Πατριάρχης… κατώτερος τῶν περιστάσεων

Πατριάρχης… κατώτερος τῶν περιστάσεων

γράφει ὁ κ. Γ. Χαρβαλιᾶς

Ὅσο κι ἂν μᾶς βολεύει νὰ τὸ ξεχνᾶμε, ἡ κρίση στὴν Οὐκρανία δὲν εἶναι καθόλου ἄσχετη μὲ τὴ διχαστικὴ καὶ ἔξωθεν ἐπιβληθεῖσα πρωτοβουλία τοῦ Πατριάρχη Βαρθολομαίου νὰ ἀναγνωρίσει τὸ Αὐτοκέφαλο τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας, συντείνοντας στὴν ἀποξένωση τοῦ πολυπληθοῦς ρωσικοῦ στοιχείου ἀπὸ τὶς θρησκευτικὲς δομὲς τῆς χώρας αὐτῆς.

Ἡ ἀπόφαση αὐτὴ τοῦ Πατριάρχη, ποὺ ἀντιμετωπίστηκε μὲ σοβαρὴ ἐπιφύλαξη ἀκόμη καὶ ἀπὸ τίς πιὸ νηφάλιες -πλήν, ὅμως, ἐμβληματικές- μορφὲς τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅπως ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανί­ας Ἀ­ναστάσιος, λειτούργησε βλαπτικὰ καὶ γιὰ τὰ συμφέροντα τῆς πολυπληθοῦς ἑλληνικῆς κοινότητας, ποὺ ταυτίζεται πολὺ περισσότερο συν­αι­σθηματικὰ μὲ τὸ ρωσικὸ στοιχεῖο, ἀφοῦ ἔχει ὡς μητρόπολη ἐθνικῆς ἀναφορᾶς τὴ Μόσχα, ὄχι τὸ Κίεβο.

Ἡ σημερινὴ Οὐκρανία, ἐξάλλου, ποὺ προβάλλεται ὡς ἀγαπημένο pet τῶν Γερμανῶν, τῶν Ἀμερικανῶν καὶ τῶν ἀκολούθων τους, ἀποτελεῖ ἕνα πολὺ περίεργο μεῖγμα. Διαθέτει μιὰ πολὺ σημαντικὴ παρουσία φιλοναζιστῶν, ποὺ ἀναπολοῦν τὶς «ἔνδοξες» μέρες τῆς συνεργασίας μέ τὰ Ἒς Ἔς, μιὰ μεγάλη θρησκευτικὴ μερίδα οὐνιτῶν (περίπου τὸ 10% τοῦ πληθυσμοῦ), ποὺ λογοδοτεῖ στὸ Βατικανό, καὶ μιὰ μειονότητα μουσουλμάνων Τατάρων, ποὺ διατηροῦν προνομιακὴ σχέση μὲ τὴν Τουρκία.

Ἐξακολουθεῖ ὅμως νὰ ἀποτελεῖ «μπαξὲ» τοῦ εὐρύτερου ρωσικοῦ αὐλόγυρου, καὶ ὁ Πούτιν ἔχει διαμηνύσει ὅτι δὲν θὰ ἀφήσει αὐτὸ τὸ καθεστὼς νὰ ἀλλάξει μὲ τὴν ὑπαγωγή της στὸ ΝΑΤΟ. Γιὰ αὐτό, ἄλλωστε, γίνεται καὶ ὅλη ἡ φασαρία.

Στὰ ἐπιμέρους τοῦ ὀρθόδοξου δόγματος, δὲν εἶμαι εἰδικός, τὸ ὁμολογῶ. Ἀλλά, ὑπὸ τὸ εὐρύτερο πρίσμα προάσπισης τῆς παγκόσμιας εἰρήνης καὶ βεβαίως τῶν συμφερόντων τῆς ὁμογένειας στὴν περιοχή, ὁ Πατριάρχης ὄφειλε νὰ ἔχει ἀφήσει τὸ ὀρθόδοξο ποίμνιο στὴν καθοδήγηση τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας.

Καὶ ὄχι νὰ συμβάλει σὲ διχαστικὲς πρακτικές, ποὺ ἐνισχύουν τὴν ἀπομόνωση τοῦ ρωσικοῦ πληθυσμοῦ (καί, κατ᾽ ἐπέκταση, τῆς ἑλληνικῆς κοινότητας), ἐπειδὴ κάποιοι, στὴν ἄλλη ἀκτὴ τοῦ Ἀτλαντικοῦ, τοῦ συν­έστησαν νὰ μπεῖ «στὸ μάτι» τῆς Μόσχας.

Στὸ σημεῖο αὐτό, λοιπόν, ἀρχίζω νὰ διερωτῶμαι ἂν ὁ Βαρθολομαῖος ἔχει ἐπίγνωση τῆς ἱστορικῆς του ἀποστολῆς. Προσοχή: Ὄχι τοῦ θρησκευτικοῦ του ρόλου, ποὺ δὲν ἀμφισβητεῖται, ἀλλὰ τῆς ἰδιαίτερης ἀ­ποστολῆς του ὡς Ἀρχιεπισκόπου Κωσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης καὶ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη.

Φοβοῦμαι πώς, ἂν εἶχε ἔστω στοιχειώδη ἐπίγνωση αὐτῆς τῆς ἀποστολῆς, θὰ εἶχε σπεύσει πρῶτος νὰ ἀντιδράσει δυναμικὰ στὴ βεβήλωση τῆς Ἁγίας Σοφίας καὶ πρόσφατα τῆς ἱστορικῆς Μονῆς τῆς Παναγίας Σουμελᾶ. Ὄχι μὲ χλιαρὲς ἐπιστολές, ποὺ γράφονται γιὰ τὰ μάτια τοῦ κόσμου, ἀλλὰ μὲ καθιστικὴ διαμαρτυρία ἔξω ἀπὸ τὸ γραφεῖο τοῦ Ἐρντογάν.

Ἕνας ἄλλος Πατριάρχης θὰ εἶχε κινήσει γῆ καὶ οὐρανὸ γιὰ νὰ καταγγείλει διεθνῶς τὶς τουρκικὲς ἀ­σχήμιες εἰς βάρος ὄχι τῆς Ἑλλάδας, ἀλλὰ τῆς παγκόσμιας Ὀρθοδοξίας. Ἀντ᾽ αὐτοῦ, ὁ παναγιώτατος πε­ριορίζεται σὲ παρακλητικὲς ἀνακοινώσεις, προσ­βλέ­ποντας στὴ… μεγαθυμία τοῦ πολυχρονεμένου ἐφέντη.

Τὴν ἴδια ὥρα ἀγωνίζεται μὲ ζέση γιὰ τὴν προστασία τοῦ …ἀργυροπελεκάνου καὶ τῆς μεσογειακῆς φώκιας, γιὰ τὴν ἀποτροπὴ τῆς κλιματικῆς ἀλλαγῆς, πιθανὸν καὶ γιὰ τὴ διάδοση τῆς «πράσινης» ἠλεκτροκίνησης. Καλὸ εἶναι κι αὐτό, ἀλλὰ ἄσχετο μὲ τὴ βασικὴ ἀποστολή του, ποὺ εἶναι ἡ ἔμπρακτη προάσπιση τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπὸ κάθε εἴδους ἐπιβουλή.

Φοβικότητα καὶ «χαμηλοὶ τόνοι» δὲν νοοῦνται, ὅ­ταν μαγαρίζονται μνημεῖα τῆς θρησκείας καὶ τοῦ Γένους μὲ ἀνεκτίμητο ἱστορικὸ συμβολισμό. Τελεία καὶ παῦλα!

«Μά, δὲν μπορεῖ νὰ μιλήσει» γιατὶ θὰ τὸν …πάρει σηκωτὸ ὁ Ἐρντογάν, λένε κάποιοι. Ἔ, ἂς τὸν πάρει! Κι ἂς τὸν βάλει σὲ κατ᾽ οἶκον περιορισμό. Ἂς φανεῖ, ἐπιτέ­λους, ὁ Βαρθολομαῖος διωκόμενος. Ἂς ταλαιπω­ρηθεῖ ἐν ἀνάγκῃ, ἐπειδὴ βρῆκε τὸ θάρρος νὰ μιλήσει. Μεγαλύτερη ὑπηρεσία στὴν Ὀρθοδοξία, ποὺ ἀργοσβή­νει, δὲν θὰ μποροῦσε νὰ προσφέρει. Ἀνάλογη μὲ αὐ­τὴν ποὺ κάποιοι ἄλλοι λαμπροὶ ἱεράρχες προσέφεραν στὸ παρελθόν, θυσιάζοντας ἀκόμη καὶ τὴ ζωή τους.

Οἱ καιροί, ἄλλωστε, ἔχουν ἀλλάξει. Ἔτσι καὶ ἀγγί­ξει μία τρίχα τοῦ Πατριάρχη ἡ Τουρκία, εἶναι βέβαιο ὅτι θὰ προκληθεῖ τέτοια διεθνὴς κατακραυγή, ποὺ οὔτε ὁ ἀλαζονικὸς «σουλτᾶνος» δὲν θὰ μπορέσει νὰ ἀγνοήσει. Ἐδῶ γιὰ καλλιτέχνες καὶ γιὰ δημοσιογράφους γίνεται κακὸς χαμὸς στὰ ξένα μέσα ἐνημέρωσης. Ὑπάρχει κάποιος ποὺ πιστεύει ὅτι θὰ τολμήσει νὰ ρίξει ὁλόκληρο Πατριάρχη, θρησκευτικὸ ἡγέτη 250.000.000 ὀρθόδοξων πιστῶν, στὴ φυλακή;

Τὸ ἐρώτημα λοιπόν, ποὺ ξανάρχεται στὸ τραπέζι εἶναι ἂν ὁ Βαρθολομαῖος ἐπιθυμεῖ νὰ ἀσκήσει τὰ καθήκοντά του παίρνοντας καὶ προσωπικὸ ρίσκο, ἢ προτιμᾶ νὰ ζεῖ ἀσφαλὴς στὴ σκιὰ τοῦ τουρκικοῦ κράτους. Δὲν τοῦ ζήτησε κανεὶς νὰ παλέψει γιὰ τὰ ἱερὰ καὶ τὰ ὅσια τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους, ὅπως θὰ ἔκαναν ὁ Γρηγόριος ὁ 5ος, ὁ Χρυσόστομος Σμύρνης, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, ἀκόμη καὶ ὁ ἀείμνηστος Χριστόδουλος. Δὲν εἶναι Ἑλληνας ὑπήκοος, τὸ καταλαβαίνουμε. Ἀλλὰ τὴν Ὀρθοδοξία ὀφείλει νὰ τὴν προστατέψει. Καὶ ὄχι νὰ τὴ διχάζει.

Δυστυχῶς, τὰ καθεστωτικὰ μέσα ἐνημέρωσης, τὰ ἴ­δια ποὺ καθημερινὰ βυσσοδομοῦν κατὰ τῆς Ἐκκλησί­ας, χλευάζοντας τὴ θρησκεία μας, ἔχουν τὸν Πατρι­άρ­χη στὸ ἀπόλυτο ἀπυρόβλητο. Φταίει καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι μοιράζει τίτλους, παράσημα καὶ ὀφίτσια σὲ ἐκ­λεκτὰ μέλη τῆς ἑλληνικῆς ὀλιγαρχίας. Ἀλλὰ τὸ ζήτημα -ξαναλέω- εἶναι πόσο ἐξυπηρετεῖ τὰ συμφέροντα τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἡ εἰκόνα τοῦ αἰ­χμάλωτου, «βωβοῦ» Πατριάρχη, ποὺ βρίσκει τὴ φωνή του μόνο γιὰ νὰ πεῖ «Σκασίλα μου γιὰ τοὺς Ρώσους!».

Εἶναι ὁμολογουμένως τεράστιος ὁ συμβολισμὸς τῆς Κωνσταντινούπολης ὡς ἱστορικοῦ κέντρου μιᾶς μεγά­λης Ἑλλάδας, ἀλλά, ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ Πατριάρχης συμπεριφέρεται ὡς ἁπλὸς ἐντεταλμένος τοῦ τουρκικοῦ κράτους καὶ δὲν ὑπάρχει κανένας ὁρίζοντας ἀξι­οπρεποῦς διαδοχῆς του, θὰ πρέπει νὰ ξανασκεφτοῦμε ἂν ὠφελεῖ ἡ παραμονὴ τοῦ Πατριαρχείου ἐκεῖ.

Μιὰ ἡρωικὴ ἔξοδος πρὸς τὴν ἱστορικὴ μητέρα πατρίδα εἶναι ἴσως προτιμότερη ἀπὸ τὸν σταδιακὸ ἐκφυλισμὸ ἑνὸς θεσμοῦ, ὁ ὁποῖος ἀδυνατεῖ νὰ σταθεῖ στὸ ὕψος τῆς ἀποστολῆς του, ἀναλώνεται σὲ ἀνούσιες θρησκευτικὲς ἴντριγκες, ἑτεροπροσδιορίζεται καὶ ἐν τέλει λειτουργεῖ ὑπὸ τὴν πίεση τοῦ ὠμοῦ τουρκικοῦ ἐκβιασμοῦ.