Ὁ Κύριος, ἀγαπητοί μου, ἄνοιξε δίπλα στὴ λίμνη Γεννησαρὲτ σχολεῖο, σχολεῖο πρωτότυπο. Δώδεκα ἦταν οἱ πρῶτοι μαθηταί. Ἡ διδασκαλία του ἦταν ὑψηλή. Κατέπληττε ὅλους. Ποτέ δὲν ἀκούστηκαν οὔτε θ᾽ ἀκουστοῦν ἀνώτερα μαθήματα. Καὶ τὰ μαθήματα τοῦ Ἰησοῦ δὲν προωρίζονταν γιὰ τὸν περιωρισμένο στενὸ κύκλο τῶν Δώδεκα, σὰν μία ἰδιαίτερη διδασκαλία, μυστικὴ ἂς ποῦμε, ποὺ οἱ ἄλλοι δὲν ἔπρεπε νὰ τὴ γνωρίσουν· ἔπρεπε νὰ γίνουν γνωστὰ στὰ πέρατα τοῦ κόσμου. «Ὃ λέγω ὑμῖν ἐν τῇ σκοτίᾳ», εἶπε ὁ Κύριος, «εἴπατε ἐν τῷ φωτί, καὶ ὃ εἰς τὸ οὖς ἀκούετε, κηρύξατε ἐπὶ τῶν δωμάτων» (Ματθ. 10,27). Ἔπρεπε νὰ γίνῃ γνωστὴ ἡ ἀλήθεια διὰ τῶν ἀποστόλων, οἱ ὁποῖοι θὰ μαθήτευαν ὅλα τὰ ἔθνη.
Ἀλλὰ γιὰ νὰ γίνουν οἱ Δώδεκα διδάσκαλοι ὅλης τῆς οἰκουμένης, ἔπρεπε προηγουμένως νὰ γίνουν μαθηταί· νὰ φωτιστοῦν οἱ ἴδιοι, καὶ ἔπειτα νὰ φωτίσουν· νὰ λαξευθοῦν στὸ ἐργαστήριο τῆς θείας διδασκαλίας, γιὰ νὰ γίνουν ἔμψυχα ἀγάλματα τῆς ἀρετῆς· νὰ καθαριστοῦν καὶ νὰ στιλβωθοῦν, γιὰ νὰ γίνουν πνευματικοὶ καθρέφτες ποὺ ν᾽ ἀντανακλοῦν τὴ δόξα τοῦ Χριστοῦ· νὰ γίνουν καὶ αὐτοὶ ἥλιοι πνευματικοί, ποὺ θὰ διέλυαν τὰ σκοτάδια, τὰ σκοτάδια τῆς πλάνης καὶ τῆς ἁμαρτίας.
Ἦταν εὔκολο ἔργο αὐτό; Ὄχι βέβαια. Λένε γιὰ κάποιο διάσημο γλύπτη ὅτι, ὅταν εἶδε κάποτε ἕναν ὄγκο μαρμάρου βυθισμένο σὲ βόρβορο, τὸ μετέφερε στὸ ἐργαστήρι του, ἄρχισε νὰ τὸ σμιλεύῃ, καὶ μιὰ μέρα μέσ᾽ ἀπ᾽ αὐτὸ βγῆκε ἕνας λαμπρὸς ἄγγελος! ὁ λασπωμένος ὄγκος μεταβλήθηκε σ᾽ ἕνα θαυμάσιο καλλιτέχνημα.
Μὲ τὴ δουλειὰ τοῦ γλύπτη μοιάζει τὸ ἔργο τοῦ δασκάλου(*).
–––––––––
(*) Ὁ λογοτέχνης μας Γεώργιος Δροσίνης λέει γιὰ τὸ ἔργο αὐτὸ ποιητικά·
«Σὰν πόσα θεῖα ἀγάλματα στὰ βάθη τῆς Πεντέλης
νὰ τ᾽ ἀναστήση καρτεροῦν ἄγνωστος Πραξιτέλης!».
Κι ὁ ἰατροφιλόσοφος Καρρὲλ λέει·
Λαξεύει ὁ γλύπτης τὸ μάρμαρο; Λαξεύει καὶ ὁ δάσκαλος τὶς ἀκατέργαστες ψυχές. Μὲ τὴ διαφορὰ ὅτι τὸ μάρμαρο δὲν προβάλλει ἀντίστασι στὸν γλύπτη, ὅπως θέλει αὐτὸς τὸ ἐπεξεργάζεται· ὁ ἄνθρωπος ὅμως, ὡς ἔμψυχο καὶ ἐλεύθερο ὄν, προβάλλει ἀντίστασι, καὶ τὸ ἔργο τοῦ δασκάλου, ποὺ θέλει νὰ μορφώσῃ τὸν ἄνθρωπο, δυσχεραίνεται· ὑπάρχουν ψυχὲς σκληρές, ποὺ ματαιώνουν κάθε προσπάθεια τοῦ παιδαγωγοῦ.
* * *
Κάθε δάσκαλος συναντᾷ δυσκολία στὸ ἔργο του. Ἀλλὰ κανένας ποτὲ δάσκαλος δὲν συνάντησε τόσες δυσκολίες στὸ ἔργο του ὅσες ὁ Χριστός. Ἡ διδασκαλία του, ὅπως εἴπαμε, ἦταν ὑψίστη. Οἱ διάνοιες ὅμως τῶν μαθητῶν, ἐπηρεασμένες ἀπὸ ἰουδαϊκὲς προλήψεις βαθειὰ ῥιζωμένες στὶς συνειδήσεις τῶν πολλῶν, ἦταν ἀνίκανες νὰ καταλάβουν τὴν καινὴ διδαχὴ τοῦ Ναζωραίου. Εἶχαν ἀλλεπάλληλες ἀπορίες. Οἱ ἰδέες τους γιὰ τὴν ἀποστολὴ τοῦ Μεσσία ἦταν ταπεινὲς καὶ γαιώδεις. Ὡραματίζονταν μιὰ ἐπίγεια βασιλεία μὲ βασιλιᾶ πανίσχυρο τὸ Χριστὸ καὶ τὶς ἀφεντιές τους σὲ ἐξέχουσες θέσεις. Φιλονεικοῦσαν μάλιστα ἀπὸ πρὶν γιὰ τὰ πρωτεῖα, ποιός θὰ καταλάβῃ τὶς θέσεις αὐτές. Ἡ ζηλοτυπία δάγκωνε τὶς καρδιές τους. Μισαλλοδοξίες καὶ ἐκδικητικότητες τάραζαν τὶς ψυχές τους. Σύννεφα μελαγχολίας καὶ ἀπαισιοδοξίας σκίαζαν τὸν οὐρανὸ τῆς ζωῆς τους. Ὀλιγοπιστία, ποὺ ἄγγιζε τὰ ὅρια τῆς ἀπιστίας, εἰσχωροῦσε μέσα τους. Τοὺς ἔπιανε δειλία.
Τὰ ἐλαττώματά τους δὲν τὰ καταγγέλλουν ξένοι· τ᾽ ἀποκαλύπτει ὁ Χριστός· οἱ ἴδιοι στὰ Εὐαγγέλια ἐκθέτουν τὶς ἀδυναμίες τους. Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος παρατηρεῖ· «Γι᾽ αὐτὸ ξεσκεπάζει τὰ ἐλαττώματά τους, γιὰ νὰ μάθῃς ποιοί ἔγιναν κατόπιν, ἀπὸ τὴ δύναμι τῆς θείας χάριτος» (P.G. Migne 58,619). Οἱ ἀπόστολοι δὲν προσπαθοῦν νὰ δικαιολογήσουν καὶ νὰ μειώσουν τὴν ἐντύπωσι ποὺ προκαλεῖ ἡ ἔκθεσι θλιβερῶν γεγονότων. Εἶνε σὰν νὰ μᾶς λένε·
Τέτοιοι ἤμασταν, ἄνθρωποι μὲ ἀδυναμίες καὶ ἐλαττώματα. Πόσο μακριὰ βρισκόμασταν ἀπὸ τὸ πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ! Αὐτὸς μᾶς μιλοῦσε περὶ οὐρανίου βασιλείας, κ᾽ ἐμεῖς σκεπτόμασταν τὰ σκῆπτρα τῆς γῆς· αὐτὸς μᾶς καλοῦσε σὲ μαρτύριο, κ᾽ ἐμεῖς διαπληκτιζόμασταν γιὰ πρωτεῖα. Ἀνόητοι καὶ χοντροκέφαλοι μαθηταί, πόση λύπη προξενήσαμε στὴν ἅγια καρδιὰ τοῦ Ἰησοῦ! Ὁ ἕνας ἀπὸ μᾶς τὸν ἀρνήθηκε μπροστὰ σὲ μιὰ ὑπηρέτρια, ὁ ἄλλος τὸν πρόδωσε γιὰ λίγα ἀργύρια, οἱ ἄλλοι τὸν ἐγκαταλείψαμε στὶς κρισιμώτερες στιγμές του. Εἶχε δίκιο ὁ Κύριος νὰ μᾶς μαλλώνῃ καὶ νὰ λέῃ γιὰ ὅλους μας ὅ,τι εἶπε στὸ Λουκᾶ καὶ τὸν Κλεόπα· «Ὦ ἀνόητοι καὶ βραδεῖς τῇ καρδίᾳ!…» (Λουκ. 24,25).
Στ᾽ ἀλήθεια, πρὶν τὸν βασανίσουν οἱ ἐχθροί του, προτοῦ νὰ μπηχθοῦν στὴν ἁγία σάρκα του τὰ καρφιὰ τῶν σταυρωτῶν, προτοῦ νὰ τὸν κεντήσῃ ἡ λόγχη τοῦ στρατιώτη, οἱ μαθηταί του, αὐτοὶ ποὺ τοὺς ἀγάπησε πάνω ἀπ᾽ ὅλα στὸν κόσμο, αὐτοὶ τὸν εἶχαν ποτίσει πικρὰ ποτήρια. Νά τὸ μαρτύριο τοῦ Χριστοῦ. Δὲν εὕρισκε ἀνταπόκρισι στὶς ἰδέες καὶ τὰ αἰσθήματά του. Πολλὲς φορὲς βρισκόταν σὰν ξένος ἀνάμεσα στὸ περιβάλλον του. Καὶ μόνο ἡ παρουσία τοῦ Ἰούδα ἔφτανε νὰ δημιουργῇ διαρκῆ θλῖψι στὸν Ἰησοῦ.
Καὶ ὅμως τοὺς ὑπέφερε. Δὲν διάλυσε τὸν ὅμιλο· δὲν τοὺς ξαπόστειλε στὰ σπίτια τους ὡς ἀνεπίδεκτους μαθήσεως καὶ πνευματικῆς προόδου. Ὄχι. Τοὺς κράτησε κοντά του. Κι ὅσο περνοῦσε ὁ χρόνος καὶ πλησίαζε τὸ τέλος τῆς ἐπιγείου ζωῆς του, τόσο πιὸ θερμὰ τοὺς μιλοῦσε. Γιατί, παρ᾽ ὅλες τὶς ἀτέλειές τους, αὐτοὶ ἦταν ποὺ θὰ συνέχιζαν τὸ ἔργο του στὸν κόσμο. Ὡς Θεὸς βέβαια δὲν τοὺς χρειαζόταν· μποροῦσε καὶ μ᾽ ἄλλο τρόπο νὰ διαδώσῃ τὸ Εὐαγγέλιό του· μποροῦσε νὰ στείλῃ στὸν κόσμο ἀγγέλους καὶ ἀρχαγγέλους, ποὺ σὰν πύρινα πνεύματα θὰ διέσχιζαν τὴ γῆ. Ἀλλὰ διάλεξε ἀνθρώπους· «τὰ μωρὰ τοῦ κόσμου καὶ τὰ ἀγενῆ καὶ τὰ ἐξουθενωμένα καὶ τὰ μὴ ὄντα ἐξελέξατο» (Α΄ Κορ. 1,27-28), γιὰ νὰ πραγματοποιήσῃ τὸ μέγα θαῦμα τῆς ἐπιστροφῆς τοῦ κόσμου στὸ Θεό.
Στ᾽ ἀλήθεια, κανένα ξεκίνημα δὲν στάθηκε πιὸ ἄσημο ἀπ᾽ τὸ ξεκίνημα τοῦ Χριστιανισμοῦ. Μὰ καὶ γι᾽ αὐτὸ ἡ ἀπόδειξι, ὅτι ἡ θρησκεία μας εἶνε ἐκ τοῦ Θεοῦ, εἶνε πανίσχυρη.
* * *
Πνευματικοὶ πατέρες καὶ διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας! Κηρύττετε ἀπὸ τοὺς ἄμβωνες στὰ πλήθη καὶ λαὸς πολὺς σᾶς ἀκούει. Νὰ εὐχαριστῆτε τὸ Θεὸ γιὰ τὴν εὐλογία αὐτή. Μὴν ἀρκεστῆτε ὅμως σ᾽ αὐτό. Ἀναζητῆστε ἀνάμεσα στὸ πλῆθος τῶν ἀκροατῶν σας τὶς λίγες ἐκεῖνες ψυχές, ποὺ καλλιεργούμενες θὰ μπορέσουν νὰ συνεχίσουν τὴν πνευματικὴ ἐργασία. Τὸ νὰ βρεθοῦν καὶ νὰ καταρτιστοῦν νέοι γιὰ ἀποστολικὲς διακονίες πρέπει νά ᾽νε ἡ σπουδαιότερη μέριμνά σας. Βρέθηκαν τέτοια πρόσωπα; ἦρθαν κοντά σας; ἐκδηλώνουν τὴν ἐπιθυμία ν᾽ ἀκολουθήσουν γυμνοὶ τὸν γυμνὸ Ἐσταυρωμένο; Γονατίστε κ᾽ εὐχαριστῆστε τὸν Κύριο, ποὺ καὶ σ᾽ αὐτὴ τὴ γενεὰ δὲν ἔλειψαν κλήσεις ἱεραποστολικές. Ἀλλὰ οἱ νέοι αὐτοὶ δὲν γίνονται ἱεραπόστολοι μέσα σὲ μιὰ μέρα. Ἔχουν ἀνάγκη κι ἀπὸ φωτεινὴ διδασκαλία κι ἀπὸ λαμπρὸ παράδειγμα. Θὰ περάσουν κι αὐτοὶ ἀπὸ δοκιμασία, ὅπως πέρασαν ὅλοι οἱ ἐργάτες τοῦ Εὐαγγελίου.
Ἐσεῖς ὁπλιστῆτε μὲ ὑπομονὴ καὶ ἀγάπη πολλή. Μέχρι ν᾽ ἀποβάλουν κοσμικὲς ἀντιλήψεις, πλάνες καὶ προλήψεις τοῦ αἰῶνος μας, μέχρι ν᾽ ἀποκτήσουν γενναῖο καὶ ὑψηλὸ φρόνημα, ὤ τί δὲν θὰ ὑποφέρετε! Θὰ ἐκδηλώσουν ἀδυναμίες. Θὰ σᾶς στενοχωρήσουν, θὰ σᾶς πικράνουν πολύ. Θά ᾽ρθουν ὧρες καὶ μέρες ποὺ θὰ κλάψετε. Ἡ σκιὰ ἑνὸς Πέτρου ποὺ ἀρνήθηκε κ᾽ ἑνὸς Ἰούδα ποὺ πρόδωσε δὲν ἀποκλείεται νὰ φτάσῃ καὶ ὣς ἐσᾶς.
Ἡ κατάρτισί τους θά ᾽νε ὁ μεγαλύτερος σταυρός σας. Σηκῶστε τον, ἀδελφοί μου. Ὁ κόπος σας γιὰ τὴν ἀνάδειξι ἐργατῶν τοῦ Εὐαγγελίου δὲν θὰ πάῃ χαμένος. Ὅταν πιὰ ἐσεῖς θὰ βασιλεύετε γιὰ ν᾽ ἀνατείλετε στὸν ἄλλο ἐκεῖνο κόσμο, θ᾽ ἀρχίσουν ν᾽ ἀνατέλλουν στὸν ὁρίζοντα τῆς Ἐκκλησίας νέοι ἐργάτες τοῦ Εὐαγγελίου, νέα ἀστέρια ποὺ θὰ φωτίζουν τὸν κόσμο.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
(Μεταγλωττισμένο ἄρθρο ἀπὸ τὸ βιβλίο «Ἀκολούθει μοι», Ἀθῆναι 1965, σσ. 298-303)