Η Αγία και Μεγάλη Τρίτη (30/4/2024) και Πατερικά Κείμενα

Η ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΟΥ ΟΡΘΡΟΥ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΡΙΤΗΣ

Κατά Ματθαίον, κεφάλαιο ΚΒ΄, εδάφια  15 – ΚΓ΄ 39

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, συμβούλιον ἔλαβον οἱ Φαρισαῖοι κατὰ τοῦ Ἰησοῦ, ὅπως αὐτὸν παγιδεύσωσιν ἐν λόγῳ. ¹⁶καὶ ἀποστέλλουσιν αὐτῷ τοὺς μαθητὰς αὐτῶν μετὰ τῶν Ἡρῳδιανῶν λέγοντες· Διδάσκαλε, οἴδαμεν ὅτι ἀληθὴς εἶ καὶ τὴν ὁδὸν τοῦ Θεοῦ ἐν ἀληθείᾳ διδάσκεις, καὶ οὐ μέλει σοι περὶ οὐδενός· οὐ γὰρ βλέπεις εἰς πρόσωπον ἀνθρώπου· ¹⁷εἰπὲ οὖν ἡμῖν, τί σοι δοκεῖ; ἔξεστι δοῦναι κῆνσον Καίσαρι ἢ οὔ· ¹⁸γνοὺς δὲ ὁ Ἰησοῦς τὴν πονηρίαν αὐτῶν εἶπε· Τί με πειράζετε, ὑποκριταί; ¹⁹ἐπιδείξατέ μοι τὸ νόμισμα τοῦ κήνσου. οἱ δὲ προσήνεγκαν αὐτῷ δηνάριον. ²⁰καὶ λέγει αὐτοῖς· Τίνος ἡ εἰκὼν αὕτη καὶ ἡ ἐπιγραφή; ²¹λέγουσιν αὐτῷ· Καίσαρος· τότε λέγει αὐτοῖς· Ἀπόδοτε οὖν τὰ Καίσαρος Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ Θεοῦ τῷ Θεῷ. ²²καὶ ἀκούσαντες ἐθαύμασαν, καὶ ἀφέντες αὐτὸν ἀπῆλθον. ²³Ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ προσῆλθον αὐτῷ Σαδδουκαῖοι, οἱ λέγοντες μὴ εἶναι ἀνάστασιν, καὶ ἐπηρώτησαν αὐτὸν ²⁴λέγοντες· Διδάσκαλε, Μωσῆς εἶπεν, ἐάν τις ἀποθάνῃ μὴ ἔχων τέκνα, ἐπιγαμβρεύσει ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ ἀναστήσει σπέρμα τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ. ²⁵ἦσαν δὲ παρ’ ἡμῖν ἑπτὰ ἀδελφοί· καὶ ὁ πρῶτος γαμήσας ἐτελεύτησε, καὶ μὴ ἔχων σπέρμα ἀφῆκε τὴν γυναῖκα αὐτοῦ τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ· ²⁶ὁμοίως καὶ ὁ δεύτερος καὶ ὁ τρίτος, ἕως τῶν ἑπτά. ²⁷ὕστερον δὲ πάντων ἀπέθανε καὶ ἡ γυνή. ²⁸ἐν τῇ οὖν ἀναστάσει τίνος τῶν ἑπτὰ ἔσται ἡ γυνή; πάντες γὰρ ἔσχον αὐτήν. ²⁹ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Πλανᾶσθε μὴ εἰδότες τὰς γραφὰς μηδὲ τὴν δύναμιν τοῦ Θεοῦ· ³⁰ἐν γὰρ τῇ ἀναστάσει οὔτε γαμοῦσιν οὔτε ἐκγαμίζονται, ἀλλ’ ὡς ἄγγελοι Θεοῦ ἐν οὐρανῷ εἰσι. ³¹περὶ δὲ τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν οὐκ ἀνέγνωτε τὸ ῥηθὲν ὑμῖν ὑπὸ τοῦ Θεοῦ λέγοντος, ³²ἐγώ εἰμι ὁ Θεὸς Ἀβραὰμ καὶ ὁ Θεὸς Ἰσαὰκ καὶ ὁ Θεὸς Ἰακώβ; οὐκ ἔστιν ὁ Θεὸς Θεὸς νεκρῶν, ἀλλὰ ζώντων. ³³καὶ ἀκούσαντες οἱ ὄχλοι ἐξεπλήσσοντο ἐπὶ τῇ διδαχῇ αὐτοῦ. ³⁴Οἱ δὲ Φαρισαῖοι ἀκούσαντες ὅτι ἐφίμωσε τοὺς Σαδδουκαίους, συνήχθησαν ἐπὶ τὸ αὐτό, ³⁵καὶ ἐπηρώτησεν εἷς ἐξ αὐτῶν, νομικὸς, πειράζων αὐτόν καὶ λέγων· ³⁶Διδάσκαλε, ποία ἐντολὴ μεγάλη ἐν τῷ νόμῳ; ³⁷ὁ δὲ Ἰησοῦς ἔφη αὐτῷ· Ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐν ὅλῃ τῇ καρδίᾳ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ ψυχῇ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ διανοίᾳ σου· ³⁸αὕτη ἐστὶ πρώτη καὶ μεγάλη ἐντολή. ³⁹δευτέρα δὲ ὁμοία αὐτῇ· ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν. ⁴⁰ἐν ταύταις ταῖς δυσὶν ἐντολαῖς ὅλος ὁ νόμος καὶ οἱ προφῆται κρέμανται. ⁴¹Συνηγμένων δὲ τῶν Φαρισαίων ἐπηρώτησεν αὐτοὺς ὁ Ἰησοῦς ⁴²λέγων· Τί ὑμῖν δοκεῖ περὶ τοῦ Χριστοῦ; τίνος υἱός ἐστι; λέγουσιν αὐτῷ· Τοῦ Δαυῒδ. ⁴³λέγει αὐτοῖς· Πῶς οὖν Δαυῒδ ἐν Πνεύματι Κύριον καλεῖ αὐτὸν λέγων, ⁴⁴εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου, κάθου ἐκ δεξιῶν μου ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου; ⁴⁵εἰ οὖν Δαυῒδ καλεῖ αὐτὸν Κύριον, πῶς υἱὸς αὐτοῦ ἐστι; ⁴⁶καὶ οὐδεὶς ἐδύνατο αὐτῷ ἀποκριθῆναι λόγον, οὐδὲ ἐτόλμησέ τις ἀπ’ ἐκείνης τῆς ἡμέρας ἐπερωτῆσαι αὐτὸν οὐκέτι. ¹Τότε ὁ Ἰησοῦς ἐλάλησε τοῖς ὄχλοις καὶ τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ ²λέγων· Ἐπὶ τῆς Μωσέως καθέδρας ἐκάθισαν οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι. ³πάντα οὖν ὅσα ἐὰν εἴπωσιν ὑμῖν τηρεῖν, τηρεῖτε καὶ ποιεῖτε, κατὰ δὲ τὰ ἔργα αὐτῶν μὴ ποιεῖτε· λέγουσι γὰρ, καὶ οὐ ποιοῦσι. ⁴δεσμεύουσιν γὰρ φορτία βαρέα καὶ ἐπιτιθέασιν ἐπὶ τοὺς ὤμους τῶν ἀνθρώπων, τῷ δὲ δακτύλῳ αὐτῶν οὐ θέλουσι κινῆσαι αὐτά. ⁵πάντα δὲ τὰ ἔργα αὐτῶν ποιοῦσι πρὸς τὸ θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις, πλατύνουσι γὰρ τὰ φυλακτήρια αὐτῶν καὶ μεγαλύνουσι τὰ κράσπεδα τῶν ἰματίων αὐτῶν, ⁶φιλοῦσι δὲ τὴν πρωτοκλισίαν ἐν τοῖς δείπνοις καὶ τὰς πρωτοκαθεδρίας ἐν ταῖς συναγωγαῖς ⁷καὶ τοὺς ἀσπασμοὺς ἐν ταῖς ἀγοραῖς καὶ καλεῖσθαι ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων, ῥαββὶ ῥαββί. ⁸ὑμεῖς δὲ μὴ κληθῆτε ῥαββί· εἷς γάρ ὑμῶν ἐστιν ὁ διδάσκαλος, ὁ Χριστός· πάντες δὲ ὑμεῖς ἀδελφοί ἐστε. ⁹καὶ πατέρα μὴ καλέσητε ὑμῶν ἐπὶ τῆς γῆς· εἷς γάρ ἐστιν ὁ πατὴρ ὑμῶν, ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. ¹⁰μηδὲ κληθῆτε καθηγηταί· εἷς γάρ ὑμῶν ἐστιν ὁ καθηγητὴς, ὁ Χριστός. ¹¹ὁ δὲ μείζων ὑμῶν ἔσται ὑμῶν διάκονος. ¹²ὅστις δὲ ὑψώσει ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, καὶ ὅστις ταπεινώσει ἑαυτὸν ὑψωθήσεται. ¹³Οὐαὶ δὲ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι κατεσθίετε τὰς οἰκίας τῶν χηρῶν καὶ προφάσει μακρὰ προσευχόμενοι· διὰ τοῦτο λήψεσθε περισσότερον κρίμα. ¹⁴Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι κλείετε τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων· ὑμεῖς γὰρ οὐκ εἰσέρχεσθε, οὐδὲ τοὺς εἰσερχομένους ἀφίετε εἰσελθεῖν. ¹⁵Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι περιάγετε τὴν θάλασσαν καὶ τὴν ξηρὰν ποιῆσαι ἕνα προσήλυτον, καὶ ὅταν γένηται, ποιεῖτε αὐτὸν υἱὸν γεέννης διπλότερον ὑμῶν. ¹⁶Οὐαὶ ὑμῖν, ὁδηγοὶ τυφλοὶ, οἱ λέγοντες· ὃς ἂν ὀμόσῃ ἐν τῷ ναῷ, οὐδέν ἐστιν, ὃς δ’ ἂν ὀμόσῃ ἐν τῷ χρυσῷ τοῦ ναοῦ ὀφείλει. ¹⁷μωροὶ καὶ τυφλοί! τίς γὰρ μείζων ἐστίν, ὁ χρυσὸς ἢ ὁ ναὸς ὁ ἁγιάζων τὸν χρυσόν; ¹⁸καί· ὃς ἂν ὀμόσῃ ἐν τῷ θυσιαστηρίῳ, οὐδέν ἐστιν, ὃς δ’ ἂν ὀμόσῃ ἐν τῷ δώρῳ τῷ ἐπάνω αὐτοῦ, ὀφείλει. ¹⁹μωροὶ καὶ τυφλοί! τί γὰρ μεῖζον, τὸ δῶρον ἢ τὸ θυσιαστήριον τὸ ἁγιάζον τὸ δῶρον; ²⁰ὁ οὖν ὀμόσας ἐν τῷ θυσιαστηρίῳ ὀμνύει ἐν αὐτῷ καὶ ἐν πᾶσι τοῖς ἐπάνω αὐτοῦ· ²¹καὶ ὁ ὀμόσας ἐν τῷ ναῷ ὀμνύει ἐν αὐτῷ καὶ ἐν τῷ κατοικήσαντι αὐτόν· ²²καὶ ὁ ὀμόσας ἐν τῷ οὐρανῷ ὀμνύει ἐν τῷ θρόνῳ τοῦ Θεοῦ καὶ ἐν τῷ καθημένῳ ἐπάνω αὐτοῦ. ²³Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι ἀποδεκατοῦτε τὸ ἡδύοσμον καὶ τὸ ἄνηθον καὶ τὸ κύμινον, καὶ ἀφήκατε τὰ βαρύτερα τοῦ νόμου, τὴν κρίσιν καὶ τὸν ἔλεον καὶ τὴν πίστιν· ταῦτα δὲ ἔδει ποιῆσαι κἀκεῖνα μὴ ἀφιέναι. ²⁴ὁδηγοὶ τυφλοί, οἱ διυλίζοντες τὸν κώνωπα, τὴν δὲ κάμηλον καταπίνοντες! ²⁵Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι καθαρίζετε τὸ ἔξωθεν τοῦ ποτηρίου καὶ τῆς παροψίδος, ἔσωθεν δὲ γέμουσιν ἐξ ἁρπαγῆς καὶ ἀδικίας. ²⁶Φαρισαῖε τυφλέ, καθάρισον πρῶτον τὸ ἐντὸς τοῦ ποτηρίου καὶ τῆς παροψίδος, ἵνα γένηται καὶ τὸ ἐκτὸς αὐτῶν καθαρόν. ²⁷Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι παρομοιάζετε τάφοις κεκονιαμένοις, οἵτινες ἔξωθεν μὲν φαίνονται ὡραῖοι, ἔσωθεν δὲ γέμουσιν ὀστέων νεκρῶν καὶ πάσης ἀκαθαρσίας. ²⁸οὕτω καὶ ὑμεῖς ἔξωθεν μὲν φαίνεσθε τοῖς ἀνθρώποις δίκαιοι, ἔσωθεν δέ μεστοὶ ἐστε ὑποκρίσεως καὶ ἀνομίας. ²⁹Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι οἰκοδομεῖτε τοὺς τάφους τῶν προφητῶν καὶ κοσμεῖτε τὰ μνημεῖα τῶν δικαίων, ³⁰καὶ λέγετε· εἰ ἦμεν ἐν ταῖς ἡμέραις τῶν πατέρων ἡμῶν, οὐκ ἂν ἦμεν κοινωνοὶ αὐτῶν ἐν τῷ αἵματι τῶν προφητῶν. ³¹ὥστε μαρτυρεῖτε ἑαυτοῖς ὅτι υἱοί ἐστε τῶν φονευσάντων τοὺς προφήτας. ³²καὶ ὑμεῖς πληρώσατε τὸ μέτρον τῶν πατέρων ὑμῶν. ³³ὄφεις, γεννήματα ἐχιδνῶν! πῶς φύγητε ἀπὸ τῆς κρίσεως τῆς γεέννης; ³⁴διὰ τοῦτο ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω πρὸς ὑμᾶς προφήτας καὶ σοφοὺς καὶ γραμματεῖς, καὶ ἐξ αὐτῶν ἀποκτενεῖτε καὶ σταυρώσετε, καὶ ἐξ αὐτῶν μαστιγώσετε ἐν ταῖς συναγωγαῖς ὑμῶν καὶ διώξετε ἀπὸ πόλεως εἰς πόλιν, ³⁵ὅπως ἔλθῃ ἐφ’ ὑμᾶς πᾶν αἷμα δίκαιον ἐκχυνόμενον ἐπὶ τῆς γῆς ἀπὸ τοῦ αἵματος Ἄβελ τοῦ δικαίου ἕως τοῦ αἵματος Ζαχαρίου υἱοῦ Βαραχίου, ὃν ἐφονεύσατε μεταξὺ τοῦ ναοῦ καὶ τοῦ θυσιαστηρίου. ³⁶ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἥξει ταῦτα πάντα ἐπὶ τὴν γενεὰν ταύτην. ³⁷Ἱερουσαλὴμ Ἱερουσαλήμ, ἡ ἀποκτέννουσα τοὺς προφήτας καὶ λιθοβολοῦσα τοὺς ἀπεσταλμένους πρὸς αὐτήν! ποσάκις ἠθέλησα ἐπισυναγαγεῖν τὰ τέκνα σου ὃν τρόπον ὄρνις ἐπισυνάγει τὰ νοσσία ἑαυτῆς ὑπὸ τὰς πτέρυγας, καὶ οὐκ ἠθελήσατε. ³⁸ἰδοὺ ἀφίεται ὑμῖν ὁ οἶκος ὑμῶν ἔρημος. ³⁹λέγω γὰρ ὑμῖν, οὐ μή με ἴδητε ἀπ’ ἄρτι ἕως ἂν εἴπητε, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου.

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΙΚΩΝ ΓΑΜΩΝ

[Υπομνηματισμός των εδαφίων Ματθ.22,1-14]

Αντιλήφθηκες και στην προηγούμενη παραβολή του υιού του νοικοκύρη εκείνου που, εκτός από τους απεσταλμένους δούλους του για την συγκομιδή των καρπών στο αμπέλι που τους εμπιστεύτηκε να καλλιεργούν, θανάτωσαν οι κακοί γεωργοί[βλ. Ματθ.21,33-46]και σε αυτήν εδώ την παραβολή του υιού και των απεσταλμένων δούλων, το ενδιάμεσο κεντρικό νόημα; Αντιλήφθηκες ότι υπάρχει βέβαια μεγάλη συγγένεια ανάμεσα στις δύο αυτές παραβολές, αλλά και πολύ μεγάλη διαφορά ταυτόχρονα; Καθόσον και αυτή δείχνει και του Θεού την μεγάλη μακροθυμία και την πρόνοια, αλλά και την ιουδαϊκή αγνωμοσύνη.

Αυτή όμως η παραβολή, η παραβολή των βασιλικών γάμων, έχει και κάτι επιπλέον από την παραβολή των κακών γεωργών· διότι προλέγει βέβαια και την έκπτωση των Ιουδαίων ως περιούσιου λαού του Θεού και την κλήση των εθνικών, αλλά μαζί με αυτά δείχνει και την ορθότητα του βίου και πόση τιμωρία επιφυλάσσεται για εκείνους που θα επιδείξουν αδιαφορία. Και πολύ ορθά αυτή η παραβολή αναφέρεται μετά από εκείνη των κακών γεωργών· διότι, επειδή μετά από εκείνη την παραβολή τούς είπε ότι «ἀρθήσεται ἀφ᾿ ὑμῶν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ καὶ δοθήσεται ἔθνει ποιοῦντι τοὺς καρποὺς αὐτῆς(:θα αφαιρεθεί από εσάς η βασιλεία και η ιδιαίτερη προστασία του Θεού, και θα δοθεί σε έθνος το οποίο θα παράγει τα αγαθά έργα, που είναι οι καρποί της βασιλείας αυτής)»[Ματθ.21,43], αποκαλύπτει λοιπόν εδώ και σε ποιο έθνος θα δοθεί.

Και όχι μόνο αυτό, αλλά δείχνει και πάλι την απερίγραπτη πρόνοια του Θεού προς τους Ιουδαίους· διότι σε εκείνη μεν την παραβολή φαίνεται να τους καλεί πριν από την σταύρωση Του, ενώ σε αυτήν και μετά την σφαγή Του φροντίζει να τους προσκαλεί κοντά Του. Και τότε που έπρεπε αυτοί να υποστούν την πιο φοβερή τιμωρία, ακριβώς τότε και στους γάμους τούς προσκαλεί και τους τιμά με την ανωτάτη τιμή. Και πρόσεχε ότι και στην παραβολή των κακών γεωργών δεν προσκαλεί πρώτα τους εθνικούς, αλλά τους Ιουδαίους για να Του αποδώσουν τους καρπούς του αμπελώνα και να τους ανταμείψει, το ίδιο επίσης κάνει και εδώ με την πρόσκληση στους βασιλικούς γάμους πρώτα σε αυτούς. Αλλά όπως ακριβώς εκεί τότε έδωσε τον αμπελώνα στους άλλους, όταν δεν θέλησαν να Τον δεχθούν, αλλά και Τον σφαγίασαν όταν ήλθε, έτσι και εδώ, τότε κάλεσε άλλους στους γάμους, όταν δεν θέλησαν αυτοί να έλθουν. Τι, λοιπόν, θα μπορούσε να θεωρηθεί μεγαλύτερο από αυτήν την αχαριστία τους, από την στιγμή που αποσκιρτούν την ώρα που προσκαλούνται στους γάμους; Διότι ποιος δεν θα προτιμούσε να έλθει σε γάμους βασιλέως και μάλιστα σε γάμους του υιού του βασιλέως;

«Και γιατί», θα πει κάποιος, «ονομάστηκε το γεγονός αυτό ‘’γάμος’’»; Για να γνωρίσεις την φροντίδα του Θεού, την μεγάλη αγάπη Του προς εμάς, το χαρμόσυνο του γεγονότος, διότι τίποτε το λυπηρό δεν υπάρχει εκεί ούτε δυσάρεστο, αλλά όλα είναι γεμάτα από πνευματική χαρά. Για τον λόγο αυτό και ο Ιωάννης ο Βαπτιστής τον Κύριο Τον ονομάζει «νυμφίον»[Ιω.3,29: «Ὁ ἔχων τὴν νύμφην νυμφίος ἐστίν· ὁ δὲ φίλος τοῦ νυμφίου, ὁ ἑστηκὼς καὶ ἀκούων αὐτοῦ, χαρᾷ χαίρει διὰ τὴν φωνὴν τοῦ νυμφίου. Αὕτη οὖν ἡ χαρὰ ἡ ἐμὴ πεπλήρωται(:Μην παραξενεύεστε εάν όλοι πηγαίνουν σε Αυτόν και Τον ακολουθούν. Γαμπρός είναι Εκείνος που τον ακολουθεί η νύφη και πηγαίνει κοντά Του ως δική Του. Και ο φίλος του γαμπρού, ο παράνυμφος και κουμπάρος που μεσίτευσε για τον γάμο αυτό και στέκεται κοντά Του στον γάμο και Τον ακούει, χαίρεται υπερβολικά να ακούει την φωνή του γαμπρού να εκδηλώνει την αγάπη του προς τη νύφη και την ευχαρίστησή του για τον γάμο του με αυτήν. Χαίρομαι λοιπόν και εγώ ως ο ουράνιος Νυμφίος, στον οποίο πηγαίνουν τώρα όλοι όσοι μετά από λίγο θα αποτελέσουν την νύφη Του, την Εκκλησία. Αυτή είναι η δική μου χαρά και την αισθάνομαι πλήρη και τέλεια· διότι πέτυχε ο πνευματικός αυτός γάμος, στον οποίο μεσίτευσα)»].

Για τον ίδιο λόγο αυτό επίσης και ο Παύλος λέγει: «Ἡρμοσάμην γὰρ ὑμᾶς ἑνὶ ἀνδρί, παρθένον ἁγνὴν παραστῆσαι τῷ Χριστῷ(:Σας έχω ενώσει με δεσμούς αρραβώνα προς ένα άνδρα, δηλαδή τον Χριστό, για να παρουσιάσω τον καθένα σας ως παρθένο αγνή σε Αυτόν· δηλαδή να παρουσιάσω τις ψυχές σας αγνές και καθαρές από κάθε πλάνη και αμαρτία, ενωμένες με την πίστη και την αγάπη σε μία πνευματική νύμφη, οποίας νυμφίος είναι ο Χριστός)»[: Β΄Κορ.11,2]· και αλλού πάλι λέγει: «Τὸ μυστήριον τοῦτο μέγα ἐστίν, ἐγὼ δὲ λέγω εἰς Χριστὸν καὶ εἰς τὴν ἐκκλησίαν(: Και η αλήθεια αυτή για την Εκκλησία είναι ένα μυστήριο μεγάλης σημασίας, το οποίο, ενώ ήταν άγνωστο μέχρι τώρα μας αποκαλύφθηκε από τον Θεό. Και το μεγάλο αυτό μυστήριο αναφέρεται στην πνευματική ένωση του Χριστού και της Εκκλησίας. Ό,τι δηλαδή είπε ο Θεός στην αρχή της δημιουργίας για τον άνδρα και τη γυναίκα, το ίδιο εκπληρώθηκε και πραγματοποιήθηκε με τη μυστική ένωση του Χριστού και της Εκκλησίας)»[Εφ.5,32]. Γιατί λοιπόν η νύμφη-Εκκλησία δεν αρραβωνίζεται με τον Πατέρα, αλλά με τον Υιό; Διότι η νύμφη που αρραβωνιάζεται με τον Υιό, συνδέεται και με τον Πατέρα. Καθόσον η Γραφή αναφέρει αυτό ή εκείνο χωρίς καμία διάκριση, διότι ο Υιός είναι ομοούσιος του Πατέρα.

Με αυτήν επίσης την παραβολή προείπε και την Ανάσταση. Επειδή δηλαδή προηγουμένως μίλησε για τον θάνατό Του, δείχνει τώρα ότι και μετά τον θάνατο, τότε θα γίνουν οι γάμοι, τότε θα έλθει ο νυμφίος. Αλλά όμως ούτε και έτσι γίνονται οι Ιουδαίοι καλύτεροι, ούτε ημερότεροι· τι θα μπορούσε να υπάρξει χειρότερο από αυτό; Και αυτό είναι η τρίτη κατηγορία. Η πρώτη είναι ότι φόνευσαν τους προφήτες· η δεύτερη ότι φόνευσαν και τον Υιό· στη συνέχεια, αν και φόνευσαν τον Υιό, και καλούνται στους γάμους του φονευθέντος Υιού από τον ίδιο τον φονευθέντα, δεν προσέρχονται, αλλά προβάλλουν δικαιολογίες, «ζεύγη βοδιών», «αγρούς» και «γυναίκες»[Λουκ.14,18-20:«καὶ ἤρξαντο ἀπὸ μιᾶς παραιτεῖσθαι πάντες. ὁ πρῶτος εἶπεν αὐτῷ· ἀγρὸν ἠγόρασα, καὶ ἔχω ἀνάγκην ἐξελθεῖν καὶ ἰδεῖν αὐτόν· ἐρωτῶ σε, ἔχε με παρῃτημένον. καὶ ἕτερος εἶπε· ζεύγη βοῶν ἠγόρασα πέντε, καὶ πορεύομαι δοκιμάσαι αὐτά· ἐρωτῶ σε, ἔχε με παρῃτημένον. καὶ ἕτερος εἶπε· γυναῖκα ἔγημα, καὶ διὰ τοῦτο οὐ δύναμαι ἐλθεῖν»]. Μολονότι βέβαια οι προφάσεις δείχνουν ευλογοφανείς, όμως από εδώ διδασκόμαστε ότι και αν ακόμη είναι αναγκαίες οι βιοτικές ενασχολήσεις μας, πρέπει από καθετί άλλο να προηγείται η εκτέλεση των πνευματικών καθηκόντων μας.

Και η πρόσκληση δεν γίνεται την τελευταία στιγμή, αλλά έχει γίνει πριν από πολύ χρόνο· διότι λέγει: «εἴπατε τοῖς κεκλημένοις(:πείτε σε αυτούς που έχουν προσκληθεί)»[Ματθ.22,4]· και πάλι: «καλέσαι τοὺς κεκλημένους(:να καλέσουν αυτούς που έχουν προσκληθεί)»[Ματθ.22,3], πράγμα που έκανε μεγαλύτερη την κατηγορία. Και πότε καλέστηκαν; Αρχικά με όλους τους προφήτες και έπειτα με τον Ιωάννη τον Πρόδρομο· διότι προς τον Χριστό τούς παρέπεμπε όλους, λέγοντας: «ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι(:σύμφωνα με το σχέδιο του Θεού, που με απέστειλε, Εκείνος πρέπει να αυξάνει σε επιρροή και δόξα, κι εγώ να μικραίνω· για να μην ακολουθούν πλέον εμένα οι άνθρωποι, αλλά Εκείνον)» [Ιω.3,30]. Αλλά και με τον ίδιο τον Υιό Του έχουν προσκληθεί· διότι λέγει: «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς(:Ελάτε κοντά μου όλοι όσοι μοχθείτε και κοπιάζετε και είστε φορτωμένοι από το βάρος των αμαρτιών και των θλίψεων και των πλανών και εγώ θα σας αναπαύσω και θα σας ξεκουράσω)»[Ματθ.11,28]·και πάλι: «ἐάν τις διψᾷ, ἐρχέσθω πρός με καὶ πινέτω(:Εάν κάποιος διψά, ας έλθει προς εμένα και ας πιει)»[Ιω.7,37].

Και δεν τους καλούσε μόνο με λόγια, αλλά και με έργα και μετά την Ανάληψη μέσω του Πέτρου και των συνεργατών του: «ὁ γὰρ ἐνεργήσας Πέτρῳ(:διότι αυτός που ενήργησε στον Πέτρο)», λέγει, «εἰς ἀποστολὴν τῆς περιτομῆς ἐνήργησε καὶ ἐμοὶ εἰς τὰ ἔθνη(:ώστε να γίνει απόστολος των περιτμημένων, ενήργησε και εμένα, ώστε να γίνω απόστολος στα έθνη)»[Γαλ.2,8]· διότι επειδή οργίστηκαν μόλις είδαν τον Υιό και Τον φόνευσαν, στη συνέχεια τούς προσκαλεί δια των δούλων. Και για ποιο πράγμα τους καλεί; Για μόχθους και κόπους και ιδρώτες; Όχι, αλλά για απόλαυση· διότι λέγει: «ἰδοὺ τὸ ἄριστόν μου ἡτοίμασα, οἱ ταῦροί μου καὶ τὰ σιτιστὰ τεθυμένα, καὶ πάντα ἕτοιμα· δεῦτε εἰς τοὺς γάμους(:οι ταύροι μου και τα καλοθρεμμένα θρεφτάρια έχουν σφαγεί)»[Ματθ.22,4]. Πρόσεχε πόσο πολύ πλούσιο είναι το συμπόσιο, πόσο μεγάλη η τιμή που τους γίνεται. Και όμως ούτε και έτσι φιλοτιμήθηκαν, αλλά όσο μεγαλύτερη μακροθυμία έδειχνε, τόσο μεγάλωνε η σκληρότητά τους. Και δεν ήλθαν όχι επειδή ήταν απασχολημένοι, αλλά από αδιαφορία.

Πώς λοιπόν άλλοι μεν προβάλλουν ως δικαιολογία γάμους και άλλοι ζεύγη βοδιών; Ασφαλώς αυτά είναι βιοτική απασχόληση. Δεν είναι καθόλου απασχόληση· διότι όταν υπάρχει πρόσκληση για πνευματικά πράγματα, δεν είναι αναγκαία καμία άλλη απασχόληση. Έχω την εντύπωση ότι χρησιμοποίησαν αυτές τις προφάσεις για να τις προβάλουν ως προκαλύμματα της αδιαφορίας τους. Και δεν είναι μόνο αυτό το φοβερό, το ότι δεν ήλθαν δηλαδή, αλλά το πιο φοβερό και το μεγαλύτερο δείγμα της παραφροσύνης τους είναι το ότι έδειραν χωρίς κανένα οίκτο αυτούς που ήλθαν, τους κακοποίησαν και τους φόνευσαν· αυτό ήταν χειρότερο από το προηγούμενο· διότι εκείνοι μεν [:οι υπηρέτες του γαιοκτήμονα που θανάτωσαν οι κακοί γεωργοί στην προηγούμενη παραβολή] ήλθαν για να ζητήσουν τη σοδειά και τους καρπούς και σφαγιάστηκαν, ενώ αυτοί καλώντας αυτούς στους γάμους αυτού που σφαγιάστηκε μέσω της σταυρικής Του θυσίας από αυτούς, φονεύονται και αυτοί. Τι μπορεί να εξισωθεί με αυτή τη μανία; Γι’ αυτό το πράγμα κατηγορώντας τους ο Παύλος, έλεγε: «τῶν καὶ τὸν Κύριον ἀποκτεινάντων Ἰησοῦν καὶ τοὺς ἰδίους προφήτας, καὶ ἡμᾶς ἐκδιωξάντων(:Αυτοί οι οποίοι και τον Κύριο φόνευσαν και τους ίδιους τους προφήτες και κατεδίωξαν κι εμάς σκληρά)»[Α΄Θεσσ.2,15].

Έπειτα για να μη λένε ότι «είναι αντίθεος και για τούτο δεν προσερχόμαστε», άκουσε τι λένε αυτοί που τους προσκαλούν: «ο Πατήρ είναι αυτός που κάνει τους γάμους και ο ίδιος τους προσκαλεί». Τι ακολουθεί στη συνέχεια μετά από την άρνηση αυτή των Ιουδαίων; Επειδή δεν θέλησαν να έλθουν, αλλά και φόνευσαν αυτούς που ήλθαν να τους καλέσουν, κατακαίει τις πόλεις τους, και αφού απέστειλε στρατό, τους εξολόθρευσε. Και αυτά τα λέγει, προλέγοντας τα όσα συνέβησαν επί Βεσπασιανού και επί Τίτου[:οι καταστροφές της Ιερουσαλήμ έγιναν η πρώτη το 71 μ. Χ. και η δεύτερη το 134 μ. Χ.], και ότι και τον Πατέρα εξόργισαν, επειδή δεν πίστεψαν σ’ Αυτόν· διότι Αυτός είναι εκείνος που επέτρεψε την καταστροφή τους. Για τον λόγο αυτόν και η άλωση της Ιερουσαλήμ δεν έγινε αμέσως μετά την σταύρωση του Χριστού, αλλά μετά σαράντα χρόνια, για να δείξει την μακροθυμία Του· η καταστροφή έγινε αφού φόνευσαν τον Στέφανο, αφού φόνευσαν τον Ιάκωβο, αφού κακοποίησαν τους αποστόλους. Είδες πραγματοποίηση προφητειών και ταχύτητα πραγματοποιήσεως αυτών; Διότι αυτά συνέβησαν ενώ ζούσε ακόμη ο Ιωάννης ο ευαγγελιστής και πολλοί άλλοι από αυτούς που συναναστράφηκαν τον Χριστό και ήσαν μάρτυρες των όσων συνέβησαν αυτοί που τα άκουσαν αυτά.

Πρόσεχε λοιπόν απερίγραπτη κηδεμονία. Φύτεψε αμπελώνα και όλα τα έκανε και τα τακτοποίησε· και μολονότι φονεύθηκαν οι δούλοι, έστειλε άλλους δούλους· και όταν και εκείνοι σφαγιάστηκαν, έστειλε τον Υιό Του· και όταν και Εκείνος φονεύτηκε επάνω στον Σταυρό, τους καλεί και πάλι στους γάμους· αλλά δεν θέλησαν να έλθουν. Στη συνέχεια αποστέλλει άλλους δούλους· αυτοί όμως και αυτούς τους φόνευσαν. Τότε λοιπόν πια τους καταστρέφει, επειδή ήταν αθεράπευτη η ασθένειά τους. Το ότι βέβαια ήταν αθεράπευτη η ασθένειά τους, το απέδειξαν όχι μόνο τα όσα συνέβησαν, αλλά και το ότι, αν και πίστευαν και οι πόρνες ακόμη και οι τελώνες, αυτοί διέπραξαν όλα αυτά. Ώστε κατακρίνονται όχι μόνο από όσα διέπραξαν οι ίδιοι, αλλά και από όσα κατόρθωσαν οι άλλοι.

Εάν όμως κάποιος ήθελε να πει ότι δεν κλήθηκαν τότε οι εθνικοί, όταν δηλαδή μαστιγώθηκαν οι απόστολοι και έπαθαν τόσα πολλά, αλλά αμέσως μετά την ανάσταση( διότι τότε λέγει σε αυτούς: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη(:πηγαίνετε και κάνετε μαθητές μου όλα τα έθνη)»[Ματθ.28,19]),θα μπορούσαμε να του πούμε, ότι και πριν από τη σταύρωσή Του και μετά από αυτήν με αυτούς εξαρχής είχε συνδιαλλαγές. Καθόσον πριν από την σταύρωσή Του λέγει προς αυτούς: «πορεύεσθε δὲ μᾶλλον πρὸς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραήλ(:Πηγαίνετε προς τα πρόβατα τα χαμένα που κατάγονται από το γένος του Ισραήλ)»[Ματθ.10,6]· και μετά από τον σταυρό δεν τους εμπόδισε, αλλά έδωσε εντολή προς αυτούς να κηρύσσουν το ευαγγέλιο.

Μολονότι βέβαια είπε, «κάνετε μαθητές μου όλα τα έθνη», όταν όμως επρόκειτο να ανεβεί στον ουρανό, είπε σε εκείνους να κηρύξουν πρώτα. Διότι λέγει: «λήψεσθε δύναμιν ἐπελθόντος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐφ᾿ ὑμᾶς, καὶ ἔσεσθέ μοι μάρτυρες ἔν τε Ἱερουσαλὴμ καὶ ἐν πάσῃ τῇ Ἰουδαίᾳ καὶ Σαμαρείᾳ καὶ ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς(:θα λάβετε όμως ενίσχυση και δύναμη, όταν θα έλθει το άγιο Πνεύμα σε εσάς, και θα γίνετε μάρτυρές μου και στην Ιερουσαλήμ και σε όλη την Ιουδαία και μέχρι το τελευταίο και το πιο απομακρυσμένο μέρος της γης)»[Πράξ. 1,8].Και ο Παύλος πάλι: «ὁ γὰρ ἐνεργήσας Πέτρῳ εἰς ἀποστολὴν τῆς περιτομῆς ἐνήργησε καὶ ἐμοὶ εἰς τὰ ἔθνη(: διότι ο ίδιος Κύριος που ενήργησε στον Πέτρο, στέλνοντάς τον σε αποστολή γι’ αυτούς που έχουν την περιτομή, ενήργησε και σ’ εμένα στέλνοντάς με στους εθνικούς)»[Γαλ. 2,8].Για τούτο και οι απόστολοι αρχικά μετέβησαν προς τους Ιουδαίους και αφού διέμειναν επί πολύ χρόνο στην Ιερουσαλήμ, στη συνέχεια, αφού εκδιώχθηκαν από αυτούς, τότε διασκορπίσθηκαν στα έθνη.

Εσύ λοιπόν πρόσεχε και στην περίπτωση αυτή την φιλοτιμία του Κυρίου: «ὅσους ἐὰν εὕρητε(:Όσους θα βρείτε)», λέγει, «καλέσατε εἰς τοὺς γάμους(:καλέστε τους στους γάμους)»· διότι πριν από αυτό που προανέφερα, κήρυτταν και προς τους Ιουδαίους και προς τους εθνικούς, και περνούσαν τον περισσότερο χρόνο τους διαμένοντας στην Ιουδαία, επειδή όμως επέμεναν οι Ιουδαίοι να τους επιβουλεύονται, άκουσε τον Παύλο που ερμηνεύει αυτή την παραβολή και λέγει τα εξής: «ὑμῖν ἦν ἀναγκαῖον πρῶτον λαληθῆναι τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ. ἐπειδὴ δὲ ἀπωθεῖσθε αὐτὸν καὶ οὐκ ἀξίους κρίνετε ἑαυτοὺς τῆς αἰωνίου ζωῆς, ἰδοὺ στρεφόμεθα εἰς τὰ ἔθνη(:σύμφωνα με το σχέδιο του Θεού, ο οποίος κάλεσε στη σωτηρία τον Ισραήλ πριν από όλους τους άλλους λαούς, ήταν αναγκαίο και επιβεβλημένο να κηρυχθεί ο λόγος του Θεού πρώτα σε σας τους Ιουδαίους. Αφού όμως τον αποδιώχνετε και δεν τον δέχεστε και αφού εσείς οι ίδιοι βγάζετε για τους εαυτούς σας την απόφαση ότι δεν είστε άξιοι της αιώνιας ζωής, ιδού στρεφόμαστε πλέον στους εθνικούς)»[Πράξ.13,46].

Για τον λόγο αυτό λέγει και ο Δεσπότης: «ο μεν γάμος είναι έτοιμος, οι καλεσμένοι όμως δεν ήσαν άξιοι ». Βέβαια αυτό το γνώριζε και πριν να συμβεί, αλλά όμως για να μην τους αφήσει καμία πρόφαση αναίσχυντης αντιλογίας, μολονότι τα γνώριζε, προς αυτούς πρώτα και ο ίδιος ήλθε, και άλλους απέστειλε στη συνέχεια και αποστομώνοντας έτσι εκείνους και διδάσκοντάς μας να κάνουμε ό,τι εξαρτάται από μας, και αν ακόμη πρόκειται κανείς να μην κερδίσει τίποτε από αυτό.

Επειδή λοιπόν δεν ήσαν άξιοι, «πηγαίνετε», λέγει, «όπου βγάζουν οι δρόμοι και καλέστε όσους θα βρείτε» και αυτούς που θα βρίσκονται εκεί κατά τύχη και τους περιφρονημένους. Επειδή δηλαδή συνεχώς έλεγε, ότι «οἱ τελῶναι καὶ αἱ πόρναι προάγουσιν ὑμᾶς εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ(:πόρνες και τελώνες θα κληρονομήσουν τον ουρανό)» [Ματθ.21,31] και «Πολλοὶ δὲ ἔσονται πρῶτοι ἔσχατοι καὶ ἔσχατοι πρῶτοι(:οι πρώτοι θα γίνουν τελευταίοι και οι τελευταίοι πρώτοι)»[Ματθ.19,30] αποδεικνύει ότι αυτά δικαίως γίνονται, πράγμα που κατεξοχήν ενοχλούσε τους Ιουδαίους και τους πείραζε πολύ φοβερότερα αυτό και από την κατακρήμνιση του ναού, το να βλέπουν δηλαδή να εισάγονται οι εθνικοί και μάλιστα πολύ περισσότερο στη θέση εκείνη που ανήκε σε αυτούς.

Στη συνέχεια για να μην επαναπαυθούν και αυτοί απλώς και μόνο στην πίστη, τους ομιλεί και περί της κρίσεως για τις πονηρές πράξεις, των μεν απίστων για το ότι δεν προσήλθαν ακόμη στην πίστη, των δε πιστών για την ανάλογη φροντίδα που έδειξαν στη ζωή τους· διότι στην περίπτωση αυτή «ένδυμα» είναι ο τρόπος ζωής και οι πράξεις. Και βέβαια η κλήση είναι έργο της χάριτος. Γιατί όμως ομιλεί με τόση ακρίβεια; Για το ότι η μεν κλήση και η κάθαρση είναι έργο της χάριτος, το να παραμείνει όμως κανείς από αυτούς που κλήθηκαν και ενδύθηκαν καθαρά ενδύματα με τέτοια ενδύματα, οφείλεται στη φροντίδα αυτών που εκλήθησαν. Η κλήση δεν έγινε εξαιτίας της αξίας τους, αλλά κατά θεία χάρη. Έπρεπε λοιπόν η χάρις να αμείψει αυτόν που υπάκουσε και να μη δείξει ο τιμημένος τόση κακία μετά την τιμή που του έγινε.

«Αλλά», θα πει κάποιος, «δεν απήλαυσα αυτά που απήλαυσαν οι Ιουδαίοι». Και όμως απήλαυσες πολύ περισσότερα αγαθά. Διότι αυτά που ετοιμάζονταν για εκείνους, αυτά τα έλαβες εσύ. Για τον λόγο αυτό και ο Παύλος λέγει: «Τὰ δὲ ἔθνη ὑπὲρ ἐλέους δοξάσαι τὸν Θεόν, καθὼς γέγραπται· διὰ τοῦτο ἐξομολογήσομαί σοι ἐν ἔθνεσι, Κύριε, καὶ τῷ ὀνόματί σου ψαλῶ(:και συγχρόνως και οι εθνικοί, που συμμετέχουν στη σωτηρία αυτή, να δοξάσουν τον Θεό για το έλεος που έδειξε σε αυτούς σύμφωνα με εκείνο που είναι γραμμένο στους ψαλμούς, όπου ο Χριστός λέει στον Πατέρα Του: ‘’Γι αυτό θα σε δοξάσω ανάμεσα στα έθνη και θα ψάλω ύμνο στο όνομά Σου’’)»[Ρωμ.15,9]· διότι αυτά που προετοιμάζονταν για εκείνους σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, αυτά εσύ τα έλαβες σε μία στιγμή χωρίς να είσαι άξιος. Για τον λόγο αυτό και αναμένει μεγάλη τιμωρία εκείνους που θα δείξουν αδιαφορία. Καθόσον, όπως ακριβώς εκείνοι τον προσέβαλαν που δεν προσήλθαν, έτσι και εσύ Τον προσβάλλεις με το να καθίσεις στην τράπεζα με τέτοιο διεφθαρμένο βίο. Διότι αυτό σημαίνει η είσοδος με ρυπαρά ενδύματα το να φύγει δηλαδή κανείς από αυτήν τη ζωή με βίο ακάθαρτο και ακριβώς για τον λόγο αυτό και «αυτός που δεν φορούσε ένδυμα γάμου» σιωπούσε, όντας αναπολόγητος.

Βλέπεις πως αν και είναι τόσο ολοφάνερο το πράγμα, δεν τιμωρεί από την αρχή, προτού ο ίδιος ο αμαρτωλός γίνει αίτιος της καταδίκης του; Διότι, με το να μην έχει να πει τίποτε, κατέκρινε τον εαυτό του και έτσι οδηγείται προς τις απερίγραπτες τιμωρίες. Μη νομίσεις όμως ακούγοντας τη φράση «σκότος το πυκνότατο» ότι αυτός τιμωρείται κατ’ αυτόν τον τρόπο, οδηγούμενος δηλαδή απλώς και μόνο οδηγούμενος σε σκοτεινό μέρος, αλλά οδηγείται εκεί όπου είναι το κλάμα και ο τριγμός των δοντιών. Αυτό λοιπόν το λέγει για να δείξει τα ανυπόφορα βάσανα.

Ακούστε όσοι απολαύσατε των μυστηρίων και περιβάλλετε την ψυχή σας με ρυπαρές πράξεις, αν και προσήλθατε στους γάμους. Ακούσατε από πού προσκληθήκατε. Από τα σταυροδρόμια. Τι ήσαστε προηγουμένως; Χωλοί και ψυχικά ανάπηροι, πράγμα που είναι κατά πολύ χειρότερο από τον ακρωτηριασμό του σώματος. Σεβασθείτε την φιλανθρωπία Αυτού που σας κάλεσε και κανείς ας μη συνεχίσει να μένει με ρυπαρά ενδύματα, αλλά ο καθένας ας φροντίζει για την στολή της ψυχής του. Ακούστε, γυναίκες· ακούστε, άνδρες. Δεν χρειαζόμαστε αυτά τα χρυσοΰφαντα ενδύματα, που μας στολίζουν εξωτερικά, αλλά εκείνα που μας στολίζουν εσωτερικά. Ενόσο θα έχουμε αυτά, είναι δύσκολο να ενδυθούμε εκείνα. Δεν είναι δυνατόν να καλλωπίζουμε συγχρόνως και την ψυχή και το σώμα. Δεν είναι δυνατό και στον μαμωνά να δουλεύεις και στον Χριστό να υπακούς όπως πρέπει.

Ας εκδιώξουμε λοιπόν από πάνω μας αυτή τη φοβερή τυραννίδα· διότι ούτε θα το ανεχόσουν με ευχαρίστηση εάν κάποιος την μεν οικία του την στόλιζε κοσμώντας την με χρυσά παραπετάσματα, εσένα όμως σε προσκαλούσε να καθίσεις στο τραπέζι του κουρελιάρη και γυμνό. Αλλά να, τώρα εσύ το κάνεις αυτό στον εαυτό σου την μεν οικία της ψυχής σου, δηλαδή το σώμα, το καλλωπίζεις με άπειρα παραπετάσματα, την δε ψυχή σου την αφήνεις να κάθεται μέσα σε αυτό με κουρέλια. Δεν γνωρίζεις ότι ο βασιλεύς της πόλεως πρέπει προπάντων να στολίζεται; Και ακριβώς για τον λόγο αυτόν για μεν την πόλη έχουν κατασκευαστεί παραπετάσματα από λινό, για δε τον βασιλέα αλουργίδα και στέμμα. Έτσι και εσύ, το μεν σώμα ντύσε το με πολύ ασήμαντη στολή, τον δε νου ένδυσέ τον με αλουργίδα και βάλε επάνω σε αυτόν στεφάνι και βάλε τον να καθίσει επάνω σε όχημα υψηλό και περίλαμπρο. Τώρα όμως κάνεις το αντίθετο την μεν πόλη την καλλωπίζεις ποικιλοτρόπως, τον βασιλέα όμως νου τον αφήνεις να σύρεται δεμένος οπίσω από τα παράλογα πάθη. Δεν σκέπτεσαι ότι κλήθηκες σε γάμο και μάλιστα γάμο Θεού; Δεν αναλογίζεσαι πώς πρέπει να εισέρχεται σε αυτούς τους νυφικούς θαλάμους η καλεσμένη ψυχή, ενδεδυμένη δηλαδή με χρυσά κροσσωτά και καλλωπισμένη;

Θέλεις να σου δείξω αυτούς που είναι έτσι στολισμένοι; Αυτοί που έχουν ένδυμα γάμου; Ενθυμήσου εκείνους τους αγίους, τους ασκητές, περί των οποίων σας μίλησα παλαιότερα, που φορούν τρίχινα ενδύματα και κατοικούν στις ερήμους. Αυτοί κατεξοχήν είναι εκείνοι που φορούν τα ενδύματα εκείνων των γάμων· και αυτό γίνεται φανερό από το εξής· όσα δηλαδή βασιλικά ενδύματα και αν τους δώσεις, δεν θα προτιμούσαν να τα λάβουν· αλλά όπως ακριβώς ένας βασιλιάς, εάν κάποιος αφού λάμβανε το κουρελιασμένα ενδύματα του πτωχού, προέτρεπε αυτόν να ενδυθεί αυτά, θα βδελυσσόταν την στολή, έτσι και εκείνοι σιχαίνονται την βασιλική στολή. Και συμβαίνει αυτό σε αυτούς όχι για κάποια άλλη αιτία, αλλά για το ότι γνωρίζουν το κάλλος της δικής τους στολής. Για τον λόγο αυτό και το βασιλικό εκείνο ένδυμα το περιφρονούν σαν αράχνη. Και όλα αυτά βέβαια τους τα δίδαξε ο σάκος που φορούν· καθόσον είναι πολύ υψηλότεροι και λαμπρότεροι και από αυτόν τον ίδιο τον βασιλέα. Και αν μπορέσεις να ανοίξεις τις πύλες του νου τους και να εξετάσεις την ψυχή τους και όλο τον εσωτερικό τους κόσμο και αν ακόμη καταπέσεις στη γη, δε θα μπορέσεις να αντέξεις τη λαμπρότητα της ομορφιάς τους και τη λάμψη των ενδυμάτων εκείνων και την απαστράπτουσα συνείδησή τους.

[…]Τι λοιπόν; Δεν θα προσφύγουμε προς μία τόσο μεγάλη μακαριότητα; Δεν θα φορέσουμε καθαρά ενδύματα για να ακολουθήσουμε τους γάμους αυτούς, αλλά θα παραμείνουμε επαίτες, χωρίς να βρισκόμαστε σε καλύτερη μοίρα από τους ζητιάνους των δρόμων, μάλλον δε σε πολύ χειρότερη και αθλιότερη κατάσταση; Καθόσον είναι πολύ χειρότεροι από εκείνους όσοι πλουτίζουν παράνομα, και είναι προτιμότερο να ζητιανεύει κανείς, παρά να αρπάζει διότι το μεν πρώτον είναι δυνατόν να συγχωρηθεί, το δεύτερο όμως είναι άξιο κατηγορίας και ο μεν ζητιάνος καθόλου δεν αντιστρατεύεται προς τον Θεό, αυτός που πλουτίζει αρπάζοντας τα αγαθά των άλλων όμως, παρανομεί και έναντι των ανθρώπων και έναντι του Θεού· και τους μεν κόπους της αρπαγής τούς υφίσταται, την ευχαρίστηση όμως της αρπαγής πολλές φορές την καρπώθηκαν ολόκληρη άλλοι.

Γνωρίζοντας λοιπόν αυτά και απορρίπτοντας την πλεονεξία εξ ολοκλήρου, ας προσπαθούμε να συγκεντρώνουμε περισσότερο ουράνιο πλούτο, αρπάζοντας με πολλή προθυμία την ουράνια βασιλεία. Διότι δεν είναι δυνατόν, δεν είναι δυνατόν κάποιος που είναι ράθυμος να εισέλθει σε αυτήν. Είθε, λοιπόν, αφού όλοι γίνουν πρόθυμοι και επάγρυπνοι να επιτύχουν αυτήν, με τη χάρη και φιλανθρωπία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, στον οποίο ανήκει η δόξα και η δύναμις στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-matthaeum.pdf

• Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1990, τόμος 11Α, Υπόμνημα στον Ευαγγελιστή Ματθαίο, ομιλία ΞΘ΄, σελίδες 401-419.

• Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 68, σελ. 90-104 (ή: 44 -49 του PDF) και σελ. 110-111.

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΝΗΡΗ ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΩΝ ΦΑΡΙΣΑΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΦΟΡΩΝ ΣΤΟΝ ΚΑΙΣΑΡΑ  ΚΑΙ ΤΗ ΘΑΥΜΑΣΤΗ ΑΠΟΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ

[ Υπομνηματισμός των εδαφίων Ματθ. 22,15 – 22]

«Τότε πορευθέντες οἱ Φαρισαῖοι συμβούλιον ἔλαβον ὅπως αὐτὸν παγιδεύσωσιν ἐν λόγῳ(:τότε πήγαν οι Φαρισαίοι στον τόπο των συσκέψεών τους και συμφώνησαν να Τον παγιδεύσουν με ερωτήσεις)»[Ματθ.22,15].

«Τότε». Πότε δηλαδή; Όταν προπάντων έπρεπε να δείξουν κατάνυξη, όταν έπρεπε να εκπλαγούν από την φιλανθρωπία Του, όταν έπρεπε να φοβηθούν για τα μέλλοντα, όταν έπρεπε να πιστέψουν και για τα μέλλοντα, λαμβάνοντας αφορμή από τα παρόντα. Καθόσον τα όσα ειπώθηκαν, βροντοφώναζαν και για τα γεγονότα του μέλλοντος· διότι πράγματι τελώνες και πόρνες πίστεψαν, και προφήτες και δίκαιοι φονεύθηκαν, και έπρεπε από όλα αυτά να μην έχουν καμία αμφιβολία και για τη δική τους απώλεια, αλλά αντιθέτως έπρεπε και να πιστέψουν και να σωφρονίζονται. Αλλά όμως ούτε και εδώ τερματίζουν τα έργα της κακίας τους, αλλά αυτή αυξάνεται διαρκώς και προχωρούν ακόμη παραπέρα. Και επειδή δεν μπορούσαν να Τον συλλάβουν (διότι φοβόντουσαν τα πλήθη του λαού) μεταχειρίστηκαν άλλη οδό, θέλησαν δηλαδή να Τον παρουσιάσουν ως επικίνδυνο και ως υπεύθυνο δημόσιων αδικημάτων.

«Καὶ ἀποστέλλουσιν αὐτῷ τοὺς μαθητὰς αὐτῶν μετὰ τῶν Ἡρῳδιανῶν λέγοντες· διδάσκαλε, οἴδαμεν ὅτι ἀληθὴς εἶ καὶ τὴν ὁδὸν τοῦ Θεοῦ ἐν ἀληθείᾳ διδάσκεις, καὶ οὐ μέλει σοι περὶ οὐδενός· οὐ γὰρ βλέπεις εἰς πρόσωπον ἀνθρώπων· εἰπὲ οὖν ἡμῖν, τί σοι δοκεῖ; ἔξεστι δοῦναι κῆνσον Καίσαρι ἢ οὔ;(:Του αποστέλλουν λοιπόν τους μαθητές τους μαζί με εκείνους που ανήκαν στο κόμμα του Ηρώδη, και Του είπαν: ‘’Διδάσκαλε, γνωρίζουμε ότι είσαι ειλικρινής και αληθινός και διδάσκεις τον δρόμο του Θεού με βάση την αλήθεια και χωρίς ψέματα, και δεν σε νοιάζει τίποτε, δεν φοβάσαι κανέναν˙ διότι δεν επηρεάζεσαι από σκέψεις και ιδέες ανθρώπων, ούτε χαρίζεσαι σε πρόσωπα). Πες μας λοιπόν, τι γνώμη έχεις; Επιτρέπεται ή δεν επιτρέπεται να δώσουμε κεφαλικό φόρο στον Καίσαρα και να αναγνωρίσουμε έτσι ότι είμαστε υποτελείς και δούλοι του Καίσαρα;’’ [συμπληρωματικό σχόλιο Παν. Τρεμπέλα: Έτσι οι Φαρισαίοι σκόπευαν ή να κινήσουν την οργή του πλήθους εναντίον Του, εάν επέτρεπε την πληρωμή του φόρου, ή να Τον καταγγείλουν μέσω των Ηρωδιανών ως επαναστάτη, εάν απαγόρευε την πληρωμή του])»[Ματθ.22,16-17].

Καθόσον βέβαια ήσαν φόρου υποτελείς, αφού είχαν περιέλθει υπό την εξουσία των Ρωμαίων. Επειδή λοιπόν γνώριζαν ότι οι οπαδοί του Θευδά και του Ιούδα, που έζησαν πριν από Αυτόν, γι΄ αυτόν τον λόγο θανατώθηκαν,επειδή δηλαδή επιχείρησαν αποστασία, ήθελαν και Αυτόν με αυτούς τους λόγους να Τον οδηγήσουν σε μια παρομοίου είδους υποψία. Για τον λόγο αυτόν και τους δικούς τους μαθητές απέστελλαν και τους στρατιώτες του Ηρώδη, σκάπτοντας διπλό γκρεμό γύρω από τον Χριστό και θέτοντας από παντού την παγίδα τους, ώστε, οτιδήποτε και αν επρόκειτο να απαντήσει ο Ιησούς, να Τον συλλάβουν.

Εάν μεν μιλούσε υπέρ της γνώμης των Ηρωδιανών, να Τον κατήγγειλαν οι μαθητές των ίδιων των Φαρισαίων που ήταν παρόντες· εάν πάλι ομιλούσε υπέρ της γνώμης των Φαρισαίων, να Τον κατηγορούσαν οι στρατιώτες του Ηρώδη. Μολονότι βέβαια είχε πληρώσει τα δίδραχμα, αλλά δεν το γνώριζαν αυτό. Και περίμεναν να φέρει αντίρρηση και προς τους δύο, αλλά επιθυμούσαν πολύ περισσότερο να πει κάτι εναντίον των Ηρωδιανών. Για τον λόγο αυτόν, αποστέλλουν και τους μαθητές τους, ωθώντας Αυτόν, με την παρουσία αυτών, προς αυτή την κατεύθυνση , ώστε να Τον παραδώσουν στον ηγεμόνα ως τύραννο. Αυτό βέβαια και ο Λουκάς το δήλωσε υπαινισσόμενος, λέγοντας ότι Τον ρωτούσαν παρουσία του πλήθους του λαού, ώστε να έχουν πολύ περισσότερους μάρτυρες. Αλλά όμως συνέβη εντελώς το αντίθετο διότι με την παρουσία περισσότερου πλήθους θεατών απέδειξαν την ανοησία τους.

Και προσέχετε την κολακεία τους και τον καλυμμένο δόλο τους. «Διδάσκαλε, οἴδαμεν ὅτι ἀληθὴς εἶ καὶ τὴν ὁδὸν τοῦ Θεοῦ ἐν ἀληθείᾳ διδάσκεις, καὶ οὐ μέλει σοι περὶ οὐδενός(:Διδάσκαλε, γνωρίζουμε ότι είσαι ειλικρινής και αληθινός και διδάσκεις τον δρόμο του Θεού με βάση την αλήθεια και χωρίς ψέματα, και δεν σε νοιάζει τίποτε, δεν φοβάσαι κανέναν˙ διότι δεν επηρεάζεσαι από σκέψεις και ιδέες ανθρώπων, ούτε χαρίζεσαι σε πρόσωπα)», λέγουν. Πώς λοιπόν λέγατε ότι είναι πλάνος και ότι πλανά τον λαό και ότι έχει δαιμόνιο και ότι δεν είναι απεσταλμένος από τον Θεό; Πώς πριν από λίγο θέλατε να Τον φονεύσετε;

Αλλά όλα γίνονται όπως ακριβώς τα είχε υπαγορεύσει η συκοφαντική τους διάθεση. Επειδή δηλαδή πριν από λίγο Τον ρώτησαν με αυθάδεια: «ἐν ποίᾳ ἐξουσίᾳ ταῦτα ποιεῖς;(:Πες μας, με ποια εξουσία τα κάνεις αυτά;)» [Λουκ.20,22] και δεν έλαβαν απάντηση στην ερώτησή τους, αναμένουν να Τον εξαπατήσουν με την κολακεία τους και να τον πείσουν να πει κάτι εναντίον των νόμων που ίσχυαν και αντίθετο προς την εξουσία που κυβερνούσε. Για τον λόγο αυτόν βεβαιώνουν ότι λέγει και την αλήθεια ομολογώντας έτσι την πραγματικότητα, πλην όμως όχι με ορθή σκέψη, ούτε και με την θέλησή τους, και προσθέτουν τους λόγους «οὐ μέλει σοι περὶ οὐδενός(:και δεν σε νοιάζει τίποτε, δεν φοβάσαι κανέναν˙δεν επηρεάζεσαι από σκέψεις και ιδέες ανθρώπων, ούτε χαρίζεσαι σε πρόσωπα)».

Πρόσεχε πώς αποκαλύπτονται θέλοντας να Τον οδηγήσουν να πει εκείνα τα λόγια, που θα Τον παρουσιάσουν αντίθετο και προς τον Ηρώδη και θα δημιουργήσει την υποψία ότι είναι τύραννος, ως αντιτιθέμενος προς τους νόμους, ώστε να Τον τιμωρήσουν ως στασιαστή και τύραννο. Διότι το «οὐ μέλει σοι περὶ οὐδενός(:και δεν σε νοιάζει τίποτε, δεν φοβάσαι κανέναν˙δεν επηρεάζεσαι από σκέψεις και ιδέες ανθρώπων, ούτε χαρίζεσαι σε πρόσωπα)» το έλεγαν υπονοώντας τον Ηρώδη και τον Καίσαρα. «Εἰπὲ οὖν ἡμῖν, τί σοι δοκεῖ;(:Πες μας λοιπόν, τι γνώμη έχεις;)». Τώρα τιμάτε και θεωρείτε διδάσκαλο εκείνον, που όταν σας μιλούσε για την σωτηρία σας Τον περιφρονούσατε και πολλές φορές Τον βρίζατε.

Επομένως παρουσιάστηκαν ως άνθρωποι που συμφωνούσαν μαζί Του. Και πρόσεχε την κακουργία τους: δεν λένε «πες μας ποιο είναι το καλό, ποιο το συμφέρον, ποιο το νόμιμο;», αλλά: «Ποια είναι η δική σου γνώμη;»· με αυτό προς ένα και μόνο απέβλεπαν, να Τον κατηγορήσουν και να Τον παρουσιάσουν ως εχθρό του άρχοντα. Και ο ευαγγελιστής Μάρκος επίσης το αποκαλύπτει αυτό και δηλώνει σαφέστερα την αυθάδειά τους και τη φονική διάθεσή τους, λέγοντας ότι αυτοί Τον ρώτησαν: «ἔξεστι δοῦναι κῆνσον Καίσαρι ἢ οὔ; δῶμεν ἢ μὴ δῶμεν;(: πες μας λοιπόν: Επιτρέπεται ή όχι να πληρώνουμε κεφαλικό φόρο στον Καίσαρα; Ναι ή όχι; Να δώσουμε ή να μη δώσουμε τον φόρο αυτό;)»[Μαρκ.12,14]. Έτσι ήσαν μεν γεμάτοι από θυμό και φούντωνε η συκοφαντική τους διάθεση, αλλά υποκρίνονταν υποταγή.

Τι τους απαντά λοιπόν ο Ιησούς; «Τί με πειράζετε, ὑποκριταί;(: γιατί προσπαθείτε να με εκθέσετε σε πειρασμό, υποκριτές;)»[Ματθ.22,18]. Βλέπεις πώς τους ομιλεί κατά τρόπο που τους ελέγχει σε μεγαλύτερο βαθμό; Επειδή δηλαδή η κακία τους ήταν ολοκληρωμένη και ολοφάνερη, τους δίνει βαθύτερο χτύπημα, κατά πρώτον με το να προκαλέσει σύγχυση σε αυτούς και να τους αποστομώσει και δεύτερο με το φανερώσει ενώπιον όλων τα κρυφά σχέδιά τους και στη συνέχεια με το να αποκαλύψει σε όλους με ποιες διαθέσεις Τον πλησιάζουν. Αυτά δεν τα έκανε με σκοπό να μειώσει την κακία τους, ώστε να μην επιχειρούν και πάλι να Τον βλάψουν με τις ίδιες ενέργειές τους.

Μολονότι βέβαια τα λόγια τους ήσαν γεμάτα από πολλά τιμή, καθόσον και Διδάσκαλο Τον αποκαλούσαν και Τον επιβεβαίωναν ότι λέγει την αλήθεια και ότι τάχα δεν ήταν προσωπολήπτης, επειδή όμως ήταν Θεός, τίποτε από όλα αυτά δεν υπήρχε που να μην το γνώριζε. Για τον λόγο αυτόν έπρεπε και εκείνοι να αναλογίζονται ότι η επίπληξη Του δεν ήταν προϊόν στοχασμού, αλλά απόδειξη ότι γνωρίζει τις απόκρυφες σκέψεις τους.

Δε σταμάτησε όμως μέχρι την επίπληξη, αν και ήταν αρκετό και μόνο το ότι έλεγξε την σκέψη τους να καταισχύνει την πονηρία τους, αλλά όμως δεν σταματά μέχρι εδώ, αλλά και με άλλο τρόπο τους αποστομώνει. Διότι τους λέγει: «Ἐπιδείξατέ μοι τὸ νόμισμα τοῦ κήνσου(:Δείξτε μου το νόμισμα με το οποίο πληρώνεται ο φόρος) Οἱ δὲ προσήνεγκαν αὐτῷ δηνάριον (:αυτοί λοιπόν του έφεραν ένα δηνάριο, το οποίο ως νόμισμα ρωμαϊκό έφερε επάνω την εικόνα και την επιγραφή του Καίσαρα)»· και μόλις το έδειξαν, πράγμα που πάντοτε κάνει, τους απαντά με τα ίδια τα λόγια τους και τους αναγκάζει να παραδεχθούν ότι επιτρέπεται, πράγμα που ήταν λαμπρή και φανερή νίκη. Ώστε όταν ρωτά, δεν ρωτά γιατί δεν γνωρίζει, αλλά επειδή θέλει να τους παρουσιάσει υπεύθυνους από τις δικές τους απαντήσεις. Επειδή λοιπόν τους ρώτησε «Τίνος ἡ εἰκὼν αὕτη, καὶ ἡ ἐπιγραφή;(:και τότε δείχνοντας το νόμισμα τούς λέει: Τίνος είναι αυτή η εικόνα και η επιγραφή;)» και απάντησαν ότι είναι του Καίσαρα, τους λέγει «Ἀπόδοτε οὖν τὰ Καίσαρος, Καίσαρι (:Δώστε λοιπόν πίσω στον Καίσαρα εκείνα που ανήκουν στον Καίσαρα)». Αυτό βέβαια δεν σημαίνει να δώσουν, αλλά να αποδώσουν, πράγμα που αποδεικνύεται και από την εικόνα και από την επιγραφή.

Στη συνέχεια για να μην πουν :«μας προτρέπεις να υποτασσόμαστε σε ανθρώπους;» πρόσθεσε «καὶ τὰ τοῦ Θεοῦ τῷ Θεῷ(:και στον Θεό δώστε εκείνα που ανήκουν στο Θεό. Στον Καίσαρα και στους άρχοντες ανήκουν οι φόροι και ο σεβασμός και η υποταγή στους νόμους, εφόσον αυτά δεν σας ζημιώνουν στην ευσέβεια˙ η ψυχή σας όμως και ολόκληρο το εσωτερικό σας και όλος ο εαυτός σας ανήκουν στον Θεό)»[Ματθ.22,21]. Διότι είναι δυνατόν και προς τους ανθρώπους να εκπληρώνει κανείς τις υποχρεώσεις του και στον Θεό να αποδίδει, αυτά που οφείλουμε να αποδίδουμε στον Θεό.

Για τον λόγο αυτόν και ο Παύλος λέγει «ἀπόδοτε οὖν πᾶσι τὰς ὀφειλάς, τῷ τὸν φόρον τὸν φόρον, τῷ τὸ τέλος τὸ τέλος, τῷ τὸν φόβον τὸν φόβον, τῷ τὴν τιμὴν τὴν τιμήν(:αποδώστε λοιπόν σε όλους όσους κατέχουν εξουσία, ό,τι τους οφείλετε ως χρέος και καθήκον. Σε εκείνον που εισπράττει τον φόρο για τα εισοδήματα και τον κεφαλικό φόρο, αποδώστε τον φόρο. Σε εκείνον που εισπράττει τους τελωνειακούς δασμούς, αποδώστε τον τελωνειακό δασμό. Σε εκείνον που ανήκει ο βαθύς σεβασμός, αποδώστε τον βαθύ σεβασμό. Σε εκείνον που ανήκει η τιμή, αποδώστε την τιμή)»[Ρωμ.13,7]. Εσύ όμως όταν ακούσεις «Ἀπόδοτε οὖν τὰ Καίσαρος, Καίσαρι (:δώστε λοιπόν πίσω στον Καίσαρα εκείνα που ανήκουν στον Καίσαρα)» γνώριζε ότι ο Κύριος παραγγέλλει εκείνα μόνο, που δεν παραβλάπτουν την ευσέβεια, διότι εάν συμβαίνει κάτι τέτοιο, αυτό δεν αποτελεί οφειλή προς τον Καίσαρα, αλλά το παρόμοιο είναι φόρος και δασμός του διαβόλου.

Όταν τα άκουσαν αυτά οι Φαρισαίοι αποστομώθηκαν και θαύμασαν την σοφία Του[ «Καὶ ἀκούσαντες, ἐθαύμασαν(:κι όταν άκουσαν την απάντηση, θαύμασαν)»[Ματθ. 22,22]. Βέβαια έπρεπε να πιστέψουν και να εκπλαγούν από τα λόγια Του, καθόσον τους έδωσε δείγματα της θεότητάς Του και με το ότι τους απεκάλυψε τα μυστικά σχέδιά τους και με το ότι τους αποστόμωσε με επιείκεια. Τι λοιπόν; Πίστεψαν; Καθόλου· αλλά «ἀφέντες αὐτὸν, ἀπῆλθον(:Τον άφησαν τότε κι έφυγαν)»[Ματθ.22,22]· και μετά από αυτούς Τον πλησίασαν οι Σαδουκκαίοι.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/John%20Chrysostom_PG%2047-64/In%20Matthaeum.pdf

• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία Ο΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1990, τόμος 11Α, σελίδες 432-441.

• Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 68, σελ. 112-116.

• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΠΟΝΗΡΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΩΝ ΣΑΔΔΟΥΚΑΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ  ΚΑΙ ΤΗ ΘΑΥΜΑΣΤΗ ΑΠΟΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ

[Υπομνηματισμός των εδαφίων Ματθ.22,23-33]

Όταν άκουσαν οι Φαρισαίοι την απάντηση του Κυρίου σχετικά με την καταβολή των φόρων στον Καίσαρα και την απόδοση τιμών στον Θεό, αποστομώθηκαν και θαύμασαν την σοφία Του[βλ. Ματθ. 22,22:«Καὶ ἀκούσαντες, ἐθαύμασαν(:και όταν άκουσαν την απάντηση, θαύμασαν)»]. Βέβαια έπρεπε να πιστέψουν και να εκπλαγούν από τα λόγια Του, καθόσον τους έδωσε δείγματα της θεότητάς Του και με το ότι τους απεκάλυψε τα μυστικά σχέδιά τους και με το ότι τους αποστόμωσε με επιείκεια. Τι λοιπόν; Πίστεψαν; Καθόλου· αλλά «ἀφέντες αὐτὸν, ἀπῆλθον(:Τον άφησαν τότε κι έφυγαν)»· και μετά από αυτούς Τον πλησίασαν οι Σαδουκκαίοι.

Πόση, αλήθεια, ανοησία! Μετά την αποστόμωση των Φαρισαίων επιτίθενται εναντίον Του οι Σαδδουκαίοι, ενώ θα έπρεπε να γίνουν διστακτικότεροι. Αλλά τέτοια είναι η θρασύτητα, είναι πράγμα αναίσχυντο και γεμάτο από αυθάδεια και επιχειρείται και από τους αδύνατους ακόμη. Για τον λόγο αυτόν και ο ευαγγελιστής, γεμάτος από έκπληξη για την ανοησία τους αυτή, επισημαίνει αυτή τη θρασύτητά τους με τους λόγους ότι «᾿Εν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, προσῆλθον αὐτῷ Σαδδουκαῖοι (:την ίδια εκείνη ημέρα Τον πλησίασαν οι Σαδδουκαίοι)». «᾿Εν ἐκείνῃ». Ποιαν δηλαδή; Την ίδια ημέρα που έλεγξε την κακουργία των Φαρισαίων και κατατρόπωσε αυτούς με την αποστομωτική απάντηση που τους έδωσε.

Και ποιοι ήταν αυτοί οι Σαδδουκαίοι; Άλλη ιουδαϊκή αίρεση, παραπλήσια των Φαρισαίων, κατά πολύ κατώτερη όμως από αυτήν, καθώς οι Σαδδουκαίοι δεν πίστευαν ούτε στην ανάσταση, ούτε στους αγγέλους, ούτε στο Άγιο πνεύμα. Διότι αυτοί ήταν περισσότερο υλιστές και ήταν προσκολλημένοι στα σωματικά πράγματα.

Πράγματι υπήρχαν πολλές αιρέσεις μεταξύ των Ιουδαίων, και για τον λόγο αυτόν ο Παύλος λέει: «προγινώσκοντές με ἄνωθεν, ἐὰν θέλωσι μαρτυρεῖν, ὅτι κατὰ τὴν ἀκριβεστάτην αἵρεσιν τῆς ἡμετέρας θρησκείας ἔζησα Φαρισαῖος(:αυτοί με γνωρίζουν από παλιά, από την αρχή της εκπαιδεύσεως και των σπουδών μου στην Ιερουσαλήμ. Κι αν θέλουν, μπορούν να μαρτυρήσουν και να βεβαιώσουν ότι έζησα και συμπεριφέρθηκα σύμφωνα με τις αρχές και τις παραδόσεις της πιο αυστηρής παρατάξεως της θρησκεία μας. Έζησα δηλαδή και πολιτεύθηκα ως Φαρισαίος)»[Πράξ.26,5].

Και δεν λένε μεν τίποτα κατευθείαν περί αναστάσεως, αλλά πλάθουν κάποια φανταστική υπόθεση και προβάλλουν, κατά την γνώμη μου, κάποιο πράγμα που δεν συνέβη, με την ελπίδα ότι θα Τον φέρουν σε αμηχανία, και επιδιώκοντας να ανατρέψουν και τα δύο και το ότι θα γίνει ανάσταση και ότι η ανάσταση θα είναι τέτοιου είδους.

Πάλι επίσης και αυτοί Τον προκαλούν με κάποια δήθεν ηπιότητα, λέγοντας: «Διδάσκαλε, Μωσῆς εἶπεν· Ἐάν τις ἀποθάνῃ μὴ ἔχων τέκνα, ἐπιγαμβρεύσει ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, καὶ ἀναστήσει σπέρμα τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ (:Διδάσκαλε, ο Μωυσής είπε: ‘’Αν κανείς πεθάνει χωρίς να αποκτήσει παιδιά, πρέπει ο αδελφός του να νυμφευτεί τη χήρα γυναίκα του και να κάνει απογόνους για τον νεκρό αδελφό του’’). Ἦσαν δὲ παρ᾿ ἡμῖν ἑπτὰ ἀδελφοί· καὶ ὁ πρῶτος γαμήσας ἐτελεύτησε, καὶ μὴ ἔχων σπέρμα, ἀφῆκε τὴν γυναῖκα αὐτοῦ τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ(:Ήταν λοιπόν μεταξύ μας επτά αδελφοί. Και ο πρώτος, αφού ήλθε σε γάμο, πέθανε. Και επειδή δεν είχε παιδιά, άφησε τη γυναίκα του στον αδελφό του)· ὁμοίως καὶ ὁ δεύτερος, καὶ ὁ τρίτος, ἕως τῶν ἑπτά (:Με τον ίδιο τρόπο κι ο δεύτερος κι ο τρίτος νυμφεύθηκαν την ίδια γυναίκα, μέχρι που την πήραν για σύζυγο και οι επτά).ὕστερον δὲ πάντων ἀπέθανε καὶ ἡ γυνή(:Και ύστερα απ’ όλους πέθανε και η γυναίκα). ἐν τῇ οὖν ἀναστάσει, τίνος τῶν ἑπτὰ ἔσται ἡ γυνή; πάντες γὰρ ἔσχον αὐτήν(:Κατά την ανάσταση λοιπόν σε ποιον από τους επτά άνδρες θα ανήκει ως σύζυγος η γυναίκα; Διότι όλοι την είχαν σύζυγο)»[Ματθ.22,23-28].

Πρόσεχε που τους απαντά ως Διδάσκαλος· διότι αν και Τον πλησίασαν από πονηρία, αλλά όμως η ερώτησή τους ήταν ερώτηση αγνοίας. Για τον λόγο αυτό λοιπόν δεν τους ονομάζει υποκριτές.

Στη συνέχεια, για να μην τους κατηγορήσει επειδή οι επτά αδελφοί έλαβαν μια γυναίκα, αναφέρουν και τον Μωυσή· αν και βέβαια, όπως προανέφερα ήταν, κατά τη γνώμη μου φανταστική υπόθεση. Διότι δεν θα ήταν δυνατόν να την νυμφευθεί ο τρίτος, βλέποντας τους δύο πρώτους νυμφίους να πεθαίνουν, αλλά και αν το έκανε ο τρίτος, δεν θα το έκανε ο τέταρτος, ούτε και ο πέμπτος και αν δεν το έκαναν αυτοί, κατά ένα μεγαλύτερο λόγο δεν θα την νυμφευόταν ο έκτος ή ο έβδομος, αλλά θα θεωρούσαν την γυναίκα σημαδιακή και ότι κακή τύχη έφερνε σε όποιον την νυμφευόταν. Διότι τέτοιοι είναι Ιουδαίοι. Εάν βέβαια αυτό συμβαίνει τώρα σε πολλούς, πολύ περισσότερο συνέβαινε τότε σε εκείνους, οι οποίοι πολλές φορές και χωρίς να συμβεί αυτό, απέφευγαν την συνοίκηση αυτού του είδους, και όλα αυτά την στιγμή που τους υποχρέωνε ο νόμος. Έτσι λοιπόν η Ρούθ, η Μωαβίτισσα εκείνη γυναίκα, έλαβε άντρα της τον μακρινό συγγενή της, και η Θάμαρ πάλι για τον ίδιο λόγο εξαναγκάστηκε να κλέψει σπέρμα από τον πεθερό της.

Και για ποιον λόγο δεν έπλασαν με την φαντασία τους δύο ή τρεις, αλλά επτά αδελφούς; Με σκοπό να γελοιοποιήσουν όπως νόμιζαν, σε πολύ μεγάλο βαθμό την ανάσταση. Για τον λόγο αυτόν και λέγουν ότι «όλοι τη νυμφεύτηκαν», ώστε να Τον οδηγήσουν σε αμηχανία.

Ποια απάντηση λοιπόν δίνει ο Χριστός; Δίνει απάντηση και προς τα δύο, και συγκεντρώνει την προσοχή Του όχι στα λόγιά τους, αλλά στις σκέψεις τους, και πάντοτε φέρνει στο φως τα απόκρυφα σχέδιά τους, άλλοτε με το να γελοιοποιεί αυτά, και άλλοτε με το να αφήνει τον έλεγχο στην συνείδηση αυτών που Τον ρωτούν. Πρόσεχε λοιπόν εδώ πώς αποδεικνύει και τα δύο, και ότι θα συμβεί ανάσταση και ότι δεν θα είναι η ανάσταση τέτοια όπως την φαντάζονται αυτοί.

Τι λέγει δηλαδή; «Πλανᾶσθε, μὴ εἰδότες τὰς γραφὰς, μηδὲ τὴν δύναμιν τοῦ Θεοῦ(: Ο Ιησούς τότε τους αποκρίθηκε: ‘’Βρίσκεστε σε πλάνη και δεν γνωρίζετε ούτε τις Γραφές, οι οποίες δεν υποστηρίζουν υλιστικές και παχυλές αντιλήψεις για την ανάσταση, όπως εσείς την φαντάζεστε, ούτε τη δύναμη του Θεού, για την οποία τίποτε δεν είναι αδύνατο ή δύσκολο)»[Ματθ.22,29].

Επειδή δηλαδή προβάλλουν τον Μωυσή και τον μωσαϊκό νόμο ως δήθεν γνώστες του, αποδεικνύει ότι το ερώτημα αυτό είναι κατεξοχήν δείγμα άγνοιας των Γραφών. Διότι εξαιτίας αυτού έφτασαν στο σημείο να Τον πειράζουν, και εκ τούτου, ότι δηλαδή δεν γνωρίζουν τις γραφές και εκ του ότι δηλαδή δεν γνωρίζουν όπως πρέπει τη δύναμη του Θεού. «Τι το αξιοθαύμαστο λοιπόν», λέγει, «εάν πειράζετε Εμένα, Τον οποίο δεν γνωρίζετε ακόμα, κατά την οποία στιγμή δεν γνωρίζετε ούτε και την δύναμη του Θεού, της οποίας τόση απόδειξη έχετε λάβει και δεν την γνωρίσατε ούτε από τις κοινές έννοιες, ούτε από τις Γραφές· μολονότι βέβαια και η κοινή λογική παρέχει αυτή την δυνατότητα γνώσεως ότι δηλαδή στον Θεό θα είναι τα πάντα δυνατά».

Και κατά πρώτον μεν απαντά στην ερώτησή τους. Επειδή δηλαδή αυτό ήταν η αιτία ότι δεν πίστευαν στην ανάσταση, το ότι νόμιζαν ότι ήταν τέτοια η κατάσταση των πραγμάτων, κατ΄αρχήν θεραπεύει την αιτία της απιστίας και έπειτα την συνέπεια αυτής (διότι από αυτό προέρχεται και το νόσημα) και δείχνει τον τρόπο της ανάστασης. Διότι λέγει «οἱ υἱοὶ τοῦ αἰῶνος τούτου γαμοῦσι καὶ ἐκγαμίζονται(:Αυτοί που ζουν στη ζωή αυτή και είναι παιδιά του πρόσκαιρου αυτού κόσμου, αυτοί παντρεύονται και έπειτα παντρεύουν και τους απογόνους τους)·οἱ δὲ καταξιωθέντες τοῦ αἰῶνος ἐκείνου τυχεῖν καὶ τῆς ἀναστάσεως τῆς ἐκ νεκρῶν οὔτε γαμοῦσιν οὔτε γαμίζονται, οὔτε γὰρ ἀποθανεῖν ἔτι δύνανται· ἰσάγγελοι γάρ εἰσι καὶ υἱοί εἰσι τοῦ Θεοῦ, τῆς ἀναστάσεως υἱοὶ ὄντες(:Όσοι όμως αξιωθούν να απολαύσουν τον μελλοντικό και ουράνιο εκείνον αιώνα και κόσμο και να αναστηθούν ένδοξα από τους νεκρούς, ούτε οι ίδιοι θα παντρεύονται, ούτε θα παντρεύουν τους απογόνους τους. Αλλά και δεν θα υπάρχει η ανάγκη του γάμου. Διότι ένας από τους σκοπούς του γάμου είναι να προλάβει την εξάλειψη του ανθρωπίνου γένους από τον θάνατο. Στην άλλη ζωή όμως δεν θα υπάρχει η ανάγκη του γάμου, διότι οι άνθρωποι εκεί πλέον δεν θα είναι δυνατόν να πεθάνουν, αφού θα έχουν φύση άφθαρτη και αθάνατη, όπως οι άγγελοι, και θα είναι υιοί του Θεού. Διότι τα σώματά τους δεν θα προέρχονται από σαρκική γέννηση, αλλά θα ξαναγεννηθούν με την ανάσταση, που θα πραγματοποιήσει η άμεση επέμβαση του Θεού και όχι η παρέμβαση σαρκικών γονέων)» [Λουκά 20,36]. Εάν λοιπόν δεν νυμφεύονται, είναι περιττή η ερώτηση. Βέβαια, είναι άγγελοι όχι επειδή δεν νυμφεύονται, αλλά επειδή ζουν ως άγγελοι, γι΄ αυτό δεν νυμφεύονται.

Με την απάντησή Του αυτή και πολλά άλλα αναίρεσε, τα οποία όλα μαζί υπαινίχθηκε ο Παύλος με ένα λόγο του ως εξής: «Παράγει γὰρ τὸ σχῆμα τοῦ κόσμου τούτου(:η εξωτερική μορφή του κόσμου αυτού περνά και χάνεται σαν σκιά)»[Α΄Κορ.7,31]. Και με αυτά που είπε ως απάντηση στους Σαδδουκαίους ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός φανέρωσε μεν τι λογής θα είναι η ανάσταση, αποδεικνύει όμως ότι υπάρχει και ανάσταση. Μολονότι βέβαια αποδεικνύεται με τους λόγους Του αυτούς και αυτό, αλλά όμως επεκτείνει τον λόγο Του και προσθέτει και στη συνέχεια και άλλα λόγια. Διότι δεν σταμάτησε μόνο στο ερώτημά τους, αλλά προχώρησε και στις απόκρυφες σκέψεις τους. Έτσι όταν δεν είναι πολύ μεγάλη η κακουργία τους, αλλά Τον ρωτούν από άγνοια, τους διδάσκει τότε εκτεταμένα, όταν όμως ρωτούν από κακία και μόνο, τότε δεν απαντά ούτε στις ερωτήσεις τους.

Και πάλι τους αποστομώνει από τα γραφόμενα του Μωυσή, επειδή και εκείνοι προέβαλαν τον Μωυσή, και λέγει «Περὶ δὲ τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν, οὐκ ἀνέγνωτε τὸ ῥηθὲν ὑμῖν ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, λέγοντος·(:Για την ανάσταση όμως των νεκρών δεν διαβάσατε εκείνο που σας είπε ο Θεός πολλά χρόνια μετά τον θάνατο των τριών πατριαρχών): «Ἐγώ εἰμι ὁ Θεὸς ᾿Αβραὰμ, καὶ ὁ Θεὸς ᾿Ισαὰκ, καὶ ὁ Θεὸς ᾿Ιακώβ;» οὐκ ἔστιν ὁ Θεὸς, Θεὸς νεκρῶν, ἀλλὰ ζώντων(:’’ Εγώ είμαι ο Θεός του Αβραάμ και ο Θεός του Ισαάκ και ο Θεός του Ιακώβ’’; δεν είναι ο Θεός, Θεός νεκρών, που κατάντησαν σε ανυπαρξία, όπως φαντάζεστε εσείς, αλλά είναι Θεός ζωντανών. Και οι πατριάρχες λοιπόν, αν και είναι πεθαμένοι, ζουν)»[Έξ.3,6].

Δεν είναι Θεός ανύπαρκτων και που εξαφανίσθηκαν άπαξ δια παντός και που δεν πρόκειται να αναστηθούν. Διότι δεν είπε «Ήμουν» αλλά, «Είμαι» «είμαι Θεός αυτών που υπάρχουν και που είναι ζωντανοί». Διότι όπως ακριβώς ο Αδάμ αν και έζησε κατά την ημέρα που έφαγε από τον καρπό του απαγορευμένου δέντρου, όμως αργότερα πέθανε σύμφωνα με την απόφαση του Θεού, έτσι και αυτοί, αν και είχαν πεθάνει, ζούσαν με την υπόσχεση της ανάστασης.

Πώς λοιπόν λέγει σε άλλο σημείο «εἰς τοῦτο γὰρ Χριστὸς καὶ ἀπέθανε καὶ ἀνέστη καὶ ἔζησεν, ἵνα καὶ νεκρῶν καὶ ζώντων κυριεύσῃ(:είμαστε όλοι , ζωντανοί και πεθαμένοι, κτήμα του Κυρίου, επειδή γι’ αυτό τον σκοπό ο Χριστός και πέθανε και αναστήθηκε και έλαβε πάλι ως άνθρωπος τη ζωή, για να γίνει Κύριος και των νεκρών και των ζωντανών)»;[Ρωμ.14,9]. Όμως αυτό δεν αντιτίθεται σε εκείνο. Διότι εδώ ονομάζει «νεκρούς» και αυτούς που πρόκειται να ζήσουν στο μέλλον. Άλλωστε δεν είναι άλλο πράγμα το «εγώ είμαι ο Θεός του Αβραάμ» και το «για να γίνει Κύριος και των νεκρών και των ζωντανών». Γνωρίζει επίσης και άλλη νεκρότητα, περί της οποίας λέγει «ἄφες τοὺς νεκροὺς θάψαι τοὺς ἑαυτῶν νεκρούς(:Άφησε τους συγγενείς σου, οι οποίοι φαίνονται βέβαια ζωντανοί, στην πραγματικότητα όμως λόγω της απιστίας τους είναι πνευματικά νεκροί, να θάψουν τους νεκρούς που είναι δικοί τους, διότι κι αυτοί πέθαναν μέσα στην απιστία)»[Λουκ.9,60].

«Καὶ ἀκούσαντες οἱ ὄχλοι ἐξεπλήσσοντο ἐπὶ τῇ διδαχῇ αὐτοῦ (:και τα πλήθη του λαού όταν άκουσαν αυτά, κυριεύτηκαν από έκπληξη και βαθύ θαυμασμό για τη διδαχή Του)»[Ματθ.22,33]. Ούτε συμπεριλαμβάνονται μεταξύ αυτών και οι Σαδουκκαίοι, αλλά αυτοί μεν μετά την ήττα τους αναχωρούν, το αμερόληπτο όμως πλήθος καρπούται την ωφέλεια. Επειδή λοιπόν τέτοια είναι η ανάσταση, ας κάνουμε τα πάντα, για να επιτύχουμε τα πρωτεία εκεί. Εάν επίσης θέλετε και πριν από την ανάσταση να σας δείξουμε ορισμένους που επιδιώκουν αυτά και στην ζωή εδώ και απολαμβάνουν τους καρπούς, πάλι θα μεταβούμε νοερώς στις ερήμους. Πάλι δηλαδή θα αναφέρω τους ίδιους λόγους, επειδή σας βλέπω να ακούτε με πάρα πολλή ευχαρίστηση. Ας στρέψουμε λοιπόν τους οφθαλμούς μας και σήμερα στα πνευματικά στρατόπεδα και ας εξετάσουμε την ηδονή που είναι καθαρή από τον φόβο· διότι δεν έχουν κατασκηνώσει με δόρατα, όπως ακριβώς οι στρατιώτες( διότι εδώ παλαιότερα τελείωσα τον λόγο), ούτε με ασπίδες και θώρακες, αλλά θα τους δεις γυμνούς από όλα αυτά τα παρόμοια και να πράττουν τέτοια πράγματα, τα οποία δεν μπορούν εκείνοι να τα πράξουν, ούτε με τα όπλα.

Και αν μπορείς να τους εξετάσεις μαζί μου, έλα και δώσε μου χείρα βοηθείας και ας μεταβούμε και οι δύο στον πόλεμο αυτόν και ας δούμε την παράταξη. Καθόσον και αυτοί πολεμούν καθημερινά και σφάζουν τους εχθρούς και νικούν όλες τις επιθυμίες που μας επιβουλεύονται. Και θα τις δεις να είναι πεταγμένες κάτω και να μην μπορούν ούτε να σπαράζουν, αλλά να αποδεικνύεται δια των έργων ο αποστολικός εκείνος λόγος, ότι «οἱ δὲ τοῦ Χριστοῦ τὴν σάρκα ἐσταύρωσαν σὺν τοῖς παθήμασι καὶ ταῖς ἐπιθυμίαις(:και όσοι ανήκουν πραγματικά στον Χριστό, έχουν νεκρώσει τον σαρκικό άνθρωπο με τα πάθη και τις επιθυμίες του)»[Γαλ.5,24].

Είδες πλήθος νεκρών που βρίσκονται κάτω πεταγμένοι, και έχουν σφαγεί από την μαχαίρα του πνεύματος; Για τον λόγο αυτόν δεν υπάρχει εκεί ούτε μέθη ούτε πολυφαγία. Και το αποδεικνύει αυτό η τράπεζα και το τρόπαιο που βρίσκεται πάνω σε αυτή. Διότι η μέθη και η πολυφαγία είναι νεκρές και έχουν κατατροπωθεί μέσω της υδροποσίας και έχουν νικηθεί τα πολύμορφα αυτά και πολυκέφαλα θηρία. Διότι, όπως ακριβώς στην περίπτωση της μυθικής Σκύλλας και της Ύδρας, έτσι και στην μέθη είναι δυνατό να δούμε πολλά κεφάλια, από το ένα μέρος την πορνεία, από το άλλο την οργή, από το άλλο την ανοησία, και από το άλλο να φυτρώνουν οι παράλογοι έρωτες, όλα αυτά όμως σε αυτούς έχουν εξαφανισθεί· μολονότι βέβαια όλα εκείνα τα στρατεύματα, αν και νικούν σε πάρα πολλούς πολέμους, όμως κατακυριεύονται από αυτά τα πάθη, και ούτε όπλα, ούτε δόρατα, ούτε οτιδήποτε άλλο μπορεί να αντισταθεί απέναντι σε αυτές τις φάλαγγες, αλλά αυτούς τους γίγαντες που στη μάχη αριστεύουν και επιτυγχάνουν αμέτρητα ανδραγαθήματα, είναι δυνατόν να τους βρεις χωρίς δεσμά δεμένους με τον ύπνο και την μέθη, χωρίς σφαγή και τραύματα, να είναι ξαπλωμένοι όπως ακριβώς οι τραυματισμένοι, ή μάλλον και σε πολύ χειρότερη κατάσταση. Διότι εκείνοι μεν τουλάχιστον σπαράζουν, ενώ αυτοί δεν παθαίνουν ούτε αυτό, αλλά αμέσως πέφτουν κάτω.

Βλέπεις ότι αυτό το τάγμα, το τάγμα των αναχωρητών της ερήμου είναι πολύ πιο σπουδαίο και πολύ πιο αξιοθαύμαστο; Διότι καταβάλλει τους εχθρούς που έρχονται εναντίον του απλώς και μόνο με την θέληση. Τόσο πολύ λοιπόν εξασθενούν αυτήν, που είναι μητέρα όλων των κακών, ώστε στο εξής ούτε καν να τους ενοχλεί, διότι όταν ο στρατηγός βρίσκεται κατάκοιτος και έχει συντριβεί η κεφαλή, ησυχάζει και το υπόλοιπο σώμα. Και να, τη νίκη αυτή είναι δυνατόν να την δεις να την κατορθώνει ο καθένας από αυτούς που διαμένουν εκεί. Διότι δεν συμβαίνει αυτό που συμβαίνει με τους εχθρούς, εάν δηλαδή κάποιος πληγωθεί από κάποιον, να πέφτει κάτω από μια για πάντα νεκρός, και να μη χρειάζεται στο εξής το χτύπημα από κάποιον άλλο, αλλά είναι ανάγκη όλοι να χτυπούν το θηρίο αυτό της πολυφαγίας και της μέθης, και αυτός που δεν την χτύπησε θανάσιμα και δεν την κατέβαλε οπωσδήποτε ενοχλείται από αυτήν.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/John%20Chrysostom_PG%2047-64/In%20Matthaeum.pdf

• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία Ο΄,πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1990, τόμος 11^Α , σελίδες 441-453.

• Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 68, σελ. 116-123.

• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥΣ

[Υπομνηματισμός των εδαφίων Ματθ.23,1-39]

«Τότε ὁ Ἰησοῦς ἐλάλησε τοῖς ὄχλοις καὶ τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ λέγων· ἐπὶ τῆς Μωσέως καθέδρας ἐκάθισαν οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι· πάντα οὖν ὅσα ἐὰν εἴπωσιν ὑμῖν τηρεῖν, τηρεῖτε καὶ ποιεῖτε, κατὰ δὲ τὰ ἔργα αὐτῶν μὴ ποιεῖτε· λέγουσι γάρ, καὶ οὐ ποιοῦσι (:Τότε ο Ιησούς μίλησε προς τα πλήθη του λαού και τους μαθητές Του και είπε: ‘’Πάνω στη διδασκαλική έδρα του Μωυσή κάθισαν οι νομοδιδάσκαλοι και οι Φαρισαίοι. Όλα λοιπόν όσα με βάση τον νόμο θα σας πουν αυτοί να τα τηρείτε, να τα τηρείτε και να τα κάνετε. Μην κάνετε όμως σύμφωνα με τα έργα τους και το παράδειγμά τους. Διότι λένε βέβαια και διδάσκουν την αλήθεια του νόμου, δεν πράττουν όμως σύμφωνα με αυτήν’’)»[Ματθ.23,1-3].

«Τότε»· πότε δηλαδή; Όταν είπε αυτά· όταν τους αποστόμωσε· όταν τους σταμάτησε και δεν μπορούσαν πλέον να Τον πειράξουν· όταν απέδειξε ότι έπασχαν αθεράπευτα. Και επειδή μίλησε περί Κυρίου και Κυρίου[βλ.Ματθ.22,41-46:«Συνηγμένων δὲ τῶν Φαρισαίων ἐπηρώτησεν αὐτοὺς ὁ Ἰησοῦς λέγων· τί ὑμῖν δοκεῖ περὶ τοῦ Χριστοῦ; τίνος υἱός ἐστι; λέγουσιν αὐτῷ· τοῦ Δαυΐδ. λέγει αὐτοῖς· πῶς οὖν Δαυΐδ ἐν Πνεύματι Κύριον αὐτὸν καλεῖ λέγων· εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου, κάθου ἐκ δεξιῶν μου ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου; εἰ οὖν Δαυΐδ καλεῖ αὐτὸν Κύριον, πῶς υἱός αὐτοῦ ἐστι; καὶ οὐδεὶς ἐδύνατο αὐτῷ ἀποκριθῆναι λόγον, οὐδὲ ἐτόλμησέ τις ἀπ᾿ ἐκείνης τῆς ἡμέρας ἐπερωτῆσαι αὐτὸν οὐκέτι(:και ενώ ήταν συναγμένοι οι Φαρισαίοι, τους ρώτησε ο Ιησούς: ‘’Ποια γνώμη έχετε σχετικά με τον Μεσσία, που θα αναδειχθεί και θα χρισθεί Μεσσίας από τον ίδιο τον Θεό; Τίνος απόγονος είναι;’’ Του απαντούν: ‘’Του Δαβίδ’’. Τους λέει: ‘’Πώς λοιπόν ο Δαβίδ, εμπνεόμενος από το Άγιο Πνεύμα, Τον ονομάζει Κύριο, όταν λέει: «είπε ο Κύριος και Θεός στον Κύριό μου Χριστό: ‘’Κάθισε στον θρόνο μου στα δεξιά μου, ωσότου θέσω τους εχθρούς Σου σαν υποστήριγμα που θα ακουμπούν και θα πατούν επάνω τα πόδια Σου»; Όμως οι παππούδες δεν ονομάζουν ποτέ κυρίους τους τα εγγόνια τους και τα δισέγγονά τους. Ούτε ευσταθεί ποτέ να προσφωνούν οι πρόγονοι τους απογόνους τους «κυρίους». Εάν λοιπόν ο Δαβίδ τον ονομάζει «Κύριο», πώς είναι υιός και απόγονός Του; Αυτό σημαίνει ότι ο Μεσσίας δεν είναι μόνο υιός του Δαβίδ αλλά και υιός του Θεού, και γι’ αυτό είναι και κύριος του Δαβίδ’’.Και κανείς δεν μπόρεσε να Του αποκριθεί ούτε λέξη, ούτε τόλμησε κανείς από την ημέρα εκείνη να του υποβάλλει πλέον άλλα ερωτήματα)»], ανατρέχει και πάλι στον νόμο.

Και μολονότι ο νόμος δεν λέγει βέβαια τίποτε παρόμοιο, λέγει:«Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν Κύριος εἷς ἐστι (:’’Κύριος ο Θεός σου, Κύριος Ένας είναι’’)»[Δευτ. 6,4]. Όμως η Γραφή «νόμο» ονομάζει ολόκληρη την Παλαιά διαθήκη. Αυτά λοιπόν τα λέγει ο Κύριος για να δείξει από όλα αυτά την συμφωνία Του με τον Πατέρα Του· διότι εάν ήταν αντίθετος, θα μιλούσε αντίθετα προς τον νόμο, ενώ τώρα τόσο σεβασμό δίδει εντολή να επιδεικνύουμε προς τον νόμο, ώστε αν και είναι διεφθαρμένοι αυτοί που τον διδάσκουν, Αυτός δίδει την εντολή να είμαστε προσηλωμένοι σε αυτόν.

Εδώ επίσης ομιλεί και για τον βίο και για τον τρόπο συμπεριφοράς των Γραμματέων και των Φαρισαίων, επειδή αυτό κατεξοχήν ήταν το αίτιο της απιστίας τους, ο διεφθαρμένος βίος και ο έρωτας για τη δόξα. Για να διορθώσει λοιπόν τους ακροατές, αυτό που κατεξοχήν συντελεί στην σωτηρία, το να μην περιφρονούμε δηλαδή τους διδάσκαλους, ούτε να εξοργιζόμαστε κατά των ιερέων, αυτό διδάσκει με όλη την δύναμη Του. Δεν δίδει μάλιστα μόνο εντολή, αλλά και ο Ίδιος την εκτελεί· καθόσον, παρά το ότι είναι διεφθαρμένοι οι δάσκαλοι, δεν τους αφαιρεί την τιμή. Σε εκείνους μεν προβάλλει μεγαλύτερη την κατάκριση, ενώ στους διδασκομένους δεν αφήνει καμία πρόφαση.

Έτσι λοιπόν εδραίωσε την εξουσία τους, μολονότι ήταν πονηροί, ώστε και μετά από τόση κατηγορία να πει: «Ὃσα ἐὰν εἴπωσιν ὑμῖν τηρεῖν, τηρεῖτε καὶ ποιεῖτε (:Όλα λοιπόν όσα με βάση τον νόμο θα σας πουν αυτοί να τα τηρείτε, να τα τηρείτε και να τα κάνετε)». Διότι δεν είναι δικά τους τα λόγια, αλλά είναι λόγια του Θεού, τα οποία νομοθέτησε μέσω του Μωυσή. Και πρόσεξε πόση τιμή αποδίδει στον Μωυσή, δείχνει και πάλι την συμφωνία Του με την Παλαιά Διαθήκη, και με τον τρόπο μάλιστα αυτόν καθιστά αυτούς σεβαστούς. Διότι λέγει: «ἐπὶ τῆς Μωσέως καθέδρας ἐκάθισαν(:πάνω στη διδασκαλική έδρα του Μωυσή κάθισαν)»[Ματθ.23,2]. Επειδή δηλαδή δεν ήταν δυνατόν να τους παρουσιάσει αξιόπιστους για τον βίο τους, το κάνει αυτό από αυτά που παρέχουν αυτή την δυνατότητα, δηλαδή από την καθέδρα του Μωυσή και από το ότι είναι διάδοχοί του.

Όταν όμως ακούσεις τη λέξη «πάντα» μην σκεφτείς όλη τη νομοθεσία, όπως τα σχετικά με τις τροφές και τις θυσίες και όλα τα παρόμοια, διότι πώς είναι δυνατό να λέγει αυτά που προηγουμένως αναίρεσε; Αλλά «πάντα» εννοεί εκείνα που διορθώνουν το ήθος και κάνουν καλύτερη την συμπεριφορά και είναι σύμφωνα με τις εντολές της Καινής Διαθήκης, και δεν αφήνουν στο εξής να βρισκόμαστε κάτω από τον ζυγό του μωσαϊκού νόμου.

Γιατί όμως δεν θεσπίζει από τον νόμο της χάριτος, αλλά από τον νόμο του Μωυσή; Διότι δεν ήταν ακόμα ο κατάλληλος καιρός πριν από την Σταύρωση Του να διδάσκει αυτά με απόλυτη σαφήνεια. Κατά την γνώμη μου, τα είπε αυτά ο Χριστός παράλληλα προς τον ανώτερο σκοπό, και για κάποιον άλλο σκοπό. Επειδή δηλαδή πρόκειται να τους κατηγορήσει, για να μην θεωρηθεί από αυτούς τους ανόητους ότι τα κάνει από ζήλεια προς το αξίωμά τους ή από μίσος προς αυτούς, κατά πρώτον αναιρεί οποιεσδήποτε τέτοιες υποψίες και αφού πρώτα απέδειξε ότι δεν έχει δόλια κίνητρα, τότε αρχίζει να τους κατηγορεί.

Και με ποιο σκοπό τούς ελέγχει και τους απευθύνει στο εξής μεγάλες κατηγορίες; Για να προφυλάξει τα πλήθη του λαού, ώστε να μην πέσουν στα ίδια παραπτώματα. Διότι δεν είναι το ίδιο πράγμα να θέτεις απαγορεύσεις και να δείχνεις τους παραβάτες, όπως ακριβώς δεν είναι το ίδιο να παραγγέλλεις τα πρέποντα και να παρουσιάζεις εκείνους που πέτυχαν αυτά. Για τον λόγο αυτόν, προλαμβάνοντάς το αυτό, λέγει: «Κατὰ δὲ τὰ ἔργα αὐτῶν μὴ ποιεῖτε(:μην ενεργείτε όμως σύμφωνα με τα έργα τους και το δικό τους το παράδειγμα)»[Ματθ.23,5]. Διότι για να μην νομίζουν τα πλήθη του λαού ότι πρέπει και να τους μιμηθούν επειδή ήταν διδάσκαλοί τους, χρησιμοποιεί αυτή την επιδιόρθωση και αυτό που το θεωρούσαν τιμή, το παρουσιάζει ως κατηγορία. Διότι τι θα μπορούσε να υπάρξει αθλιότερο από ένα διδάσκαλο, όταν δεν εξασφαλίζει στους μαθητές του να προσέχουν τον τρόπο ζωής του;

Επομένως, αυτό που θεωρούνταν ως τιμή τους, είναι μέγιστη κατηγορία εναντίον τους όταν φαίνεται να κάνουν τέτοια ζωή, από την οποία αυτοί που τους μιμούνται, καταστρέφονται. Για τον λόγο αυτόν και προβάλλει τις εναντίον τους κατηγορίες. Και όχι μόνο για τον λόγο αυτόν, αλλά και για να δείξει ότι η προηγούμενη απιστία την οποία έδειξαν, και η σταύρωση την οποία μετά από λίγο επιχείρησαν, δεν έγιναν εξαιτίας κάποιου εγκλήματος του Χριστού, αλλά ήταν κατηγορία που οφείλονταν στην αχαριστία εκείνων.

Πρόσεχε επίσης από πού αρχίζει και από πού αυξάνει την κατηγορία. Διότι λέγει ότι «διδάσκουν μόνο και δεν πράττουν». Διότι καθένας είναι άξιος κατηγορίας όταν παραβαίνει τον νόμο, προπάντων όμως εκείνος που έχει την αυθεντία να διδάσκει. Είναι δίκαιο διπλά και τριπλά να κατακρίνεται. Πρώτον μεν διότι παραβαίνει τον νόμο, δεύτερον δε διότι, ενώ οφείλει να διορθώνει τους άλλους, αυτός παραστρατεί, και για την τιμή που του γίνεται αξίζει μεγαλύτερη τιμωρία, τρίτον δε διότι γίνεται αίτιος μεγαλύτερης διαφθοράς, καθόσον, αν και κατέχει θέση διδάσκαλου, παρά ταύτα παρανομεί.

Μαζί μάλιστα με αυτά, στη συνέχεια άλλη κατηγορία διατυπώνει εναντίον τους, ότι φέρονται σκληρά σε αυτούς που διδάσκουν να τηρούν τον νόμο. Διότι «δεσμεύουσι γὰρ φορτία βαρέα καὶ δυσβάστακτα καὶ ἐπιτιθέασιν ἐπὶ τοὺς ὤμους τῶν ἀνθρώπων, τῷ δὲ δακτύλῳ αὐτῶν οὐ θέλουσι κινῆσαι αὐτά(:με άλλα λόγια σφιχτοδένουν φορτία βαριά, που δύσκολα σηκώνονται, και τα φορτώνουν στους ώμους των ανθρώπων, αυτοί όμως δεν θέλουν ούτε με το δάχτυλό τους να τα κινήσουν. Με τις δικές τους δηλαδή γνώμες και παραδόσεις μετέβαλαν τον νόμο σε βαρύ φορτίο, το οποίο φορτώνουν στους άλλους, ενώ αυτοί ούτε καν το αγγίζουν, διότι βρίσκουν τρόπους να ξεφεύγουν απ’ τις υποχρεώσεις αυτές που επιβάλλουν στους άλλους)»[Ματθ.23,4]. Εδώ αναφέρει διπλή τους κακία, το ότι απαιτούν, χωρίς καμιά συγνώμη, πολλή και μεγάλη ακρίβεια ενάρετου βίου από αυτούς τους οποίους διδάσκουν, ενώ στους εαυτούς τους επιτρέπουν πολλή ελαστικότητα. Ενώ πρέπει ο άριστος άρχοντας να διακρίνεται από το αντίθετο γνώρισμα, δηλαδή τα μεν δικά του σφάλματα να μην τα συγχωρεί και να είναι αυστηρός δικαστής, προς τα σφάλματα όμως του λαού να είναι συγχωρητικός και ήρεμος, ενώ αυτοί έκαναν το αντίθετο από αυτό.

Τέτοιοι βέβαια είναι όλοι όσοι φιλοσοφούν με λόγια, απόλυτοι και άκαμπτοι στο να συγχωρέσουν, επειδή δεν γνωρίζουν τις δυσκολίες της έμπρακτης εφαρμογής των λόγων τους. Δεν είναι επίσης μικρή και αυτή η κακία και δεν επαυξάνει ο Κύριος τυχαία την προηγούμενη κατηγορία. Εσύ όμως, σκέψου σε παρακαλώ, πως και οι λόγοι Του αυτοί αυξάνουν την κατηγορία. Διότι δεν είπε «δεν μπορούν», αλλά « δεν θέλουν» και δεν είπε «να τα σηκώσουν τα φορτία αυτά που ορίζουν στον λαό να σηκώνει», αλλά ότι δεν θέλουν «ούτε να τα κινήσουν με το δάχτυλό τους», δηλαδή ούτε τα πλησιάζουν, ούτε τα αγγίζουν.

Αλλά πού αναδεικνύονται σπουδαίοι και δυνατοί; Στις απαγορεύσεις. Διότι λέγει «πάντα δὲ τὰ ἔργα αὐτῶν ποιοῦσι πρὸς τὸ θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις(:και όλα τα έργα τους τα κάνουν για να τους βλέπουν οι άνθρωποι και να τους επαινούν)»[Ματθ.23,5]. Αυτά τα λέγει κατηγορώντας τους για την κενοδοξία τους, η οποία και τους κατέστρεψε. Διότι τα όσα προηγουμένως ειπώθηκαν ήταν δείγματα σκληρότητας και αδιαφορίας, ενώ αυτά είναι δείγματα της δοξομανίας. Αυτό τους απομάκρυνε από τον Θεό, αυτό τους έκανε να αγωνίζονται σε άλλο πεδίο δράσεως και τους διέφθειρε. Διότι ανάλογα προς τους θεατές που έχει κάποιος, προς αυτούς φροντίζει και να αρέσει, και ανάλογοι είναι και οι αγώνες του. Και αυτός μεν που αγωνίζεται παρουσία γενναίων, γενναία είναι και τα αγωνίσματά του, ενώ εκείνος που αγωνίζεται μπροστά στους θεατές χωρίς ζήλο, και με πεσμένο το φρόνημά τους, και ο ίδιος γίνεται περισσότερο ράθυμος. Επί παραδείγματι, έχει κάποιος θεατές που ευχαριστιούνται με τα γέλια, γίνεται και ο ίδιος γελωτοποιός, για να ευχαριστήσει τον θεατή του, κάποιος άλλος έχει σπουδαίο και ανώτερο πνευματικά θεατή, φροντίζει και ο ίδιος να είναι τέτοιος, επειδή παρόμοια είναι και η γνώμη αυτού που τον επαινεί.

Πρόσεχε επίσης πάλι και εδώ πόσο μεγάλο είναι το παράπτωμά τους· διότι δεν κάμνουν τα μεν έτσι, και τα άλλα αλλιώς, αλλά όλα με τον ίδιο τρόπο. Έπειτα αφού τους κατηγόρησε για κενοδοξία, τους αποδεικνύει ότι κενοδοξούν όχι για μεγάλα και σπουδαία πράγματα (διότι δεν είχαν να επιδείξουν κανένα σπουδαίο έργο, αλλά ήταν γυμνοί από κατορθώματα), αλλά ελεεινά και τιποτένια πράγματα, και τα οποία ήταν δείγματα της κακίας τους, όπως τα φυλακτήρια και τα κράσπεδα. Διότι λέγει «πλατύνουσι γὰρ τὰ φυλακτήρια αὐτῶν καὶ μεγαλύνουσι τὰ κράσπεδα τῶν ἱματίων αὐτῶν(:διότι κατασκευάζουν πλατιά τα φυλαχτά που κρεμούν στα χέρια τους ή δένουν στα μέτωπά τους, και μεγαλώνουν τις άκρες των ρούχων τους, ώστε να γίνονται περίβλεπτοι ως άνθρωποι ευσεβείς, καθώς τα φυλαχτά τους και τα κράσπεδά τους υπενθυμίζουν διαρκώς τον νόμο του Θεού)»[Ματθ.23,5].

Και ποια είναι αυτά τα φυλακτά και τα άκρα των ενδυμάτων; Επειδή συνεχώς λησμονούν τις ευεργεσίες του Θεού, έδωσε εντολή να γραφούν τα θαύματά Του σε μικρά βιβλία και να κρέμονται δεμένα κάτω από τα χέρια τους. Για τον λόγο αυτόν έλεγε: «καὶ ἀφάψεις αὐτὰ εἰς σημεῖον ἐπὶ τῆς χειρός σου, καὶ ἔσται ἀσάλευτον πρὸ ὀφθαλμῶν σου(:θα τα κολλήσεις και θα τα δέσεις επάνω στο χέρι σου, για να βρίσκονται πάντοτε σταθερώς μπροστά στα μάτια σου)»[Δευτ.6,8] και τα οποία ονομάζει «φυλακτήρια», όπως τώρα πολλές γυναίκες έχουν κρεμασμένα στον λαιμό τους ευαγγέλια.

Και για να θυμούνται πάλι και με άλλον τρόπο αυτά, αυτό που πολλές φορές κάνουν πολλοί που επειδή ξεχνούν, δένουν το δάχτυλό τους με σχοινί ή με κλωστή, αυτό και ο Θεός τούς έδωσε εντολή,σαν να ήταν παιδιά, να κάνουν: «Καὶ εἶπε Κύριος πρὸς Μωυσῆν λέγων·λάλησον τοῖς υἱοῖς Ἰσραὴλ καὶ ἐρεῖς πρὸς αὐτοὺς καὶ ποιησάτωσαν ἑαυτοῖς κράσπεδα ἐπὶ τὰ πτερύγια τῶν ἱματίων αὐτῶν εἰς τὰς γενεὰς αὐτῶν καὶ ἐπιθήσετε ἐπὶ τὰ κράσπεδα τῶν πτερυγίων κλῶσμα ὑακίνθινον. καὶ ἔσται ὑμῖν ἐν τοῖς κρασπέδοις καὶ ὄψεσθε αὐτὰ καὶ μνησθήσεσθε πασῶν τῶν ἐντολῶν Κυρίου καὶ ποιήσετε αὐτάς, καὶ οὐ διαστραφήσεσθε ὀπίσω τῶν διανοιῶν ὑμῶν καὶ τῶν ὀφθαλμῶν ὑμῶν, ἐν οἷς ὑμεῖς ἐκπορνεύετε ὀπίσω αὐτῶν, ὅπως ἂν μνησθῆτε καὶ ποιήσητε πάσας τὰς ἐντολάς μου καὶ ἔσεσθε ἅγιοι τῷ Θεῷ ὑμῶν. ἐγὼ Κύριος ὁ Θεὸς ὑμῶν ὁ ἐξαγωγὼν ὑμᾶς ἐκ γῆς Αἰγύπτου εἶναι ὑμῶν Θεός, ἐγὼ Κύριος ὁ Θεὸς ὑμῶν (:και είπε ο Κύριος στον Μωυσή, λέγοντάς του τα εξής: ‘’Μίλησε στους Ισραηλίτες και πες τους να ράψουν ταινία στα κάτω άκρα των ενδυμάτων τους , να θέσουν στα άκρα των ιματίων τους κλωστή κυανού χρώματος. Αυτό θα γίνεται σε όλες τους τις γενεές. Θα υπάρχουν αυτά στα άκρα των ενδυμάτων σας, θα τα βλέπετε και θα θυμάστε όλες τις εντολές του Κυρίου, για να τις εφαρμόζετε· και δε θα διαφθαρείτε παρασυρόμενοι από τις αμαρτωλές επιθυμίες της καρδιάς σας και τα αμαρτωλά θεάματα των οφθαλμών σας, μέσω των οποίων απομακρύνεστε από τον Θεό σε παραστρατημένη ζωή. Με αυτά θα θυμάστε τις εντολές Εμένα του Κυρίου, θα τις τηρείτε και θα γίνεστε άγιοι ενώπιον του Θεού σας. Εγώ είμαι Κύριος ο Θεός σας, ο οποίος σας έβγαλα ελεύθερους από την Αίγυπτο, για να είμαι Θεός σας. Εγώ, Κύριος ο Θεός σας, δίνω αυτές τις εντολές’’)» [Αριθμ.15,38].

Τους είχε δώσει δηλαδή εντολή ο Θεός να ράπτουν κλωστή υακίνθου στις άκρες των ενδυμάτων τους που είναι γύρω από τα πόδια, ώστε προσέχοντας αυτό να θυμούνται τις εντολές, και αυτά ονομάζονταν «κράσπεδα» Σε αυτά λοιπόν οι Φαρισαίοι ήταν σπουδαίοι, το να μεγαλώνουν τα λουριά που είχαν κρεμασμένα τα ευαγγέλια, και να μεγαλώνουν τα κράσπεδά τους, πράγμα που ήταν δείγμα της πιο φοβερής κενοδοξίας. Διότι για ποιο λόγο φιλοδοξείς και μεγαλώνεις αυτά; Μήπως αυτό είναι κατόρθωμά σου; Μήπως αυτό σε ωφελεί σε τίποτε, εάν δεν κερδίζεις αυτό που συμβολίζουν; Διότι ο Θεός δεν ζητάει να μεγαλώνεις αυτά και να τα πλαταίνεις, αλλά να θυμάσαι τις θαυμαστές επεμβάσεις Του. Τη στιγμή λοιπόν που δεν πρέπει να υπερηφανευόμαστε όταν κάνουμε ελεημοσύνη και νηστεύουμε, αν και αυτά είναι επίπονα και δικά μας κατορθώματα, πώς εσύ, Ιουδαίε, καυχιέσαι για αυτά, τα οποία κατεξοχήν σου καταλογίζουν ραθυμία και αδιαφορία;

Οι Φαρισαίοι όμως όχι μόνο ως προς αυτά, αλλά και ως προς άλλα πιο ασήμαντα υπέφεραν από την ίδια ασθένεια της κενοδοξίας. Διότι λέγει «φιλοῦσι δὲ τὴν πρωτοκλισίαν ἐν τοῖς δείπνοις καὶ τὰς πρωτοκαθεδρίας ἐν ταῖς συναγωγαῖς καὶ τοὺς ἀσπασμοὺς ἐν ταῖς ἀγοραῖς καὶ καλεῖσθαι ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων ῥαββὶ ῥαββί (:αγαπούν επιπλέον την πρώτη θέση στα δείπνα και τα πρώτα καθίσματα στις συναγωγές και τους ευλαβείς χαιρετισμούς στις αγορές και θέλουν να τους φωνάζουν οι άνθρωποι: ‘’διδάσκαλε, διδάσκαλε’’)»[Ματθ.23,6-7]. Διότι αυτά αν και τα θεωρεί κανείς μικρά, γίνονται ωστόσο αιτία μεγάλων κακών. Αυτά και πόλεις και εκκλησίες κατέστρεψαν. Πράγματι μου έρχεται να δακρύσω όταν τυχαίνει να ακούσω για πρωτοκαθεδρίες και για ασπασμούς και να αναλογιστώ πόσα κακά συνέβησαν εξαιτίας αυτών στην εκκλησία του Θεού, τα οποία δεν είναι αναγκαίο τώρα να αναφέρω ή καλύτερα όσοι είναι ηλικιωμένοι δεν έχουν ανάγκη να μάθουν από εμάς.

Εσύ όμως σε παρακαλώ πρόσεχε πού επικρατεί η κενοδοξία, επικρατεί εκεί όπου διδάσκεται να μην κενοδοξούν, δηλαδή στις συναγωγές, όπου εισέρχονται εκείνοι που διδάσκουν τους άλλους. Διότι το να συμβεί αυτό στα δείπνα με οποιοδήποτε τρόπο, δεν φαίνεται να είναι και τόσο μεγάλο κακό, μολονότι βέβαια και εκεί ο διδάσκαλος θα έπρεπε να θαυμάζεται, όχι μόνο στην εκκλησία, αλλά παντού. Και όπως ακριβώς ο άνθρωπος, όπου κι αν φανεί, διαφέρει από τα άλλα ζώα λόγω της ορθής στάσεώς του, έτσι και ο διδάσκαλος, πρέπει να διακρίνεται και όταν ομιλεί και όταν σιωπά και όταν τρώει και όταν κάνει οτιδήποτε άλλο, και από το βάδισμά του και από το βλέμμα του, και από το παράστημά του, και από όλα γενικώς.

Εκείνοι όμως από κάθε άποψη ήταν καταγέλαστοι, και παντού καταντροπιάζονταν, φροντίζοντας πώς να επιτύχουν εκείνα που έπρεπε να αποφύγουν. Διότι λέγει «φιλοῦσι(:επιθυμούν σφοδρά)»· εάν όμως η επιθυμία είναι έγκλημα, πόσο μεγάλο έγκλημα είναι το να γίνεται και πράξη; Και το να κυνηγούν αυτά τα πράγματα και να φροντίζουν πώς να τα επιτύχουν, πόσο μεγάλο κακό είναι;

Ως προς μεν τα άλλα λοιπόν αρκέστηκε ο Κύριος μόνο σε αυτές τις κατηγορίες εναντίον εκείνων, διότι ήταν μικρά και ασήμαντα, και δεν ήταν ανάγκη να διορθωθούν οι μαθητές του ως προς αυτά, αυτό όμως που ήταν αιτία όλων των κακών, δηλαδή η φιλαρχία, και η αρπαγή του διδασκαλικού θρόνου, αυτό προβάλλει ο Κύριος στο μέσο και σε αυτό εστιάζει και διορθώνει με πολλή προσοχή, δίνοντας πολύ αυστηρά παραγγέλματα ως προς αυτά προς τους μαθητές Του. Τι λέγει λοιπόν; «ὑμεῖς δὲ μὴ κληθῆτε ῥαββί· Εσείς όμως μη δεχτείτε να σας ονομάσουν οι άνθρωποι ‘’ραββί’’, δηλαδή ‘’διδάσκαλε’’)»· έπειτα αναφέρει και την αιτία: «εἷς γὰρ ὑμῶν ἐστιν ὁ διδάσκαλος, ὁ Χριστός· πάντες δὲ ὑμεῖς ἀδελφοί ἐστε(:διότι Ένας είναι ο Διδάσκαλός σας, ο Χριστός˙ όλοι εσείς είστε αδελφοί)»[Ματθ.23,8], και κανείς δεν έχει κάτι επιπλέον από τον άλλο, καθόσον τίποτε δεν γνωρίζει από τον εαυτό του.

Για τον λόγο αυτόν και ο Παύλος λέγει: «Τίς οὖν ἐστι Παῦλος, τίς δὲ Ἀπολλὼς ἀλλ᾿ ἢ διάκονοι δι᾿ ὧν ἐπιστεύσατε, καὶ ἑκάστῳ ὡς ὁ Κύριος ἔδωκεν;(:τι λοιπόν είνιαι ο Παύλος και τι άλλο είναι ο Απολλώς παρά υπηρέτες και όργανα του Θεού, μέσω των οποίων οδηγηθήκατε στην πίστη και ο καθένας υπηρετεί ανάλογα με τα χαρίσματα που του έδωσε ο Κύριος;)»[Α΄Κορ.3,5]· δεν είπε «διδάσκαλοι», αλλά «διάκονοι», δηλαδή υπηρέτες του Θεού.

Και στη συνέχεια διδάσκει ο Κύριος: «Καὶ πατέρα μὴ καλέσητε ὑμῶν ἐπὶ τῆς γῆς· εἷς γάρ ἐστιν ὁ πατήρ ὑμῶν, ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς(:και κανέναν επάνω στη γη να μην τον ονομάσετε πατέρα σας με κύρος και εξουσία απεριόριστη και απόλυτη· διότι ένας είναι ο Πατέρας σας, Εκείνος που είναι στους ουρανούς)»[Ματθ.23,9], όχι για να μην αποκαλέσουν «πατέρα» τον πατέρα τους, αλλά για να γνωρίζουν ποιον πρέπει κυρίως να ονομάζουν Πατέρα. Διότι όπως ακριβώς ο διδάσκαλος, δεν είναι διδάσκαλος από την αρχή, έτσι ούτε και ο πατέρας. Διότι ο Θεός είναι αίτιος και δημιουργός όλων, και των διδασκάλων και των πατέρων. Και στη συνέχεια προσθέτει: «μηδὲ κληθῆτε καθηγηταί· εἷς γὰρ ὑμῶν ἐστιν ὁ καθηγητής, ὁ Χριστός(:ούτε να ονομαστείτε καθηγητές, διότι ένας είναι ο καθηγητής σας, που με τη διδασκαλία Του σας οδηγεί στη σωτηρία, ο Χριστός)»[Ματθ.23,10]. Και δεν είπε «Εγώ». Όπως ακριβώς προηγουμένως είπε «τί ὑμῖν δοκεῖ περὶ τοῦ Χριστοῦ;(:ποια γνώμη έχετε περί του Χριστού;)», και δεν είπε «περί ἐμοῦ», έτσι και εδώ.