός, ώστε έβγαζαν τους αρρώστους από τα σπίτια τους στις πλατείες και τους έβαζαν πάνω σε πολυτελή κρεβάτια οι πλουσιότεροι, και σε φτωχικά και πρόχειρα φορεία οι φτωχότεροι, έτσι ώστε, όταν θα περνούσε από το πλήθος εκείνο ο Πέτρος, να πέσει έστω και η σκιά του σε κάποιον από τους αρρώστους αυτούς για να τον θεραπεύσει. Επιπλέον μαζεύονταν στην Ιερουσαλήμ και πλήθη από τους κατοίκους των γειτονικών πόλεων˙ όλοι αυτοί έφερναν κάθε είδους αρρώστους, καθώς και ανθρώπους που υπέφεραν από ακάθαρτα πνεύματα, και όλοι τους θεραπεύονταν)»].
ΚΓ. Με τη δύναμη αυτή του Αγίου Πνεύματος οι δώδεκα πάλι Απόστολοι επειδή κήρυτταν τον Χριστό, ρίχτηκαν στη φυλακή από τους αρχιερείς, αλλά και απαλλάχτηκαν από τα δεσμά τους στη διάρκεια της νύχτας με παράδοξο τρόπο από έναν Άγγελο[βλ. Πράξ.5,19: «Ἄγγελος δὲ Κυρίου διὰ τῆς νυκτὸς ἤνοιξε τὰς θύρας τῆς φυλακῆς, ἐξαγαγών τε αὐτοὺς εἶπε(:Άγγελος Κυρίου όμως μέσα στη νύχτα άνοιξε τις θύρες της φυλακής, τους έβγαλε έξω και τους είπε)»]. Και από το Ιερό οδηγήθηκαν στο δικαστήριο, μπροστά στους αρχιερείς, τους οποίους οι Απόστολοι τότε ανυποχώρητα και σθεναρά τους έλεγξαν για όσα εκείνοι είχαν πει σ’ αυτούς για τον Χριστό. Και πρόσθεσαν και αυτό, ότι και το Άγιο Πνεύμα έδωσε ο Θεός σε όσους πιστεύουν και υπακούουν σε Αυτόν. Και αφού δάρθηκαν από τους αρχιερείς, αναχώρησαν χαρούμενοι, αλλά δεν σταμάτησαν να διδάσκουν και να διακηρύττουν το Ευαγγέλιο του Χριστού[βλ. Πράξ.5,40-42:«Ἐπείσθησαν δὲ αὐτῷ, καὶ προσκαλεσάμενοι τοὺς ἀποστόλους δείραντες παρήγγειλαν μὴ λαλεῖν ἐπὶ τῷ ὀνόματι τοῦ ᾿Ιησοῦ, καὶ ἀπέλυσαν αὐτούς. οἱ μὲν οὖν ἐπορεύοντο χαίροντες ἀπὸ προσώπου τοῦ συνεδρίου, ὅτι ὑπὲρ τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ κατηξιώθησαν ἀτιμασθῆναι· πᾶσαν τε ἡμέραν ἐν τῷ ἱερῷ καὶ κατ᾿ οἶκον οὐκ ἐπαύοντο διδάσκοντες καὶ εὐαγγελιζόμενοι ᾿Ιησοῦν τὸν Χριστόν(:Τότε τα μέλη του συνεδρίου πείσθηκαν από τα λόγια του. Κι αφού προσκάλεσαν τους αποστόλους να μπουν πάλι στην αίθουσα του δικαστηρίου, τους έδειραν και τους έδωσαν την εντολή να μη διδάσκουν έχοντας ως κύριο θέμα του κηρύγματός τους το όνομα και το πρόσωπο του Ιησού. Και μετά τους άφησαν ελεύθερους. Ύστερα λοιπόν από τις απειλές και την κακομεταχείριση αυτή που δέχθηκαν οι απόστολοι, έφυγαν από το συνέδριο με μεγάλη χαρά, διότι αξιώθηκαν να υποστούν ατιμωτική τιμωρία για χάρη του ονόματός Του. Και δεν έπαυαν κάθε μέρα δημόσια στο ιερό και ιδιωτικά από σπίτι σε σπίτι να διδάσκουν και να διαδίδουν το χαρμόσυνο μήνυμα ότι ο Ιησούς είναι ο Μεσσίας)»].
ΚΔ΄. Όχι μόνο στους δώδεκα Αποστόλους ενήργησε η Χάρη του Αγίου Πνεύματος, αλλά ενήργησε και στα πρωτότοκα τέκνα της Εκκλησίας αυτής εδώ, που τότε ήταν στείρα, στους επτά Διακόνους εννοώ. Διότι και αυτοί εκλέχτηκαν, όπως μας έχει παραδοθεί στη Γραφή, επειδή ήταν γεμάτοι Πνεύμα Άγιο και σοφία[βλ. Πράξ.6,3: «Ἐπισκέψασθε οὖν, ἀδελφοί, ἄνδρας ἐξ ὑμῶν μαρτυρουμένους ἑπτά, πλήρεις Πνεύματος ῾Αγίου καὶ σοφίας, οὓς καταστήσομεν ἐπὶ τῆς χρείας ταύτης(:Εξετάστε λοιπόν προσεκτικά, αδελφοί, και εκλέξτε από σας τους ίδιους επτά άνδρες, που να έχουν καλή μαρτυρία απ’ όλους και να είναι γεμάτοι από Άγιο Πνεύμα και σύνεση. Αυτούς θα εγκαταστήσουμε για να διεξάγουν την αναγκαία αυτή διακονία)»].
Σ΄αυτούς ανήκε και αυτός που ονομαζόταν Στέφανος, των Μαρτύρων η εκλεχτή απαρχή, άνδρας γεμάτος από πίστη και Πνεύμα Άγιο, που έκανε τέρατα και σημεία ανάμεσα στον λαό[βλ. Πράξ.6,8: «Στέφανος δὲ πλήρης πίστεως καὶ δυνάμεως ἐποίει τέρατα καὶ σημεῖα μεγάλα ἐν τῷ λαῷ(:Ο Στέφανος μάλιστα, που ήταν γεμάτος με πίστη και δυνατό χάρισμα ευγλωττίας, έκανε μεγάλα θαύματα ανάμεσα στον λαό˙ θαύματα που προκαλούσαν κατάπληξη και αποδείκνυαν την αλήθεια του χριστιανικού κηρύγματος)»] και ο οποίος διεξήγαγε μεγάλο αγώνα με τους συζητητές της Συναγωγής. «Καὶ οὐκ ἴσχυον ἀντιστῆναι τῇ σοφίᾳ καὶ τῷ πνεύματι ᾧ ἐλάλει(:Δεν μπορούσαν όμως να αντισταθούν στη σοφία και στο πνευματικό χάρισμα με τον φωτισμό του οποίου μιλούσε ο Στέφανος)» [Πράξ. 6,10]. Και όταν συκοφαντήθηκε και οδηγήθηκε στο δικαστήριο έλαμπε σαν Άγγελος: «Καὶ ἀτενίσαντες εἰς αὐτὸν ἅπαντες οἱ καθεζόμενοι ἐν τῷ συνεδρίῳ εἶδον τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὡσεὶ πρόσωπον ἀγγέλου (:Κάποια στιγμή όμως, καθώς όλοι οι δικαστές που κάθονταν στο συνέδριο κοίταζαν τον Στέφανο, είδαν το πρόσωπό του να αστράφτει σαν να ήταν πρόσωπο αγγέλου)» [Πράξ.6,15]. Και με τη συνετή και σοφή απολογία του έλεγξε τους σκληροτράχηλους και απερίτμητους στην καρδιά και στα αυτιά Ιουδαίους, που πάντοτε αντιστέκονταν στο Πνεύμα το Άγιο[βλ. Πράξ. 7,51: «Σκληροτράχηλοι καὶ ἀπερίτμητοι τῇ καρδίᾳ καὶ τοῖς ὠσίν, ὑμεῖς ἀεὶ τῷ Πνεύματι τῷ Ἁγίῳ ἀντιπίπτετε, ὡς οἱ πατέρες ὑμῶν καὶ ὑμεῖς(:Είστε σκληροτράχηλοι και άκαμπτοι, και δεν υποτάσσεστε στο Θεό. Δεν έχετε περικόψει τη σκληρότητα και την αναισθησία της καρδιάς σας και δεν θελήσατε να απαλλαγείτε από την πνευματική σας βαρηκοΐα, για να ακούτε με καλή και ευπειθή διάθεση την αλήθεια. Γι’ αυτό πάντοτε εναντιώνεστε στο Πνεύμα το Άγιο. Όπως απειθούσαν και εναντιώνονταν οι πατέρες σας, έτσι και σήμερα εναντιώνεστε και σεις)»] και έβλεπε τους ουρανούς ανοιγμένους και τον Υιό του ανθρώπου να κάθεται στα δεξιά του Θεού[βλ. Πράξ.7,56: «Καὶ εἶπεν· ἰδοὺ θεωρῶ τοὺς οὐρανοὺς ἀνεῳγμένους καὶ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἐκ δεξιῶν τοῦ Θεοῦ ἑστῶτα(:Και είπε: ‘’Να, βλέπω καθαρά στους ουρανούς να είναι ανοιγμένοι, και τον Υιό του ανθρώπου τον βλέπω να στέκεται στα δεξιά του Θεού’’)»]. Τα είδε αυτά, όχι από τη δική του δύναμη, αλλά, όπως λέει η Θεία Γραφή, «ὑπάρχων δὲ πλήρης Πνεύματος Ἁγίου, ἀτενίσας εἰς τὸν οὐρανὸν εἶδε δόξαν Θεοῦ καὶ Ἰησοῦν ἑστῶτα ἐκ δεξιῶν τοῦ Θεοῦ(:Οι απειλές όμως αυτές δεν διήγειραν εχθρικά συναισθήματα και στην καρδιά του πρωτομάρτυρα. Αντιθέτως αυτός ήταν πάντοτε ειρηνικός και γεμάτος με το Άγιο Πνεύμα. Ενώ λοιπόν βρισκόταν σε τέτοια ψυχική κατάσταση, έστρεψε ακίνητο και προσηλωμένο το βλέμμα του στον ουρανό και είδε την ένδοξη λαμπρότητα του Θεού και τον Ιησού να στέκεται στα δεξιά του Θεού έτοιμος να τον βοηθήσει)»[Πράξ.7,55].
ΚΕ΄. Με τη δύναμη αυτή του Αγίου Πνεύματος, με την επίκληση του Ονόματος του Ιησού Χριστού και ζώντας ενωμένος με τον Χριστό, και ο Φίλιππος κάποτε, στην πόλη της Σαμάρειας, «έδιωξε τα ακάθαρτα πνεύματα, που καθώς έβγαιναν, φώναζαν με δυνατή φωνή, ενώ τους παραλύτους και τους χωλούς τους θεράπευσε»[βλ. Πράξ.8,7: «πολλῶν γὰρ τῶν ἐχόντων πνεύματα ἀκάθαρτα βοῶντα φωνῇ μεγάλῃ ἐξήρχετο, πολλοὶ δὲ παραλελυμένοι καὶ χωλοὶ ἐθεραπεύθησαν»] και έφερε στη πίστη του Χριστού μεγάλο πλήθος πιστών. Προς αυτούς ήρθαν αργότερα ο Πέτρος και ο Ιωάννης και «τότε ἐπετίθουν τὰς χεῖρας ἐπ᾿ αὐτούς, καὶ ἐλάμβανον Πνεῦμα Ἅγιον(:τότε οι δύο απόστολοι έθεταν τα χέρια τους πάνω τους και εκείνοι λάμβαναν το Άγιο Πνεύμα. Αυτό φαινόταν και αισθητώς, με τα έκτακτα χαρίσματα που μεταδίδονταν σε αυτούς)»[ Πράξ.8,17]. Αυτής της κοινωνίας μόνο ο Σίμων, ο μάγος, αποδείχτηκε ξένος και δικαίως.
Άλλοτε πάλι, ο Φίλιππος κλήθηκε, ενώ βρισκόταν στον δρόμο, από Άγγελο του Κυρίου για τον ευλαβέστατο εκείνο Αιθίοπα, τον ευνούχο, και άκουσε από Αυτό το Άγιο Πνεύμα καθαρά: «Πρόσελθε καὶ κολλήθητι τῷ ἅρματι τούτῳ(:Πλησίασε και προσκολλήσου στην άμαξα αυτή)»[Πράξ.8,29]. Και αφού δίδαξε τον Αιθίοπα και τον βάπτισε, τον έστειλε στην Αιθιοπία ως κήρυκα του Χριστού, σύμφωνα με αυτό που έχει γραφεί: «Ἣξουσι πρέσβεις ἐξ Αἰγύπτου, Αἰθιοπία προφθάσει χεῖρα αὐτῆς τῷ Θεῷ(:Έτσι θα έρθουν στην Ιερουσαλήμ πρέσβεις από την Αίγυπτο. Η Αιθιοπία θα απλώσει με σπουδή τα χέρια της προς τον Θεό προσφέροντάς Του τα δώρα της και τις ικεσίες της)»[Ψαλμ. 67,32]. Και αυτός πάλι αρπάχτηκε από τον Άγγελο, άλλαξε την πορεία του και σε όσες πόλεις συνάντησε στον δρόμο του, μέχρι να φτάσει στην Καισάρεια, κήρυττε το Ευαγγέλιο του Χριστού[βλ. Πράξ.8,39-40: «Ὃτε δὲ ἀνέβησαν ἐκ τοῦ ὕδατος, Πνεῦμα Κυρίου ἥρπασε τὸν Φίλιππον, καὶ οὐκ εἶδεν αὐτὸν οὐκέτι ὁ εὐνοῦχος· ἐπορεύετο γὰρ τὴν ὁδὸν αὐτοῦ χαίρων. Φίλιππος δὲ εὑρέθη εἰς ῎Αζωτον, καὶ διερχόμενος εὐηγγελίζετο τὰς πόλεις πάσας ἕως τοῦ ἐλθεῖν αὐτὸν εἰς Καισάρειαν(:Όταν βγήκαν έξω από το νερό, το Πνεύμα του Κυρίου άρπαξε υπερφυσικά τον Φίλιππο και δεν τον ξαναείδε πια ο ευνούχος. Διότι ο Φίλιππος μεταφέρθηκε σε αντίθετη κατεύθυνση, ενώ ο ευνούχος συνέχισε το ταξίδι του προς την Αιθιοπία, γεμάτος χαρά για τη σωτηριώδη γνώση που απέκτησε και για τη χάρη του Αγίου Πνεύματος που του μεταδόθηκε με το βάπτισμα. Έτσι ο Φίλιππος βρέθηκε στην Άζωτο, χωρίς να καταλάβει κι αυτός πώς. Κι από εκεί εξακολουθούσε την περιοδεία του κηρύττοντας το ευαγγέλιο σε όλες τις πόλεις που συναντούσε, μέχρι που έφθασε στην Καισάρεια)»].
ΚΣΤ΄. Από αυτό το Άγιο Πνεύμα πληρώθηκε και ο Παύλος, μετά την κλήση του από τον Κύριό μας Ιησού Χριστό. Και μάρτυρας των λόγων μου ας έρθει ο Ανανίας, ο ευλαβής, από τη Δαμασκό που του είπε: «Σαοὺλ ἀδελφέ, ὁ Κύριος ἀπέσταλκέ με, Ἰησοῦς ὁ ὀφθείς σοι ἐν τῇ ὁδῷ ᾗ ἤρχου, ὅπως ἀναβλέψῃς καὶ πλησθῇς Πνεύματος Ἁγίου(:Σαούλ, αδελφέ, με έστειλε ο Κύριος που σου εμφανίστηκε στον δρόμο που βάδιζες για να έλθεις εδώ. Με έστειλε για να ξαναβρείς το φως σου και να γεμίσει η ψυχή σου με Πνεύμα Άγιο)»[Πράξ.9,17]. Και το Πνεύμα το Άγιο αμέσως ενήργησε και μετέβαλε την τύφλωση των ματιών του Παύλου σε ανάβλεψη, ενώ στην ψυχή του του έβαλε τη σφραγίδα Του και τον έκανε σκεύος εκλογής, για να βαστάξει το Όνομα του Κυρίου που του εμφανίστηκε ενώπιον των βασιλέων και των Ισραηλιτών[βλ. Πράξ. 9,15: «Εἶπε δὲ πρὸς αὐτὸν ὁ Κύριος· πορεύου, ὅτι σκεῦος ἐκλογῆς μοί ἐστιν οὗτος τοῦ βαστάσαι τὸ ὄνομά μου ἐνώπιον ἐθνῶν καὶ βασιλέων υἱῶν τε Ἰσραήλ(:Πήγαινε χωρίς κανέναν φόβο ή δισταγμό, διότι αυτός είναι όργανό μου εκλεκτό. Τον διάλεξα εγώ για να βαστάσει και να διαδώσει το κήρυγμα για το όνομά μου και το ευαγγέλιό μου, και να το μεταφέρει με τις περιοδείες του ενώπιον εθνικών και βασιλέων και των σημερινών απογόνων του Ισραήλ)»]. Έτσι τον άλλοτε διώκτη τον μετέστρεψε σε κήρυκα και δούλο αγαθό, ώστε από τα Ιεροσόλυμα μέχρι το Ιλλυρικό να εξαπλώσει το κήρυγμα του Ευαγγελίου [Ρωμ.15,19: «Ἐν δυνάμει σημείων καὶ τεράτων, ἐν δυνάμει Πνεύματος Θεοῦ, ὥστε με ἀπὸ Ἱερουσαλὴμ καὶ κύκλῳ μέχρι τοῦ Ἰλλυρικοῦ πεπληρωκέναι τὸ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ(:Αυτός συνόδευε το κήρυγμά μου με δύναμη σημείων και καταπληκτικών θαυμάτων, με την υπερφυσική δύναμη του Πνεύματος του Θεού. Κι έτσι εγώ, κάνοντας ένα μεγάλο κύκλο, περιόδευσα σε όλα τα μέρη από την Ιερουσαλήμ μέχρι το Ιλλυρικό, κι έχω κηρύξει παντού, πλήρως και τελείως το Ευαγγέλιο του Χριστού)»]. Κατήχησε ακόμα και τη βασιλίδα των πόλεων, τη Ρώμη. Και μέχρι την Ισπανία έφτασε η προθυμία του για το κήρυγμα και υπέμεινε μύρια βάσανα, ενώ έκανε τέρατα και σημεία. Γι’αυτόν όμως μέχρι εδώ ας θεωρηθούν αρκετά όσα είπαμε.
ΚΖ΄.Με τη δύναμη λοιπόν του ίδιου Αγίου Πνεύματος και ο κορυφαίος των Αποστόλων και κλειδοκράτορας της Βασιλείας των ουρανών, ο Πέτρος, στη Λύδδα, τη σημερινή Διόσπολη, με την επίκληση του Ονόματος του Ιησού Χριστού και ζώντας ενωμένος με τον Χριστό, θεράπευσε τον παράλυτο Αινέα [βλ. Πράξ.9,32-34: «᾿Εγένετο δὲ Πέτρον διερχόμενον διὰ πάντων κατελθεῖν καὶ πρὸς τοὺς ἁγίους τοὺς κατοικοῦντας Λύδδαν. εὗρε δὲ ἐκεῖ ἄνθρωπόν τινα Αἰνέαν ὀνόματι, ἐξ ἐτῶν ὀκτὼ κατακείμενον ἐπὶ κραβάττῳ, ὃς ἦν παραλελυμένος. καὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ Πέτρος· Αἰνέα, ἰᾶταί σε ᾿Ιησοῦς ὁ Χριστός· ἀνάστηθι καὶ στρῶσον σεαυτῷ. καὶ εὐθέως ἀνέστη. καὶ εἶδον αὐτὸν πάντες οἱ κατοικοῦντες Λύδδαν καὶ τὸν Σάρωνα, οἵτινες ἐπέστρεψαν ἐπὶ τὸν Κύριον(:Καθώς ο Πέτρος περιόδευε σε όλα αυτά τα μέρη, κάποια μέρα κατέβηκε και στους Χριστιανούς που κατοικούσαν στην Λύδδα. Εκεί συνάντησε κάποιον άνθρωπο που λεγόταν Αινέας και ήταν οκτώ χρόνια κατάκοιτος πάνω σ’ ένα κρεβάτι, διότι ήταν παράλυτος. Και ο Πέτρος του είπε: ‘’Αινέα, ο Ιησούς, που είναι ο χρισμένος από τον Θεό Μεσσίας, σε γιατρεύει από την παραλυσία σου. Σήκω και στρώσε μόνος σου το κρεβάτι σου’’. Κι αυτός αμέσως σηκώθηκε)»]. Στην Ιόππη πάλι ανέστησε από τους νεκρούς την Ταβιθά, που έκανε πολλές αγαθοεργίες[βλ. Πράξ.9,40: «Ἐκβαλὼν δὲ ἔξω πάντας ὁ Πέτρος θεὶς τὰ γόνατα προσηύξατο, καὶ ἐπιστρέψας πρὸς τὸ σῶμα εἶπε· Ταβιθά, ἀνάστηθι. ἡ δὲ ἤνοιξε τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῆς, καὶ ἰδοῦσα τὸν Πέτρον ἀνεκάθισε(:Αφού λοιπόν ο Πέτρος τους έβγαλε όλους έξω από το ανώγειο που ήταν η νεκρή, γονάτισε και προσευχήθηκε. Κατόπιν στράφηκε στο νεκρό σώμα και είπε: ‘’Ταβιθά, σήκω επάνω’’. Κι αυτή άνοιξε τα μάτια της, και όταν είδε τον Πέτρο, όπως ήταν ξαπλωμένη, ανασηκώθηκε καθιστή στο κρεβάτι της)»].
Και καθώς βρισκόταν στο λιακωτό δώμα στο σπίτι του Σίμωνα του βυρσοδέψη, ήρθε σε έκσταση και μπόρεσε να δει τον ουρανό ανοιγμένο. Είδε επίσης να κατεβαίνει ένα ειδικό σκεύος, που έμοιαζε σαν τεράστιο απλωμένο σεντόνι και ήταν γεμάτο από ζώα διαφόρων ειδών, με ποικίλες μορφές και διαφορετικά καμώματα[βλ. Πράξ.10,11-12: «Καὶ θεωρεῖ τὸν οὐρανὸν ἀνεῳγμένον καὶ καταβαῖνον ἐπ᾿ αὐτὸν σκεῦός τι ὡς ὀθόνην μεγάλην, τέσσαρσιν ἀρχαῖς δεδεμένον καὶ καθιέμενον ἐπὶ τῆς γῆς, ἐν ᾧ ὑπῆρχε πάντα τὰ τετράποδα τῆς γῆς καὶ τὰ θηρία καὶ τὰ ἑρπετὰ καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ(:Βλέπει τότε τον ουρανό να ανοίγει και να κατεβαίνει προς το μέρος του ένα πράγμα που έμοιαζε με σεντόνι μεγάλο και ήταν δεμένο από τις τέσσερις άκρες κα κατέβαινε σιγά – σιγά πάνω στη γη. Μέσα σε αυτό υπήρχαν όλα τα τετράποδα της γης και τα θηρία και τα ερπετά και τα πουλιά του ουρανού. Πολλά απ’ αυτά σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου ήταν ακάθαρτα και απαγορευμένα στους Ισραηλίτες να τα τρώνε)»]. Και έτσι έμαθε να μη λέει κανέναν άνθρωπο- ακόμα και αν είναι ειδωλολάτρης- μολυσμένο ή ακάθαρτο. Και τότε που ο Κορνήλιος είχε στείλει ανθρώπους στην Ιόππη για να τον βρουν και να τον καλέσουν, άκουσε ολοκάθαρα τη φωνή του Αγίου Πνεύματος που του έλεγε: «Ἰδοὺ ἄνδρες τρεῖς ζητοῦσί σε· ἀλλὰ ἀναστὰς κατάβηθι καὶ πορεύου σὺν αὐτοῖς μηδὲν διακρινόμενος, διότι ἐγὼ ἀπέσταλκα αὐτούς(:Ιδού, τρεις άνδρες σε ζητούν. Μην τους αποφύγεις επειδή είναι εθνικοί και ακάθαρτοι. Αλλά σήκω γρήγορα, κατέβα από την ταράτσα και πήγαινε μαζί τους χωρίς να έχεις κανένα δισταγμό, διότι εγώ τους έχω στείλει να σε συναντήσουν)»[Πράξ.10,19-20].
Και για να φανεί τούτο φανερά, ότι δηλαδή και όσοι από τους εθνικούς- ειδωλολάτρες πιστεύουν, γίνονται κοινωνοί στη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, όταν ο Πέτρος πήγε στην Καισάρεια και δίδασκε τα αναφερόμενα στον Χριστό, η Γραφή λέει για τον Κορνήλιο και για όσους ήταν μαζί του παρόντες εκεί: «Καὶ ἐξέστησαν οἱ ἐκ περιτομῆς πιστοὶ ὅσοι συνῆλθον τῷ Πέτρῳ, ὅτι καὶ ἐπὶ τὰ ἔθνη ἡ δωρεὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐκκέχυται (:Και όλοι οι πιστοί Ιουδαίοι, όσοι είχαν έλθει μαζί με τον Πέτρο από την Ιόππη, έμειναν εκστατικοί και κυριεύθηκαν από βαθύ θαυμασμό και έκπληξη· διότι είδαν να εκχύνεται πλούσια η δωρεά του Αγίου Πνεύματος και στους εθνικούς, που δεν είχαν περιτμηθεί ούτε τηρούσαν τις τυπικές διατάξεις του νόμου)»[Πράξ.10,45].
ΚΗ΄. Και στην Αντιόχεια της Συρίας, στην πολυφημισμένη αυτή πόλη, τότε που είχε αρχίσει να κηρύττεται το Ευαγγέλιο του Χριστού, στάλθηκε από εδώ ο Βαρνάβας για να βοηθήσει στην εξάπλωση της πίστεως, «ὅτι ἦν ἀνὴρ ἀγαθὸς καὶ πλήρης Πνεύματος Ἁγίου καὶ πίστεως(:διότι ήταν άνθρωπος αγαθός και γεμάτος Πνεύμα Άγιο και πίστη)»[βλ.Πράξ.11,24]. Αυτός λοιπόν, όταν διαπίστωσε πως πολλοί άνθρωποι θα ενδιαφέρονταν να γνωρίσουν την πίστη και τη ζωή του Χριστού, έφερε στην Αντιόχεια, βοηθό του στον αγώνα, τον Παύλο από την Ταρσό. Και αφού δίδαξαν και σύναξαν μεγάλο πλήθος στην Εκκλησία, συνέβη για πρώτη φορά στην Αντιόχεια να ονομαστούν τα μέλη της Εκκλησίας Χριστιανοί[βλ. Πράξ.11,26: «Ἐγένετο δὲ αὐτοὺς ἐνιαυτὸν ὅλον συναχθῆναι ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ καὶ διδάξαι ὄχλον ἱκανόν, χρηματίσαι τε πρῶτον ἐν Ἀντιοχείᾳ τοὺς μαθητὰς Χριστιανούς(:Εκεί λοιπόν για ένα ολόκληρο χρόνο οι δύο αυτοί απόστολοι συμμετείχαν στις συνάξεις των πιστών στην Εκκλησία και δίδαξαν πλήθος πολύ. Έτσι στην Αντιόχεια οι μαθητές του Κυρίου εξαιτίας του πλήθους τους ονομάστηκαν για πρώτη φορά ‘’Χριστιανοί’’)»]. Νομίζω ότι το Άγιο Πνεύμα έδωσε σε αυτούς το νέο αυτό όνομα, το οποίο το είχε προαναγγείλει ο Κύριος για τους πιστούς.
Επειδή τότε στην Αντιόχεια ο Θεός χάριζε όλο και περισσότερη πνευματική χάρη, υπήρχαν εκεί Προφήτες και Διδάσκαλοι, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Άγαβος. «Λειτουργούντων δὲ αὐτῶν τῷ Κυρίῳ καὶ νηστευόντων εἶπε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον· ἀφορίσατε δή μοι τὸν Βαρνάβαν καὶ τὸν Σαῦλον εἰς τὸ ἔργον ὃ προσκέκλημαι αὐτούς(:Κάποια μέρα, ενώ αυτοί βρίσκονταν σε λειτουργική σύναξη και επιτελούσαν την κοινή λατρεία προς τον Κύριο, κήρυτταν τον θείο λόγο και νήστευαν, είπε το Πνεύμα το Άγιο διαμέσου των προφητών ή κάποιων Χριστιανών από εκείνους που είχαν ειδικά χαρίσματα: ‘’Ξεχωρίστε μου αμέσως τον Βαρνάβα και τον Σαύλο για το έργο στο οποίο τους έχω καλέσει και το έχω εμπνεύσει μέσα στις καρδιές τους’’)»[Πράξ.13,2]. Τότε, αφού έβαλαν επάνω στον Σαύλο και στον Βαρνάβα τα χέρια τους οι πρόκριτοι των Προφητών και Διδασκάλων της Εκκλησίας της Αντιόχειας, τους έστειλε το Άγιο Πνεύμα στο έργο που τους προόριζε. Είναι φανερό λοιπόν ότι το Πνεύμα που μιλούσε και απέστελνε είναι ταυτισμένο βουλητικά και ενεργητικά με τον Πατέρα και τον Υιό, αλλά χωρίς να έχει χάσει τη δική Του ξεχωριστή υπόσταση, όπως και πριν είπαμε.
ΚΘ’. Αυτό το Πνεύμα το Άγιο, με τη βούληση και τη δραστηριότητά Του ενωμένες και εναρμονισμένες προς τον Πατέρα και τον Υιό, πέτυχε να συναφθεί η Καινή Διαθήκη, η νέα Συμφωνία Θεού και ανθρώπου μέσα στην Εκκλησία του Χριστού, που έχει το πλήρωμα της Ορθόδοξης πίστης και αποτελείται από τους πιστούς όλης της οικουμένης, όλων των εποχών. Αυτό μας ελευθέρωσε και από τα δυσβάσταχτα φορτία των διατάξεων του Νόμου, εννοώ σχετικά με τις καθαρές και μολυσμένες τροφές, τα Σάββατα, τις πρωτομηνιές, την περιτομή, τους αγνιστικούς ραντισμούς και τις καθαρτήριες θυσίες, οι οποίες, στις εποχές που διατάχθηκαν από τον Θεό, είχαν το νόημά τους, αλλά ήταν μόνο η σκιά των μελλοντικών αγαθών[βλ. Κολ. 2,16-17: «Μὴ οὖν τις ὑμᾶς κρινέτω ἐν βρώσει ἢ ἐν πόσει ἢ ἐν μέρει ἑορτῆς ἢ νουμηνίας ἢ σαββάτων, ἅ ἐστι σκιὰ τῶν μελλόντων, τὸ δὲ σῶμα Χριστοῦ(:Αφού λοιπόν οι διατάξεις του νόμου καταργήθηκαν, κανείς ας μη σας κρίνει για φαγητά ή ποτά ή για διατάξεις εορτών ή για τις πρωτομηνιές ή τις άλλες ημέρες της εβδομάδος.Αυτά είναι μια απλή σκιά της πραγματικότητος που επρόκειτο να έλθει στην Καινή Διαθήκη. Και η πραγματικότητα αυτή απ’ την οποία ριχνόταν η σκιά είναι ο Χριστός)»· Εβρ.10,1: «Σκιὰν γὰρ ἔχων ὁ νόμος τῶν μελλόντων ἀγαθῶν, οὐκ αὐτὴν τὴν εἰκόνα τῶν πραγμάτων, κατ᾿ ἐνιαυτὸν ταῖς αὐταῖς θυσίαις ἃς προσφέρουσιν εἰς τὸ διηνεκές, οὐδέποτε δύναται τοὺς προσερχομένους τελειῶσαι(:Πράγματι οι θυσίες της Παλαιάς Διαθήκης ήταν ανεπαρκείς να προσφέρουν άφεση. Διότι ο νόμος παρείχε βέβαια κάποια αμυδρή σκιά των αγαθών που επρόκειτο να μας προσφέρει ο Χριστός, δεν έδινε όμως σαφή και πλήρη εικόνα της ουράνιας πραγματικότητας. Και δεν μπορεί ποτέ ο νόμος να οδηγήσει στην τελειότητα αυτούς που πλησιάζουν το θυσιαστήριο με τις ίδιες θυσίες που συνεχώς κάθε χρόνο προσφέρουν οι ιερείς και αρχιερείς του)»]. Και τώρα, που το πλήρωμα της σώζουσας αλήθειας μάς αποκαλύφθηκε στο Πρόσωπο του Ιησού Χριστού, έχασαν τη λειτουργική σκοπιμότητά τους και τη θεολογική δικαίωσή τους.
Επειδή όμως στην Αντιόχεια έγινε διαμάχη από τη μερίδα αυτών που υποστήριζαν ότι πρέπει να περιτέμνονται και να τηρούν τα έθιμα του Μωυσή όσοι από τους εθνικούς έρχονται στην πίστη του Χριστού[βλ. Πράξ.15,1:«Καὶ τινες κατελθόντες ἀπὸ τῆς Ἰουδαίας ἐδίδασκον τοὺς ἀδελφοὺς ὅτι ἐὰν μὴ περιτέμνησθε τῷ ἔθει Μωϋσέως, οὐ δύνασθε σωθῆναι(:Στο μεταξύ μερικοί που είχαν έλθει από την Ιουδαία στην Αντιόχεια δίδασκαν τους αδελφούς ότι, εάν δεν περιτέμνεστε σύμφωνα με το έθιμο που επικρατεί από πολύ παλιά, το οποίο αναγνωρίστηκε και νομοθετήθηκε και από τον Μωυσή, μόνο με το βάπτισμα δεν είναι δυνατόν να σωθείτε)»], ο Παύλος και ο Βαρνάβας στάλθηκαν στα Ιεροσόλυμα.
Και οι Απόστολοι της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων, με έγγραφη επιστολή τους, ελευθέρωσαν όλη την οικουμένη από τις ηθικές και τελετουργικές υποχρεώσεις και δεσμεύσεις του ιουδαϊκού Νόμου. Και δεν έδωσαν την αυθεντία για ένα τέτοιο θέμα στον εαυτό τους αλλά, στέλνοντας έγγραφη επιστολή, ομολόγησαν ότι «ἔδοξε γὰρ τῷ ῾Αγίῳ Πνεύματι καὶ ἡμῖν μηδὲν πλέον ἐπιτίθεσθαι ὑμῖν βάρος πλὴν τῶν ἐπάναγκες τούτων, ἀπέχεσθαι εἰδωλοθύτων καὶ αἵματος καὶ πνικτοῦ καὶ πορνείας· ἐξ ὧν διατηροῦντες ἑαυτοὺς εὖ πράξετε. ἔρρωσθε(:Αποφασίστηκε δηλαδή ως σωστό και αληθινό από το Άγιον Πνεύμα και εμάς, να μη σας επιβάλλουμε πλέον κανένα άλλο πρόσθετο βάρος εκτός από τα παρακάτω, που είναι αναγκαία: Να απέχετε δηλαδή από τα ειδωλόθυτα και από το αίμα και από το πνικτό, τα οποία δεν πρέπει να τρώτε˙ να απέχετε ακόμη και από την πορνεία. Από αυτά εάν φυλάγετε τους εαυτούς σας καθαρούς, θα απολαμβάνετε ειρήνη και ανάπαυση συνειδήσεως. Υγιαίνετε)»[Πράξ.15,28-29]. Με όλα αυτά που έγραφαν, ήθελαν να δηλώσουν τούτο: Ότι αν και προερχόταν από ανθρώπους, τους Αποστόλους, η επιστολή, οι διατάξεις που περιείχε προέρχονταν από το Ίδιο το Άγιο Πνεύμα και αφορούσαν όλους τους χριστιανούς, όλων των εποχών και όλων των τόπων, είναι δηλαδή οικουμενικές. Αυτές λοιπόν τις αυθεντικές και οικουμενικές διατάξεις τις παρέλαβαν όσοι ήταν μαζί με τον Βαρνάβα και τον Παύλο και με το κήρυγμά τους τις κατοχύρωσαν σε όλον τον κόσμο για πάντα.
Λ΄. Αλλά αφού έφτασα σε αυτό το σημείο του λόγου, ζητώ συγνώμη από την αγάπη σας ή μάλλον από το Πνεύμα που ενοικεί στον Παύλο, γιατί δεν μπόρεσα να αναπτύξω το καθετί, εξαιτίας της αδυναμίας μου και του κόπου των ακροατών μου. Πότε όμως θα μπορέσω να μιλήσω αντάξια και να αναφέρω τις θαυμαστές πράξεις που έγιναν από τον Παύλο στο Όνομα του Χριστού, με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος; Τα όσα δηλαδή συνέβηκαν στην Κύπρο με τον Έλυμα τον μάγο, στα Λύστρα με τη θεραπεία του χωλού, στην Κιλικία, στη Φρυγία, στη Γαλατία, στη Μυσία, στη Μακεδονία ή στους Φιλίππους- εννοώ το κήρυγμα και το διώξιμο του δαίμονα του μαντικού, που βγήκε μόνο με το Όνομα του Χριστού και τη σωτηρία του δεσμοφύλακα μαζί με όλη του την οικογένεια που έγινε τη νύκτα, μετά τον σεισμό- ή στη Θεσσαλονίκη, αλλά και για την ομιλία του στον Άρειο Πάγο ανάμεσα στους Αθηναίους ή τη διδασκαλία του στην Κόρινθο και σε όλη την Αχαΐα;
Πώς λοιπόν θα μπορέσω να αναφέρω διεξοδικά και αντάξια τις ενέργειες του Αγίου Πνεύματος που έγιναν δια του Παύλου στην Έφεσο; Αυτοί βέβαια που ήταν εκεί, δεν ήξεραν στην αρχή τι είναι Πνεύμα Άγιο. Το γνώρισαν όμως μετά, με τη διδασκαλία του Παύλου: «Καὶ ἐπιθέντος αὐτοῖς τοῦ Παύλου τὰς χεῖρας ἦλθε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐπ᾿ αὐτούς, ἐλάλουν τε γλώσσαις καὶ προεφήτευον(:ΚΑι όταν ο Παύλος έβαλε τα χέρια του πάνω στα κεφάλια τους, ήλθε το Άγιο Πνεύμα επάνω τους και τους μετέδωσε διπλό χάρισμα˙ μιλούσαν δηλαδή σε διάφορες ξένες γλώσσες, τις οποίες πιο πριν δεν τις γνώριζαν , και συγχρόνως προφήτευαν)» [Πράξ.19,6]. Τόσο μεγάλη ήταν η Χάρη η πνευματική που είχε επάνω του ο Παύλος, ώστε όχι μόνο να θεραπεύεται κάποιος αν τον άγγιζε, αλλά και τα ρούχα που έβγαζε πάνω από το σώμα του, «τα σουδάρια και σημικίνθια», να θεραπεύουν αρρώστιες και να βγάζουν τα πονηρά πνεύματα. Εκτός από αυτά, όσοι έκαναν μέχρι τότε δαιμονικά τεχνάσματα και μάγια, τώρα συγκέντρωναν τα βιβλία τους και τα έκαιγαν μπροστά σε όλους μετανοημένοι.
ΛΑ΄. Προσπερνάω και όσα έγιναν στην Τρωάδα και τον Εύτυχο, που τον πήρε ο ύπνος και έπεσε κάτω από το τριώροφο σπίτι και τον σηκώσανε νεκρό[Πράξ.20,9: «Καθήμενος δέ τις νεανίας ὀνόματι Εὔτυχος ἐπὶ τῆς θυρίδος, καταφερόμενος ὕπνῳ βαθεῖ διαλεγομένου τοῦ Παύλου ἐπὶ πλεῖον, κατενεχθεὶς ἀπὸ τοῦ ὕπνου ἔπεσεν ἀπὸ τοῦ τριστέγου κάτω καὶ ἤρθη νεκρός(:Κάποιος νέος τότε, που ονομαζόταν Εύτυχος, καθόταν πάνω στο παράθυρο κι έγερνε διαρκώς το σώμα του προς τα κάτω, διότι νύσταζε πολύ και τον έπιανε βαθύς ύπνος. Καθώς μάλιστα ο Παύλος μιλούσε πολλή ώρα, ο νέος αυτός βυθίστηκε στον ύπνο και παρέλυσε. Τότε έπεσε από το τρίτο πάτωμα κάτω, και τον σήκωσαν νεκρό)»] και ο Παύλος τον ανέστησε. Προσπερνάω και τις προφητείες που έκανε στους πρεσβυτέρους της Εφέσου, τους οποίους είχε καλέσει στη Μίλητο και τους έλεγε φανερά ότι «πλὴν ὅτι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον κατὰ πόλιν διαμαρτύρεται λέγον ὅτι δεσμά με καὶ θλίψεις μένουσιν(:Ένα μόνο ξέρω, ότι το Πνεύμα το Άγιο μαρτυρεί έντονα από πόλη σε πόλη και με προειδοποιεί ότι με περιμένουν δεσμά και θλίψεις)» [Πράξ.20,23] κ.τ.λ. Με το να πει «σε κάθε πόλη» έδειξε ότι, όσα θαυμαστά γίνονταν από αυτόν σε κάθε πόλη, προέρχονταν από την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, γίνονταν δηλαδή με το Πνεύμα του Θεού και το Όνομα του Χριστού, ο Οποίος μιλούσε μέσα σε αυτόν.
Με τη δύναμη πάλι του Αγίου Πνεύματος έσπευδε βέβαια στην αγία αυτή πόλη Ιερουσαλήμ ο Παύλος και ενώ του προφήτευσε ο Άγαβος δια του Πνεύματος αυτά που θα του συνέβαιναν, μιλούσε και ανέφερε τα σχετικά με τον Χριστό, γεμάτος πεποίθηση. Και στην Καισάρεια, ενώ οδηγήθηκε στο μέσο δικαστηρίων, άλλοτε μπροστά στον Φήλικα και άλλοτε μπροστά στον Φήστο τον ηγεμόνα και στον Αγρίππα τον βασιλιά, τόσο μεγάλη Χάρη από το Άγιο Πνεύμα είχε ο Παύλος που νικούσε την ανθρώπινη σοφία, ώστε αυτός ο ίδιος ο βασιλιάς των Ιουδαίων Αγρίππας να πει: «Ἐν ὀλίγῳ με πείθεις Χριστιανὸν γενέσθαι(:Λίγο ακόμη και με πείθεις να γίνω Χριστιανός)» [Πράξ.26,28].
Αυτό το Άγιο Πνεύμα έδωσε τη δύναμη στον Παύλο ώστε το νησί Μελίτη, ενώ δαγκώθηκε από την οχιά [βλ.Πράξ.28,3: «Ἒχιδνα ἀπὸ τῆς θέρμης διεξελθοῦσα καθῆψε τῆς χειρὸς αὐτοῦ(:και ενώ ο Παύλος μάζεψε σε ένα δεμάτι αρκετά φρύγανα και τα έριξε πάνω στη φωτιά, μια οχιά που ζεστάθηκε από τη θερμότητα πετάχτηκε απ’ τα φρύγανα και του δάγκωσε το χέρι)»], να μην πάθει τίποτα και να επιτελέσει διάφορες θεραπείες επάνω στους αρρώστους. Αυτό το Πνεύμα το Άγιο και μέχρι τη βασιλίδα των πόλεων, τη Ρώμη, οδήγησε ως κήρυκα του Χριστού αυτόν που ήταν κάποτε διώκτης Του και ο οποίος τώρα πολλούς από τους εκεί Ιουδαίους τους έπεισε να πιστεύουν στον Χριστό[ Πράξ. 28,23: «Ταξάμενοι δὲ αὐτῶ ἡμέραν ἦκον πρὸς αὐτὸν εἰς τὴν ξενίαν πλείονες, οἷς ἐξετίθετο διαμαρτυρόμενος τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ πείθων τε αὐτοὺς τὰ περὶ τοῦ Ἰησοῦ ἀπό τε τοῦ νόμου Μωϋσέως καὶ τῶν προφητῶν ἀπὸ πρωΐ ἕως ἑσπέρας(:Έτσι του όρισαν μία ημέρα συναντήσεως για να συζητήσουν το θέμα αυτό, και ήλθαν στο οίκημα που φιλοξενούνταν, περισσότεροι τώρα απ’ την πρώτη φορά. Σ’ αυτούς λοιπόν ο Παύλος άρχισε να εξηγεί και να δίνει κατενώπιον Θεού την ιερή μαρτυρία του για τη Βασιλεία του Θεού. Προσπαθούσε από το πρωί μέχρι το βράδυ να τους πείσει για τις αλήθειες που αναφέρονταν στον Ιησού, φέρνοντας αποδείξεις και από τον νόμο του Μωυσή, εξηγώντας τις προτυπώσεις και τις εικόνες που υπήρχαν στα βιβλία της Πεντατεύχου, και από τους προφήτες, ερμηνεύοντας τις προρρήσεις τους για τον Μεσσία)»], ενώ σε αυτούς που αντέλεγαν, έλεγε σαφώς: «Καλῶς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐλάλησε διὰ Ἡσαΐου τοῦ προφήτου πρὸς τοὺς πατέρας ἡμῶν(:καλά είπε το Πνεύμα το Άγιο διαμέσου του προφήτη Ησαΐα στους προγόνους μας)»[Πράξ.28,25] και όσα ακολουθούν στο ίδιο χωρίο.
ΛΒ΄. Ότι λοιπόν ήταν γεμάτος από Πνεύμα Άγιο ο Παύλος και όλοι οι όμοιοι με αυτόν Απόστολοι και όσοι μετά από αυτούς πίστεψαν στον Πατέρα, στον Υιό και στο ομοούσιο Άγιο Πνεύμα, άκουσε σαφώς πώς το αναφέρει στις επιστολές του: «Καὶ ὁ λόγος μου καὶ τὸ κήρυγμά μου οὐκ ἐν πειθοῖς ἀνθρωπίνης σοφίας λόγοις, ἀλλ᾿ ἐν ἀποδείξει Πνεύματος καὶ δυνάμεως(:Και ο λόγος μου και το κήρυγμά μου δεν έγινε με πειστικούς και συναρπαστικούς λόγους ανθρώπινης σοφίας, αλλά έγινε με απόδειξη του Αγίου Πνεύματος, το οποίο έπειθε τις ψυχές των ακροατών, και με απόδειξη θείας δυνάμεως, η οποία επιβίωνε τη διδασκαλία μου με τα υπερφυσικά και θαυμαστά έργα της)»[Α΄Κορ. 2,4]. Και αλλού: «Ὁ καὶ σφραγισάμενος ἡμᾶς καὶ δοὺς τὸν ἀῤῥαβῶνα τοῦ Πνεύματος ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν(:Αυτός και μας σφράγισε ως δικούς Του και έδωσε στις καρδιές μας το Πνεύμα Του ως αρραβώνα και ασφαλή εγγύηση για το ότι θα εκπληρώσει όλες τις υποσχέσεις που μας δίνει με το Ευαγγέλιό Του)»[Β΄Κορ. 1,22].
Και πάλι: «Εἰ δὲ τὸ Πνεῦμα τοῦ ἐγείραντος ᾿Ιησοῦν ἐκ νεκρῶν οἰκεῖ ἐν ὑμῖν, ὁ ἐγείρας τὸν Χριστὸν ἐκ νεκρῶν ζωοποιήσει καὶ τὰ θνητὰ σώματα ὑμῶν διὰ τὸ ἐνοικοῦν αὐτοῦ Πνεῦμα ἐν ὑμῖν(:Και δεν έχει καμία σημασία αν το σώμα σας είναι θνητό και υπόκειται στον θάνατο. Διότι, αν κατοικεί μέσα σας το Πνεύμα του Θεού, ο Οποίος ανέστησε τον Ιησού εκ νεκρών, Αυτός που ανέστησε τον Χριστό από τους νεκρούς θα δώσει ζωή και στα θνητά σώματά σας, εξαιτίας του Πνεύματός Του που κατοικεί μέσα σας)»[Ρωμ.8,11]. Και στον Τιμόθεο γράφει: «Τὴν καλὴν παραθήκην φύλαξον διὰ Πνεύματος ῾Αγίου τοῦ ἐνοικοῦντος ἐν ἡμῖν(:Τον καλό και πολύτιμο θησαυρό της ευαγγελικής διδασκαλίας που σου εμπιστεύθηκε ο Θεός, φύλαξέ τον, με την ενίσχυση και τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, το Οποίο κατοικεί μέσα μας)»[Β΄Τιμ.1,14].
ΛΓ΄.Ότι βέβαια το Πνεύμα το Άγιο είναι Αυθυπόστατο ως Θεός, είναι η Αυτοζωή, ζώσα πηγή νοερά και αυτοδύναμα και αυθεντικά εμπνέει τους Διδασκάλους της Εκκλησίας και όλους τους Χριστιανούς και ότι κατά συνέπεια αποκαλύπτει και προλέγει τα όσα πρόκειται να γίνουν, πολλές φορές στα προηγούμενα είπαμε. Γράφει όμως σαφώς ο Παύλος προς τον Τιμόθεο: «Τό δὲ Πνεῦμα ρητῶς λέγει ὅτι ἐν ὑστέροις καιροῖς ἀποστήσονταί τινες τῆς πίστεως, προσέχοντες πνεύμασι πλάνοις καὶ διδασκαλίαις δαιμονίων(:Και ενώ η Εκκλησία ως στύλος και στερεό θεμέλιο της αλήθειας περιφρουρεί και διακηρύττει το μεγάλο αυτό μυστήριο της ευσέβειας, το Άγιο Πνεύμα λέει ρητώς με το στόμα των προφητών της Εκκλησίας του ότι στους έσχατους χρόνους θα αποστατήσουν μερικοί από την πίστη και θα δίνουν προσοχή σε ανθρώπους που θα κατέχονται από πνεύματα πλάνης, και σε διδασκαλίες που θα εμπνέονται από δαιμόνια)»[Α΄Τιμ.4,1]. Πράγμα που βλέπουμε, όχι μόνο στα σχίσματα που έγιναν πριν από μας, αλλά και σε όσα έγιναν στην εποχή μας, αφού είναι τόσο ποικίλη και πολύμορφη η πλάνη των αιρετικών.
Και πάλι ο ίδιος λέει: «Ὃ ἑτέραις γενεαῖς οὐκ ἐγνωρίσθη τοῖς υἱοῖς τῶν ἀνθρώπων ὡς νῦν ἀπεκαλύφθη τοῖς ἁγίοις ἀποστόλοις αὐτοῦ καὶ προφήταις ἐν Πνεύματι(:Αυτή η αλήθεια ήταν μυστήριο σε άλλες γενιές και εποχές, και δεν είχε φανερωθεί στους ανθρώπους όπως την αποκάλυψε τώρα το Άγιο Πνεύμα στους αγίους αποστόλους Του και στους Χριστιανούς προφήτες)»[Εφεσ.3,5]κ.τ.λ. Και πάλι: «Διό, καθὼς λέγει τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον(:Γι’ αυτό προσέχετε, αδελφοί, να ζείτε και να συμπεριφέρεστε όπως λέει το Πνεύμα το Άγιο)»[Εβρ.3,7]. Και αλλού: «Μαρτυρεῖ δέ ἡμῖν καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον(:Μας το μαρτυρεί όμως αυτό και το Πνεύμα το Άγιο)»[Εβρ. 10,15]. Και πάλι σε αυτούς που αγωνίζονται για την επιτυχία της κατά Χριστόν αρετής φωνάζει και λέει: «Καὶ τὴν περικεφαλαίαν τοῦ σωτηρίου δέξασθε, καὶ τὴν μάχαιραν τοῦ Πνεύματος, ὅ ἐστι ρῆμα Θεοῦ, διὰ πάσης προσευχῆς καὶ δεήσεως, προσευχόμενοι ἐν παντὶ καιρῷ ἐν Πνεύματι, καὶ εἰς αὐτὸ τοῦτο ἀγρυπνοῦντες ἐν πάσῃ προσκαρτερήσει καὶ δεήσει περὶ πάντων τῶν ἁγίων(:Και δεχθείτε σαν περικεφαλαία την ελπίδα της σωτηρίας, ώστε, όπως η περικεφαλαία προστατεύει το κεφάλι του στρατιώτη, έτσι να περιφρουρούν τη διάνοιά σας οι αγαθοί και χαρούμενοι λογισμοί που εμπνέει η χριστιανική ελπίδα. Πάρτε και το μαχαίρι που δίνει το Άγιο Πνεύμα, και το οποίο είναι ο λόγος του Θεού. Αλλά και με όλο αυτόν τον οπλισμό που θα φέρετε, πάλι θα εξαρτάται τη νίκη σας από τη θεία δύναμη και βοήθεια. Να παρακαλείτε λοιπόν τον Θεό με όλα τα είδη της προσευχής και της αιτήσεως. Και να προσεύχεστε συνεχώς και κάθε στιγμή με τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος. Να επιμένετε σε αυτό ακριβώς το έργο της προσευχής και να είστε άγρυπνοι με κάθε δυνατή επιμονή και δέηση για όλους τους Χριστιανούς)»[Εφεσ. 6,17-18]. Και πάλι: «Καὶ μὴ μεθύσκεσθε οἴνῳ, ἐν ᾧ ἐστιν ἀσωτία, ἀλλὰ πληροῦσθε ἐν Πνεύματι, λαλοῦντες ἑαυτοῖς ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς πνευματικαῖς, ᾄδοντες καὶ ψάλλοντες ἐν τῇ καρδίᾳ ὑμῶν τῷ Κυρίῳ(:Και μη μεθάτε με κρασί. Στη μέθη υπάρχει διαφθορά και ασωτία. Αλλά να γεμίζετε μέσα σας με Άγιο Πνεύμα. Και τότε ο θείος ενθουσιασμός που θα γεμίζει τις καρδιές σας θα εξωτερικεύεται. Και θα λέτε μεταξύ σας ψαλμούς και ύμνους και ωδές πνευματικές. Θα τραγουδάτε και θα ψάλλετε στον Κύριο όχι μόνο με το στόμα σας, αλλά και με την καρδιά σας, που θα αισθάνεται και θα συμμετέχει σε αυτά που ψάλλετε)»[Εφεσ. 5,18-19]. Και αλλού: «Ἡ χάρις τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μετὰ πάντων ὑμῶν· ἀμήν(:Σας εύχομαι η χάρις που δίνει ο Κύριος Ιησούς Χριστός και η αγάπη του Θεού και Πατρός και η συμμετοχή στις δωρεές του Αγίου Πνεύματος να είναι με όλους σας. Αμήν)»[Β΄Κορ.13,13].
ΛΔ΄. Με όσα είπαμε μέχρι τώρα, αλλά και με όσα έχουμε παραλείψει να αναφέρουμε-που είναι και τα περισσότερα- εκείνοι που διαθέτουν κατάλληλη διανοητική αντιληπτικότητα έχουν τα στοιχεία που τους χρειάζονται για να συνειδητοποιήσουν ότι το Άγιο Πνεύμα, ως Αυθυπόστατη, Αυτοδύναμη και Υπέρτατη Οντότητα, δρα αεικίνητα μέσα στους ανθρώπους και τους αγιάζει. Είναι βέβαιο ότι ο χρόνος δεν θα μου έφθανε, αν ήθελα να αναφέρω όλα όσα δεν ανέφερα για το Άγιο Πνεύμα από εκείνα που περιέχονται στις δεκατέσσερις επιστολές του Παύλου, μέσα στις οποίες, με πολλούς τρόπους και με ευλάβεια και θαυμαστή πληρότητα, ο Απόστολος αυτός έχει διδάξει. Πραγματικά, θα ήταν έργο της Παντοδύναμης Χάριτος του Αγίου Πνεύματος, το να συγχωρεθούμε εμείς γι’αυτά που παραλείψαμε, εξαιτίας των ολίγων ημερών που μας χωρίζουν από το Πάσχα. Σε σας δε τους ακροατές, να χαρίσει τη μέγιστη δυνατή γνώση για όσα έχουν παραλειφθεί, τα οποία θα μπορούσαν να τα πληροφορηθούν, όσοι από σας διαθέτουν τη σχετική προθυμία, με τη συνεχή και τακτική ανάγνωση των θείων Γραφών, εφόσον βέβαια και μόνο από τις Κατηχήσεις, που άκουσαν τούτες τις ημέρες αλλά και παλαιότερα, έχουν πια πληρέστερη και βεβαιότερη την πίστη σε Ένα Θεό Πατέρα, Παντοκράτορα, και στον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, τον Υιό Του τον Μονογενή και στο Πνεύμα το Άγιο, τον Παράκλητο.
Διότι αυτή η λέξη και ονομασία «Πνεῦμα» βρίσκεται στις θείες Γραφές, και χρησιμοποιείται αδιακρίτως και για τα τρία Πρόσωπα. Αναφέρεται στον Πατέρα με τη διατύπωση: «Πνεῦμα ὁ Θεός, καὶ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν(:Ο Θεός είναι πνεύμα, γι’ αυτό και δεν περιορίζεται σε τόπους. Κι εκείνοι που τον λατρεύουν πρέπει να Τον προσκυνούν με τις εσωτερικές τους πνευματικές δυνάμεις, με αφοσίωση της καρδιάς και του νου, αλλά και με αληθινή επίγνωση του Θεού και της λατρείας που Του αρμόζει)»[Ιω.4,24], όπως έχει γραφεί στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο. Αναφέρεται και στον Υιό, σε αυτά που λέει ο προφήτης Ιερεμίας στο βιβλίο των Θρήνων: «Πνεῦμα προσώπου ἡμῶν χριστὸς Κυρίου(:Η πνοή του προσώπου μας, ο άρχων, ο Χρισμένος από τον Κύριο)»[Θρ. Ιερ. 4,20].
Πάλι αναφέρεται και στο ίδιο το Άγιο Πνεύμα, όπως έχει ήδη λεχθεί. Και ενδεικτικά ας θυμηθούμε αυτό που λέει ο ευαγγελιστής Ιωάννης: «Ὁ δὲ παράκλητος, τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ὃ πέμψει ὁ Πατὴρ ἐν τῷ ὀνόματί μου, Ἐκεῖνος ὑμᾶς διδάξει πάντα καὶ ὑπομνήσει ὑμᾶς πάντα ἃ εἶπον ὑμῖν (:Ο Παράκλητος όμως, δηλαδή το Άγιο Πνεύμα, το οποίο θα στείλει ο πατέρας μου για να αποκαλύπτει στους πιστούς την αποστολή μου, το έργο μου και ό,τι σχετίζεται με το όνομά μου και το πρόσωπό μου, Εκείνος θα σας διδάξει όλες τις σωτηριώδεις αλήθειες και θα σας θυμίσει όλα όσα σας είπα Εγώ)»[Ιω.14, 26]. Κατά την τάξη όμως, κατά την οποία ομολογείται η πίστη μας στο Σύμβολο της Πίστεως, εννοείται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να διαφυλάττεται η δογματική ακεραιότητα και να καταλύεται η πλάνη που δίδασκε ο Σαβέλλιος, ο Πνευματομάχος. Αφού λοιπόν αυτά είναι τόσο ξεκάθαρα, ας στραφεί και πάλι ο λόγος μας σε αυτό που τώρα είναι το πιο επείγον και που αναμφισβήτητα σας συμφέρει.
ΛΕ’. Πρόσεξε μήπως συμβεί να προσέλθεις σε αυτούς που θα σε βαπτίσουν με υποκριτική διάθεση, όπως ο Σίμωνας ο μάγος, και μήπως η καρδιά σου δεν ζητάει την αλήθεια. Δική μου δουλειά είναι να προβάλλω τους κινδύνους και δική σου να προσπαθείς να προφυλάγεσαι από αυτούς. Αν είσαι σταθερός στην πίστη, είσαι μακάριος. Αν έχεις πέσει σε απιστία, πέταξε την απιστία από σήμερα και μάθε την αλήθεια. Όταν όμως, την ώρα του Βαπτίσματος, προσέλθεις μπροστά στους επισκόπους ή στους πρεσβυτέρους ή στους διακόνους- διότι η Χάρη είναι παντού και στις κωμοπόλεις και στις μεγάλες πολιτείες και στους απλούς και στους λόγιους και στους δούλους και στους ελεύθερους, επειδή η Χάρη δεν προέρχεται από τους ανθρώπους, αλλά χαρίζεται από τον Θεό, δια των ανθρώπων- να προσέλθεις προς τον βαπτιστή σου, χωρίς να δίνεις προσοχή στο πρόσωπο αυτό το ορατό, αλλά να έχεις στον νου σου τούτο το Πνεύμα το Άγιο, για το Οποίο γίνεται τώρα λόγος. Διότι Αυτό το Πνεύμα είναι εκεί, έτοιμο να σου σφραγίσει την ψυχή. Και βάζει σφραγίδα που την τρέμουν οι δαίμονες, σφραγίδα επουράνια και θεία, όπως έχει γραφεί: «ἐν ᾧ καὶ ὑμεῖς ἀκούσαντες τὸν λόγον τῆς ἀληθείας, τὸ εὐαγγέλιον τῆς σωτηρίας ὑμῶν, ἐν ᾧ καὶ πιστεύσαντες ἐσφραγίσθητε τῷ Πνεύματι τῆς ἐπαγγελίας τῷ Ἁγίῳ (:Αλλά κι εσείς που ήσασταν κάποτε ειδωλολάτρες, με την ένωση και κοινωνία σας με τον Χριστό, αφού ακούσατε τον λόγο του κηρύγματος που είναι η ίδια η αλήθεια, δηλαδή το χαρμόσυνο κήρυγμα της σωτηρίας σας, και αφού πιστέψατε σε αυτό, σφραγιστήκατε με τη σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος σύμφωνα με τις υποσχέσεις του Θεού)»[Εφεσ. 1,13].
ΛΣΤ΄.Αλλά το Άγιο Πνεύμα δοκιμάζει και ελέγχει κάθε ψυχή πριν να ενεργήσει σε αυτήν και «δεν βάζει τα μαργαριτάρια μπροστά στα πόδια των χοίρων»[βλ. Ματθ. 7,6: «Μὴ δῶτε τὸ ἅγιον τοῖς κυσὶ μηδὲ βάλητε τοὺς μαργαρίτας ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν χοίρων, μήποτε καταπατήσωσιν αὐτοὺς ἐν τοῖς ποσὶν αὐτῶν καὶ στραφέντες ῥήξωσιν ὑμᾶς(:Προσέχετε να μην δώσετε το άγιο μυστήριο της πίστεως σε ανθρώπους που σαν σκυλιά ζουν ζωή ασεβή και αναίσχυντη· ούτε να ρίξετε τα πολύτιμα μαργαριτάρια της χριστιανικής πίστεως μπροστά σε ανθρώπους που σαν χοίροι ζουν στον βόρβορο των παθών. Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος μήπως τα καταπατήσουν με τα πόδια τους και στραφούν να σας κατασπαράξουν ή να σας βλάψουν με οποιονδήποτε τρόπο)»]. Εάν υποκρίνεσαι, βέβαια οι άνθρωποι θα σε βαπτίσουν, το Πνεύμα το Άγιο όμως δεν θα σε βαπτίσει. Ενώ αν προσέλθεις στο Βάπτισμα με ειλικρινή διάθεση και πραγματική πίστη, οι άνθρωποι βέβαια θα υπηρετήσουν και θα λειτουργήσουν όσα απαιτεί το τελετουργικό τυπικό της Βαπτίσεως, που είναι αντιληπτά στις αισθήσεις σου, αλλά το Άγιο Πνεύμα θα σου χαρίσει εκείνο που δεν μπορούν να δουν τα μάτια σου. Οδηγείσαι σε μεγάλη κρίση, σε μεγάλη στρατολογία, αυτήν την ώρα του Βαπτίσματος. Και αν σε αυτές τις εξετάσεις δεν πετύχεις, το κακό θα είναι ανεπανόρθωτο. Αν όμως καταξιωθείς να λάβεις τη Χάρη, θα φωτιστεί η ψυχή σου και θα πάρεις δύναμη, την οποία δεν την είχες πρώτα. Θα λάβεις όπλα, που είναι φοβερά και τα τρέμουν οι δαίμονες. Και αν δεν ρίξεις κάτω τα όπλα και συνεχίσεις να διατηρείς τη σφραγίδα στην ψυχή σου, δεν θα σε πλησιάσει δαίμονας, διότι φοβάται και τρέμει, αφού είναι βέβαιο ότι με το Πνεύμα του Θεού διώχνονται τα δαιμόνια[βλ. Ματθ.12,28: «Εἰ δὲ ἐγὼ ἐν Πνεύματι Θεοῦ ἐκβάλλω τὰ δαιμόνια, ἄρα ἔφθασεν ἐφ᾿ ὑμᾶς ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ(:Εάν όμως εγώ βγάζω τα δαιμόνια με τη δύναμη του Πνεύματος του Θεού, τότε αποδεικνύεται από το υπερφυσικό αυτό γεγονός ότι κατέφθασε επάνω σας η βασιλεία του Θεού)»].
ΛΖ΄. Εάν πιστέψεις, όχι μόνο θα πάρεις άφεση αμαρτιών, αλλά θα πράξεις εκείνα που είναι πάνω από τις ανθρώπινες δυνάμεις. Μακάρι να γίνεις άξιος να λάβεις και προφητικό χάρισμα. Θα πάρεις δε τόσο από τη Χάρη, όσο έχει τη δυνατότητα να περιλάβει η ψυχή σου και όχι όσο έχω εγώ. Μπορεί εγώ να έχω τη δυνατότητα να μιλάω φτωχά πάνω στο θέμα, εσύ όμως να πάρεις πολύ περισσότερα από όσα μπόρεσα να σου μεταδώσω. Γιατί η βίωση της πίστης στον Χριστό είναι μία άπειρη και ατέλειωτη σχέση δοσοληψίας με το Άγιο Πνεύμα. Θα παραμένει κοντά σου πάντοτε φρουρός σου ο Παράκλητος. Θα μεριμνά για σένα, σαν να είσαι δικός Του στρατιώτης, «για την είσοδό σου στη ζωή και την έξοδό σου»[βλ. Ψαλμ.120,8: «Κύριος φυλάξει τὴν εἴσοδόν σου καὶ τὴν ἔξοδόν σου ἀπὸ τοῦ νῦν καὶ ἕως τοῦ αἰῶνος(:Ο Κύριος θα φυλάσσει την από τα έργα σου επάνοδο και είσοδο στο σπίτι σου· θα φυλάσσει την έξοδό σου από τον οίκο σου προκειμένου να μεταβείς στην εργασία σου· όπου και αν σταθείς και όπου πορευτείς, οτιδήποτε επιχειρήσεις, ο Κύριος θα σε φυλάττει, όχι μόνο στο παρόν, αλλά και στο μέλλον αιώνια)»]. Και από τους εχθρούς σου θα σε προφυλάξει και θα σου δώσει πολλά και διάφορα χαρίσματα εάν δεν Τον λυπήσεις με κάποια αμαρτία. Διότι έχει γραφεί: «Καὶ μὴ λυπεῖτε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον τοῦ Θεοῦ, ἐν ᾧ ἐσφραγίσθητε εἰς ἡμέραν ἀπολυτρώσεως(:Και μη λυπείτε με τα βρώμικα λόγια σας το Άγιο Πνεύμα του Θεού, με το οποίο σφραγιστήκατε και σημαδευτήκατε ως δικοί Του για την ημέρα της δευτέρας παρουσίας, όταν όλοι μας θα αποκτήσουμε την τέλεια απολύτρωση)»[Εφεσ.4,30]. Τι θα πει, λοιπόν, αγαπητοί, να διατηρήσετε τη Χάρη; Να γίνετε έτοιμοι να την υποδεχτείτε και όταν έρθει να προσπαθείτε να μην την διώξετε.
ΛΗ΄. Και Αυτός ο Θεός των όλων, ο Οποίος μίλησε μέσω των Προφητών, δια του Πνεύματός Του του Αγίου και Το εξαπέστειλε στους Αποστόλους, την ημέρα της Πεντηκοστής, σε αυτήν εδώ την πόλη, Αυτός και τώρα είθε να Το εξαποστείλει και προς εσάς. Και για τούτον τον σκοπό να μας διαφυλάξει και μας, εφόσον σε όλους μας έχει δώσει αυτήν την τόσο μεγάλη και ευεργετική Χάρη, ώστε πάντοτε να αποδίδουμε «τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος που είναι αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστοήθεια, αγαθωσύνη, πίστη, πραότητα, εγκράτεια»[βλ. Γαλ. 5,22-23: «Ὁ δὲ καρπὸς τοῦ Πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πρᾳότης, ἐγκράτεια· κατὰ τῶν τοιούτων οὐκ ἔστι νόμος(:Ο καρπός όμως που παράγει το Άγιο Πνεύμα με τον φωτισμό και τη χάρη που χορηγεί στις ψυχές μας, είναι η αγάπη, η χαρά που προέρχεται από την αγαθή συνείδηση, η ειρήνη που είναι αχώριστη απ’ αυτήν, η ανοχή και η πλατιά καρδιά στις αδικίες που μας κάνουν οι άλλοι, η αγαθή διάθεση και καλοσύνη, η ευεργετική διάθεση και συμπεριφορά, η πίστη και η αξιοπιστία στα λόγια και τις υποσχέσεις μας, η πραότητα, η εγκράτεια σε οτιδήποτε πονηρό. Απέναντι στους ανθρώπους αυτούς που έχουν τις αρετές αυτές δεν ισχύει ο νόμος)»], ενωμένοι μέσα στην Εκκλησία Του με τον Ιησού Χριστό, που είναι ο Κύριός μας, δια του Οποίου και με τον Οποίο, μαζί με το Άγιο Πνεύμα, δόξα στον Πατέρα και τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη,φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
«Κατηχήσεις Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων», σελ.514-547, εκδ. Ετοιμασία, Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Καρέας 1999.
Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
Η Καινή Διαθή