Τὸ ἀσεβὲς διάταγμα καὶ ἡ ὀρθόδοξη ἀντίδρασι

Μία ἀπὸ τὶς βασικὲς τακτι­κὲς ποὺ χρησιμοποιοῦσαν οἱ Τοῦρκοι γιὰ τὸν ἐκτουρκισμὸ τῶν Ἑλλήνων κατὰ τὴν Τουρκοκρατία ἦταν ἡ μετατροπὴ τῶν χριστιανικῶν ναῶν σὲ τζαμιά. Ἔ­τσι ὁ Μωάμεθ ὁ Πορθητὴς μετέτρεψε τὴν Ἁγια – Σοφιὰ σὲ τζα­­μ­ί. Σύμφωνα μὲ ὅσα ὥριζε τὸ παραδοσιακὸ μουσουλμανικὸ δί­καιο, «τὸ καθεστὼς τοῦ προστατευόμενου δὲν παραχω­ροῦν­­ταν παρὰ σὲ πόλεις ποὺ εἶχαν παραδοθεῖ καὶ σὲ ὁμάδες ποὺ εἶ­χαν συνεργαστεῖ μὲ τοὺς ἐπερχόμενους μουσουλμάνους» (Δημ. Γ. Ἀποστολόπουλος, «Ἔ­γι­νε ἡ ἅ­λω­ση τῆς Κωνσταντινούπολης; Ὁ πολιτικὸς χειρι­σμὸς ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Ἰερεμία Α΄ ἑνὸς ἱ­στο­ρικοῦ γεγονότος τὸ 1537 γιὰ νὰ μὴν καταστραφοῦν οἱ ἐκκλησίες» (ἐφημ. «Καθημερινή» φ. 20-5-2007). Οἱ ὑ­πόλοιποι δὲν εἶ­­χαν κανένα δικαίωμα.

Ὁ πατριάρχης Ἰερεμίας Α´ (1522-1546) «κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Πατριαρχίας του κατάφερε νὰ σώσει πολλὲς ἐκκλησίες, οἱ ὁποῖες ἀπειλοῦνταν νὰ κατεδαφιστοῦν ἀπὸ τοὺς Τούρκους, χρησιμοποιώντας τὸ ἐπιχείρημα ὅτι ἡ Πόλη παραδόθηκε καὶ δὲν ἁλώθηκε. Ἐπίσης, τὸ 1537 πέτυχε τὴν ἔκδοση διατάγματος τοῦ Σουλτάνου Σουλεϊμὰν τοῦ Μεγαλοπρεποῦς, μὲ τὸ ὁποῖο σταματοῦσε ἡ μετατροπὴ ἐκ­κλη­σιῶν τῆς Κωνσταντινούπολης σὲ τζαμιά, ἀπόφαση ποὺ ὅ­μως δὲν ἐπιβεβαιώθηκε ἀπὸ τοὺς διαδόχους του» (el.wikipedia).

Τὴν ἐποχὴ ποὺ ὁ ἅγιος Τιμό­θε­ος (ἑορτ. 6 Αὐγ.) ὁ κτήτωρ τῆς Μονῆς Πεντέλης ἦταν ἐπίσκοπος Εὐρίπου, «μὲ πίεση τοῦ σουλ­τάνου Σελὶμ Β´, ὁ πατριάρχης Ἰ­ερεμίας Β´ (1572-1584) ἐξ­έδωσε διάταγμα ποὺ ὑποχρέωνε ὅλες τὶς ἐκκλησίες τῆς περιοχῆς αὐτῆς τῆς Ἑλλάδος νὰ μετατραποῦν σὲ τζαμιά. Οἱ πιστοὶ ἔτσι ὑ­ποχρε­ώθηκαν νὰ καταφύγουν στὰ βου­νά, ὅπου ἵδρυαν πρόσ­και­ρες ἐκκλησίες γύρω ἀπὸ τὶς ὁποῖ­ες ἐγκαθίσταντο μοναχικὲς κοινότητες. Ὁ ὅσιος Τιμόθεος δὲν ἀ­νέχθηκε τὸν διωγμὸ αὐτὸ καὶ δι­αμαρτυρήθηκε ἐνεργητικὰ στὶς ἀρχ­ές. Οἱ συ­­νέ­πει­ε­ς τῆς γενναίας αὐτῆς στά­σης βέβαια ἦταν ἀνα­με­νόμενες, ἀλλὰ προειδοποι­ημέ­νος ἔγκαιρα ἀπὸ τὴν σύζυγο τοῦ Τούρ­κου διοικητῆ ποὺ ἦταν κρυ­πτο­χριστιανή, μπόρεσε νὰ διαφύγει» (ἱερομ. Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου, Νέος Συναξαρι­στὴς τῆς Ὀρ­θοδόξου Ἐκκλησί­ας, τ. 12, ἐκδ. Ἴνδικτος, Ἀθῆναι 2009, σ. 169).

Ἡ ἱστορία ἐπαναλαμβάνεται. Καὶ στὶς μέρες μας ἡ Νέα Τάξι μὲ τὸ πρόσχημα τῆς ὑγείας ἔ­κλει­σε ἢ περιώρισε τὴν πρόσβασι στοὺς ναούς. Οἱ πιστοὶ τί ἔπρε­πε νὰ κάνουν; Σύμφωνα μὲ τὸ παράδειγμα τοῦ ἁγίου Τιμοθέου καὶ τῶν πιστῶν τῆς ἐποχῆς του, ἔπρεπε ἢ νὰ ἀντισταθοῦν ἢ νὰ καταφύγουν σὲ μέρη ποὺ εἶχαν πρόσβασι στὴν λατρεία· «ad catacumbas», ποὺ λέγανε στὴν πρώ­τη ἐκκλησία. Ὑποχρέωσί μας εἶ­νε ὄχι ἡ ὑπακοὴ ἀλλὰ ἡ ἀντίστασι στὰ ἀσεβῆ διατάγματα.