Κυριακή ΙΑ΄ Ματθαίου (20/8/2023) και Πατερικά Θησαυρίσματα

Η ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΙΑ΄ΜΑΤΘΑΙΟΥ

Α΄ προς Κορινθίους, κεφάλαιο Θ΄, εδάφια 1-12

     ¹ Οὐκ εἰμὶ ἀπόστολος; Οὐκ εἰμὶ ἐλεύθερος; Οὐχὶ ᾿Ιησοῦν Χριστὸν τὸν Κύριον ἡμῶν ἑώρακα; Οὐ τὸ ἔργον μου ὑμεῖς ἐστε ἐν Κυρίῳ; ² Εἰ ἄλλοις οὐκ εἰμὶ ἀπόστολος, ἀλλά γε ὑμῖν εἰμι· ἡ γὰρ σφραγὶς τῆς ἐμῆς ἀποστολῆς ὑμεῖς ἐστε ἐν Κυρίῳ. ³ Ἡ ἐμὴ ἀπολογία τοῖς ἐμὲ ἀνακρίνουσιν αὕτη ἐστί. ⁴ Μὴ οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν φαγεῖν καὶ πιεῖν; ⁵ Μὴ οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν ἀδελφὴν γυναῖκα περιάγειν, ὡς καὶ οἱ λοιποὶ ἀπόστολοι καὶ οἱ ἀδελφοὶ τοῦ Κυρίου καὶ Κηφᾶς; ⁶ Ἤ μόνος ἐγὼ καὶ Βαρνάβας οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν τοῦ μὴ ἐργάζεσθαι;

     ⁷ Τίς στρατεύεται ἰδίοις ὀψωνίοις ποτέ; Τίς φυτεύει ἀμπελῶνα καὶ ἐκ τοῦ καρποῦ αὐτοῦ οὐκ ἐσθίει; Ἤ τίς ποιμαίνει ποίμνην καὶ ἐκ τοῦ γάλακτος τῆς ποίμνης οὐκ ἐσθίει; ⁸ Μὴ κατὰ ἄνθρωπον ταῦτα λαλῶ; Ἤ οὐχὶ καὶ ὁ νόμος ταῦτα λέγει; ⁹ Ἐν γὰρ τῷ Μωϋσέως νόμῳ γέγραπται· οὐ φιμώσεις βοῦν ἀλοῶντα. Μὴ τῶν βοῶν μέλει τῷ Θεῷ; ¹⁰ Ἤ δι᾿ ἡμᾶς πάντως λέγει; δι᾿ ἡμᾶς γὰρ ἐγράφη, ὅτι ἐπ᾿ ἐλπίδι ὀφείλει ὁ ἀροτριῶν ἀροτριᾶν, καὶ ὁ ἀλοῶν τῆς ἐλπίδος αὐτοῦ μετέχειν ἐπ᾿ ἐλπίδι. ¹¹ Εἰ ἡμεῖς ὑμῖν τὰ πνευματικὰ ἐσπείραμεν, μέγα εἰ ἡμεῖς ὑμῶν τὰ σαρκικὰ θερίσομεν; ¹² Εἰ ἄλλοι τῆς ἐξουσίας ὑμῶν μετέχουσιν, οὐ μᾶλλον ἡμεῖς; Ἀλλ᾿ οὐκ ἐχρησάμεθα τῇ ἐξουσίᾳ ταύτῃ, ἀλλὰ πάντα στέγομεν, ἵνα μὴ ἐγκοπήν τινα δῶμεν τῷ εὐαγγελίῳ τοῦ Χριστοῦ.

Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν. Τρεμπέλα

    ¹ Δεν είμαι Απόστολος με ίσα δικαιώματα με τους άλλους Αποστόλους; Δεν είμαι ελεύθερος, όπως όλοι οι Χριστιανοί; Δεν είδα τον Ιησού Χριστό, τον Κύριό μας; Και δεν είστε εσείς το έργο που με τη βοήθεια του Κυρίου επιτέλεσα; ² Εάν για άλλους δεν είμαι Απόστολος, τουλάχιστον όμως για σας είμαι Απόστολος· διότι η σφραγίδα με την οποία πιστοποιείται επίσημα το αποστολικό μου αξίωμα, με τη χάρη του Κυρίου, είστε εσείς, τους οποίους εγώ οδήγησα στον Χριστό. ³ Η απάντησή μου προς εκείνους που με εξετάζουν και αμφισβητούν αν είμαι Απόστολος, είναι αυτή που δίνεται από τη θεία αυτή σφραγίδα.⁴ Αφού λοιπόν είμαι κι εγώ Απόστολος σαν τους άλλους Αποστόλους, ρωτώ: Δεν έχουμε κι εγώ και οι συνεργάτες μου δικαίωμα να φάμε και να πιούμε αυτά που μας προσφέρουν οι μαθητές μας; ⁵ Δεν έχουμε κι εμείς δικαίωμα να περιφέρουμε μαζί μας στις περιοδείες γυναίκα, Χριστιανή αδελφή, για να μας διακονεί, όπως κάνουν και οι υπόλοιποι Απόστολοι κι αυτοί που θεωρούνται αδελφοί του Κυρίου και ο Κηφάς; ⁶ Ή μήπως μόνο εγώ κι ο Βαρνάβας δεν έχουμε δικαίωμα να μην εργαζόμαστε κάποιο βιοποριστικό επάγγελμα, για να καλύπτουμε απ’ αυτό τα έξοδά μας;

     ⁷ Είμαστε στρατιώτες του Χριστού που αγωνιζόμαστε για την εξάπλωση της βασιλείας Του. Ποιος ποτέ παίρνει μέρος σε εκστρατεία εναντίον του εχθρού με δικά του έξοδα; Είμαστε αμπελουργοί που καλλιεργούμε το πνευματικό αμπέλι του Χριστού. Ποιος φυτεύει αμπέλι και δεν τρώει από τον καρπό του; Είμαστε πνευματικοί ποιμένες κι εσείς είστε τα πρόβατά μας. Ποιος βόσκει ποίμνιο, φροντίζει γι’ αυτό, και δεν τρώει από το γάλα του ποιμνίου; ⁸ Αλλά μήπως αυτά που λέω είναι σύμφωνα μόνο με ανθρώπινες συνήθειες και παραδείγματα; Ή μήπως δεν λέει τα ίδια και ο θεόπνευστος νόμος; ⁹ Βεβαίως τα λέει αυτά ο νόμος· διότι έχει γραφεί στον Μωσαϊκό νόμο: Δεν θα κλείσεις με φίμωτρο και δεν θα βουλώσεις το στόμα του βοδιού που αλωνίζει. Θα αφήσεις το στόμα του ελεύθερο να φάει από τα στάχυα που με τόσο κόπο αλωνίζει. Αλλά ρωτώ: Μήπως ο Θεός ως νομοθέτης ενδιαφέρεται για τα βόδια; ¹⁰ Ή μήπως για μας τους λογικούς βεβαίως ανθρώπους τα λέει και τα νομοθετεί αυτά; Ναι, για μας τα λέει. Διότι για μας τους πνευματικούς εργάτες και καλλιεργητές γράφτηκε ότι ο καλλιεργητής οφείλει να καλλιεργεί τη γη με την ελπίδα να απολαύσει τη σοδειά˙ κι εκείνος που γεμάτος ελπίδα αλωνίζει, οφείλει να μετέχει και να απολαμβάνει τον καρπό που με ελπίδα περίμενε να αποκτήσει απ’ τον αγρό του. ¹¹ Κι εμείς υπήρξαμε ανάμεσά σας σποριάδες πνευματικοί και καλλιεργητές. Εάν λοιπόν εμείς σπείραμε στις καρδιές σας τον πνευματικό σπόρο της αλήθειας και σας μεταδώσαμε πνευματικά χαρίσματα, είναι μεγάλο πράγμα αν εμείς θερίσουμε τα υλικά αγαθά σας ως καρπό της πνευματικής αυτής σποράς; ¹² Κι αν άλλοι χρησιμοποιούν τα δικαιώματα που τους δίνει ο νόμος σε σας τους μαθητευόμενους, δεν δικαιούμαστε να χρησιμοποιήσουμε την εξουσία αυτή πολύ περισσότερο εμείς; Αλλ’ όμως εμείς δεν κάναμε χρήση των δικαιωμάτων μας αυτών. Αντιθέτως υποφέρουμε κάθε είδος στερήσεις, για να μην παρεμβάλουμε ούτε το παραμικρό εμπόδιο στο κήρυγμα του Ευαγγελίου του Χριστού.

Η ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΙΑ΄ΜΑΤΘΑΙΟΥ

Κατά Ματθαίον, κεφ. ΙΗ΄, εδάφια 23-35

       ²³ Διὰ τοῦτο ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ βασιλεῖ, ὃς ἠθέλησε συνᾶραι λόγον μετὰ τῶν δούλων αὐτοῦ. ²⁴ Ἀρξαμένου δὲ αὐτοῦ συναίρειν προσηνέχθη αὐτῷ εἷς ὀφειλέτης μυρίων ταλάντων. ²⁵ Μὴ ἔχοντος δὲ αὐτοῦ ἀποδοῦναι ἐκέλευσεν αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ πραθῆναι καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ τὰ τέκνα καὶ πάντα ὅσα εἶχε, καὶ ἀποδοθῆναι. ²⁶ Πεσὼν οὖν ὁ δοῦλος προσεκύνει αὐτῷ λέγων· κύριε, μακροθύμησον ἐπ᾿ ἐμοὶ καὶ πάντα σοι ἀποδώσω. ²⁷ Σπλαγχνισθεὶς δὲ ὁ κύριος τοῦ δούλου ἐκείνου ἀπέλυσεν αὐτὸν καὶ τὸ δάνειον ἀφῆκεν αὐτῷ. ²⁸ Ἐξελθὼν δὲ ὁ δοῦλος ἐκεῖνος εὗρεν ἕνα τῶν συνδούλων αὐτοῦ, ὃς ὤφειλεν αὐτῷ ἑκατὸν δηνάρια, καὶ κρατήσας αὐτὸν ἔπνιγε λέγων· ἀπόδος μοι εἴ τι ὀφείλεις. ²⁹ Πεσὼν οὖν ὁ σύνδουλος αὐτοῦ εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ παρεκάλει αὐτὸν λέγων· μακροθύμησον ἐπ᾿ ἐμοὶ καὶ ἀποδώσω σοι. ³⁰ Ὁ δὲ οὐκ ἤθελεν, ἀλλὰ ἀπελθὼν ἔβαλεν αὐτὸν εἰς φυλακὴν ἕως οὗ ἀποδῷ τὸ ὀφειλόμενον.

     ³¹ Ἰδόντες δὲ οἱ σύνδουλοι αὐτοῦ τὰ γενόμενα ἐλυπήθησαν σφόδρα, καὶ ἐλθόντες διεσάφησαν τῷ κυρίῳ ἑαυτῶν πάντα τὰ γενόμενα. ³² Τότε προσκαλεσάμενος αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ λέγει αὐτῷ· δοῦλε πονηρέ, πᾶσαν τὴν ὀφειλὴν ἐκείνην ἀφῆκά σοι, ἐπεὶ παρεκάλεσάς με. ³³ Οὐκ ἔδει καὶ σὲ ἐλεῆσαι τὸν σύνδουλόν σου, ὡς καὶ ἐγώ σε ἠλέησα; ³⁴ Καὶ ὀργισθεὶς ὁ κύριος αὐτοῦ παρέδωκεν αὐτὸν τοῖς βασανισταῖς ἕως οὗ ἀποδῷ πᾶν τὸ ὀφειλόμενον αὐτῷ. ³⁵ Οὕτω καὶ ὁ πατήρ μου ὁ ἐπουράνιος ποιήσει ὑμῖν, ἐὰν μὴ ἀφῆτε ἕκαστος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ἀπὸ τῶν καρδιῶν ὑμῶν τὰ παραπτώματα αὐτῶν.

Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν. Τρεμπέλα

     ²³ Επειδή στη Βασιλεία των Ουρανών το καθήκον να συγχωρούμε όσους μας έχουν φταίξει είναι απεριόριστο, γι’ αυτό μοιάζει η Βασιλεία των Ουρανών με έναν επίγειο βασιλιά, που θέλησε να του αποδώσουν λογαριασμό οι δούλοι και αυλικοί του, στους οποίους είχε αναθέσει τη διαχείριση των φόρων και των εισπράξεών του.  ²⁴ Και όταν αυτός άρχισε να κάνει τον λογαριασμό, του έφεραν έναν χρεώστη, ο οποίος χρωστούσε δέκα χιλιάδες τάλαντα, δηλαδή ένα αμύθητο ποσό. ²⁵ Επειδή όμως αυτός δεν είχε να πληρώσει, διέταξε ο Κύριος να πουληθεί και αυτός και η γυναίκα του και τα παιδιά του και όλα όσα είχε, και να πληρωθεί το χρέος. ²⁶ Έπεσε λοιπόν καταγής ο δούλος και τον προσκυνούσε λέγοντας: «Κύριε, δώσε μου λίγο χρόνο ακόμη και όλα όσα χρωστώ θα σου τα πληρώσω».  ²⁷ Τότε ο κύριός του τον λυπήθηκε και αισθάνθηκε συμπάθεια γι’ αυτόν, κι έτσι τον άφησε ελεύθερο, του χάρισε μάλιστα και το δάνειο.

     ²⁸ Όταν όμως βγήκε έξω ο δούλος εκείνος, βρήκε έναν από τους συνδούλους του που του χρώσταγε εκατό δηνάρια, δηλαδή ένα μικρό ποσό. Κι αφού τον σταμάτησε, τον πίεζε σκληρά λέγοντας: «Εξόφλησέ μου ό,τι μου χρωστάς». ²⁹ Έπεσε λοιπόν στα πόδια του ο σύνδουλός του και τον παρακαλούσε λέγοντας: «Περίμενέ με και δώσε μου μια παράταση χρόνου και θα σε πληρώσω». ³⁰ Αυτός όμως δεν ήθελε, αλλά πήγε στο δικαστήριο και τον έριξε στη φυλακή, μέχρι να πληρώσει ό,τι του χρωστούσε. ³¹ Όταν όμως είδαν οι άλλοι σύνδουλοί του αυτά που έγιναν, λυπήθηκαν πολύ. Και αφού ήλθαν στον κύριό τους, του διηγήθηκαν όλα όσα συνέβησαν. ³² Τότε ο κύριός του τον προσκάλεσε και του είπε: «Δούλε πονηρέ, όλο το χρέος εκείνο, το τόσο μεγάλο, σου το χάρισα, επειδή με παρακάλεσες. ³³ Δεν έπρεπε και εσύ να λυπηθείς και να σπλαχνιστείς τον σύνδουλό σου, όπως κι εγώ σε λυπήθηκα και σου έδειξα έλεος, αν και δεν είμαι σύνδουλός σου αλλά κύριός σου;». ³⁴ Και οργισμένος ο κύριός του τον παρέδωσε σε αυτούς που βασανίζουν τους φυλακισμένους, για να τον τιμωρούν μέχρι να εξοφλήσει όλα όσα χρωστούσε. ³⁵ Έτσι θα κάνει σε σας και ο επουράνιος Πατέρας μου, στον Οποίο λόγω των αναρίθμητων αμαρτιών σας είστε χρεώστες αναρίθμητου χρέους, εάν δεν συγχωρήσετε ο καθένας σας τον αδελφό του όχι με το στόμα σας μόνο, αλλά από την καρδιά σας.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΑ΄ΜΑΤΘΑΙΟΥ[:Α΄Κορ.9,1-12]

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

     «Οὐκ εἰμὶ ἀπόστολος; οὐκ εἰμὶ ἐλεύθερος; οὐχὶ Ἰησοῦν Χριστὸν τὸν Κύριον ἡμῶν ἑώρακα; οὐ τὸ ἔργον μου ὑμεῖς ἐστε ἐν Κυρίῳ; (:Δεν είμαι απόστολος με ίσα δικαιώματα με τους άλλους αποστόλους; Δεν είμαι ελεύθερος όπως οι άλλοι χριστιανοί; Δεν είδα τον Ιησού Χριστό τον Κύριό μας; Και δεν είστε εσείς το έργο που με τη βοήθεια του Θεού επιτέλεσα;)»[Α΄Κορ.9,1].

   Επειδή προηγουμένως είχε πει ότι «εἰ βρῶμα σκανδαλίζει τὸν ἀδελφόν μου, οὐ μὴ φάγω κρέα εἰς τὸν αἰῶνα, ἵνα μὴ τὸν ἀδελφόν μου σκανδαλίσω(:εάν αυτό που τρώω γίνεται αιτία σκανδάλου και αμαρτίας για τον αδελφό μου, δεν θα φάω ποτέ οποιοδήποτε είδος κρέατος, για να μην σκανδαλίσω τον αδερφό μου)»[Α΄Κορ.8,13], πράγμα το οποίο δεν είχε μεν κάνει, υποσχόταν όμως ότι θα το έκανε, εάν παρίστατο ανάγκη, για να μη λέγει κανείς ότι «κομπάζεις άσκοπα και φιλοσοφείς με λόγια και υπόσχεσαι με το στόμα μόνο, που είναι εύκολο και σε μένα και στον καθένα· εάν αυτά τα λέγεις από την ψυχή σου, δείξε με τα έργα τι καταφρόνησες, για να μη σκανδαλίσεις τον αδελφό σου», για τον λόγο αυτόν αναγκάζεται στη συνέχεια να προχωρήσει στην απόδειξη αυτών και να δείξει ότι απείχε ακόμη και από όσα επιτρέπονταν προκειμένου να μην προκαλέσει σκανδαλισμό, εάν και κανείς νόμος δεν τον εξανάγκαζε σε αυτό. Και δεν είναι βέβαια αυτό θαυμαστό, αν και είναι θαυμαστό, ότι απείχε από όσα επιτρέπονταν, για να μη σκανδαλίσει, αλλά ότι το έκανε με πολύ κόπο και κίνδυνο.

    «Γιατί», λέγει, «πρέπει να αναφέρω τα ειδωλόθυτα;». «Διότι, ενώ ο Χριστός παρήγγειλε όσοι κηρύττουν το Ευαγγέλιο να ζουν από τους μαθητές τους, εγώ δεν έκανα αυτό, αλλά προτίμησα και αν ακόμη παρίστατο ανάγκη, να πεθάνω από την πείνα και να βρω τον χειρότερο θάνατο, προκειμένου να μη λάβω τίποτε από τους κατηχούμενους»· όχι διότι επρόκειτο να σκανδαλιστούν εάν δεν λάμβανε, αλλά επειδή επρόκειτο να οικοδομηθούν, πράγμα το οποίο ήταν πολύ σπουδαιότερο. Και μάρτυρες τούτου παρουσιάζει αυτούς, μεταξύ των οποίων ζούσε και εργαζόμενος και πεινώντας και στενοχωρούμενος, επειδή τρεφόταν από άλλους, μην τυχόν τους σκανδαλίσει· διότι πράγματι σκανδαλίζονταν με το τίποτε· αυτός τηρούσε τον νόμο, αλλά όμως σκεπτόταν αυτούς πολύ περισσότερο. Εφόσον λοιπόν αυτός έπραξε περισσότερα απ΄ό,τι καθορίζει ο νόμος, για να μη σκανδαλιστούν, και απείχε ακόμη και από επιτρεπόμενα, για να οικοδομήσει άλλους, τίνος καταδίκης θα ήσαν άξιοι αυτοί οι οποίοι δεν απέχουν από τα ειδωλόθυτα τη στιγμή μάλιστα, κατά την οποία για τον λόγο αυτόν πολλοί χάνονται, ενώ θα έπρεπε να τα αποφύγουν και χωρίς να υπήρχε ο κίνδυνος του σκανδάλου για μόνο τον λόγο ότι είναι η τράπεζα των δαιμόνων;

   Αυτό λοιπόν είναι όλο το νόημα, το οποίο αναλύει με πολλούς στίχους. Πρέπει όμως το θέμα αυτό να το αναπτύξει σε ανώτερη βάση. Δεν το θέτει σαφώς έτσι, όπως το είπα, ούτε εισέρχεται σε αυτό ευθέως, αλλά αρχίζει από άλλο σημείο λέγοντας τα εξής: «Οὐκ εἰμὶ ἀπόστολος;(:Δεν είμαι Απόστολος με ίσα δικαιώματα με τους άλλους Αποστόλους;)»[Α΄Κορ.9,1]. Μαζί δηλαδή με όσα έχουν λεχτεί και αυτή δεν είναι μικρή διαφορά, το να είναι ο Παύλος αυτός που κάνει αυτά· διότι, για να μη λένε ότι επιτρέπεται να γεύεται κανείς, όταν σφραγίζει το ειδωλόθυτο με το σημείο του σταυρού, προς το παρόν μεν δεν αρκείται σε τούτο, αλλά λέγει ότι, και αν ακόμη επιτρεπόταν, δεν έπρεπε να το κάνει για να μη βλαφτούν οι αδελφοί· κατόπιν όμως αποδεικνύει ότι ούτε επιτρεπόταν αυτό.

    Τώρα όμως αποδεικνύει το πρώτο από τη δική του περίπτωση· και ενώ πρόκειται να πει ότι τίποτε δεν έλαβε από αυτούς, δεν το αναφέρει ευθύς αμέσως, αλλά κατά πρώτον αναφέρει το αξίωμά του, λέγοντας: «Οὐκ εἰμὶ ἀπόστολος; Οὐκ εἰμὶ ἐλεύθερος; (:Δεν είμαι Απόστολος με ίσα δικαιώματα με τους άλλους Αποστόλους; Δεν είμαι ελεύθερος όπως οι άλλοι χριστιανοί;)». Για να μη λένε δηλαδή ότι «και αν δεν έλαβες τίποτε, δεν το έλαβες, διότι δεν σου επιτρεπόταν να λάβεις», γι’αυτό κατά πρώτον αναφέρει τις αιτίες, για τις οποίες εύλογα θα λάμβανε, εάν ήθελε να λάβει κάτι. Έπειτα, για να μη φανεί ότι διαβάλλει όσους βρίσκονταν γύρω από τον Πέτρο -διότι εκείνοι λάμβαναν- κατά πρώτον τονίζει ότι επιτρεπόταν σε εκείνους να λαμβάνουν· κατόπιν, για να μην πει κανείς ότι «στον Πέτρο μεν επιτρεπόταν να λάβει, σε εσένα όμως δεν επιτρεπόταν», προλαμβάνει τον ακροατή με τα εγκώμια του εαυτού του.

    Και επειδή έβλεπε ότι ήταν ανάγκη να εγκωμιάσει τον εαυτό του- διότι έτσι διορθώνονταν οι Κορίνθιοι- και επειδή συγχρόνως δεν ήθελε να πει τίποτε υπερβολικό για τον εαυτό του, πρόσεχε πώς κάνει και τα δύο σε όσο βαθμό το απαιτεί η ανάγκη, επαινώντας τον εαυτό του όχι τόσο όσο είχε επίγνωση, αλλά όσο το απαιτούσε η ανάγκη της προκειμένης υποθέσεως. Ενώ, δηλαδή μπορούσε να πει ότι «Εγώ προπάντων έπρεπε να λαμβάνω και μάλιστα περισσότερα από εκείνους, διότι κοπίασα περισσότερο από αυτούς», δεν λέγει μεν αυτό, στο οποίο είχε υπεροχή, για όσα όμως εκείνοι ήσαν μεγάλοι και για όσα δικαίως λάμβαναν, αυτά μόνο αναφέρει λέγοντας τα εξής: «Δεν είμαι απόστολος; Δεν είμαι ελεύθερος;». Δηλαδή, «δεν εξουσιάζω τον εαυτό μου; Μήπως είμαι υπό την εξουσία κάποιου που με αναγκάζει και με εμποδίζει να λάβω; Αλλά εκείνοι έχουν κάτι επιπλέον, ότι έζησαν μαζί με τον Χριστό. Αλλά ούτε και αυτό το στερούμαι». Για τον λόγο αυτόν λέγει: «Οὐχὶ Ἰησοῦν Χριστὸν τὸν Κύριον ἡμῶν ἑώρακα;(: Δεν έχω δει τον Ιησού Χριστό, τον Κύριό μας;». Διότι λέγει: «ἔσχατον δὲ πάντων ὡσπερεὶ τῷ ἐκτρώματι ὤφθη κἀμοί(:και τελευταία από όλους εμφανίστηκε και σε μένα σαν σε έκτρωμα, σαν σε έμβρυο δηλαδή που παράνομα αποβλήθηκε από την κοιλιά της μητέρας του)» [Α΄Κορ.15,8].

    Δεν ήταν και μικρή αυτή η τιμή, διότι λέγει: «Ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν ὅτι πολλοὶ προφῆται καὶ δίκαιοι ἐπεθύμησαν ἰδεῖν ἃ βλέπετε, καὶ οὐκ εἶδον, καὶ ἀκοῦσαι ἃ ἀκούετε, καὶ οὐκ ἤκουσαν(:Και οι πνευματικές σας αισθήσεις είναι μακάριες, διότι αληθινά σας λέω ότι πολλοί προφήτες και δίκαιοι επιθύμησαν να δουν αυτά που βλέπετε εσείς, και δεν αξιώθηκαν να τα δουν. Επιθύμησαν και να ακούσουν αυτά που εσείς ακούτε, και δεν τα άκουσαν· διότι έζησαν σε παλaιότερα χρόνια και δεν πρόφθασαν να δουν την επίγεια παρουσία μου)» [Ματθ.13,17] και: «Ἐλεύσονται ἡμέραι ὅτε ἐπιθυμήσετε μίαν τῶν ἡμερῶν τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἰδεῖν, καὶ οὐκ ὄψεσθε(:Εγώ θα φύγω κι εσείς θα επιθυμήσετε την παρουσία μου. Μέσα στο έργο της αποστολής σας θα αντιμετωπίζετε αντιδράσεις και μόχθους και δύσκολες περιστάσεις. Θα έλθουν λοιπόν μέρες που θα επιθυμήσετε να δείτε μία από τις ένδοξες ημέρες της δευτέρας παρουσίας του υιού του ανθρώπου˙ και δεν θα τη δείτε)» [Λουκά 17,22].

     «Τι λοιπόν και αν είσαι απόστολος και ελεύθερος και έχεις δει τον Χριστό, εφόσον όμως δεν έδειξες έργο αποστόλου, πώς δικαιούσαι να λαμβάνεις;», θα έλεγε κάποιος. Για τον λόγο αυτόν πρόσθεσε: «Οὐ τὸ ἔργον μου ὑμεῖς ἐστε ἐν Κυρίῳ; (:Δεν είστε εσείς το έργο που με τη βοήθεια του Θεού επιτέλεσα;)»[Α΄Κορ.9,1]. Διότι το μέγα είναι τούτο· εκείνα χωρίς αυτό δεν ωφελούν καθόλου. Και ο Ιούδας και απόστολος ήταν και ελεύθερος ήταν και τον Χριστό είδε, αλλά επειδή δεν είχε έργο αποστόλου, εκείνα καθόλου δεν τον ωφέλησαν. Για τον λόγο αυτόν λοιπόν προσθέτει και αυτό και επικαλείται αυτούς ως μάρτυρες. Και επειδή είπε μεγάλο λόγο, πρόσεχε πώς τον μετριάζει, λέγοντας «ἐν Κυρίῳ» δηλαδή, «του Θεού είναι το έργο, όχι δικό μου».

     «Εἰ ἄλλοις οὐκ εἰμὶ ἀπόστολος, ἀλλά γε ὑμῖν εἰμι(:Εάν για άλλους δεν είμαι Απόστολος, τουλάχιστον όμως για εσάς είμαι Απόστολος)» [Α΄Κορ.9,2]. Βλέπεις ότι δεν λέγει περιττά; Αν και μπορούσε να αναφέρει την οικουμένη και έθνη βάρβαρα και τη γη και τη θάλασσα, εντούτοις δεν αναφέρει τίποτε από εκείνα, αλλά νικά χρησιμοποιώντας τα ρητορικά σχήματα «κατά συνδρομήν» και «ἐκ περιουσίας» [«κατά συνδρομήν»: προσωρινή αποδοχή του επιχειρήματος του αντιδίκου και μετά από λίγο με ισχυρά επιχειρήματα εξαναγκασμός αυτού να παραδεχτεί το αντίθετο· «εκ περιουσίας»: ανάπτυξη ενός θέματος διεξοδικώς]. «Τι μου χρειάζονται», λέγει, «τα επιπλέον, όταν και αυτά αρκούν για την παρούσα υπόθεση; Δεν αναφέρω λοιπόν όσα κατόρθωσα σε άλλους αλλά όσων εσείς είστε μάρτυρες. Ώστε και αν ακόμη από πουθενά αλλού δεν έπρεπε να λάβω, από εσάς είχα κάθε δικαίωμα να λάβω- διότι υπήρξα ο διδάσκαλός σας- από αυτούς δεν έλαβα». «Εάν για άλλους δεν είμαι απόστολος, για εσάς όμως τουλάχιστον είμαι». Πάλι χρησιμοποιεί στον λόγο του το σχήμα «κατά συνδρομήν», διότι ήταν απόστολος της οικουμένης.

        «Αλλά όμως», λέγει, «δεν λέγω αυτό, ούτε μάχομαι και φιλονικώ, αλλά αναφέρω τη δική σας περίπτωση». «Διότι, εσείς είστε η σφραγίδα της αποστολής μου», δηλαδή η απόδειξη. «Και αν θέλει κανείς να μάθει για ποιο λόγο είμαι απόστολος, προβάλλω εσάς· διότι σε σας επέδειξα όλα τα χαρακτηριστικά του αποστόλου και τίποτε δεν υστέρησα». Αυτό ακριβώς το αναφέρει και στη δεύτερη επιστολή του λέγοντας: «Γέγονα ἄφρων καυχώμενος! Ὑμεῖς με ἠναγκάσατε. Ἐγὼ γὰρ ὤφειλον ὑφ᾿ ὑμῶν συνίστασθαι· οὐδὲν γὰρ ὑστέρησα τῶν ὑπερλίαν ἀποστόλων, εἰ καὶ οὐδέν εἰμι. Τί γάρ ἐστιν ὃ ἡττήθητε ὑπὲρ τὰς λοιπὰς ἐκκλησίας, εἰ μὴ ὅτι αὐτὸς ἐγὼ οὐ κατενάρκησα ὑμῶν; Χαρίσασθέ μοι τὴν ἀδικίαν ταύτην(:Έγινα ανόητος με τις καυχήσεις μου αυτές! Αλλά εσείς με αναγκάσατε να γίνω· διότι εγώ είχα το δικαίωμα να συστήνομαι από σας και όχι να βρίσκομαι στην ανάγκη να σας συστήσω τον εαυτό μου. Και είχα το δικαίωμα να συστήνομαι από σας, διότι σε τίποτε δεν αποδείχθηκα κατώτερος από τους άλλους περισσότερο επιφανείς αποστόλους, αν και χωρίς τη χάρη του Θεού δεν είμαι τίποτε. Όλες τις αποδείξεις που πιστοποιούν ότι είμαι απόστολος, σας τις παρουσίασα ανάμεσά σας με κάθε υπομονή και με διάφορα υπερφυσικά έργα, δηλαδή με θεϊκά σημεία, με εκπληκτικά θαύματα και με υπερφυσικές δυνάμεις. Διότι ποιο είναι εκείνο στο οποίο φανήκατε κατώτεροι από τις άλλες Εκκλησίες εκτός από το ότι εγώ δεν σας επιβάρυνα με τα έξοδα της συντηρήσεώς μου; Συγχωρήστε μου την αδικία αυτή)» [Β΄Κορ.12,11-13].

    Για τον λόγο αυτόν λέγει: «Ἡ γὰρ σφραγὶς τῆς ἐμῆς ἀποστολῆς ὑμεῖς ἐστε ἐν Κυρίῳ(:Διότι η σφραγίδα με την οποία πιστοποιείται επίσημα το αποστολικό μου αξίωμα, με την χάρη του Κυρίου, είστε εσείς, τους οποίους οδήγησα στον Χριστό)»[Α΄Κορ.9,2]. «Καθότι και σημεία επέδειξα και με τον λόγο μου δίδαξα και κινδύνους υπέμεινα και βίο έζησα άψογο». Και όλα αυτά είναι δυνατόν να τα δει κανείς με τις δύο αυτές επιστολές, πως για καθένα από αυτά τους φέρει απόδειξη με κάθε ακρίβεια.

      «Ἡ ἐμὴ ἀπολογία τοῖς ἐμὲ ἀνακρίνουσιν αὕτη ἐστί(:Η απάντησή μου προς εκείνους που με αμφισβητούν και αμφιβάλλουν αν είμαι Απόστολος, είναι αυτή που δίνεται από τη θεία αυτή σφραγίδα)»[Α΄Κορ.9,3]. Τι σημαίνει «ἡ ἐμὴ ἀπολογία τοῖς ἐμὲ ἀνακρίνουσιν αὕτη ἐστί»; «Για εκείνους που ζητούν να μάθουν για ποιους λόγους είμαι απόστολος ή για όσους με κατηγορούν ότι δήθεν λαμβάνω χρήματα ή ρωτούν την αιτία, για την οποία δεν λαμβάνω ή γι’ αυτούς που θέλουν να αποδείξουν ότι δεν είμαι απόστολος, η δική σας κατήχηση και όσα πρόκειται να πω αποτελούν απόδειξη και απολογία».

     Ποια λοιπόν είναι αυτά; «Μὴ οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν φαγεῖν καὶ πιεῖν; μὴ οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν ἀδελφὴν γυναῖκα περιάγειν, ὡς καὶ οἱ λοιποὶ ἀπόστολοι καὶ οἱ ἀδελφοὶ τοῦ Κυρίου καὶ Κηφᾶς;(:Αφού λοιπόν είμαι και εγώ Απόστολος σαν τους άλλους αποστόλους, ρωτώ: Δεν έχουμε και εγώ και οι συνεργάτες μου δικαίωμα να φάμε και να πιούμε αυτά που μας προσφέρουν οι μαθητές μας; Δεν έχουμε και εμείς δικαίωμα να περιφέρουμε μαζί μας στις περιοδείες γυναίκα, χριστιανή αδελφή για να μας διακονεί, όπως κάνουν και οι υπόλοιποι απόστολοι και αυτοί που θεωρούνται αδερφοί του Κυρίου και ο Κηφάς;)» [Α΄Κορ.9,4-5]. Και πώς αυτά είναι απολογία; «Διότι, όταν είναι φανερό ότι απέχω ακόμη και από τα επιτρεπόμενα, δεν θα ήταν δίκαιο να με υποπτεύονται ως απατεώνα ή ότι κάνω κάτι για χρήματα. Όσα λοιπόν έχω πει προηγουμένως και η διδασκαλία μου προς εσάς και αυτά τα οποία είπα, αρκούν για απολογία μου προς εσάς, και εδώ στηρίζομαι και λέγω εκείνα και τα εξής προς όλους όσοι αμφιβάλλουν για εμένα· Μήπως δεν έχουμε δικαίωμα να φάμε και να πιούμε; Μήπως δεν έχουμε δικαίωμα να περιφέρουμε γυναίκα αδελφή;. Αλλά όμως, αν και έχω δικαίωμα, εντούτοις απέχω».

     Τι λοιπόν; Δεν έτρωγε, ούτε έπινε        ; Πολλές φορές πράγματι ούτε έτρωγε, ούτε έπινε, διότι λέγει: «Ἐν κόπῳ καὶ μόχθῳ, ἐν ἀγρυπνίαις πολλάκις, ἐν λιμῷ καὶ δίψει, ἐν νηστείαις πολλάκις, ἐν ψύχει καὶ γυμνότητι(:Υπηρέτησα τον Κύριο με κόπο και μόχθο, με αγρυπνίες πολλές φορές, με πείνα και δίψα, όταν απομονωνόμουν σε μακρινές οδοιπορίες με νηστείες πολλές φορές, με ψύχος και γυμνότητα όταν με θερινά ρούχα με έπιανε αιφνιδιαστικά ο χειμώνας)»[Β΄Κορ.11,27]. Εδώ όμως δεν εννοεί αυτό, αλλά τι; «Δεν τρώμε, ούτε πίνουμε λαμβάνοντας από τους μαθητές μας, αν και έχουμε δικαίωμα να λάβουμε».

     «Μὴ οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν ἀδελφὴν γυναῖκα περιάγειν, ὡς καὶ οἱ λοιποὶ ἀπόστολοι καὶ οἱ ἀδελφοὶ τοῦ Κυρίου καὶ Κηφᾶς;(:Δεν έχουμε και εμείς δικαίωμα να περιφέρουμε μαζί μας στις περιοδείες γυναίκα, χριστιανή αδελφή για να μας διακονεί, όπως κάνουν και οι υπόλοιποι απόστολοι και αυτοί που θεωρούνται αδερφοί του Κυρίου και ο Κηφάς;)»[Α΄Κορ.9,5]. Πρόσεχε σοφία· τον κορυφαίο τον έχει θέσει τελευταίο· διότι το ισχυρότερο των κεφαλαίων, τότε τίθεται. Δεν θα ήταν τόσο θαυμαστό να δείξει ότι οι άλλοι κάνουν αυτό, όσο ο πρωτοστάτης απόστολος, αυτός που του εμπιστεύτηκε ο Κύριος τα κλειδιά των ουρανών. Αλλά δεν τον αναφέρει αυτόν μόνο, αλλά όλους σαν να λέγει τα εξής περίπου: «Αν ζητείς και κατώτερους και ανώτερους, υπάρχουν όλα τα παραδείγματα. Οι αδελφοί του Κυρίου, αφού απελευθερώθηκαν από την πρώτη απιστία τους, ήσαν από τους αξιόλογους, αν και δεν έφταναν τους αποστόλους». Για τον λόγο αυτόν τους έθεσε στο μέσο μεταξύ των δύο άκρων.

    «Ἢ μόνος ἐγὼ καὶ Βαρνάβας οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν τοῦ μὴ ἐργάζεσθαι; (:Ή μήπως μόνο εγώ και ο Βαρνάβας δεν έχουμε δικαίωμα να εργαζόμαστε για κάποιο βιοποριστικό επάγγελμα για να καλύπτουμε από αυτό τα έξοδά μας;)» [Α΄Κορ.9,6]. Πρόσεχε την ταπεινοφροσύνη και την ψυχή που είναι καθαρή από φθόνο, πως δεν απέκρυψε αυτόν που γνώριζε ότι ήταν ακριβής στη ζωή του όπως ο ίδιος. Εφόσον δηλαδή τα άλλα είναι κοινά, πώς αυτό δεν είναι κοινό; «Απόστολοι και εκείνοι και εμείς, και ελεύθεροι και τον Χριστό είδαμε και επιδείξαμε έργο αποστόλων. Επομένως και εμείς έχουμε δικαίωμα και να ζούμε χωρίς να εργαζόμαστε και να τρεφόμαστε από τους μαθητές μας».

     «Τίς στρατεύεται ἰδίοις ὀψωνίοις ποτέ;(:Είμαστε στρατιώτες του Χριστού που αγωνίζονται για την εξάπλωση της βασιλείας Του. Ποιος ποτέ παίρνει μέρος σε εκστρατεία εναντίον του εχθρού με δικά του έξοδα;)»[Α΄Κορ.9,7]. Αφού λοιπόν, αυτό το οποίο ήταν ισχυρότατο, απέδειξε ότι ως απόστολος έχει το δικαίωμα να το κάνει, στη συνέχεια έρχεται στα παραδείγματα και την κοινή συνήθεια, πράγμα το οποίο συνήθιζε, και λέει: «Ποιος υπηρετεί στον στρατό με δικά του έξοδα;». Εσύ όμως πρόσεξε, σε παρακαλώ, πόσο πολύ κατάλληλα για την προκειμένη περίπτωση παραδείγματα έφερε και ότι κατά πρώτον υπενθυμίζει τα επικίνδυνα, στρατό και όπλα και πολέμους· διότι τέτοια ήταν η αποστολή του, μάλλον δε πολύ περισσότερο επικίνδυνος από αυτά, καθόσον ο πόλεμός τους δεν ήταν μόνο προς ανθρώπους αλλά και προς δαίμονες, και παρατάσσονταν για μάχη με τον αρχηγό εκείνων. Αυτό λοιπόν που λέγει, σημαίνει το εξής: ότι δηλαδή ούτε οι άρχοντες του κόσμου, οι ωμοί και άδικοι, απαιτούν οι στρατευόμενοι να μετέχουν σε εκστρατείες και να κινδυνεύουν και συγχρόνως να τρέφονται με δικά τους έξοδα· πώς λοιπόν ήταν δυνατόν ποτέ ο Χριστός να απαιτήσει αυτό;

     Και ούτε αρκείται σε ένα μόνο παράδειγμα, διότι τον πολύ απλοϊκό και βραδύνου άνθρωπο συνήθως τον αναπαύει πάρα πολύ να βλέπει και την κοινή συνήθεια να εφαρμόζεται στους νόμους του Θεού. Για τον λόγο αυτόν προχωρεί και σε άλλο παράδειγμα και λέγει: «Τίς φυτεύει ἀμπελῶνα καὶ ἐκ τοῦ καρποῦ αὐτοῦ οὐκ ἐσθίει;(: Είμαστε αμπελουργοί που καλλιεργούμε το πνευματικό αμπέλι του Χριστού. Ποιος φυτεύει αμπέλι και δεν τρώει από τον καρπό του;)»[Α΄Κορ.9,7] . Με εκείνο το παράδειγμα τόνισε τους κινδύνους, με αυτό όμως τον κόπο και την πολλή ταλαιπωρία και τη φροντίδα. Και τρίτο, πάλι, παράδειγμα, προσθέτει λέγοντας: «Ἢ τίς ποιμαίνει ποίμνην καὶ ἐκ τοῦ γάλακτος τῆς ποίμνης οὐκ ἐσθίει;(: Ποιος βόσκει ποίμνιο, φροντίζει γι΄αυτό, και δεν τρώει από το γάλα του ποιμνίου;)», προσπαθώντας έτσι να καταστήσει γνωστή την πολλή και απαραίτητη φροντίδα του διδασκάλου για τους μαθητές του· διότι βεβαίως οι απόστολοι ήσαν και στρατιώτες και γεωργοί και ποιμένες όχι γης, ούτε ζώων, ούτε φονερών πολέμων, αλλά λογικών ψυχών και πολέμου προς τους δαίμονες.

     Πρέπει επίσης να παρατηρήσουμε και εκείνο, ότι δηλαδή παντού διεφύλαξε τη συμμετρία επιζητώντας μόνο το αναγκαίο, όχι το περιττό. Διότι δεν είπε: «Ποιος υπηρετεί στον στρατό και δεν πλουτίζει;», αλλά: «Ποιος ποτέ υπηρετεί στον στρατό με δικά του έξοδα;»· ούτε είπε: «Ποιος φυτεύει αμπελώνα και δεν συνάγει χρυσό ή δεν τρυγά ολόκληρο τον καρπό;», αλλά: «δεν τρώγει από τον καρπό του;»· ούτε είπε: «Ποιος ποιμαίνει ποίμνη και δεν εμπορεύεται τα αρνιά;». Αλλά πώς το είπε; «Και δεν τρώγει από το γάλα της;»· όχι από τα αρνιά, αλλά από το γάλα, δείχνοντας ότι ο διδάσκαλος πρέπει να αρκείται σε μικρή μόνο ανταπόδοση των κόπων του και στην αναγκαία μόνο τροφή. Αυτά για όσους θέλουν να κατατρώγουν τα πάντα και να τρυγούν ολόκληρο τον καρπό. Και ο Κύριος νομοθέτησε έτσι λέγοντας: «Ἂξιος γάρ ἐστιν ὁ ἐργάτης τῆς τροφῆς αὐτοῦ(:Κάθε εργάτης δικαιούται να δέχεται την τροφή του από εκείνους για τους οποίους μοχθεί)» [Ματθ.10,10]. Και δεν επιτυγχάνει μόνο αυτό με παραδείγματα, αλλά και δεικνύει ποιος πρέπει να είναι ο ιερέας· διότι πρέπει να έχει και ανδρεία στρατιώτη κα επιμέλεια γεωργού και κηδεμονία ποιμένα και μετά από όλα αυτά να μην επιζητεί τίποτε περισσότερο από τα αναγκαία.

    Αφού λοιπόν έδειξε και από το παράδειγμα των αποστόλων και από τα παραδείγματα της ζωής ότι δικαιούται να θεωρείται διδάσκαλος, έρχεται και σε τρίτο κεφάλαιο, λέγοντας τα εξής: «Μὴ κατὰ ἄνθρωπον ταῦτα λαλῶ; ἢ οὐχὶ καὶ ὁ νόμος ταῦτα λέγει; (:Αλλά μήπως αυτά που λέω είναι σύμφωνα μόνο με ανθρώπινες συνήθειες και παραδείγματα; Η μήπως δεν λέει τα ίδια και ο θεόπνευστος νόμος; )» [Α΄Κορ.9,8]. Επειδή δηλαδή έως εδώ δεν είπε τίποτε από τις Γραφές, αλλά πρόβαλε την κοινή συνήθεια, λέγει: «Μη νομίσετε ότι ενισχύω τη θέση μου με αυτά μόνο τα επιχειρήματα, ούτε ότι νομοθετώ αυτά βασιζόμενος στη γνώμη των ανθρώπων· μπορώ να σας αποδείξω ότι αυτή είναι η γνώμη και του Θεού, και σας διαβάζω παλαιό νόμο που ορίζει αυτά».

    Για τον λόγο αυτόν προχωρεί τον λόγο του με ερώτηση, πράγμα το οποίο γίνεται για θέματα γενικής αποδοχής και λέγει ως εξής: «Μήπως τα λέω αυτά σκεπτόμενος ανθρωπίνως;», δηλαδή: «Μήπως ενισχύω τη θέση μου μόνο με ανθρώπινα παραδείγματα;» «Ή δεν τα λέγει αυτά και ο νόμος;». «Ἐν γὰρ τῷ Μωϋσέως νόμῳ γέγραπται· οὐ φιμώσεις βοῦν ἀλοῶντα. μὴ τῶν βοῶν μέλει τῷ Θεῷ; (:Βεβαίως τα λέει αυτά ο νόμος· διότι έχει γραφτεί από τον μωσαϊκό νόμο: “Δεν θα κλείσεις με  φίμωτρο και δεν θα βουλώσεις τα στόμα του βοδιού που αλωνίζει. Θα αφήσεις το στόμα του ελεύθερο να φάει από τα στάχυα που με τόσο κόπο αλωνίζει”. Αλλά ρωτώ: μήπως ο Θεός ως νομοθέτης ενδιαφέρεται για τα βόδια;)» [Α΄Κορ.9,9]. Και για ποιο λόγο ανέφερε αυτό, εφόσον είχε στον νου του την περίπτωση των ιερέων; Επειδή ήθελε να αναπτύξει αυτό διεξοδικότατα.

    Έπειτα, για να μην πει κανείς: «Και ποια σχέση έχουμε εμείς με αυτό που είπες για τα βόδια;», αναπτύσσει αυτό με ακρίβεια, λέγοντας: «Μήπως ο Θεός ενδιαφέρεται για τα βόδια;». Πες μου λοιπόν, δεν ενδιαφέρεται ο Θεός για τα βόδια; Ενδιαφέρεται μεν, όχι όμως έτσι, ώστε και νόμο να θεσπίσει για το θέμα αυτό. Ώστε, εάν δεν υπαινισσόταν κάτι σημαντικό εκγυμνάζοντας τους Ιουδαίους στο να είναι φιλάνθρωποι με το παράδειγμα των ζώων και με βάση αυτά ομιλώντας προς αυτούς περί των διδασκάλων, δεν θα έσπευδε έτσι, ώστε και νόμο να θεσπίσει για τη φίμωση των βοδιών. Με αυτό δείχνει και κάτι άλλο, ότι ο κόπος των διδασκάλων και είναι πολύς και οφείλει να είναι.

   Και επιπλέον και κάτι άλλο. Ποιο λοιπόν είναι αυτό; Ότι όσα λέγονται από την Παλαιά Διαθήκη για τη φροντίδα των ζώων, κυρίως συντελούν στη διδασκαλία των ανθρώπων, όπως ακριβώς και όλα τα άλλα, τα περί ποικίλων ιματίων και τα περί αμπελώνων και σπερμάτων και περί του να μη μεταβάλει κανείς τον αγρό του[Δευτ.22,9: «Οὐ κατασπερεῖς τὸν ἀμπελῶνά σου διάφορον, ἵνα μὴ ἁγιασθῇ τὸ γένημα καὶ τὸ σπέρμα, ὃ ἐὰν σπείρῃς μετὰ τοῦ γενήματος τοῦ ἀμπελῶνός σου(:Δεν θα σπείρεις στο αμπέλι σου διαφορετικούς σπόρους, διότι δεν θα είναι δυνατόν να προσφερθούν την ίδια μέρα προς αγιασμό οι απαρχές του αμπελώνος και της άλλης σποράς)»], τα περί λέπρας και όλα γενικώς τα άλλα. Διότι επειδή ήσαν πολύ ασθενείς στην πίστη, με τέτοια παραδείγματα ομιλούσε προς αυτούς λίγο κατ’ ολίγον αναβιβάζοντας αυτούς πνευματικά.

    Και πρόσεχε ότι δεν αναφέρει πολλά επιχειρήματα γι’αυτό, διότι ήταν φανερό και αυτονόητο. Αφού δηλαδή είπε «Μήπως ο Θεός ενδιαφέρεται για τα βόδια;», πρόσθεσε:: «Ἢ δι᾿ ἡμᾶς πάντως λέγει; δι᾿ ἡμᾶς γὰρ ἐγράφη, ὅτι ἐπ᾿ ἐλπίδι ὀφείλει ὁ ἀροτριῶν ἀροτριᾶν, καὶ ὁ ἀλοῶν τῆς ἐλπίδος αὐτοῦ μετέχειν ἐπ᾿ ἐλπίδι(:Ή μήπως για μας τους λογικούς βεβαίως ανθρώπους τα λέει και τα νομοθετεί αυτά; Ναι για εμάς τα λέει. Διότι για τους πνευματικούς εργάτες και καλλιεργητές γράφτηκε ότι ο καλλιεργητής οφείλει να καλλιεργεί την γη με την ελπίδα να απολαύσει τη σοδειά· και εκείνος που γεμάτος ελπίδα αλωνίζει, οφείλει να μετέχει να απολαμβάνει τον καρπό που με ελπίδα περίμενε να αποκτήσει από τον αγρό του)» [Α΄Κορ.9,10]· και δεν πρόσθεσε άσκοπα το «αποκλειστικά», αλλά για να μην επιτρέψει στον ακροατή να αντείπει οτιδήποτε.

    Και επιμένει στη μεταφορά λέγοντας και διακηρύττοντας: «Διότι για εμάς γράφτηκε ότι εκείνος που οργώνει, οφείλει να οργώνει με ελπίδα», δηλαδή ο διδάσκαλος οφείλει να έχει τις αμοιβές των κόπων του· «και εκείνος που αλωνίζει οφείλει να αλωνίζει ελπίζοντας ότι θα λάβει μέρος του καρπού». Και κοίταξε σύνεση! Από τον σπόρο μετέφερε το θέμα στο αλώνι δείχνοντας και με τον τρόπο αυτόν, τους πολλούς ιδρώτες των διδασκάλων, ότι αυτοί και οργώνουν και αλωνίζουν. Και για μεν το όργωμα, επειδή δεν ήταν δυνατό να καρπωθούν κάτι αλλά τον πόνο μόνο, έχει θέσει την ελπίδα, αλλά στο αλώνισμα ανέφερε πλέον την ανταμοιβή, λέγοντας: «Και εκείνος που αλωνίζει, ελπίζει ότι θα λάβει». Έπειτα, για να μη λέγει κανείς: «Αυτή λοιπόν είναι η αμοιβή τόσων πολλών ιδρώτων;». Πρόσθεσε το «ἐπ᾿ ἐλπίδι», δηλαδή στο μέλλον. Τίποτε άλλο λοιπόν δεν βοά το αφίμωτο στόμα αυτού του ζώου, παρά το ότι οι διδάσκαλοι που κοπιάζουν πρέπει και να απολαύουν αμοιβής.

    «Εἰ ἡμεῖς ὑμῖν τὰ πνευματικὰ ἐσπείραμεν, μέγα εἰ ἡμεῖς ὑμῶν τὰ σαρκικὰ θερίσομεν;(:Και εμείς υπήρξαμε ανάμεσά σας σποριάδες πνευματικοί και καλλιεργητές. Εάν λοιπόν εμείς σπείραμε στις καρδιές σας τον πνευματικό σπόρο της αλήθειας και σας μεταδώσαμε πνευματικά χαρίσματα, είναι μεγάλο πράγμα εάν εμείς θερίσουμε τα υλικά αγαθά σας ως καρπό της πνευματικής σποράς;)» [Α΄Κορ.11]. Ιδού ότι προσθέτει και τέταρτο συλλογισμό υπέρ του ότι οι πιστοί πρέπει να παρέχουν τα αναγκαία στους αποστόλους για τη συντήρησή τους. Αφού δηλαδή είπε: «Ποιος ποτέ υπηρετεί στον στρατό με δικά του έξοδα;» και «Ποιος φυτεύει αμπελώνα;» και «Ποιος βόσκει ποίμνη;», και ανέφερε το βόδι που αλωνίζει, δείχνει και άλλη ευλογότατη αιτία, για την οποία είχαν δικαίωμα να λάβουν, διότι είχαν προσφέρει πολύ περισσότερα και όχι μόνο διότι είχαν κοπιάσει. Ποια είναι αυτή; «Εάν εμείς σπείραμε σε σας τα πνευματικά, είναι υπερβολικό εάν εμείς θερίσουμε από εσάς υλικά πράγματα;». Είδες δικαιότατη αιτία και ευλογότερη από τις προηγούμενες; Λέγει δηλαδή ότι εκεί μεν ο σπόρος ήταν σαρκικός, σαρκικός ήταν και ο καρπός· εδώ όμως δεν είναι έτσι, αλλά ο μεν σπόρος είναι πνευματικός, η δε ανταπόδοση υλική. Για να μη μεγαλοφρονούν δηλαδή όσοι δίνουν στους διδασκάλους, έδειξε ότι λαμβάνουν περισσότερα από ό,τι δίνουν· δηλαδή, οι μεν γεωργοί ό,τι σπείρουν αυτά και λαμβάνουν, εμείς όμως σπείροντας πνευματικά στις ψυχές σας θερίζουμε σαρκικά· διότι τέτοια ήταν η τροφή που έδιναν αυτοί.

    Έπειτα προκαλώντας και περισσότερη ντροπή λέγει: «Εἰ ἄλλοι τῆς ἐξουσίας ὑμῶν μετέχουσιν, οὐ μᾶλλον ἡμεῖς; ἀλλ᾿ οὐκ ἐχρησάμεθα τῇ ἐξουσίᾳ ταύτῃ, ἀλλὰ πάντα στέγομεν, ἵνα μὴ ἐγκοπήν τινα δῶμεν τῷ εὐαγγελίῳ τοῦ Χριστοῦ(:Και εάν οι άλλοι χρησιμοποιούν τα δικαιώματα που τους δίνει ο νόμος σε εσάς τους μαθητευόμενους, δεν δικαιούμαστε να χρησιμοποιήσουμε την εξουσία αυτή πολύ περισσότερο εμείς; Αλλά όμως εμείς δεν κάναμε χρήση των δικαιωμάτων μας αυτών)» [Α΄Κορ.9,12].

    Ιδού και άλλος πάλι συλλογισμός, και αυτός από παραδείγματα, αλλά όχι όμοια. Εδώ δηλαδή δεν υπενθυμίζει ούτε τον Πέτρο ούτε τους αποστόλους, αλλά κάποιους άλλους νόθους, εναντίον των οποίων κατόπιν αγωνίζεται και για τους οποίους λέγει: «Ἀνέχεσθε γὰρ εἴ τις ὑμᾶς καταδουλοῖ, εἴ τις κατεσθίει, εἴ τις λαμβάνει, εἴ τις ἐπαίρεται, εἴ τις ὑμᾶς εἰς πρόσωπον δέρει(:Ανέχεστε δηλαδή όποιον σας υποδουλώνει, όποιον σας κατατρώει και σας εκμεταλλεύεται, όποιον σας συλλαμβάνει σαν τα πουλιά στην παγίδα, όποιον υψώνεται δεσποτικά πάνω από σας, όποιον σας δέρνει στο πρόσωπο)» [Β΄Κορ.11,20], σαν προανάκρουσμα πλέον του πολέμου του προς εκείνους.

   Για τούτο δεν είπε: «εάν άλλοι λαμβάνουν από εσάς», αλλά δείχνοντας την αυθάδεια και την τυραννική διάθεση και την εκμετάλλευση αυτών, λέγει: «Εάν άλλοι χρησιμοποιούν τα δικαιώματά τους προς εσάς», δηλαδή «εάν κυριαρχούν επάνω σας, σας εξουσιάζουν, σας συμπεριφέρονται σαν δούλους, όχι απλώς λαμβάνοντας αλλά και με πολλή αυταρχικότητα». Για αυτό πρόσθεσε: «Δεν δικαιούμαστε πολύ περισσότερο εμείς;», το οποίο δεν θα το έλεγε, εάν ο λόγος ήταν για τους αποστόλους. Αλλά είναι φανερό ότι υπαινίσσεται μερικούς εκμεταλλευτές τους και απατεώνες. Ώστε εκτός του νόμου του Μωυσή και εσείς οι ίδιοι θεσπίσατε νόμο για το ότι πρέπει να δίδετε. Αφού λοιπόν είπε: «Δεν δικαιούμαστε πολύ περισσότερο εμείς;», δεν προσδιορίζει το για ποιο λόγο πολύ περισσότερο το δικαιούνται, αλλά αφήνει τον έλεγχο στη συνείδησή τους, επειδή ήθελε και να τους φοβίσει και να τους παρακινήσει εντονότερα.

    «Αλλά δεν χρησιμοποιήσαμε αυτό το δικαίωμά μας». Δηλαδή δεν λάβαμε. Βλέπεις με πόσα επιχειρήματα αφού απέδειξε κατά πρώτον ότι δεν είναι παράνομο το να λαμβάνει ένας απόστολος, έπειτα είπε ότι δεν λαμβάνουμε, για να μη φανεί ότι δεν λάμβανε, διότι ήταν απαγορευμένο; «Δεν λαμβάνω», λέγει, «όχι διότι δεν μου επιτρέπεται· μου επιτρέπεται, και αυτό το αποδείξαμε από το παράδειγμα των αποστόλων, από το παράδειγμα των πραγμάτων του βίου του στρατιώτου και του γεωργού και του ποιμένα, από τον νόμο του Μωυσή, από την ίδια τη φύση του πράγματος, ότι δηλαδή σπείραμε σε σας πνευματικά, από όσα τέλος έχετε κάνει για τους άλλους».

    Αλλά όπως ανέφερε αυτά, για να μη φανεί ότι εκθέτει τους αποστόλους που λαμβάνουν, προκαλώντας την ντροπή τους και αποδεικνύοντας ότι δεν απείχε απαγορευμένου πράγματος, έτσι πάλι, για να μη φανεί ότι με την πολλή επιχειρηματολογία και τα παραδείγματα και τους συλλογισμούς- με τους οποίους απέδειξε ότι πρέπει να λαμβάνει- επιζητεί να λαμβάνει και για αυτόν τον λόγο τα λέγει αυτά, στη συνέχεια το διορθώνει. Και κατόπιν μεν το κάνει σαφέστερο, όταν λέγει: «Οὐκ ἔγραψα δὲ ταῦτα ἵνα οὕτω γένηται ἐν ἐμοί(:Και αυτά που σας γράφω δεν τα έγραψα για να γίνει το ίδιο και σε μένα και να μου δίνονται από εσάς τα αναγκαία για τη συντήρησή μου)»[Α΄Κορ.9,15], εδώ όμως λέγει ότι «δεν χρησιμοποιήσαμε αυτό το δικαίωμά μας».

    Και το σπουδαιότερο, ότι ούτε θα ήταν δυνατόν να πει κανείς εκείνο, ότι δηλαδή δεν χρησιμοποιήσαμε το δικαίωμά μας, επειδή δεν είχαμε ανάγκη, αλλά ενώ είχαμε κατεπείγουσα ανάγκη, εντούτοις δεν υποκύψαμε στην ανάγκη· αυτό το λέγει στη δεύτερη επιστολή του: «Ἄλλας ἐκκλησίας ἐσύλησα λαβὼν ὀψώνιον πρὸς τὴν ὑμῶν διακονίαν, καὶ παρὼν πρὸς ὑμᾶς καὶ ὑστερηθεὶς οὐ κατενάρκησα οὐδενός(: Λαφυραγώγησα άλλες Εκκλησίες και πήρα από αυτές τα έξοδα της συντηρήσεώς μου για να υπηρετήσω εσάς. Ακόμη και όταν ήμουνα παρών ανάμεσά σας, και δοκίμασα στερήσεις, δεν επιβάρυνα κανέναν)» [Β΄Κορ.11,8]·  και σε αυτήν την επιστολή πάλι λέγει: «Ἂχρι τῆς ἄρτι ὥρας καὶ πεινῶμεν καὶ διψῶμεν καὶ γυμνητεύομεν καὶ κολαφιζόμεθα καὶ ἀστατοῦμεν(:Μέχρι την ώρα αυτή που σας γράφω, και πεινάμε και υποφέρουμε από δίψα στις περιοδείες μας, και δεν έχουμε αρκετά ρούχα, όταν στη μέση των ταξιδιών μας, μάς πιάνει ξαφνικά ο χειμώνας· και δεχόμαστε χτυπήματα και κακομεταχειρίσεις, και δεν παραμένουμε μόνιμα πουθενά, αλλά διαρκώς φεύγουμε εδώ και εκεί)»[Α΄Κορ.4,11]· και εδώ πάλι το ίδιο υπαινίσσεται λέγοντας: «Αλλά όλα τα υπομένουμε». Με το να πει δηλαδή ότι «Όλα τα υπομένουμε» υπαινίσσεται και λιμό και στενοχωρία πολλή και όλα τα άλλα.

    Αλλά ούτε έτσι αναγκαστήκαμε, λέγει, να παραβούμε τον νόμο, τον οποίο έχουμε θέσει στον εαυτό μας. Γιατί; «Για να μη δημιουργήσουμε κανένα εμπόδιο στο ευαγγέλιο του Χριστού». Επειδή δηλαδή οι Κορίνθιοι ήσαν ασθενέστεροι στην πίστη, λέγει: «Για να μη σας βλάψουμε λαμβάνοντας, προτιμήσαμε να κάνουμε περισσότερα και από τα διατεταγμένα παρά να φέρουμε κάποιο εμπόδιο στο Ευαγγέλιο, δηλαδή στην κατήχησή σας. Εάν δεν εμείς, αν και μας ήταν επιτρεπτό και πιεζόμαστε πολύ και είχαμε το παράδειγμα των αποστόλων, εντούτοις δεν το κάναμε, για να μη φερόμαστε εμπόδιο– και δεν είπε «ανατροπή», αλλά «εμπόδιο», και όχι απλώς «εμπόδιο», αλλά «κανένα εμπόδιο», για να μη φέρουμε δηλαδή ούτε την ελάχιστη όπως θα μπορούσε να πει κανείς, καθυστέρηση και αναβολή στον δρόμο του λόγου– «εάν λοιπόν», λέγει, «εμείς δείξαμε τόση φροντίδα, πόσο μάλλον πρέπει να απέχετε από τα ειδωλόθυτα εσείς οι οποίοι υστερείτε πολύ έναντι των αποστόλων και ούτε μπορείτε να παρουσιάσετε νόμο που να το επιτρέπει και οι οποίοι αντιθέτως εγγίζετε τα απαγορευμένα και όσα βλάπτουν πολύ το Ευαγγέλιο, όχι μόνο απλώς το εμποδίζουν, χωρίς μάλιστα να αντιμετωπίζετε καμία ανάγκη». Όλα αυτά δηλαδή τα είπε για εκείνους που σκανδαλίζουν τους ασθενέστερους στην πίστη αδελφούς τους με το να τρώγουν ειδωλόθυτα.

               ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

              επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-epistulam-i-ad-corinthios.pdf
• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στην πρώτη προς Κορινθίους επιστολήν, ομιλία ΚΑ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 2015, τόμος 18, σελίδες 584-609.
• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
• Η Παλαιά Διαθήκη μετά Συντόμου Ερμηνείας, Παναγιώτης Τρεμπέλας, Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ», Αθήνα, 1985.
• https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-palaia-diathiki/
• https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-kaini-diathiki/
• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΑ΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ[:Ματθ.18,23-35]

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΓΝΩΜΟΝΟΣ ΟΦΕΙΛΕΤΟΥ

       Όπως στην περίπτωση της κιθάρας δεν αρκεί μόνον μια χορδή για να προκληθεί μελωδία, αλλά πρέπει όλες να τις κρούουμε με τον κατάλληλο τρόπο και ρυθμό, έτσι και στην περίπτωση της ψυχικής αρετής δεν αρκεί για τη σωτηρία μας η τήρηση μόνο μίας εντολής του Κυρίου, αλλά πρέπει να τις τηρούμε όλες με ακρίβεια και αυστηρότητα, εάν βέβαια έχουμε διάθεση να επιτύχουμε πραγματική μελωδία.

    Έμαθε το στόμα σου να μην ορκίζεται, όπως ορίζει μία εντολή; Έχει ασκηθεί η γλώσσα σου να λέγει σε κάθε περίσταση μονάχα «ναι» και «όχι», όπως ορίζει μία άλλη; Ας μάθει λοιπόν να αποφεύγει και κάθε κακολογία και να δείχνει περισσότερο ενδιαφέρον για την εντολή αυτή, επειδή χρειάζεται και περισσότερος κόπος εκ μέρους μας για την εκπλήρωσή της. Και αυτό διότι στην περίπτωση του όρκου χρειαζόταν να υπερνικήσουμε απλώς μία συνήθεια, ενώ στην περίπτωση της οργής χρειάζεται μεγαλύτερος αγώνας, επειδή αυτό είναι πάθος τυραννικό και πολλές φορές παρασύρει όσους δεν έχουν νήψη και τους γκρεμίζει στο βάραθρο της απώλειας.

   Υπομείνετε λοιπόν τον εκτεταμένο λόγο μου που θα ακολουθήσει· διότι θα ήταν παράλογο να τραυματίζεστε κάθε μέρα στις αγορές, στα σπίτια σας από φίλους, από συγγενείς, από εχθρούς, από γείτονες, από δούλους, από γυναίκα, από παιδί, από τις ίδιες σας τις σκέψεις και να μη φροντίζετε για τη θεραπεία των τραυμάτων αυτών ούτε μία φορά την εβδομάδα και μάλιστα όταν γνωρίζετε ότι ο τρόπος αυτός της θεραπείας είναι και δωρεάν και ανώδυνος· διότι τώρα δεν κρατώ σίδερο στο χέρι μου, αλλά μεταχειρίζομαι λόγο αντί σιδήρου, λόγο όμως κοπτερότερο από κάθε σίδηρο, ο οποίος αποκόπτει από τη ρίζα τη σήψη της αμαρτίας, χωρίς να προκαλεί πόνο σε εκείνον που πάσχει. Δεν κρατώ φωτιά στο δεξί μου χέρι, αλλά κρατώ διδασκαλία σφοδρότερη και από τη φωτιά, που δε φέρει καυτήρα στην πληγή, αλλά ματαιώνει την εξάπλωση της κακίας και αντί πόνου, παρέχει πολλή ευχαρίστηση στον απαλλασσόμενο από την κακία. Εδώ δεν χρειάζεται χρόνος, δεν χρειάζονται μόχθοι, δεν χρειάζονται χρήματα. Αρκεί μόνο θέληση και θα επιτύχουμε αμέσως όλα όσα έχουν σχέση με την αρετή. Και αν εννοήσουμε την αξίωση του Θεού που μας προστάσσει και νομοθετεί, θα δεχτούμε αρκετή διδασκαλία και προτροπή· διότι δεν σας διδάσκουμε με δική μας έμπνευση, αλλά σας οδηγούμε όλους στον Νομοθέτη. Ακολουθείτε λοιπόν και ακούστε τους θείους νόμους.

     Πού λοιπόν ομίλησε ο Κύριος για την οργή και τη μνησικακία; Και σε πολλά άλλα σημεία, αλλά ιδιαιτέρως στην παραβολή αυτή που είπε στους μαθητές για εκείνον τον κακό οφειλέτη, αρχίζοντας κάπως έτσι:

     «Διὰ τοῦτο ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ βασιλεῖ, ὃς ἠθέλησε συνᾶραι λόγον μετὰ τῶν δούλων αὐτοῦ(:Επειδή στη βασιλεία των ουρανών το καθήκον να συγχωρούμε όσους μας έχουν φταίξει είναι απεριόριστο, γι’ αυτό μοιάζει η βασιλεία των ουρανών μ’ έναν επίγειο βασιλιά, που θέλησε να του αποδώσουν λογαριασμό οι δούλοι και αυλικοί του, στους οποίους είχε αναθέσει τη διαχείριση των φόρων και των εισπράξεών του).

      ἀρξαμένου δὲ αὐτοῦ συναίρειν προσηνέχθη αὐτῷ εἷς ὀφειλέτης μυρίων ταλάντων. μὴ ἔχοντος δὲ αὐτοῦ ἀποδοῦναι ἐκέλευσεν αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ πραθῆναι καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ τὰ τέκνα καὶ πάντα ὅσα εἶχε, καὶ ἀποδοθῆναι.  πεσὼν οὖν ὁ δοῦλος προσεκύνει αὐτῷ λέγων· κύριε, μακροθύμησον ἐπ᾿ ἐμοὶ καὶ πάντα σοι ἀποδώσω. σπλαγχνισθεὶς δὲ ὁ κύριος τοῦ δούλου ἐκείνου ἀπέλυσεν αὐτὸν καὶ τὸ δάνειον ἀφῆκεν αὐτῷ(:Και όταν αυτός άρχισε να κάνει το λογαριασμό, του έφεραν ένα χρεώστη, ο οποίος χρωστούσε δέκα χιλιάδες τάλαντα, δηλαδή ένα αμύθητο ποσό. Επειδή όμως αυτός δεν είχε να πληρώσει, διέταξε ο Κύριος να πουληθεί κι αυτός και η γυναίκα του και τα παιδιά του όλα όσα είχε, και να πληρωθεί το χρέος. Έπεσε λοιπόν καταγής ο δούλος και τον προσκυνούσε λέγοντας: “Κύριε, δώσε μου λίγο χρόνο ακόμη, κι όλα όσα χρωστώ θα σου τα πληρώσω”. Τότε ο κύριός του τον λυπήθηκε και αισθάνθηκε συμπάθεια γι’ αυτόν, κι έτσι τον άφησε ελεύθερο, του χάρισε μάλιστα και το δάνειο).

    Ἐξελθὼν δὲ ὁ δοῦλος ἐκεῖνος εὗρεν ἕνα τῶν συνδούλων αὐτοῦ, ὃς ὤφειλεν αὐτῷ ἑκατὸν δηνάρια, καὶ κρατήσας αὐτὸν ἔπνιγε λέγων· ἀπόδος μοι εἴ τι ὀφείλεις. πεσὼν οὖν ὁ σύνδουλος αὐτοῦ εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ παρεκάλει αὐτὸν λέγων· μακροθύμησον ἐπ᾿ ἐμοὶ καὶ ἀποδώσω σοι· ὁ δὲ οὐκ ἤθελεν, ἀλλὰ ἀπελθὼν ἔβαλεν αὐτὸν εἰς φυλακὴν ἕως οὗ ἀποδῷ τὸ ὀφειλόμενον(:Όταν όμως βγήκε έξω ο δούλος εκείνος, βρήκε έναν από τους συνδούλους του που του χρώσταγε εκατό δηνάρια, δηλαδή ένα μικρό ποσό. Κι αφού τον σταμάτησε, τον πίεζε σκληρά λέγοντας: “Εξόφλησέ μου ό,τι μου χρωστάς”. Έπεσε λοιπόν στα πόδια του ο συνδούλός του και τον παρακαλούσε λέγοντας: “Περίμενέ με και δώσε μου μια παράταση χρόνου, και θα σε πληρώσω”. Αυτός όμως δεν ήθελε, αλλά πήγε στο δικαστήριο και τον έριξε στη φυλακή, μέχρι να πληρώσει ό,τι του χρωστούσε).

     Ἰδόντες δὲ οἱ σύνδουλοι αὐτοῦ τὰ γενόμενα ἐλυπήθησαν σφόδρα, καὶ ἐλθόντες διεσάφησαν τῷ κυρίῳ ἑαυτῶν πάντα τὰ γενόμενα. Τότε προσκαλεσάμενος αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ λέγει αὐτῷ· δοῦλε πονηρέ, πᾶσαν τὴν ὀφειλὴν ἐκείνην ἀφῆκά σοι, ἐπεὶ παρεκάλεσάς με. Οὐκ ἔδει καὶ σὲ ἐλεῆσαι τὸν σύνδουλόν σου, ὡς καὶ ἐγώ σε ἠλέησα; καὶ ὀργισθεὶς ὁ κύριος αὐτοῦ παρέδωκεν αὐτὸν τοῖς βασανισταῖς ἕως οὗ ἀποδῷ πᾶν τὸ ὀφειλόμενον αὐτῷ (:Όταν όμως είδαν οι άλλοι σύνδουλοί του αυτά που έγιναν, λυπήθηκαν πολύ. Κι αφού ήλθαν στον κύριό τους, του διηγήθηκαν όλα όσα συνέβησαν. Τότε ο κύριός του τον προσκάλεσε και του είπε: “Δούλε πονηρέ, όλο το χρέος εκείνο, το τόσο μεγάλο, σου το χάρισα, επειδή με παρακάλεσες. Δεν έπρεπε κι εσύ να λυπηθείς και να σπλαχνισθείς το σύνδουλό σου, όπως κι εγώ σε λυπήθηκα και σου έδειξα έλεος, αν και δεν είμαι σύνδουλός σου αλλά κύριός σου;” Και οργισμένος ο κύριός του τον παρέδωσε σ’ αυτούς που βασανίζουν τους φυλακισμένους, για να τον τιμωρούν μέχρι να εξοφλήσει όλα όσα χρωστούσε).

   Οὕτω καὶ ὁ πατήρ μου ὁ ἐπουράνιος ποιήσει ὑμῖν, ἐὰν μὴ ἀφῆτε ἕκαστος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ἀπὸ τῶν καρδιῶν ὑμῶν τὰ παραπτώματα αὐτῶν(:Έτσι θα κάνει σε σας και ο επουράνιος Πατέρας μου, στον Οποίο λόγω των αναρίθμητων αμαρτιών σας είστε χρεώστες αναρίθμητου χρέους, εάν δεν συγχωρήσετε ο καθένας σας τον αδελφό του όχι με το στόμα σας μόνο, αλλά από την καρδιά σας)»[Ματθ.18,23-35].

      Αυτή λοιπόν είναι η παραβολή. Πρέπει όμως να πούμε για ποιον λόγο άρχισε με την αιτιολογία «διὰ τοῦτο» και στη συνέχεια μάς παρουσίασε την παραβολή αυτήν · διότι δεν είπε απλώς «ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν», αλλά «διὰ τοῦτο ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». Με ποια αφορμή λοιπόν είναι συνδεδεμένη η παραβολή; Μιλούσε στους μαθητές Του περί ανεξικακίας και τους διαπαιδαγωγούσε και τους δίδασκε ότι πρέπει να συγκρατούμε την οργή και να μη δίδουμε πολλή σημασία στις αδικίες που μας γίνονται από άλλους, λέγοντας τα εξής: «Ἐὰν ἁμαρτήσῃ εἰς σὲ ὁ ἀδελφός σου, ὕπαγε καὶ ἔλεγξον αὐτὸν μεταξὺ σοῦ καὶ αὐτοῦ μόνου· ἐάν σου ἀκούσῃ, ἐκέρδησας τὸν ἀδελφόν σου(:Από το ενδιαφέρον λοιπόν αυτό του Θεού για κάθε χαμένο πρόβατό του διδαχθείτε κι εσείς πώς πρέπει να φέρεστε σε κάθε αδελφό σας που παραπλανήθηκε. Εάν δηλαδή σου φταίξει σε κάτι ο αδελφός σου, πήγαινε και υπόδειξέ του το φταίξιμό του αυτό ιδιαιτέρως, μεταξύ σας εσύ κι εκείνος μόνο, χωρίς να είναι παρών κανένας άλλος. Εάν σε ακούσει και αναγνωρίσει το σφάλμα του, κέρδισες τον αδελφό σου)»[Ματθ.18,15].

      Καθώς ο Χριστός συζητούσε με τους μαθητές Του αυτά και άλλα παρόμοια και τους δίδασκε να εμβαθύνουν στα πράγματα, ο Πέτρος, ο κορυφαίος του χορού των αποστόλων, το στόμα των μαθητών, ο στύλος της Εκκλησίας, το στερέωμα της πίστεως, το θεμέλιο της ομολογίας του Χριστιανισμού, ο αλιέας της οικουμένης, ο οποίος ανύψωσε το ανθρώπινο γένος στον ουρανό από τον βυθό της πλάνης, ο ένθερμος σε όλες τις περιστάσεις και γεμάτος παρρησία, περισσότερο μάλλον αγάπη παρά παρρησία, ενώ όλοι σιωπούσαν, αφού προσήλθε στον Διδάσκαλο, λέγει: «Κύριε, ποσάκις ἁμαρτήσει εἰς ἐμὲ ὁ ἀδελφός μου καὶ ἀφήσω αὐτῷ; ἕως ἑπτάκις;(:Κύριε, πόσες φορές θα μου φταίξει ο αδελφός μου και θα τον συγχωρήσω; Είναι αρκετό ως επτά φορές;)»[Ματθ.18,21].

    Ταυτόχρονα και ρωτά και υπόσχεται και πριν λάβει απάντηση, φιλοτιμείται. Επειδή γνώριζε καλώς τη γνώμη του διδασκάλου, ότι δηλαδή κλίνει προς τη φιλανθρωπία, και χαρίζεται προπαντός σε εκείνον που παραβλέπει τις αμαρτίες των πλησίον του και δεν τις κρίνει με αυστηρότητα, επιθυμώντας να φανεί αρεστός στον νομοθέτη, λέγει: «ἕως ἑπτάκις;(:έως επτά φορές;)». Για να μάθεις λοιπόν τώρα τι είναι άνθρωπος και τι είναι Θεός, και ότι η προθυμία του ανθρώπου σε όσο βαθμό και αν ανέλθει συγκρινόμενη προς τη γενναιοδωρία Εκείνου, είναι ευτελέστερη και από τη μεγαλύτερη πτωχεία, και ότι όσο είναι η σταγόνα στο απέραντο πέλαγος, τόση είναι η αγαθότητά μας εν συγκρίσει προς την ανέκφραστη φιλανθρωπία Του, άκουσε τη συνέχεια.

     Όταν είπε ο Πέτρος, «έως επτά φορές», και νόμισε ότι επιδεικνύει μεγαλοψυχία, και πλούτο, άκουσε τι απάντηση έλαβε από τον Κύριο: «Οὐ λέγω σοι ἕως ἑπτάκις, ἀλλ᾿ ἕως ἑβδομηκοντάκις ἑπτά(:Δεν σου λέω έως επτά φορές, αλλά έως εβδομήντα φορές το επτά, δηλαδή αναρίθμητες φορές)»[Ματθ.18,22]. Μερικοί νομίζουν ότι είπε «εβδομήντα επτά», αλλά δεν είναι ορθό. Το «ἑβδομηκοντάκις ἑπτά» είναι σχεδόν πεντακόσια· διότι επτά φορές το εβδομήντα είναι τετρακόσια ενενήντα. Και μη νομίσεις ότι το παράγγελμα αυτό, αγαπητέ μου, είναι δύσκολο· διότι εάν κάποιον που αμάρτησε απέναντι σε σένα, τον συγχωρήσεις μία φορά και δύο και τρεις φορές την ημέρα, και αν ακόμη είναι από πέτρα, και αν αυτός που σε λύπησε είναι αγριότερος και αυτούς τους δαίμονες, δεν θα είναι τόσο αναίσθητος, ώστε να περιπέσει πάλι στα ίδια αμαρτήματα, αλλά αφού σωφρονιστεί από τη συχνή συγχώρηση, θα γίνει καλύτερος και μαλακότερος.

    Και εσύ πάλι, εάν είσαι προετοιμασμένος να παραβλέψεις τόσες φορές τα αμαρτήματα που έγιναν σε βάρος σου, αφού ασκηθείς από την πρώτη και δεύτερη και τρίτη συγχώρηση, δεν θα έχεις στο εξής καμία δυσκολία σε αυτού του είδους τη φιλοσοφία, διότι θα έχεις γυμναστεί άπαξ δια παντός, με τη συχνότητα της συγχωρήσεως, να μην πλήττεσαι από τα αμαρτήματα των πλησίον σου. Όταν άκουσε αυτά ο Πέτρος, έμεινε έκθαμβος, φροντίζοντας όχι μόνο για τον εαυτό του, αλλά και για εκείνους οι οποίοι επρόκειτο να εμπιστευθούν από τον Θεό σε αυτόν ως το μελλοντικό ποίμνιό του.

    Για να μην κάνει λοιπόν ο Πέτρος το ίδιο, που έκανε και με τις άλλες εντολές, απέκλεισε εκ των προτέρων από τον εαυτό του οποιαδήποτε ερώτηση. Και τι έκανε με τις άλλες εντολές; Εάν ο Χριστός παρήγγειλε κάτι που φαινόταν ότι περιείχε κάποια δυσκολία, προλάμβανε τους άλλους και ρωτούσε και ζητούσε να μάθει για την εντολή. Και πράγματι όταν προσήλθε ο πλούσιος και ρωτούσε τον Χριστό για την αιώνια βασιλεία και έμαθε τι πρέπει να πράξει για να γίνει τέλειος, και έφευγε λυπημένος για τα χρήματά του, τότε είπε ο Χριστός: «Εὐκοπώτερόν ἐστι κάμηλον διὰ τρυμαλιᾶς ῥαφίδος εἰσελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν(:Είναι ευκολότερο μια καμήλα να περάσει από τη μικρή τρύπα που ανοίγει η βελόνα, παρά ένας πλούσιος να μπει στη βασιλεία του Θεού)»[Μάρκ.10,25].

     Ο Πέτρος τότε, αν και είχε γυμνώσει τον εαυτό του από όλα και δεν είχε πλέον ούτε το άγκιστρο, αλλά είχε εγκαταλείψει και την τέχνη και τη βάρκα, πλησίασε τον Χριστό και του είπε: «Καὶ τίς δύναται σωθῆναι;(:Και ποιος μπορεί να σωθεί, αφού είναι τόσο δύσκολο, σχεδόν αδύνατο, να σωθούν οι πλούσιοι;)»[Μάρκ.10,26]. Και ενώ δεν είχε γίνει ακόμη ο Πέτρος ποιμένας, είχε ψυχή ποιμένα, και ενώ δεν είχε αναλάβει ακόμη την εξουσία, διατηρούσε τη φροντίδα που άρμοζε σε άρχοντα, μεριμνώντας για ολόκληρη την οικουμένη· διότι εάν ήταν πλούσιος και είχε μεγάλη περιουσία, ίσως μπορούσε κάποιος να πει ότι ζητούσε την πληροφορία αυτήν, διότι φρόντιζε όχι για τους άλλους, αλλά για τον εαυτό του. Τώρα όμως η πτωχεία του τον απαλλάσσει από αυτήν την υποψία και αποδεικνύει ότι φρόντιζε για τη σωτηρία των άλλων και γι’ αυτό ανησυχούσε και διερευνούσε και ήθελε να μάθει από τον Διδάσκαλο την οδό της σωτηρίας.

      Για τον λόγο αυτόν και ο Χριστός τον ενθάρρυνε και του έλεγε: «Παρὰ ἀνθρώποις ἀδύνατον, ἀλλ᾿ οὐ παρὰ Θεῷ· πάντα γὰρ δυνατά ἐστι παρὰ τῷ Θεῷ (:Στους ανθρώπους αυτό είναι αδύνατο, αλλά όχι και στο Θεό· διότι στον Θεό είναι όλα δυνατά. Ο Θεός με τη χάρη Του ενισχύει τους καλοδιάθετους πλουσίους, κι έτσι καθιστά δυνατή και σε αυτούς τη σωτηρία)» [Μάρκ.10,27]· [πρβ. Λουκ.18,27: «Τὰ ἀδύνατα παρὰ ἀνθρώποις δυνατὰ παρὰ τῷ Θεῷ ἐστιν(:Εκείνα που είναι αδύνατο να γίνουν με την ασθενική δύναμη του ανθρώπου, είναι κατορθωτά και δυνατά με τη χάρη και τη δύναμη του Θεού· διότι μόνον ο Θεός μπορεί να λύσει τα δεσμά της καρδιάς κάθε καλοπροαίρετου πλουσίου προς το χρήμα και να τον καταστήσει άξιο της σωτηρίας)»].

     Πάλι, όταν ο Χριστός ομιλούσε περί γάμου και γυναίκας και έλεγε ότι «Ἐῤῥέθη δέ· ὃς ἂν ἀπολύσῃ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, δότω αὐτῇ ἀποστάσιον.Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν ὅτι ὃς ἂν ἀπολύσῃ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ παρεκτὸς λόγου πορνείας, ποιεῖ αὐτὴν μοιχᾶσθαι, καὶ ὃς ἐὰν ἀπολελυμένην γαμήσει, μοιχᾶται(:Έχει δοθεί ακόμη η εντολή: ‘’Εκείνος που θα χωρίσει και θα διώξει τη γυναίκα του, ας της δώσει έγγραφο διαζυγίου’’. Εγώ όμως σας λέω ότι εκείνος που θα διώξει τη γυναίκα του χωρίς να υπάρχει αιτία μοιχείας, συντελεί στο να γίνει αυτή μοιχαλίδα, εάν συζευχθεί με άλλον. Κι εκείνος που θα νυμφευθεί διαζευγμένη γυναίκα διαπράττει μοιχεία, διότι συνδέεται με γυναίκα που ανήκει σε άλλον)»[Ματθ.5,31-32] και τους συμβούλευε να υποφέρουν όλες τις κακίες των γυναικών πλην της πορνείας, ο Πέτρος, ενώ οι άλλοι σιωπούσαν, πλησίασε τον Χριστό και του λέγει: «Εἰ οὕτως ἐστὶν ἡ αἰτία τοῦ ἀνθρώπου μετὰ τῆς γυναικός, οὐ συμφέρει γαμῆσαι (:Εάν ο λόγος του διαζυγίου του άνδρα με τη γυναίκα είναι αυτός, και για μία μόνο αιτία επιτρέπεται το διαζύγιο, τότε δεν συμφέρει να προχωρεί κανείς σε γάμο)»[Ματθ.19.10]. Πρόσεχε να δεις και εδώ με πόση διακριτικότητα απέδωσε και την πρέπουσα στον Διδάσκαλο τιμή και φρόντισε και για τη σωτηρία των άλλων, χωρίς και στην προκειμένη περίπτωση να μεριμνά για τον εαυτό του.

      Για να μην πει λοιπόν και εδώ κάτι παρόμοιο ο Πέτρος, πρόφθασε ο Κύριος με την παραβολή και αναίρεσε την αντίρρησή του. Για να δείξει λοιπόν ότι πρέπει να είμαστε απεριόριστα συγχωρητικοί απέναντι στους συνανθρώπους μας που με τον ένα ή άλλο τρόπο μάς αδικούν, είπε λοιπόν: «Διὰ τοῦτο ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ βασιλεῖ, ὃς ἠθέλησε συνᾶραι λόγον μετὰ τῶν δούλων αὐτοῦ(:Το καθήκον να συγχωρούμε αυτούς που μας έφταιξαν είναι απεριόριστο. Γι’ αυτό και η βασιλεία των ουρανών έχει παρομοιωθεί με ένα βασιλέα, που θέλησε να λογαριαστεί με τους δούλους του, στους οποίους είχε εμπιστευτεί την διαχείριση των οικονομικών του)». Ήθελε να δείξει ότι για τούτο λέγει την παραβολή αυτήν, για να μάθεις δηλαδή ότι ακόμη και αν εβδομήντα φορές το επτά την ημέρα συγχωρείς τα αμαρτήματα του αδελφού σου, δεν δύνασαι ακόμη να πεις ότι έπραξες μέγα πράγμα, αλλά απέχεις πολύ και απερίγραπτα από τη φιλανθρωπία του Κυρίου και δεν δίνεις τόσο όσο λαμβάνεις.

    Ας ακούσουμε λοιπόν με προσοχή την παραβολή· διότι αν και φαίνεται πως από μόνη της είναι σαφής, έχει όμως κρυμμένο μέσα της και κάποιον ανέκφραστο θησαυρό νοημάτων. «Ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ βασιλεῖ, ὃς ἠθέλησε συνᾶραι λόγον μετὰ τῶν δούλων αὐτοῦ (:Μοιάζει η Βασιλεία του Θεού με έναν επίγειο άνθρωπο βασιλιά, ο οποίος θέλησε να του αποδώσουν λογαριασμό οι δούλοι και οι αυλικοί του για τα πεπραγμένα τους)».

     Μην προσπεράσεις επιπόλαια την φράση, αλλά φαντάσου, παρακαλώ, το δικαστήριο εκείνο και, εισερχόμενος στη συνείδησή σου, αναλογίσου όσα έχεις πράξει σε όλη σου τη ζωή· και όταν ακούσεις ότι λογαριάζεται με τους δούλους Του, να σκεφθείς ότι εννοεί και βασιλείς, και στρατηγούς, και επάρχους, και πλουσίους και πτωχούς, και δούλους και ελευθέρους και τους πάντες: «Τοὺς γὰρ πάντας ἡμᾶς φανερωθῆναι δεῖ ἔμπροσθεν τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ, ἵνα κομίσηται ἕκαστος τὰ διὰ τοῦ σώματος πρὸς ἃ ἔπραξεν, εἴτε ἀγαθὸν εἴτε κακόν(:Διότι όλοι μας πρέπει να  παρουσιαστούμε οπωσδήποτε μπροστά στο δικαστικό βήμα του Χριστού, φανεροί και ξεσκεπασμένοι, για να αποκομίσει και να απολαύσει ο καθένας, ανάλογα με όσα έπραξε με το σώμα, είτε αγαθά είναι συνολικά τα έργα του αυτά, είτε κακά)»[Β΄Κορ.5,10]. Και αν είσαι πλούσιος, σκέψου ότι θα δώσεις λόγο, πού ξόδεψες τα χρήματα, σε πόρνες ή προς ενίσχυση των πτωχών, πού, σε παρασίτους και κόλακες ή σε εκείνους που είχαν ανάγκη, πού λοιπόν, στην ακολασία ή στη φιλανθρωπία, στις απολαύσεις και την ασωτία και τη μέθη ή στη βοήθεια των καταπιεζομένων;

     Και θα σου ζητηθεί να δώσεις λόγο όχι μόνο για τη δαπάνη, αλλά και για την απόκτησή τους. Ποιο δηλαδή από τα δύο, απέκτησες την περιουσία σου με δίκαιους μόχθους ή με την αρπαγή και την πλεονεξία, πώς κληρονόμησες την πατρική σου περιουσία ή κατέστρεψες τα σπίτια των ορφανών και διάρπαξες τις περιουσίες των χηρών; Και όπως εμείς ζητούμε λογαριασμό από τους υπηρέτες μας  όχι μόνο για τα έξοδα, αλλά και για τα έσοδα, εξετάζοντας από πού έλαβαν τα χρήματα και από ποια πρόσωπα, και πώς και πόσα, το ίδιο λοιπόν και ο Θεός ζητεί από εμάς ευθύνες όχι μόνο για τη δαπάνη των χρημάτων μας, αλλά και για τον τρόπο της αποκτήσεώς τους.

     Και δεν δίνει μόνο ο πλούσιος λόγο, αλλά δίνει και ο πτωχός για τη φτώχειά του. Αν π.χ. υπέμεινε την πτωχεία του με γενναιότητα και ευχαρίστηση, αν δεν αποθαρρύνθηκε, αν δεν δυσανασχέτησε, αν δεν καταφέρθηκε ενάντια στην πρόνοια του Θεού, βλέποντας άλλον να ζει στην απόλαυση και την σπατάλη και αυτός να στερείται των πάντων. Όπως ο πλούσιος θα δώσει λόγο για την ελεημοσύνη, το ίδιο και ο πτωχός εάν επέδειξε υπομονή. Ή μάλλον όχι μόνο για την υπομονή, αλλά και για αυτήν την ελεημοσύνη[πρβλ. Μάρκ.12,42-44: «Καὶ πολλοὶ πλούσιοι ἔβαλλον πολλά· καὶ ἐλθοῦσα μία χήρα πτωχὴ ἔβαλε λεπτὰ δύο, ὅ ἐστι κοδράντης(:Και πολλοί πλούσιοι έρριπταν πολλά χρήματα στο κουτί για τους απόρους· Ήρθε όμως μία φτωχή χήρα και έριξε δύο λεπτά, δηλαδή ένα κοδράντη. Κάλεσε τότε ο Ιησούς τους μαθητές Του και τους είπε: “Αληθινά σας λέω ότι η φτωχή αυτή χήρα έριξε περισσότερα απ’ όλους αυτούς που ρίχνουν χρήματα στο θησαυροφυλάκιο· διότι όλοι αυτοί έριξαν απ’ το περίσσευμά τους. Αυτή όμως έριξε από το υστέρημά της και από την τέλεια φτώχειά της όλα όσα είχε, όλη την περιουσία της”)»]· διότι η φτώχεια δεν αποτελεί εμπόδιο προς ελεημοσύνη. Και μάρτυρας η χήρα εκείνη που κατέβαλε τα δύο λεπτά και με τη μικρή εκείνη εισφορά υπερέβαλε, κατά τη μαρτυρία του Κυρίου, εκείνους που κατέβαλλαν πολλά.

      Και όχι μόνο πλούσιοι και φτωχοί, αλλά και άρχοντες και δικαστές εξετάζονται με μεγάλη αυστηρότητα, μήπως παραβίασαν το δίκαιο, μήπως έλαβαν τις αποφάσεις τους για τους δικαζόμενους επηρεαζόμενοι από εύνοια ή μίσος, μήπως ψήφισαν παρά τη συνείδησή τους διότι κολακεύτηκαν, μήπως έβλαψαν από μνησικακία ανθρώπους αθώους. Και όχι μόνο οι κοσμικοί άρχοντες, αλλά και όσοι προΐστανται των Εκκλησιών θα λογοδοτήσουν για την εξουσία τους. Και μάλιστα αυτοί είναι εκείνοι, οι οποίοι έχουν πικρές και βαριές ευθύνες. Και πράγματι, ο επιφορτισμένος με την υπηρεσία του λόγου και του κηρύγματος θα εξεταστεί εκεί με μεγάλη ακρίβεια, μήπως είτε από οκνηρία ή από φθόνο παρέλειψε κάτι από αυτά που έπρεπε να πει και απέδειξε με τα έργα του ότι τα ανέπτυξε όλα και δεν απέκρυψε τίποτε από τα ωφέλιμα.

     Επίσης, σε εκείνον, στον οποίο έλαχε η Επισκοπή, όπου είναι μεγαλύτερο το αξίωμα, στο οποίο ανήλθε, τόσο μεγαλύτερος θα ζητηθεί λόγος, όχι μόνο για τη διδασκαλία και την προστασία των πτωχών, αλλά και για τις χειροτονίες και για άλλα αναρίθμητα. Και αυτά καθιστώντας φανερά ο απόστολος Παύλος έγραψε στον Τιμόθεο: «Χεῖρας ταχέως μηδενὶ ἐπιτίθει, μηδὲ κοινώνει ἁμαρτίαις ἀλλοτρίαι(:Να μη θέτεις γρήγορα τα χέρια σου σε κανένα για να τον χειροτονήσεις, ούτε να γίνεσαι συμμέτοχος και συνυπεύθυνος σε ξένες αμαρτίες, τις οποίες είναι επόμενο να διαπράξει αυτός που χειροτονείται ανάξια. Να διατηρείς τον εαυτό σου καθαρό κι από  δικές σου αμαρτίες αλλά κι από ξένες)»[Α΄Τιμ.5,22].

    Και γράφοντας στους Εβραίους για τους δικούς τους άρχοντες, τους φόβιζε με άλλο τρόπο λέγοντας: «Πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε· αὐτοὶ γὰρ ἀγρυπνοῦσιν ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν ὡς λόγον ἀποδώσοντες· ἵνα μετὰ χαρᾶς τοῦτο ποιῶσι καὶ μὴ στενάζοντες· ἀλυσιτελὲς γὰρ ὑμῖν τοῦτο(:Να υπακούτε και να υποτάσσεστε με προθυμία, χωρίς δισταγμούς και δυσφορίες, στους πνευματικούς προϊσταμένους σας· διότι αυτοί αγρυπνούν για τη σωτηρία των ψυχών σας, επειδή θα δώσουν λόγο για σας στον Χριστό. Υπακούετε, λοιπόν, σε αυτούς με προθυμία, ώστε να εκτελούν το έργο αυτό της πνευματικής καθοδηγήσεώς σας με χαρά και όχι με στεναγμούς· διότι το να στενάζουν από τη δική σας απείθεια, είναι επιζήμιο σε σας τους ιδίους, επειδή ο Θεός θα σας τιμωρήσει γι’ αυτό)»[Εβρ.13,17].

   Τότε λοιπόν θα δώσουμε λόγο όχι μόνο για πράξεις, αλλά και για λόγους. Καθώς δηλαδή και εμείς όταν εμπιστευτούμε στους δούλους μας χρήματα, ζητούμε από αυτούς λογαριασμό για όλα, έτσι και ο Θεός, ο οποίος μας εμπιστεύτηκε λόγους, θα μας ζητήσει λόγο για τον τρόπο της δαπάνης τους. Μας ζητείται λόγος και εξεταζόμαστε λοιπόν με αυστηρότητα, μήπως δαπανήσαμε αυτά στην τύχη και άσκοπα· διότι τα χρήματα, τα οποία δαπανήθηκαν στην τύχη και άσκοπα, συνήθως δεν βλάπτουν τόσο, όσο ένας λόγος που ειπώθηκε άσκοπα και όχι στην κατάλληλη στιγμή· διότι χρήματα που δαπανήθηκαν άσκοπα προκαλούν πολλές φορές ζημία οικονομική, ενώ λόγος που ειπώθηκε απερίσκεπτα, ανέτρεψε ολόκληρα σπίτια και κατέστρεψε και αφάνισε ψυχές. Και τη χρηματική ζημία είναι δυνατόν να τη διορθώσουμε πάλι, λόγο όμως, ο οποίος μία φορά ειπώθηκε δεν είναι δυνατόν να τον ανακαλέσουμε. Και ότι τιμωρούμαστε για τους λόγους, το λέγει ο Χριστός.

     Άκουσέ το, λοιπόν: «Λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι πᾶν ῥῆμα ἀργὸν ὃ ἐὰν λαλήσωσιν οἱ ἄνθρωποι, ἀποδώσουσι περὶ αὐτοῦ λόγον ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως· ἐκ γὰρ τῶν λόγων σου δικαιωθήσῃ καὶ ἐκ τῶν λόγων σου καταδικασθήσῃ(:Για να καταλάβετε λοιπόν πόσο αυστηρά θα κριθείτε για τα βλάσφημα και συκοφαντικά σας λόγια, σας λέω ότι για κάθε λόγο περιττό και ανώφελο που τυχόν θα πουν οι άνθρωποι, θα δώσουν λόγο γι’ αυτόν την ημέρα της κρίσεως· διότι από τα καλά σου λόγια θα δικαιωθείς, και από τα πονηρά σου λόγια θα καταδικαστείς)»[Ματθ.12,36-37].

     Και δεν λογοδοτούμε μόνο για τους λόγους, αλλά και για τα ακούσματα. Π.χ. αν πίστεψες αβασάνιστα ψευδείς κατηγορίες σε βάρος του πλησίον σου: «Οὐ παραδέξῃ ἀκοὴν ματαίαν. οὐ συγκαταθήσῃ μετὰ τοῦ ἀδίκου γενέσθαι μάρτυς ἄδικος(:Εάν είσαι δικαστής, δεν πρέπει να παραδεχτείς ποτέ επιπόλαια και αναπόδεικτη κατηγορία. Εάν κληθείς ως μάρτυρας, ποτέ δεν πρέπει να έλθεις σε συμφωνία με αυτόν που διέπραξε το αδίκημα, ώστε να γίνεις ψευδομάρτυρας)»[Έξ.23,1]. Και αν οι αποδεχόμενοι ψευδές άκουσμα δεν θα συγχωρηθούν, τότε όσοι διαβάλλουν και κατηγορούν, ποια δικαιολογία θα έχουν;

    Και τι λέγω για λόγους και ακούσματα, αφού έχουμε ευθύνες και για τις σκέψεις μας; Και τούτο υπογράμμιζε ο Παύλος, όταν έλεγε: «Ὥστε μὴ πρὸ καιροῦ τι κρίνετε, ἕως ἂν ἔλθῃ ὁ Κύριος, ὃς καὶ φωτίσει τὰ κρυπτὰ τοῦ σκότους καὶ φανερώσει τὰς βουλὰς τῶν καρδιῶν, καὶ τότε ὁ ἔπαινος γενήσεται ἑκάστῳ ἀπὸ τοῦ Θεοῦ(:Γι’ αυτό μη λέτε ο Παύλος ή ο Απολλώς ή ο Πέτρος είναι ο καλύτερος. Μην κάνετε δηλαδή καμία κρίση πέρα από τον ορισμένο καιρό, μέχρι να έρθει ο Κύριος. Αυτός θα ρίξει άπλετο φως σε αυτά που είναι κρυμμένα τώρα στο σκοτάδι και θα φανερώσει τις εσωτερικές σκέψεις και αποφάσεις των καρδιών. Και τότε τον έπαινο στον καθένα θα τον αποδώσει όχι κάποιος άνθρωπος, αλλά ο Θεός)» [Α΄Κορ.4,5].

     Και ο ψαλμωδός Δαβίδ λέγει: «Ὃτι ἐνθύμιον ἀνθρώπου ἐξομολογήσεταί σοι, καὶ ἐγκατάλειμμα ἐνθυμίου ἑορτάσει σοι (:Κανείς τότε δεν θα τολμήσει να ανοίξει το στόμα του· διότι τα σχέδια και οι σκέψεις του κάθε ανθρώπου ακόμη και οι κακές, θα έχουν μεταστραφεί από την πανσοφία Σου, ώστε να υπηρετούν τις θείες Σου βουλές, και θα μετατραπούν σε ύμνους δοξολογίας του ονόματός Σου. Και ό,τι απομείνει ως λείψανο από τις σκέψεις και τις ενθυμήσεις αυτές, θα γίνει αφορμή εορτασμού και εξυμνήσεως της δόξας Σου)» [Ψαλμ.75,11]. Τι εννοεί όταν λέει στον ψαλμό αυτόν ότι «ἐνθύμιον ἀνθρώπου ἐξομολογήσεταί σοι»; Π.χ. εάν ομίλησες προς τον αδελφό σου με δόλο και πονηρή σκέψη, αν δηλαδή τον επαινούσες με το στόμα και τη γλώσσα, και στην ψυχή σου σκεπτόσουν κακά για αυτόν και τον φθονούσες.

     Το ίδιο πάλι υπαινισσόταν ο Χριστός, όταν έλεγε ότι τιμωρούμαστε όχι μόνο για τα έργα μας, αλλά και για τις σκέψεις: «Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν ὅτι πᾶς ὁ βλέπων γυναῖκα πρὸς τὸν ἐπιθυμῆσαι αὐτὴν ἤδη ἐμοίχευσεν αὐτὴν ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ(: Εγώ όμως σας λέω ότι καθένας που βλέπει οποιαδήποτε γυναίκα έχοντας πονηρή επιθυμία να αμαρτήσει μαζί της, ήδη με την εμπαθή αυτή ματιά του την μοίχευσε μέσα στην καρδιά του και αμάρτησε με την πρόθεση και τη διάθεσή του)»[Ματθ.5,28]. Κοίτα, η αμαρτία δεν έγινε πράξη, αλλά έμενε ακόμη στη διάνοια. Αλλά ούτε σε αυτήν την περίπτωση δεν μπορεί να μείνει ακατάκριτος ο περιεργαζόμενος τα κάλλη των γυναικών για να ανάψει επιθυμία πορνείας.

    Όταν λοιπόν ακούσεις ότι λογαριάζεται με τους δούλους του, μη δεις επιπόλαια τη φράση, αλλά σκέψου όλο το νόημά της και να φανταστείς κάθε ηλικία και των δύο φύλων, και των ανδρών και των γυναικών. Βάλε με τον νου σου πώς θα είναι τότε το δικαστήριο, αναλογίσου όλα τα αμαρτήματα που έχεις κάμει. Και αν μάλιστα εσύ λησμονήσεις κάτι από τα αμαρτήματά σου, ο Θεός δεν θα λησμονήσει ποτέ, αλλά θα τα στήσει όλα εμπρός στους οφθαλμούς μας, αν δεν προλάβουμε να τα εξαλείψουμε τώρα με τη μετάνοια και την εξομολόγηση, και με το να μη μνησικακούμε ποτέ κατά του πλησίον.

    Για ποια λοιπόν αιτία θέσπισε τη λογοδοσία για τα λόγια και τις πράξεις μας; Όχι βέβαια επειδή αγνοεί Αυτός(πώς είναι δυνατός να αγνοεί Αυτός που γνωρίζει τα πάντα πριν γίνουν;-πρβλ. Δαν.Α,42: «Ὁ Θεὸς ὁ αἰώνιος ὁ τῶν κρυπτῶν γνώστης, ὁ εἰδὼς τὰ πάντα πρὶν γενέσεως αὐτῶν(:Εσύ ο αιώνιος Θεός, ο οποίος γνωρίζεις τα κρυπτά των ανθρώπων, γνωρίζεις τα πάντα και πριν ακόμη γίνουν)», αλλά για να πείσει εσένα τον δούλο ότι δικαίως οφείλεις, ό, τι οφείλεις.

      Και περισσότερο όχι για να μάθεις μόνο, αλλά και για να αποπλύνεις τις αμαρτίες σου, να καθαριστείς τελείως και να διορθωθείς· διότι και τον προφήτη για αυτόν ακριβώς τον λόγο τον διέταξε να λέγει τα αμαρτήματα των Ιουδαίων. «Ἀναβόησον ἐν ἰσχύϊ καὶ μὴ φείσῃ, ὡς σάλπιγγα ὕψωσον τὴν φωνήν σου, καὶ ἀνάγγειλον τῷ λαῷ μου τὰ ἁμαρτήματα αὐτῶν καὶ τῷ οἴκῳ Ἰακὼβ τὰς ἀνομίας αὐτῶν(:Φώναξε με όλη σου τη δύναμη, μη λυπηθείς την φωνή σου· ύψωσε και δυνάμωσε την φωνή σου σαν μεγαλόφωνη σάλπιγγα και, πες καθαρά στον λαό μου τα αμαρτήματά τους και στους απογόνους του Ιακώβ τις παρανομίες τους)»[Ησ.58,1].          

      «Ἀρξαμένου δὲ αὐτοῦ συναίρειν προσηνέχθη αὐτῷ εἷς ὀφειλέτης μυρίων ταλάντων(:Και όταν αυτός άρχισε να κάνει το λογαριασμό, του έφεραν ένα χρεώστη, ο οποίος χρωστούσε δέκα χιλιάδες τάλαντα, δηλαδή ένα αμύθητο ποσό)»[Ματθ.18,24]. Άραγε πόσα του είχε εμπιστευθεί, αφού κατέφαγε τόσα πολλά; Μεγάλος ο όγκος του χρέους· και δεν ήταν μόνον αυτό το φοβερό, αλλά το ότι τον έφεραν και πρώτο στον Κύριο του. Επειδή εάν μεν τον έφερναν ύστερα από πολλούς άλλους που φάνηκαν συνεπείς, δεν θα ήταν τόσο θαυμαστό το να μη εξοργισθεί ο Κύριος, επειδή η συνέπεια των προηγουμένων οφειλετών θα Τον είχε κάνει ημερότερο προς τους ασυνεπείς  που ακολούθησαν· το να φανεί όμως ασυνεπής στις υποχρεώσεις του αυτός πού εισήλθε πρώτος και μολονότι φάνηκε τόσο ασυνεπής, να αντιμετωπιστεί με τόση φιλανθρωπία από τον Κύριό του, αυτό είναι το ιδιαιτέρως θαυμαστό και παράδοξο.

      Διότι οι άνθρωποι, όταν βρουν τούς οφειλέτες τους, χαίρονται τόσο πολύ, σαν να βρήκαν ένα θήραμα και κάνουν τα πάντα για να λάβουν πίσω όλο το χρέος. Και αν δεν  κατορθώσουν να το λάβουν εξαιτίας της φτώχειας των οφειλετών, τότε εκδηλώνουν την οργή τους για τα χρήματα στο ταλαίπωρο σώμα των δυστυχών και άθλιων εκείνων, βασανίζοντας και κτυπώντας το και υποβάλλοντάς το σε αμέτρητα άλλα μαρτύρια. Ο Θεός όμως αντιθέτως, επινόησε και μεταχειρίστηκε όλα τα μέσα για να τον απαλλάξει από τα χρέη· διότι σε μας τους ανθρώπους, ο πλούτος είναι το να απαιτήσουμε τα οφειλόμενα, ενώ για τον Θεό, πλούτος είναι το να συγχωρήσει. Εμείς, όταν λάβουμε πίσω τα οφειλόμενα, τότε γινόμαστε ευπορότεροι, ενώ ο Θεός όταν συγχωρήσει τα αμαρτήματα, τότε κυρίως πλουτίζει· διότι πλούτος του Θεού είναι η σωτηρία των ανθρώπων, όπως λέγει ο Παύλος: «Ὁ γὰρ αὐτὸς Κύριος πάντων, πλουτῶν εἰς πάντας τοὺς ἐπικαλουμένους  αὐτόν(:Ο ίδιος Κύριος είναι Κύριος και Θεός όλων, προσφέροντας πλούσιες τις δωρεές Του σε όλους εκείνους, οι οποίοι Τον επικαλούνται)»[Ρωμ.10,12]

     Αλλά ίσως κάποιος ειπεί: «Και πώς Αυτός που θέλει να χαρίσει και να συγχωρήσει τα ανομήματα, διέταξε να τον πωλήσουν;» Αυτό ακριβώς είναι που φανερώνει πάρα πολύ την φιλανθρωπία Του. Όμως ας μη βιαζόμαστε, αλλά ας προχωρούμε με την σειρά στην διήγηση της παραβολής: «Μὴ ἔχοντος δὲ αὐτοῦ ἀποδοῦναι (:Επειδή αυτός δεν είχε να ξεπληρώσει)»,λέγει. Τι σημαίνει «μὴ ἔχοντος δὲ αὐτοῦ ἀποδοῦναι»; Πάλι επίταση της ασυνέπειάς του· επειδή όταν λέγει ότι «δεν μπορούσε να τα επιστρέψει», δεν εννοεί τίποτε άλλο παρά ότι ήταν στερημένος κατορθωμάτων και όλων των αρετών και δεν είχε κανένα έργο αγαθό, για να λογαριαστεί στην απαλλαγή των αμαρτημάτων του· διότι λογαριάζονται, οπωσδήποτε λογαριάζονται τα κατορθώματα και οι ενάρετές μας πράξεις για την απαλλαγή των αμαρτημάτων μας, όπως και η πίστη λογαριάζεται στη δικαιοσύνη. «Τῷ δὲ μὴ ἐργαζομένῳ, πιστεύοντι δὲ ἐπὶ τὸν δικαιοῦντα τὸν ἀσεβῆ, λογίζεται ἡ πίστις αὐτοῦ εἰς δικαιοσύνην(:Σε εκείνον όμως ο οποίος δεν έχει να επιδείξει έργα, πιστεύει όμως στον Θεό, ο Οποίος δίδει δικαίωση και σε αυτόν ακόμη τον ασεβή, εάν μετανοήσει, η πίστη του λογαριάζεται τόσο πολύ, ώστε ο Θεός τον αναγνωρίζει ως δίκαιο για την πίστη του αυτή)»[Ρωμ.4,5].

    Και τι λέγω για πίστη και κατορθώματα, αφού και οι θλίψεις μας λογαριάζονται για την εξάλειψη των αμαρτημάτων; Και αυτό το φανερώνει ο Χριστός με την παραβολή του Λαζάρου, παρουσιάζοντας τον Αβραάμ να λέγει προς τον πλούσιο ότι ο Λάζαρος απόλαυσε στη ζωή του τα κακά και γι’ αυτό εδώ βρήκε παρηγορία[βλ.Λουκ.16,25: «Εἶπε δὲ Ἀβραάμ· τέκνον, μνήσθητι ὅτι ἀπέλαβες σὺ τὰ ἀγαθά σου ἐν τῇ ζωῇ σου, καὶ Λάζαρος ὁμοίως τὰ κακά· νῦν δὲ ὧδε παρακαλεῖται, σὺ δὲ ὀδυνᾶσαι (:Ο Αβραάμ όμως του απάντησε: “Παιδί μου, θυμήσου ότι εσύ απόλαυσες με το παραπάνω τα αγαθά σου όταν ζούσες στη γη. Ενώ  ο Λάζαρος αντίστοιχα απόλαυσε τα κακά της δυστυχίας και της ασθένειας. Τώρα όμως εδώ ο Λάζαρος παρηγορείται γι’ αυτά που υπέφερε τότε συνεχώς, ενώ εσύ υποφέρεις και βασανίζεσαι χωρίς διακοπή, όπως αδιάκοπη και συνεχής ήταν η ευτυχία σου πάνω στη γη”)»].

     Το λέγει επίσης και ο Παύλος, όταν γράφει προς τους Κορινθίους για τον πόρνο ως εξής: «Παραδοῦναι τὸν τοιοῦτον τῷ σατανᾷ εἰς ὄλεθρον τῆς σαρκός, ἵνα τὸ πνεῦμα σωθῇ ἐν τῇ ἡμέρᾳ τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ(:Ας παραδώσουμε τον άνθρωπο αυτό στον σατανά αποκόπτοντας τον από την εκκλησία, για να τιμωρηθεί και να κολασθεί σκληρά το σώμα του και να συνετισθεί με την παιδαγωγία αυτή, ώστε να σωθεί έτσι η ψυχή του την ημέρα της δευτέρας παρουσίας του Κυρίου Ιησού)»[Α΄Κορ.5,5]. Παρηγορώντας επίσης και άλλους που αμάρτησαν έλεγε τα εξής: «Εἰ γὰρ ἑαυτοὺς διεκρίνομεν, οὐκ ἂν ἐκρινόμεθα· κρινόμενοι δὲ ὑπὸ τοῦ Κυρίου παιδευόμεθα, ἵνα μὴ σὺν τῷ κόσμῳ κατακριθῶμεν (: Διότι εάν ανακρίναμε τον εαυτό μας και τον εξετάζαμε και μετανοούσαμε ειλικρινώς για τα αμαρτήματά μας και έτσι προετοιμασμένοι προσερχόμασταν στο μέγα μυστήριο της Θείας Κοινωνίας με φόβο Θεού, δεν θα καταδικαζόμασταν από τον Θεό· με τέτοιες τιμωρίες όταν λοιπόν τιμωρούμαστε από τον Κύριο με ασθένειες, τιμωρούμαστε παιδαγωγικά από Αυτόν για να διορθωθούμε και να μην κατακριθούμε στην άλλη ζωή μαζί με τον κόσμο που ζει μακριά από τον Θεό)»[Α΄Κορ.11,32].

     Και εάν ο πειρασμός και η νόσος και η αδυναμία και ο αφανισμός του σώματος, τα οποία υπομένουμε ακουσίως, χωρίς να τα δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι, μας λογαριάζονται για την εξάλειψη της αμαρτίας, πολύ περισσότερο τα κατορθώματα και οι αρετές, τα οποία πραγματοποιούμε εκουσίως και ασκούμε, και με τη δική μας προσπάθεια, διότι το θέλουμε εμείς και το επιδιώκουμε.

    Αυτός όμως ο αχάριστος δούλος της παραβολής αυτής που εξετάζουμε και στερημένος από κάθε αρετή ήταν, και αφόρητο φορτίο αμαρτημάτων είχε· γι’ αυτό λέγει «μὴ ἔχοντος δὲ αὐτοῦ ἀποδοῦναι ἐκέλευσεν αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ πραθῆναι(:επειδή όμως αυτός δεν είχε να ξεπληρώσει το χρέος του, διέταξε ο Κύριος να πωληθεί)»· αυτό μας φανερώνει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο την φιλανθρωπία του Δεσπότου, ότι και τον κάλεσε να λογοδοτήσει και να πωληθεί διέταξε. Επειδή και τα δύο τα έκαμε ώστε αυτός να μην πωληθεί. Από πού γίνεται αυτό φανερό; Από το τέλος· διότι αν ήθελε να πωληθεί αυτός ο δούλος, ποιος Του το απαγόρευε; Ποιος Τον εμπόδιζε;

    Γιατί λοιπόν διέταξε να πωληθεί, αφού δεν επρόκειτο να το κάνει; Με την απειλή του αύξησε τον φόβο για να τον παρακινήσει σε ικεσία· και τον παρακίνησε σε ικεσία, για να λάβει από αυτό αφορμή συγχωρήσεως. Βεβαίως μπορούσε και πριν από την παράκληση να τον απαλλάξει από το χρέος, αλλά δεν το έπραξε για να μην πέσει σε χειρότερα. Μπορούσε και πριν από το λογοθέσιο να δώσει τη συγχώρηση, αλλά για να μη γίνει  ωμότερος προς τους συνανθρώπους του, αγνοώντας το πλήθος των δικών του αμαρτημάτων, γι’ αυτό τον βοήθησε πρώτα να συνειδητοποιήσει το μέγεθος του χρέους του, και τότε του το χάρισε όλο· διότι, εάν αφού πρώτα έγινε η λογοδοσία και αποκαλύφθηκε το χρέος και άκουσε την απειλή, και έγινε φανερή η καταδίκη της οποίας ήταν άξιος, φάνηκε τόσο άγριος και σκληρός προς τον σύνδουλό του, σε πόση αγριότητα θα είχε φθάσει, αν τίποτε από αυτά δεν είχε συμβεί; Γι’ αυτό τα έκανε όλα αυτά ο Θεός και τα επιχειρούσε, για να συγκρατήσει και να περιορίσει εκ των προτέρων εκείνη τη σκληρότητα. Εάν όμως με τίποτα από αυτά δεν διορθώθηκε, αίτιος δεν είναι ο διδάσκαλος, αλλά εκείνος που δεν δέχθηκε την διόρθωση.

      Ας δούμε όμως πώς προσπαθεί να θεραπεύσει την πληγή. «Πεσὼν οὖν», λέγει, «ὁ δοῦλος προσεκύνει αὐτῷ λέγων· κύριε, μακροθύμησον ἐπ᾿ ἐμοὶ καὶ πάντα σοι ἀποδώσω(:Έπεσε λοιπόν στα πόδια του Κυρίου του ο δούλος και τον προσκυνούσε λέγοντας: “Κύριε, δείξε επιείκεια και μακροθυμία σε εμένα και όλα όσα σου χρωστώ, θα σου τα ξεπληρώσω”)». Και μάλιστα δεν είπε ότι δεν είχε να του τα επιστρέψει· έτσι όμως συνηθίζουν να κάνουν όσοι χρεωστούν· και αν ακόμη δεν μπορούν να επιστρέψουν τίποτε, υπόσχονται, ώστε να απαλλαγούν από τα παρόντα δεινά.

    Ας ακούσουμε όσοι ραθυμούμε στην προσευχή, πόση είναι η δύναμη των παρακλήσεων. Αυτός δεν επέδειξε νηστεία, ούτε ακτημοσύνη, ούτε τίποτε παρόμοιο, αλλά αν και ήταν έρημος και γυμνός από κάθε αρετή, επειδή μόνο παρεκάλεσε τον Κύριο, κατόρθωσε να Τον παρακινήσει σε ευσπλαχνία. Ας μην κουραζόμαστε λοιπόν ποτέ να Τον παρακαλούμε με την προσευχή μας· διότι ποιος θα μπορούσε να γίνει αμαρτωλότερος από αυτόν, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για τόσα ανομήματα, ενώ κατόρθωμα δεν είχε κανένα, ούτε μικρό, ούτε μεγάλο; Δεν είπε όμως μέσα του «δεν έχω παρρησία, είμαι γεμάτος εντροπή· πώς μπορώ να τον πλησιάσω; πώς μπορώ να παρακαλέσω;», πράγμα που πολλοί επιβαρυμένοι με αμαρτίες το λέγουν, πάσχοντες από διαβολική ευλάβεια. Σου λείπει η παρρησία; Γι’ αυτό πλησίασε, για να αποκτήσεις παρρησία πολλή. Μήπως είναι άνθρωπος αυτός που πρόκειται να συμφιλιωθεί μαζί σου, για να ντραπείς και να κοκκινίσεις; Είναι ο Θεός, που περισσότερο από εσένα θέλει να σε απαλλάξει από τα ανομήματα. Δεν επιθυμείς εσύ τόσο την ασφάλειά σου, όσον Εκείνος ποθεί την σωτηρία σου. Και αυτό μας το δίδαξε με τα ίδια Του τα έργα.

      Δεν έχεις παρρησία; Γι’ αυτό ακριβώς θα μπορέσεις να αποκτήσεις παρρησία, επειδή έχεις αυτήν την αίσθηση· διότι η μεγαλύτερη παρρησία είναι το να μη νομίζεις ότι έχεις παρρησία. Όπως ακριβώς η μεγαλύτερη καταισχύνη είναι το να δικαιώνει κανείς τον εαυτό του ενώπιον του Κυρίου· εκείνος είναι ακάθαρτος, έστω και αν είναι ο αγιότερος από όλους τούς ανθρώπους· όπως ακριβώς δίκαιος γίνεται εκείνος που έπεισε τον εαυτό του ότι είναι ο τελευταίος από όλους. Και μάρτυρες για τα λεγόμενα είναι ο Φαρισαίος και ο Τελώνης. Μην απελπιζόμαστε λοιπόν για τις αμαρτίες μας, ούτε να απογοητευόμαστε, αλλά ας προσερχόμαστε στον Θεό, ας γονατίζουμε ενώπιόν Του, ας παρακαλούμε, καθώς έκαμε και αυτός, αφού μέχρι το σημείο αυτό έδειξε τη καλή του διάθεση. Και το ότι δεν έχασε το θάρρος του, και το ότι δεν απελπίσθηκε, και το ότι ομολόγησε τις αμαρτίες του, και το ότι ζήτησε κάποια αναβολή και παράταση, όλα αυτά είναι καλά και φανερώνουν συντριβή διανοίας και ψυχή ταπεινωμένη. Αυτά πού ακολούθησαν όμως δεν είναι όμοια με τα προηγούμενα· διότι όσα συγκέντρωσε με την ικεσία, αυτά τα σκόρπισε όλα σε μία στιγμή με την οργή κατά του πλησίον.

     Αλλά ας έλθουμε πρώτα στον τρόπον της συγχωρήσεως· ας δούμε πώς τον απήλλαξαν από το χρέος και από ποια αιτία οδηγήθηκε ο Κύριος σ’ αυτό. «Σπλαγχνισθεὶς δὲ ὁ κύριος τοῦ δούλου ἐκείνου», λέγει, «ἀπέλυσεν αὐτὸν καὶ τὸ δάνειον ἀφῆκεν αὐτῷ(:Τότε ο κύριός του τον λυπήθηκε και αισθάνθηκε συμπάθεια γι’ αυτόν, κι έτσι τον άφησε ελεύθερο, του χάρισε μάλιστα και το δάνειο)»[Ματθ.18,27]. Εκείνος ζήτησε αναβολή, αυτός έδωσε συγχώρηση, δηλαδή έλαβε περισσότερο από αυτό που ζήτησε.